هم‌زمان با ۱۸ مهر، روز نکوداشت زاینده‌رود، نگرانی‌ها درباره وضعیت بحرانی این رودخانه افزایش یافته است و کارشناسان، کنشگران محیط زیست و شماری از نمایندگان مجلس نسبت به وخامت اوضاع و پیامدهای گوناگون آن هشدار داده‌اند.
عباس مقتدایی، نماینده اصفهان در مجلس، ۱۸ مهر وزارت نیرو را به‌دلیل ناکامی در مدیریت بحران زاینده‌رود مقصر دانست و گفت: «مشکلات این رودخانه از جمله فرونشست زمین، ریزگردها و مسائل آب شرب و کشاورزی ناشی از کم‌کاری‌های وزارت نیرو است.»
او عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو، را متهم کرد که تاکنون «گزارش قانع‌کننده‌ای» برای حل بحران زاینده‌رود ارائه نداده است.
مقتدایی خواستار «طرح علمی مسائل و برنامه‌ریزی دقیق» از سوی فعالان محیط‌زیست و کشاورزان به‌منظور بهبود وضعیت زاینده‌رود شد.
برهم خوردن تعادل در حوضه زاینده‌رود
منصور سهرابی، متخصص بوم‌شناسی و محیط زیست، در مصاحبه با ایران‌اینترنشنال به از بین رفتن تعادل در حوضه زاینده‌رود اشاره کرد و گفت: «گسترش بی‌رویه صنایع آب‌بر، توسعه کشاورزی در یک منطقه خشک و رشد جمعیت باعث افزایش میزان مصرف آب شده‌اند.»
او با انتقاد از مدیریت جمهوری اسلامی در مواجهه با بحران زاینده‌رود گفت حاکمیت تنها بر تامین و انتقال آب تمرکز کرده است، در حالی که این رویکرد به حل ریشه‌ای مشکل منجر نخواهد شد.
سهرابی تاکید کرد بهینه‌سازی مصرف آب و تدوین برنامه‌های توسعه‌ای متناسب با تغییرات اقلیمی، تنها راه‌های پایدار برای عبور از این بحران هستند.
معضل تامین آب آشامیدنی برای مردم اصفهان
حامد یزدیان، نماینده اصفهان در مجلس، ۱۸ مهر گفت برداشت‌های غیرمجاز از بالادست رودخانه در استان‌های اصفهان و چهارمحال و بختیاری نقش مهمی در تشدید بحران زاینده‌رود دارند.
یزدیان اضافه کرد: «با توجه به کاهش ۴۰ درصدی میزان بارش‌ها، مدیریت این حجم برداشت آب مستلزم درک عمیق فاجعه و اقدام به‌موقع وزارت نیرو است.»
او هشدار داد کاهش چشمگیر ذخیره سد زاینده‌رود و پیش‌بینی کاهش بارش‌ها در فصل پاییز، تامین آب آشامیدنی بیش از پنج میلیون نفر از مردم اصفهان را در معرض خطر جدی قرار داده است.
۱۷ مهر، اسفندیار امینی، دبیر اجرایی اتاق اصناف کشاورزان اصفهان، اعلام کرد کشاورزان اصفهانی طی چهار سال گذشته تنها در مجموع ۱۷۶ روز از آب زاینده‌رود بهرهمند بودهاند.
او با اشاره به برهم خوردن توازن میان تامین و مصرف آب در حوضه زاینده‌رود افزود از سال ۱۳۴۷ تا ۱۳۹۲ میزان تخصیص آب از ۷۲۵ میلیون به نزدیک دو میلیارد مترمکعب افزایش یافت.
تخصیص آب به معنای تعیین سهم بخشهای مختلف مانند کشاورزی، صنعت و شرب از منابع آبی یک حوضه است.
به گفته امینی، این تخصیصهای بیضابطه و ناهماهنگ باعث شده هر فردی که به زاینده‌رود دسترسی دارد، بدون نظارت موثر اقدام به برداشت آب کند.
لزوم در نظر گرفتن احیای زاینده‌رود بهعنوان یک مطالبه ملی
جمعی از فعالان محیط زیست و چهرههای دانشگاهی در استان اصفهان ۱۷ مهر با انتشار بیانیهای نسبت به وخامت وضعیت زاینده‌رود و تالاب گاوخونی هشدار دادند و خواستار قرار گرفتن احیای پایدار این رودخانه در صدر اولویتهای ملی شدند.
در این بیانیه آمده است: «انتشار ریزگردهای حاوی مواد سمی از تالاب بینالمللی گاوخونی و بستر خشک زاینده‌رود تا شعاع چند صد کیلومتر، اهمیت ملی بحران خشکی این رودخانه و تالاب را نشان میدهد.»
فعالان محیط زیست هشدار دادند نادیده گرفتن حقابهها، بهویژه حقابه تالاب گاوخونی، و بحران در تامین آب شرب و بهداشت در شهرها و روستاهای حوضه زاینده‌رود، از بیعدالتی و بیتوجهی به قوانین ملی در مدیریت آب حکایت دارند.
