تحولات تازه در عرصه هوش مصنوعی نظامی رقابت میان شرکت‌های فناوری دفاعی را تشدید کرده است. تحلیلگران می‌گویند این فناوری در حال تغییر شیوه برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری در میدان نبرد است و جنگ‌های اوکراین و غزه می‌تواند نقطه عطفی در تاریخ جنگ‌های مدرن باشد.
در لندن، شرکت فرانسوی «کماند ای‌آی» با استفاده از داده‌های شبیه‌سازی‌شده توانست ظرف چند دقیقه مسیرهای احتمالی پیشروی ارتش روسیه در حمله ۲۰۲۲ به اوکراین را پیش‌بینی کند. این شرکت که ۲۰ ماه پیش تاسیس شده، تاکنون ۱۲ میلیون یورو سرمایه جذب کرده و امیدوار است با فروش محصولات خود به ارتش‌های فرانسه، آلمان و بریتانیا جایگاهی کلیدی در اروپا پیدا کند.
از اوکراین و غزه تا پنتاگون
به گفته آنتونی کینگ، استاد دانشگاه اکستر، هوش مصنوعی هر هفته جایگاه پررنگ‌تری در عملیات‌های نظامی پیدا می‌کند. او در کتاب تازه‌اش نوشت: «این فناوری هنوز کنترل کامل سیستم‌ها را در دست ندارد، اما به سرعت در حال تبدیل شدن به جزء حیاتی جنگ است.»
نمونه بارز این تحول در اسرائیل دیده شد؛ جایی که پردازش انبوه داده‌ها به ارتش این کشور امکان داد صدها هدف را در غزه، لبنان و حتی فرماندهان ایرانی را شناسایی و در حملات هوایی تابستان هدف قرار دهد. در اوکراین نیز همکاری با شرکت‌های غربی از جمله پالانتیر به ایجاد سیستم‌های پیشرفته تصمیم‌سازی کمک کرده است.
سلطه آمریکایی‌ها و ورود غول‌های فناوری
بازار همچنان تحت سلطه شرکت‌های آمریکایی است. پالانتیر، بزرگ‌ترین بازیگر این حوزه که از حمایت پیتر تیل، میلیاردر آمریکایی، برخوردار است، سال گذشته برای نخستین بار بیش از یک میلیارد دلار قرارداد با دولت آمریکا امضا کرد. ارزش سهام این شرکت از ۲۰۲۰ تاکنون ۱۷۰۰ درصد رشد داشته و آن را به یکی از ۱۰ شرکت بزرگ فناوری ایالات متحده بدل کرده است.
مایکروسافت، گوگل و آمازون نیز به‌طور فزاینده‌ای در حال ورود به این حوزه هستند. در مقابل، برخی شرکت‌ها همچون ریبیلیون دیفنس در بریتانیا از بازار کنار رفته‌اند و آن را کوچک توصیف کرده‌اند.
رقابت اروپایی‌ها و چالش‌ها
شرکت‌های اروپایی مانند «کماند ای‌آی» و «آدارگا» در بریتانیا تلاش می‌کنند با استخدام نظامیان سابق و برنامه‌نویسان هوش مصنوعی، موقعیتی برای خود ایجاد کنند. قراردادهای آن‌ها اما در مقایسه با نمونه‌های آمریکایی بسیار کوچک‌تر است.
در اوکراین، شرکت‌های نوپا مانند «گریسلدا» با وجود سرمایه‌گذاری اندک (۶۰۰ هزار دلار)، به دلیل دسترسی به داده‌های واقعی میدان نبرد توانسته‌اند در همکاری با شرکت‌های غربی نقش‌آفرینی کنند. با این حال، مقامات اوکراینی اخیراً دسترسی خارجی‌ها به این داده‌ها را محدود کرده‌اند و آن را «دارایی ارزشمند» توصیف می‌کنند.
خطر «توهمات هوش مصنوعی»
کارشناسان هشدار می‌دهند اتکای بیش از حد فرماندهان به توصیه‌های رایانه‌ای می‌تواند خطرناک باشد. جان کاگبیل، ژنرال ارتش آمریکا، سال گذشته تاکید کرد که «توهمات» هوش مصنوعی – زمانی که سیستم اطلاعات ساختگی تولید می‌کند – همچنان چالشی جدی است.
با وجود این نگرانی‌ها، روند کلی روشن است: هوش مصنوعی به سرعت در حال تغییر چهره جنگ است و تصمیماتی که امروز درباره به‌کارگیری آن گرفته می‌شود، می‌تواند اثرات ماندگاری بر جنگ‌ها و امنیت جهانی در سال‌های آینده داشته باشد.
