سازمان حقوق بشری عفو بینالملل خواستار لغو فوری حکم اعدام محمدجواد وفاییثانی، ورزشکار و زندانی سیاسی، شد. رییس شورای جهانی بوکس هم درباره این بوکسور زندانی گفت: «اعدام یک بوکسور، یک قهرمان، به دلیل بیان دیدگاههایش، حملهای مستقیم به ارزشهای بنیادین ورزش و کرامت انسانی است.»
عفو بینالملل درباره پرونده وفایی ثانی به روزنامه گاردین بریتانیا گفت: «این اتهام با اصول قانونی بودن و شفافیت مورد نظر حقوق بینالملل همخوانی ندارد. تحقیقات ما نشان میدهد دادگاههای انقلاب استقلال ندارند و پس از محاکمههای بهشدت ناعادلانه احکام سنگین صادر میکنند.»
عفو بینالملل افزود: «متهمان در این دادگاهها بهطور سیستماتیک از حقوق دادرسی عادلانه محروم میشوند، از جمله وفاییثانی.»
وبسایت حقوق بشری هرانا گزارش داد حکم اعدام محمدجواد وفاییثانی، بوکسور ۳۰ ساله و زندانی سیاسی محبوس در زندان وکیلآباد مشهد، پس از رد درخواست اعاده دادرسی، بار دیگر در دیوان عالی کشور تایید شد.
مالمر، جمعه ۲۸ آذر در یک نشست خبری گفت وزارت امور خارجه سوئد اطلاعاتی دریافت کرده که نشان میدهد این مرد که به جاسوسی متهم است، در مرحله نخست دادرسی به مجازات اعدام محکوم شده، اما این گزارشها هنوز تایید نشدهاند.
به گفته مالمر، وزارت امور خارجه سوئد چهارشنبه سفیر جمهوری اسلامی را برای ابلاغ اعتراض استکهلم احضار کرده است.
او بدون اشاره به هویت شهروند سوئدی محکوم شده به اعدام تاکید کرد که موضع سوئد و اتحادیه اروپا در قبال مجازات اعدام «کاملا روشن» است و این کشور «در همهجا و بدون استثنا» با صدور و اجرای حکم اعدام مخالفت میکند.
تا زمان تنظیم این گزارش، مقامهای جمهوری اسلامی و رسانههای حکومتی ایران واکنشی به این موضوع نشان ندادهاند.
وزارت امور خارجه سوئد ۲۶ آذرماه در پاسخ به ایراناینترنشنال، بازداشت یک شهروند سوئدی-ایرانی در ایران را تایید کرد و اعلام کرد که سفارت سوئد در تهران و وزارت امور خارجه این کشور با خانواده این فرد بازداشتشده در تماس هستند.
سوئد پیشتر نیز با هشدار درباره خطر بازداشتهای خودسرانه، از شهروندان خود خواسته بود از سفر به ایران خودداری کنند.
سخنگوی قوه قضاییه جمهوری اسلامی ۲۵ آذر از بازداشت و محاکمه یک شهروند دوتابعیتی ایرانی-سوئدی به اتهام «جاسوسی برای اسرائیل» خبر داد و گفت رای این پرونده بهزودی صادر خواهد شد.
اصغر جهانگیر گفت این پرونده در شعبه دوم دادگاه انقلاب کرج رسیدگی شده و فرد بازداشتشده در سال ۲۰۲۰، تابعیت سوئد را دریافت کرده و از آن زمان در این کشور اقامت داشته است.
به گفته جهانگیر، این فرد «چندین بار» به اسرائیل رفته و حدود یک ماه پیش از آغاز جنگ ۱۲ روزه وارد ایران شده و در ویلایی در نزدیکی کرج اقامت داشته است.
حسین فاضلی هریکندی، رییس کل دادگستری استان البرز، ۱۷ آذر اعلام کرده بود رسیدگی به پرونده یک ایرانی دوتابعیتی متهم به «جاسوسی» برای اسرائیل در کرج آغاز شده است.
قوه قضاییه جمهوری اسلامی بازداشت این شهروند دوتابعیتی را بخشی از آنچه «شبکه گسترده جاسوسی» در جریان و پس از جنگ ۱۲ روزه مینامد، توصیف کرده است.
