یک کشاورز در کهنوج، یک پزشک در بیمارستان سراوان و یک دانشجو در اردبیل خودکشی کردند
یک کشاورز بلوچ در محوطه داخلی اداره جهاد کشاورزی شهرستان کهنوج خودکشی کرد و جان باخت. همزمان یک پزشک متخصص بیماریهای داخلی بیمارستان ایرانمهر سراوان در پانسیون محل استراحت خود و یک دانشجوی دختر در خوابگاه دانشگاه محقق اردبیلی به زندگیشان پایان دادند.
(به توصیه کارشناسان، اگر با فردی روبهرو شدید که از جملات یا عباراتی حاکی از افسردگی یا تمایل به پایان زندگی استفاده میکند، از او بخواهید با یک پزشک متخصص معتمد، نهادهای فعال در این زمینه یا فردی مورد اعتماد درباره نگرانیهایش صحبت کند. اگر خودتان به خودکشی فکر میکنید، در ایران میتوانید با اورژانس اجتماعی با شماره ۱۲۳ تماس بگیرید.)
سایت حالوش که اخبار استان سیستان و بلوچستان را پوشش میدهد، دوشنبه ۱۷ شهریور خبر داد رضا قلندری، کشاورز بلوچ اهل روستای لنگآباد کهنوج در استان کرمان در اعتراض به فشارهای معیشتی و مشکلات ناشی از جریمه و محرومیت از دریافت سوخت، خودکشی کرد و جان باخت.
حالوش با انتشار تصویر و ویدیویی از از لحظات اولیه خودکشی این کشاورز نوشت او بهدلیل ناتوانی در پرداخت جریمه تمدید پروانه موتور کشاورزی و عدم دریافت سهمیه سوخت از سوی اداره جهاد کشاورزی، تحت فشار مالی و معیشتی شدید قرار داشت و در محوطه داخلی اداره جهاد کشاورزی شهرستان کهنوج خودکشی کرد.
به نوشته این وبسایت، خودکشی قلندری با شوک و اندوه عمیق میان کشاورزان و شهروندان منطقه همراه شد و بسیاری از اهالی اقدام او را نمادی از بیتوجهی نهادهای مسئول به وضعیت کشاورزان بلوچ دانسته و خواستار رسیدگی به مشکلات معیشتی آنان شدند.
به گفته فعالان کارگری، ناامنی شغلی، سختی کار، وقفههای طولانی در پرداخت دستمزد و افزایش مشکلات معیشتی، از عوامل اصلی سوق یافتن برخی کارگران به خودکشی بوده و نگرانیها را درباره تداوم و تکرار این موارد بالا برده است.
خودکشی یک پزشک متخصص
حالوش خبر داد که اکرم شیری، پزشک متخصص بیماریهای داخلی بیمارستان ایرانمهر سراوان در استان سیستان و بلوچستان و فارغالتحصیل دانشگاه علوم پزشکی اهواز، در پانسیون محل استراحت خود به زندگیاش پایان داد.
بنا بر این گزارش، همکاران و نزدیکان این پزشک، فشارهای کاری سنگین و شرایط طاقتفرسای کار در بیمارستان ایرانمهر را عامل اصلی این اتفاق دانستهاند.
اکرم شیری
حالوش با بیان اینکه این نخستین بار نیست که در بیمارستانهای سراوان چنین حوادثی رخ میدهد، نوشت در خرداد و مرداد ۱۴۰۳ دو پزشک اورژانس در بیمارستانهای ایرانمهر و رازی سراوان به نامهای فاطمه رضاییپور و مهران خسروانیان از طریق اقدام به خودکشی به زندگی خود پایان دادند.
بر اساس این گزارش، یک پرستار بلوچ بیمارستان ایرانمهر نیز ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ اقدام به خودکشی کرده بود.
به نوشته حالوش، تکرار این حوادث در یک بازه کوتاه نگرانیهای گستردهای را درباره فشار روانی و شرایط کاری کادر درمان در شهرستان سراوان ایجاد کرده است.
