پایگاه خبری دیده‌بان ایران گزارش داد افزایش قیمت موتورسیلکت در کنار فشارهای معیشتی، شماری از شهروندان پایتخت را ناگزیر ساخته است با اجاره موتور، به فعالیت به‌عنوان پیک روی آورند. هزینه اجاره روزانه این وسیله نقلیه در حال حاضر بین ۲۷۰ هزار تا یک میلیون تومان متغیر است.
این رسانه پنج‌شنبه ششم شهریور نوشت قیمت خرید موتورسیکلت‌های صفر کیلومتر برای مدل‌های کاربراتوری بین ۵۰ تا ۸۰ میلیون تومان و در مورد مدل‌های انژکتوری، بیش از ۱۲۰ میلیون تومان است.
به گزارش دیده‌بان ایران، این میزان سرمایه برای جوانان شاغل به‌عنوان پیک موتوری «دست‌نیافتی» به شمار می‌رود و به همین دلیل، گرایش به اجاره موتورسیکلت در میان این گروه به‌طور مستمر در حال افزایش است.
این پایگاه خبری افزود: «هزاران فرد که اکثر آنها جوانانی هستند که از شهرستان‌ها و روستاهای دور و نزدیک برای کسب درآمد و زنده ماندن به تهران آمده‌اند، مجبورند تا به‌عنوان آخرین گزینه برای کار و بقا، موتورهای اجاره‌ای ساده را انتخاب کنند.»
به‌دنبال سیاست‌های ناکارآمد جمهوری اسلامی در زمینه‌های اقتصادی، سیاست داخلی و سیاست خارجی طی دهه‌های اخیر، تورم افسارگسیخته، زندگی شهروندان به‌ویژه اقشار کم‌درآمد را به‌شدت تحت تاثیر قرار داده، نرخ ارز در ایران سیر صعودی به خود گرفته و قیمت کالاهای اساسی با جهشی بی‌سابقه روبه‌رو شده است.
در کنار تورم فزاینده، آمار بیکاری نیز طی سال‌های اخیر روندی نگران‌کننده داشته است.
نبود فرصت‌های شغلی پایدار و متناسب با سطح تحصیلات، بسیاری از جوانان را ناگزیر کرده است به فعالیت‌هایی همچون پیک موتوری یا مشاغل مشابه روی آورند؛ امری که بیانگر شکاف عمیق میان ظرفیت‌های بالقوه نیروی کار و ساختار ناکارآمد بازار کار در ایران است.
کار ۱۴ ساعته، نبود امنیت شغلی، حاشیه سود پایین
دیده‌بان ایران در ادامه گزارش خود نوشت: «اجاره موتور، برخلاف خودروهای اجاره‌ای، چارچوب حقوقی و بیمه‌ای مشخصی ندارد. قراردادها غالبا شفاهی است و در صورت سرقت یا تصادف، مسئولیت‌ها مبهم باقی می‌ماند. بسیاری از پیک‌ها می‌گویند اگر کوچک‌ترین حادثه‌ای رخ دهد، هزینه آن مستقیما بر دوش آنهاست. این وضعیت نه‌تنها امنیت شغلی را از بین برده، بلکه ریسک مالی بالایی برای کارگران جوان ایجاد کرده است.»
بر اساس این گزارش، یک پیک موتوری به‌طور میانگین روزانه ۱۲ تا ۱۴ ساعت فعالیت می‌کند؛ با این حال بخش قابل توجهی از درآمد او صرف اجاره موتورسیکلت و سایر هزینه‌های جانبی می‌شود و در نهایت سود خالص «بسیار محدودی» باقی می‌ماند.
برای اجاره موتورسیکلت، رانندگان باید ودیعه‌ای نقدی بین سه تا ۱۲ میلیون تومان همراه با مدارک هویتی، سکونتی و گواهینامه ارائه دهند.
همچنین در صورت تصادف یا خرابی، پرداخت هزینه‌ها بر عهده راننده است و قراردادها، مالک را از هر گونه مسئولیت مبرا می‌کند.
در این گزارش آمده است: «این فشار اقتصادی باعث می‌شود رانندگان به کار با سرعت زیاد و بدون استراحت تن دهند، ساعات طولانی کار کنند و حتی در شرایط جوی نامساعد در خیابان باشند. استهلاک موتور و فشار پلیس هم بخشی از این ریسک روزانه است.»
حسن ۳۵ ساله که با اجاره موتورسیکلت و فعالیت به‌عنوان پیک امرارمعاش می‌کند، به دیده‌بان ایران گفت: «یک روز با یک تصادف، کل خرج خانه‌مان می‌پرد. بیمه درست و حسابی نداریم. آخرش چی؟ اگر دستمان شکست یا موتور خوابید، دیگر کار تمام است.»
او میزان درآمد خالص یک پیک با موتور استیجاری را پس از یک روز کاری سنگین، بین ۷۰۰ هزار تا دو میلیون تومان برآورد کرد.
پنجم شهریور، صفحه فارسی وزارت خارجه آمریکا در ایکس نوشت با افزایش شدید تورم و بیکاری، شاخص فلاکت در ایران «به نقطه بحرانی» رسیده و «دهه‌‌ها بی‌‌کفایتی و استثمار توسط رژیم، منابع کشور را جهت تامین مالی تروریسم و فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده، هدر داده است».