مقامهای جمهوری اسلامی گفتهاند پس از این درگیری که با حملات هوایی آمریکا به تاسیسات هستهای ایران نیز همراه بود، بیش از ۷۰۰ نفر به ظن جاسوسی یا همکاری با اسرائیل بازداشت شدهاند.
مجلس شورای اسلامی، ششم مهر با تصویب طرحی اضطراری، امکان رسیدگی به پروندههای جاسوسی بر اساس مقررات زمان جنگ را فراهم کرد.
این تحولات همزمان با افزایش اعدامها در پروندههای مرتبط با جاسوسی رخ داده است.
نهادهای حقوقبشری بینالمللی و مای ساتو، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران، اعلام کردهاند دستکم ۱۲ نفر در سال جاری میلادی به اتهام «جاسوسی» در ایران اعدام شدهاند. آنها نسبت به نبود دادرسی عادلانه در این پروندهها ابراز نگرانی کردهاند.
بر اساس گزارشهای حقوقبشری، در حال حاضر علاوه بر زندانیان جرایم عمومی، بیش از ۷۰ زندانی با اتهامات سیاسی در زندانهای ایران در معرض تایید یا اجرای حکم اعدام قرار دارند و بیش از ۱۰۰ نفر دیگر نیز با اتهامات مشابه، با خطر صدور حکم مرگ روبهرو هستند.
در نگاه نخست، یلدا، کریسمس و یول، سه مناسبت کاملا جدا از هم به نظر میرسند؛ یکی ریشه در ایران باستان دارد، دیگری مهمترین جشن جهان مسیحی است و سومی در سنتهای کهن اسکاندیناوی شکل گرفته است.
اما اگر لایههای دینی و ملی متاخر را کنار بزنیم و به ژرفای تاریخ بنگریم، به یک نقطه مشترک میرسیم: انقلاب زمستانی، طولانیترین شب سال و دغدغهای انسانی که از هزاران سال پیش ذهن بشر را به خود مشغول کرده است: دوام آوردن در برابر تاریکی و سرما.
تابآوری در برابر اضطراب جمعی
در همه تمدنهای باستانی نیمکره شمالی، کوتاه شدن روزها و طولانی شدن شبها نه فقط یک پدیده طبیعی، بلکه تجربهای وجودی بوده است.
سرمای کشنده، کمبود غذا، مرگ دامها و تهدید بقا، زمستان را به فصل اضطراب جمعی بدل میکرده.
انقلاب زمستانی اما نشانهای امیدبخش بوده است؛ لحظهای که انسان درمییافت از این پس، روزها دوباره بلندتر خواهند شد.
جشن گرفتن این لحظه، جشن گرفتن بازگشت نظم، نور و زندگی بود.
یلدا؛ پیروزی نور بر تاریکی در سنت ایرانی
یلدا در سنت ایرانی دقیقا در همین بستر شکل گرفت. این شب، بلندترین شب سال، بر اساس باورهای کهن ایرانی زمانی است که اهریمن و نیروهای تاریکی در اوج قدرت قرار میگیرند. اما درست در دل همین لحظه و تاریکی، نوید تولد نور نهفته است.
در آیین مهر یا میتراییسم که پیش از اسلام در ایران و بخشهایی از امپراتوری روم رواج داشت، میترا، ایزد خورشید و پیمان، در همین شب زاده میشود.
تولد میترا به معنای پیروزی نور بر تاریکی است؛ مفهومی که در یلدا به شکل بیداری تا سپیدهدم، گردهمایی خانوادگی، روشن کردن شمع و خوردن میوههای سرخرنگ مانند انار، تجسم یافته است.
سرخی انار، رنگ خون و خورشید، نماد زندگی در دل شب سرد و تیره است.
کریسمس؛ بازتعریف کهن نور در قالب مسیحی
کریسمس هم اگرچه امروز به عنوان جشن تولد عیسی مسیح شناخته میشود، از نظر تاریخی و زمانی بهشدت به این سنتهای پیشامسیحی گره خورده است.
در اناجیل، تاریخ دقیقی برای تولد عیسی ذکر نشده و پژوهشگران معتقدند انتخاب ۲۵ دسامبر بیشتر یک تصمیم فرهنگی و سیاسی بوده تا تاریخی.
این تاریخ تقریبا با انقلاب زمستانی و جشنهای خورشیدی در امپراتوری روم همزمان بود؛ از جمله جشن «سول اینویکتوس» یا «خورشید شکستناپذیر» که تولد دوباره خورشید را گرامی میداشت.