موضوع خودکشی پزشکان و دستیاران پزشکی در ایران در سالهای اخیر به یک بحران در نظام سلامت تبدیل شده است.
تنها در سال ۱۴۰۳ دستکم ۱۶ رزیدنت با مرگ خودخواسته به زندگی خود پایان دادند.
فرسودگی شغلی ناشی از کمبود نیرو و شیفتهای طولانی، فشارهای اقتصادی، پايين بودن حقوق و تاخیر در پرداختها و نبود سازوکارهای منظم حمایت روانی از مهمترین محرکهای افزایش خودکشی در میان کادر درمان در ایران عنوان شده است.
فروردین ۱۴۰۴، رسانهها و دانشگاههای علوم پزشکی از انتشار خبر خودکشی کادر درمان منع شدند و از آنها خواسته شد علت اینگونه مرگها را مواردی چون ایست قلبی اعلام کنند.
خودکشی یک دانشجوی دختر در اردبیل
کانال تلگرامی دانشجویان متحد خبر داد شامگاه یکشنبه ۱۶ شهریور، یک دانشجوی دختر در خوابگاه دانشگاه محقق اردبیلی خودکشی کرده است.
بنا بر این گزارش این سومین مورد خودکشی در میان دانشجویان دانشگاه محقق اردبیلی طی یک سال اخیر محسوب میشود و نگرانیها درباره سلامت روان دانشجویان و فضای دانشگاه را تشدید کرده است.
کانال دانشجویان متحد در گزارش خود نوشت جو امنیتی حاکم بر دانشگاه، تهدیدها، پروندهسازیهای کمیته انضباطی و فشارهای سیستماتیک حراست دانشگاه از جمله عواملی هستند که گفته میشود در شکلگیری این موج خودکشیها نقش مستقیم داشتهاند.
به نوشته این تشکل صنفی، مسئولان دانشگاه تاکنون واکنش رسمی در این خصوص ارائه نکردهاند، اما دانشجویان خواستار رسیدگی فوری به شرایط آموزشی و امنیتی شدهاند.
خودکشی یک کشاورز در کهنوج، یک پزشک در سراوان و یک دانشجو در اردبیل طی یک روز، بار دیگر زنگ خطر درباره وخامت بحران سلامت روان در ایران را به صدا درآورده است.
این خودکشیها در کنار رخدادهای مشابه، نشان میدهند عواملی از جمله بحران معیشت و فرسودگی شغلی در میان کارگران و کادر درمان همچنان ادامه دارد.
اوری الیابایف، کارشناس هوش مصنوعی، در کنفرانسی در اسرائیل گفت که این کشور در جنگ ۱۲ روزه علاوه بر هدف قرار دادن دستاندرکاران برنامه هستهای جمهوری اسلامی، شروع به هدف قرار دادن متخصصان هوش مصنوعی کرد.
الیابایف که مشاور سازمانها، شرکتها و دولتهاست، در نشست هوش مصنوعی کالکالیست در اسرائیل گفت هوش مصنوعی به یک دارایی راهبردی تبدیل شده و موازنههای قدرت جهانی را دگرگون کرده است.
او افزود: «این نشان میدهد که هوش مصنوعی چقدر به موضوعی مرکزی بدل شده است.»
الیابایف گفت که در جنگ اخیر میان اسرائیل و جمهوری اسلامی، علاوه بر دستاندرکاران برنامه هستهای در ایران، دانشمندان هوش مصنوعی نیز هدف حمله اسرائیل قرار گرفتند
مسعود پزشکیان، رییس دولت چهاردهم، اوایل شهریور در مصاحبه تلویزیونی با صداوسیما گفت اسرائیل در جنگ ۱۲ روزه تصور میکرد جمهوری اسلامی سقوط میکند و با تکیه بر «هوش مصنوعی» پیشبینی کرده بود مردم در روز سوم به خیابانها بیایند.