کلیسای اولیه با همزمان کردن تولد مسیح با این مناسبتها، هم پذیرش آیین جدید را آسانتر کرد و هم مفاهیم کهن نور و رستگاری را در قالبی مسیحی بازتعریف کرد.
از این منظر، عیسی مسیح نیز همچون میترا، به عنوان «نور جهان» معرفی میشود؛ نوری که در تاریکترین فصل سال زاده میشود تا امید را بازگرداند.
شمعهای کریسمس، چراغانیها، ستاره بالای درخت کریسمس و حتی مفهوم هدیه دادن، همگی در امتداد همین نمادپردازی نور در برابر تاریکی قابل فهماند.
ستارهای که راه را نشان میدهد، یادآور خورشیدی است که دوباره مسیر خود را در آسمان پیدا میکند.
یول؛ فراخواندن خورشید در شمال اروپا
در شمال اروپا، جایی که زمستانها طولانیتر و تاریکترند، همین دغدغه به شکل جشن یول بروز پیدا کرده است.
یول در سنتهای «ژرمنی و نورس»، جشنی چندروزه بود که حول انقلاب زمستانی برگزار میشد.
در این جشن، مردم آتشهای بزرگ روشن میکردند، کندههای عظیم چوب را میسوزاندند و گرد هم میآمدند تا با نور و گرما، تاریکی را پس بزنند.
در باورهای کهن، این کنده صرفا وسیلهای برای گرما نبود، بلکه نمادی آیینی بهشمار میرفت. روشن کردن آن به معنای فراخواندن خورشید و کمک به بازگشت نور بود؛ نوعی مشارکت نمادین انسان در چرخه طبیعت.
باور داشتند هرچه کنده بزرگتر باشد و مدت بیشتری بسوزد، سال پیش رو پربرکتتر خواهد بود.
خاکستر کنده یول نیز مقدس تلقی میشد و آن را برای محافظت از خانه، افزایش باروری زمین و دور نگه داشتن نیروهای شر به کار میبردند.
«کنده یول» یک معنا داشت: روشنایی باید شبهای طولانی زمستان را تاب بیاورد.
تزیین خانه با شاخههای همیشهسبز، مانند کاج و صنوبر، نیز ریشه در باور به تداوم زندگی در دل سرما دارد؛ گیاهانی که حتی در زمستان نمیمیرند و نشانهای از جاودانگیاند.
روایت مشترک انسانی: امید در دل تاریکی
آنچه این سه جشن را بهطور شگفتانگیزی به هم پیوند میدهد، نه شباهتهای ظاهری، بلکه یک روایت مشترک انسانی است.
انسان، فارغ از جغرافیا و دین، در برابر طبیعت ناتوان بوده و برای معنا دادن به ترسهایش، داستانهایی از تولد، رستاخیز و پیروزی نور ساخته است.
یلدا با شعر و قصه، یول با آتش و گردهمایی، و کریسمس با آیین مذهبی و نمادهای خانوادگی، همگی پاسخهایی متفاوت به یک پرسش مشترکاند: چگونه میتوان در تاریکترین شبها، امید را زنده نگه داشت؟
امروز، وقتی خانوادهای ایرانی در شب یلدا فال حافظ میگیرد، یا خانوادهای مسیحی درخت کریسمس را میآراید، یا خانوادهای اسکاندیناویایی شمعهای یول را روشن میکند، شاید کمتر کسی به این پیوندهای عمیق تاریخی بیندیشد.
اما در پس همه این تفاوتها، یک تجربه مشترک انسانی جریان دارد؛ تجربهای که یادآوری میکند تاریکی هر چقدر هم طولانی باشد، سرانجام جایش را به نور خواهد داد.
این شاید کهنترین و جهانشمولترین داستانی باشد که بشر تا امروز برای خود روایت کرده است.
بر پایه این گزارش که جمعه ۲۸ آذر منتشر شد، تحقیقات در ایران درباره نوعی سلاح هستهای کاملا جدید صورت گرفته که تاکنون هیچ کشوری موفق به تولید آن نشده است.
در این گزارش آمده است: «این نوع همجوشی به اورانیوم یا پلوتونیوم نیاز ندارد و تقریبا هیچگونه تشعشع یا آلودگی رادیواکتیوی بر جای نمیگذارد.»