جمهوری اسلامی در سالهای اخیر و همزمان با قدرت گرفتن ابزارهای هوش مصنوعی در جهان، همزمان رویکرد تشویقی و سلبی نسبت به این فنآوری نوین داشته است.
پیشرفت جمهوری اسلامی در هوش مصنوعی: بزرگنمایی یا واقعیت؟
آیا ادعای این کارشناس اسرائیلی درباره دستیابی جمهوری اسلامی به پیشرفتهایی در حوزه هوش مصنوعی بزرگنمایی است یا بر واقعیت استوار است؟
فرزین ندیمی، پژوهشگر ارشد امور دفاعی و امنیتی در موسسه واشینگتن، در گفتوگو با ایراناینترنشنال توضیح داد که دانشگاههای ایران طی سالهای اخیر در رشتههای کامپیوتر و برنامهنویسی دانشجویان نخبهای تربیت کردهاند.
او گفت: «هرچند ایران سابقه طولانی در عرصه هوش مصنوعی ندارد، اما به نظر میرسد جوانان نخبه ایرانی در دانشگاههای معتبر کشور پیشرفتهایی در این زمینه داشتهاند.»
به گفته ندیمی، جمهوری اسلامی نیز همچون بسیاری از دولتها علاقهمند است از ظرفیتهای هوش مصنوعی در صنایع دفاعی، نظامی و امنیتی بهره ببرد و این احتمال وجود دارد که برخی پروژههای پژوهشی دانشگاهی با حمایت مالی نهادهای دولتی، نظامی یا امنیتی انجام شده باشند.
او یادآور شد: «اغلب دانشمندان کشتهشده در جنگ ۱۲ روزه از متخصصان هستهای بودند، اما دستکم یکی از قربانیان، دکتر مجید تجنجاری، جوان ۳۵ ساله و نخبهای بود که در حوزه هوش مصنوعی فعالیت میکرد، آکادمی آیولِرن را در این زمینه تاسیس کرده و به تدریس هوش مصنوعی مشغول بود.»
به گزارش رسانههای داخلی ایران، مجید تجنجاری بر اثر حملات بامداد ۲۳ خرداد جان باخت.
در اطلاعیه رسمی موسسه آیولِرن که در شبکههای اجتماعی منتشر شد، آمده است که موج شدید ناشی از انفجار ساختمانی روبهروی خانه او در محله مرزداران تهران که محل سکونت یکی از دانشمندان هستهای بود، موجب جراحات سنگین و خونریزی شدید در ناحیه کبد او شد و سرانجام شدت آسیبها به ایست قلبی او در بیمارستان انجامید.
اگرچه این بیانیه هرگونه همکاری تجنجاری با نهادهای نظامی را رد میکند، ندیمی معتقد است همچنان نمیتوان احتمال همکاری او با بخشهای دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی را بهکل منتفی دانست؛ احتمالی که میتواند توضیح دهد چرا او به یکی از اهداف حملات اسرائیل بدل شد.
ندیمی همچنین توضیح داد که بنا بر شنیدهها، دانشگاههای نظامی ایران، از جمله دانشگاه امام حسین و مالک اشتر، و حتی برخی دانشگاههای غیرنظامی مانند شریف و بهشتی که همکاریهای نزدیکی با صنایع دفاعی دارند، در حال توسعه هوش مصنوعی برای بهبود هدایت و دقت تسلیحات هستند.
او افزود: این فعالیتها به حوزه تسلیحاتی محدود نمیشود و پروژههایی در زمینه رمزگشایی و نفوذ به شبکههای مخابراتی و اطلاعاتی را هم در بر میگیرد.
به گفته او، در این مسیر بهرهگیری از محاسبات کوانتومی میتواند فرآیند شکستن رمزهای پیچیده و دسترسی به دادههای حفاظتشده را با سرعتی بسیار بیشتر از روشهای متعارف ممکن سازد.