این گزارش در شرایطی منتشر شد که در روزهای اخیر، گمانهزنیها درباره سرنوشت برنامه هستهای جمهوری اسلامی و واکنش احتمالی آمریکا، اسرائیل و تروئیکای اروپایی به آن بالا گرفته است.
مایک هاکبی، سفیر ایالات متحده در اسرائیل، ۲۷ آذر برنامه هستهای تهران را محور اصلی نگرانیهای امنیتی منطقه دانست و گفت امیدوار است تهران «به خود بیاید» و از مسیری که میتواند به یک درگیری جدید منجر شود، عقبنشینی کند.
تهران در این طرح به دنبال چه بود؟
واینت در ادامه نوشت با توجه به پیچیدگی فنی بسیار بالای همجوشی خالص، انگیزه حکومت ایران از ورود به این حوزه پژوهشی بهطور دقیق مشخص نیست.
این رسانه اسرائیلی چند سناریوی احتمالی را در این خصوص مطرح کرد؛ از جمله اینکه این تحقیقات ممکن است با هدف منحرف کردن توجهها از ادامه تمایل تهران به تولید تسلیحات هستهای متعارف انجام شده باشد.
سناریوی دیگر، تلاش جمهوری اسلامی برای عبور از محدودیتها و چارچوبهای نظام بینالمللی عدم اشاعه سلاحهای هستهای، از طریق ورود به حوزه همجوشی خالص است.
واینت افزود هدف از این تحقیقات ممکن است انباشت دانش و تجربه علمی باشد تا در صورت تغییر محاسبات در آینده، جمهوری اسلامی بتواند مسیر دستیابی به سلاح اتمی را کوتاهتر کند.
همچنین احتمال میرود تمرکز حکومت ایران نه بر عملیسازی همجوشی خالص، بلکه بر کسب مهارت و تجربه در حل مسائل فوقپیچیده فیزیک هستهای بوده باشد.
۲۶ آذر، گیدئون سعار، وزیر خارجه اسرائیل، جمهوری اسلامی را «تهدیدی برای ثبات منطقه» خواند و تاکید کرد تهران همچنان در پی ساخت سلاح اتمی است.
گزارش واشینگتنپست درباره فعالیتهای هستهای ایران
روایت واینت تا حد زیادی با گزارش اخیر روزنامه واشینگتنپست همخوانی دارد.
این روزنامه پیشتر نوشت نهادهای اطلاعاتی آمریکا و اسرائیل از سال ۲۰۲۳ شروع به جمعآوری اطلاعاتی کردهاند که نشان میدهد عوامل برنامه اتمی جمهوری اسلامی همزمان چند مسیر بالقوه برای دستیابی به سلاح هستهای را بررسی کردهاند؛ از جمله مفاهیمی مبتنی بر همجوشی.
بر اساس ارزیابی نهادهای اطلاعاتی ایالات متحده، پژوهشگران وابسته به حکومت ایران همزمان با این مطالعات، به بررسی یک سلاح شکافت هستهای سادهتر نیز پرداختهاند؛ مسیری که از نظر فنی قابلیت تحقق در بازه زمانی کوتاهتری را دارد.
این در حالی است که تحقیقات مرتبط با همجوشی بیشتر بهعنوان مسیری «بلندپروازانه» ارزیابی شده است.
واشینگتنپست افزود تحلیلگران آمریکایی و اسرائیلی معتقدند ساخت سلاحی مبتنی بر همجوشی «فراتر از توان ایران» است.
موسسه علوم و امنیت بینالملل ۲۷ آذر با استناد به تصاویر ماهوارهای جدید گزارش داد حکومت ایران میکوشد بقایای تاسیسات نطنز را از دید ناظران پنهان کند.
این خبرگزاری نزدیک به سپاه پاسداران، جمعه ۲۸ آذر، اظهارات شکدم را «جنگ شناختی رسانهای» خواند و نوشت: «یک قاعده اولیه و بدیهی این است که سخنان او در همان نظر اول آنقدر احمقانه و با فاصله نجومی از واقعیت به نظر نرسد که تاثیر آن را عمیقا کاهش دهد.»
شکدم، پژوهشگر یهودی بریتانیایی-فرانسوی، در مصاحبه اختصاصی خود با ایراناینترنشنال گفت که خامنهای «اهل زن نیست» و از نادر طالبزاده شنیده است که رهبر جمهوری اسلامی به «پسرهای کمسن و سال» تمایل دارد.