هوش مصنوعی بخشی از دکترین ملی کشورهاست
الیابایف گفت اسرائیل در برخی موارد در رقابت جهانی هوش مصنوعی از دیگر کشورها عقب مانده است و با اشاره به فرصت بزرگ برای تغییر، افزود: «همه کشورها در حال پیشروی هستند و ما باید در صف مقدم باشیم. پژوهشگران، شرکتها و موقعیت مناسبی داریم اما نباید دست روی دست بگذاریم.»
این کارشناس با اشاره به رویکرد قدرتهای بزرگ جهانی نسبت به هوش مصنوعی گفت که جهان پس از عرضه موفق چت جیپیتی، شاهد ظهور مدلهای غربی مانند میدجورنی، نمونه چینی دیپسیک و همچنین تلاش امارات متحده عربی برای راهاندازی یک مدل زبانی بومی بود.
به گفته او، این آغاز یک رقابت ژئوپلیتیک تازه بود: «تا پیش از آن رقابت بر سر ارتباطات، فضا و ماهواره بود اما ناگهان هوش مصنوعی به بخشی راهبردی از دکترین ملی کشورها تبدیل شد.»
الیابایف به فعالیت ایران در این زمینه نیز اشاره کرد و گفت جمهوری اسلامی در حال «توسعه سلاحهای جدید مبتنی بر هوش مصنوعی» است و قطعات رایانهای را از بازار سیاه برای ساخت ابررایانهها قاچاق میکند.
مرداد سال گذشته علیرضا تنگسیری، فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران، گفته بود در تازهترین تجهیزات موشکی و پهپادی سپاه، از هوش مصنوعی استفاده شده است.
تنگسیری همچنین تاکید کرده بود سپاه پاسداران در فرآیند «افزایش دقت و نقطهزنی» تجهیزات موشکی و راداری و پهپادی، از دانش هوش مصنوعی بهره گرفته است.
روزنامه والاستریت ژورنال بهمن سال گذشته به نقل از مقامهای آمریکایی و پژوهشهای امنیتی جدید گزارش داد هکرهای وابسته به جمهوری اسلامی از فنآوری هوش مصنوعی برای تشدید حملات سایبری خود علیه اهدافی در آمریکا و سایر کشورها استفاده میکنند.
پیش از آن و در خرداد ۱۴۰۳، اوپن اِیآی هشدار داد حسابهای کاربری وابسته به جمهوری اسلامی از فنآوری هوش مصنوعی این شرکت برای ترویج پروپاگاندای مرتبط با حکومت ایران استفاده میکنند.
آمریکا اردیبهشت ۱۴۰۳ اعلام کرد با هدف جلوگیری از دسترسی کشورهای ایران، چین، روسیه و کره شمالی به مدلهای پیشرفته هوش مصنوعی ساخت ایالات متحده، به دنبال اعمال محدودیتهایی در این حوزه است.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، در نشست شورای حکام آژانس هشدار داد وقت زیادی برای همکاری هستهای با تهران باقی نمانده است و در عین حال اظهار امیدواری کرد با از سرگیری بازرسیها از سایتهای اتمی جمهوری اسلامی، امکان حملات نظامی به ایران هم از بین برود.
نشست فصلی شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی صبح دوشنبه ۱۷ شهریور برای بررسی موضوعاتی از جمله برنامه هستهای جمهوری اسلامی و انطباق آن با معاهده عدم اشاعه هستهای در وین برگزار شد. این نشست با حضور نمایندگان ۳۵ کشور عضو شورا قرار است تا جمعه ۲۱ شهریور ادامه داشته باشد.
گروسی در جلسه مطبوعاتی خود در این نشست در پاسخ به ایراناینترنشنال درباره وضعیت سایت اصفهان پیش و پس از بمباران آمریکا گفت نمیتوان در این زمینه حدس و گمانهزنی داشت و باید به این سایتها دسترسی وجود داشته باشد.
او با تاکید بر ضرورت بازگشت بازرسیها از تاسیسات ایران به حالت عادی، به وضعیت ذخایر غنیشده جمهوری اسلامی پس از بمبارانها در جنگ ۱۲ روزه اشاره کرد و گفت صحبت درباره جزییات این اقدام سخت است و با مذاکرات روی کاغذ تفاوت دارد.
گروسی همچنین گفت درباره سایتهایی که احتمالا پیش از حملات اسرائیل در آنها غنیسازی انجام میگرفته است، اطلاعاتی ندارد.
فرصت زیادی برای همکاری هستهای با تهران باقی نمانده است
گروسی در نشست افتتاحیه شورای حکام گفت بررسی برنامه هستهای جمهوری اسلامی همچنان در کانون تلاشهای آژانس قرار دارد و یادآور شد پس از حملات اسرائیل و آمریکا به ایران در جنگ ۱۲ روزه، این موضوع بهطور مفصل هم در شورای حکام و هم در شورای امنیت سازمان ملل مطرح شده است.
او تاکید کرد آژانس بهطور مستمر با تهران در ارتباط بوده تا نگرانیهای موجود برطرف و همکاری ضروری میان دو طرف احیا شود.
مدیرکل آژانس افزود در هفتههای اخیر مذاکرات فنی در تهران و وین برای تعیین گامهای عملی راستیآزمایی پیشرفت داشته و امید میرود طی روزهای آینده به جمعبندی برسد.
او با بیان اینکه «هنوز زمان باقی است اما نه زیاد»، ابراز امیدواری کرد توافقهای فنی بتواند زمینهساز پیشرفت در دیگر رایزنیهای دیپلماتیک شود.
یک روز پیش از آغاز این نشست، گروسی در مصاحبهای گفت پس از جنگ ۱۲ روزه، اجازه ورود بازرسان آژانس به سایتهای اصلی فردو، نطنز و اصفهان از سوی مقامات جمهوری اسلامی داده نشده است.
به گفته او، عدم دسترسی بازرسان آژانس به ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصد غنی شده ایران، این حق را به جامعه جهانی میدهد که نگران باشد.
همزمان با افتتاحیه نشست شورای حکام، اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، گفت آژانس بینالمللی انرژی اتمی به این درک رسیده که شیوه و نحوه اجرای تعهدات پادمانی ایران نمیتواند مانند دوره قبل از حمله نظامی آمریکا و اسرائیل باشد.
او دوشنبه ۱۷ شهریور افزود تهران هنوز با آژانس بینالمللی انرژی اتمی به جمعبندی نرسیده اما روند گفتوگوها «مثبت بوده» است.
گروسی نیز گفت مذاکرات با تهران درباره برنامه هستهای «در مسیر درستی قرار دارد» اما نمیتوان هفتهها و ماهها را صرف گفتوگوهای بیپایان کرد.
لارنس نورمن، خبرنگار روزنامه والاستریت ژورنال، ۱۵ شهریور به نقل از منابع آگاه گزارش داد مذاکرات میان نمایندگان جمهوری اسلامی و آژانس بینالمللی انرژی اتمی در وین تنها پیشرفتی «بسیار جزئی» داشته است.
تاکید بر تعهد الزامآور انپیتی
گروسی در بخش دیگری از سخنرانی خود در مراسم افتتاحیه نشست شورای حکام به تصویب قانون تعلیق همکاری با آژانس در مجلس شورای اسلامی و تایید آن از سوی مسعود پزشکیان اشاره کرد و گفت: «قوانین ملی تعهداتی در داخل ایجاد میکنند اما برای آژانس الزامآور نیستند.»
به گفته گروسی، موافقتنامه جامع پادمان انپیتی همچنان معتبر است و تنها سند الزامآور درباره حقوق و تعهدات دو طرف محسوب میشود.
همزمان با این سخنرانی، بقائی گفت تهران عضو انپیتی و «متعهد به موافقتنامه پادمان» است و افزود موضوع خروج از این سند، صرفا در سطحی محدود در مجلس مطرح شده و تاکنون هیچ تصمیم قطعیای در این زمینه اتخاذ نشده است.
به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، تصمیمگیری در این خصوص در نهایت «بر عهده نظام» خواهد بود.
مدیرکل آژانس نیز در کنفرانس خبری پس از افتتاحیه نشست شورای حکام به اظهار نظر مقامهای حکومت اشاره کرد و گفت موضع رسمی جمهوری اسلامی خارج نشدن از انپیتی است.
در روزهای گذشته تعدادی از نمایندگان مجلس اظهارات ضدونقیضی درباره بررسی طرح سهفوریتی خروج ایران از پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای (انپیتی) در مقابله با فعالسازی مکانیسم ماشه مطرح کردهاند.
ضرورت بازگشت بازرسان آژانس به ایران
گروسی در بخشی از نشست خبری خود به نگرانی تهران از استفاده اسرائیل و آمریکا از اطلاعات آژانس درباره ذخایر غنیشده و وضعیت سایتهای جمهوری اسلامی اشاره کرد و گفت آژانس هیچ اطلاعاتی را در اختیار کشوری دیگر قرار نمیدهد.
مدیرکل آژانس گفت این نهاد نه به استفاده از زور، بلکه به دیپلماسی اعتقاد دارد و افزود: «در صورت از سر گرفته شدن بازرسیها از سایتهای اتمی ایران، امید به از بین رفتن امکان حملات نظامی وجود دارد.»
همزمان با این تحولات، حسینعلی حاجیدلیگانی، نماینده مجلس شورای اسلامی، گفت که عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، قرار است ۱۸ شهریور به مصر برود و محل نگهداری اورانیوم غنیشده ایران را به مقامهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی اطلاع دهد.
تازهترین دادههای شرکت مدیریت منابع آب ایران نشان میدهد از ابتدای مهر ۱۴۰۳ تا ۱۵ شهریور امسال، ذخایر پنج سد مهم ایران به صفر رسیده است.
با تشدید بحران آب و ناتوانی جمهوری اسلامی در مدیریت منابع، گزارشهای جدید رسمی حاکی از آن است که ۱۹ سد بزرگ کشور درگیر خشکسالی شدید شدهاند.
سدهای وشمگیر، گلستان و بوستان در استان گلستان، سد رودبال داراب در فارس و سد شمیل و نیان در هرمزگان کاملا خشک شدهاند.
در گیلان، سد سفیدرود تنها سه درصد آب دارد و در زنجان، سد تهم با ۹ درصد ذخیره به وضعیت هشدار رسیده است.
سدهای تنگوئیه سیرجان و نسا در کرمان نیز با پرشدگی هفت درصدی در شرایطی بحرانی بهسر میبرند.
در ماههای اخیر، قطعیهای مکرر آب و برق زندگی روزمره شهروندان را بهشدت تحت تاثیر قرار داده و روند تولید صنعتی و فعالیتهای اقتصادی کشور را نیز با اختلال مواجه ساخته است.
مسئولان جمهوری اسلامی در حالی مردم را به صرفهجویی و اصلاح الگوی مصرف فرامیخوانند که خود از حل ریشهای بحرانهای ساختاری و مدیریتی در حوزه آب و برق ناتوان بودهاند.
آمار شرکت مدیریت منابع آب ایران همچنین نشان میدهد در شرق کشور، چاهنیمههای سیستان و بلوچستان با ۱۳ درصد و سد نهرین در خراسان جنوبی با ۱۲ درصد ظرفیت، روزهای پایانی سال آبی را با کمترین ذخایر پشت سر میگذارند.
سد لار در استان تهران تنها سه درصد آبگیری دارد و سدهای لتیان و ماملو نیز با ۱۴ درصد ذخیره، وضعیت مطلوبی ندارند.
در خراسان رضوی نیز سدهای دوستی و طرق با پنج درصد پرشدگی، شرایطی مشابه و بحرانی را تجربه میکنند.
۱۶ شهریور روزنامه هممیهن گزارش داد با خالی شدن سدها، احتمال سهمیهبندی آب در نیمه دوم شهریور و مهر جدیتر شده است.
بر اساس این گزارش، هرچند دولت مسعود پزشکیان انتقال آب از سد طالقان را در دستور کار قرار داده، اما آب این سد «کفاف نیاز تهران را نمیدهد».
خبرگزاری ایسنا ۱۳ شهریور نوشت چند سال خشکسالی پیاپی، کاهش بارندگی و بحران کمبود آب، بر میزان تولید محصولات کشاورزی از جمله گندم تاثیر گذاشته است.
پیشتر در ۲۱ مرداد، سخنگوی صنعت آب ایران با اشاره به وخامت بیسابقه بحران آب گفت ۷۰ درصد دشتهای ایران در وضعیت «ممنوعه» یا «ممنوعه بحرانی» قرار دارند و بیش از ۳۰۰ دشت، از جمله تهران، با خطر جدی فرونشست زمین مواجه هستند.
شرکت مدیریت منابع آب ۲۰ مرداد گزارش داده بود در مجموع ۵۸ درصد مخازن سدهای کشور خالی است.
پایگاه خبری تایمز اسرائیل با اشاره به اقدام تروئیکای اروپایی برای فعالسازی مکانیسم ماشه، به نقل از کارشناسان امنیتی نوشت برنامه اتمی جمهوری اسلامی در «وضعیت تعلیق» به سر میبرد، اما امکان حمله مجدد اسرائیل و آمریکا در مقابل واکنشهای تهران وجود دارد.
جاناتان روهه، مدیر سیاست خارجی در موسسه یهودی امنیت ملی آمریکا، در همین رابطه گفت تهران در مقطع کنونی بهدلیل هراس از حمله دوباره اسرائیل، از برداشتن گامهای بعدی برای پیشبرد برنامه اتمیاش خودداری کرده است.
به گفته او، جمهوری اسلامی احتمالا هنوز «بخشی از زیرساخت و دانش لازم» برای ساخت نمونهای ابتدایی از یک سلاح هستهای آزمایشی را حفظ کرده، اما به این باور رسیده است که هرگونه اقدام در این زمینه به «مجازات» خواهد انجامید.
روهه افزود: «عامل کلیدی در گامهای بعدی هستهای ایران فنی نیست، بلکه روانی است. [تهران] فعلا بهدلیل ترس از حمله دوباره متوقف مانده است.»
فرانسه، بریتانیا و آلمان ششم شهریور در نامهای به شورای امنیت، از تصمیم خود برای آغاز فرآیند فعالسازی مکانیسم ماشه و بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه تهران خبر دادند.
در پی این اقدام، مقامهای جمهوری اسلامی مواضعی دوگانه اتخاذ کردهاند؛ از یک سو احتمال خروج از پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای (انپیتی) را مطرح کرده و از سوی دیگر از آمادگی تهران برای تداوم مسیر دیپلماتیک خبر دادهاند.
پیامدهای سنگین خروج از انپیتی
تایمز اسرائیل در ادامه گزارش داد حکومت ایران در شرایط کنونی بیش از هر چیز بر بازسازی سامانههای پدافندی و جبران خسارات ناشی از حملات اسرائیل متمرکز است و نه بر توسعه برنامه هستهای.
این رسانه خروج از انپیتی را «نگرانکنندهترین واکنش» احتمالی جمهوری اسلامی به تحولات اخیر خواند و نوشت: «این تصمیم پیامدهای سنگینی خواهد داشت؛ هم از نظر بازگرداندن آمریکا، اسرائیل و ایران به مسیر درگیری، و هم برای رژیم جهانی عدم اشاعه [تسلیحات اتمی].»
تایمز اسرائیل افزود: «در برابر هر اقدام تلافیجویانه تهران، امکان حمله دوباره اسرائیل یا آمریکا وجود دارد. مسیر دیپلماسی همچنان باز است، اما مسیر جنگ نیز همچنان پیشرو قرار دارد.»
در همین حال، کلسی داونپورت، مدیر سیاست منع گسترش در انجمن کنترل تسلیحات، گفت تا زمانی که بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی بار دیگر به ایران بازنگردند و وضعیت ذخایر اورانیوم غنیشده و شمار سانتریفیوژهای از بین رفته را روشن نکنند، نمیتوان ارزیابی دقیقی از سرعت بازگشت جمهوری اسلامی به آستانه هستهای داشت.
در روزهای اخیر برخی گزارشها از احتمال از سرگیری رویارویی نظامی ایران و اسرائیل حکایت دارد.
علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، ۱۶ شهریور در دیدار با هیات دولت گفت دشمن درصدد تحمیل فضای «نه جنگ، نه صلح» بر ایران است، اما «این حالت برای کشور ضرر و خطر دارد».
این در حالی است که او پیشتر در مرداد ۱۳۹۷ تاکید کرده بود که «نه جنگ میشود و نه مذاکره میکنیم».
شبکه خبری فرانس۲۴ در ۱۴ شهریور گزارش داد فعال شدن مکانیسم ماشه با قرار دادن جمهوری اسلامی در «جایگاه متهم» از منظر حقوق بینالملل میتواند «مشروعیتبخش حمله جدید اسرائیل» باشد.
جعفر پناهی، کارگردان سرشناس و زندانی سیاسی پیشین، هنگام دریافت جایزه ویژه جشنواره بینالمللی فیلم تورنتو نسبت به نشانههای فزاینده اقتدارگرایی و سرکوب سیاسی در جهان هشدار داد و گفت که همه باید این نشانهها را جدی بگیریم.
پناهی که برای نمایش تازهترین فیلمش «یک تصادف ساده» در این جشنواره حضور دارد، با اشاره به اینکه چندین سال از سوی حکومت ایران اجازه خروج از کشور را نداشت، گفت: «وقتی دوباره توانستم سفر کنم، آنچه در جهان دیدم برایم تکاندهنده بود؛ نشانههایی از اقتدارگرایی در جاهایی که هرگز فکرش را نمیکردم مرا از مسیر پیش رو میترساند.»
او در حالی که از سوی حاضران در مراسم اعطای جوایز در هتل رویال یورک تشویق میشد، ادامه داد: «برای ساختن جهانی که همه بتوانیم بهراحتی در آن زندگی کنیم، هر کدام از ما مسئول مراقبت از کشور خودمان هستیم.»
او سخنانش را با آرزوی «جهانی که در آن مردمان با هم دوست و آزاد باشند» به پایان رساند.
این مراسم یکشنبه شب با حضور چهرههای مطرح سینمای جهان در شهر تورنتو برگزار شد. جشنواره فیلم تورنتو تا ۲۳ شهریور ادامه دارد.
پناهی فیلم تحسینشده «یک تصادف ساده» را داخل ایران و بدون دریافت مجوز رسمی ساخت. زنان در این فیلم بدون حجاب اجباری ظاهر شدهاند.
پناهی که پیشتر جایزه خرس طلایی برلین و شیر طلایی ونیز را بابت فیلمهای پیشیناش دریافت کرده بود، پس از اعطای نخل طلای جشنواره کن به آخرین ساختهاش، به یکی از معدود فیلمسازانی تبدیل شد که موفق به کسب این سهگانه معتبر سینمایی شدهاند.
او از جمله هنرمندان معترض به جمهوری اسلامی است که به دلیل فعالیتهای خود در ایران محاکمه و زندانی شدهاند.
با این حال، او پس از خروج از زندان، با کارزارهایی مثل «نه به اعدام» همراهی و در تجمعات فعالان مدنی مقابل زندان اوین شرکت کرده است.