یادداشت و تحلیل

در سال‌های اخیر، نشانه‌های روشنی از تغییر در سبک زندگی جوانان دیده می‌شود؛ تغییری که بیش از همه در نوع تفریح و شیوه اجتماعی‌بودن آن‌ها دیده می‌شود. شب‌زنده‌داری و هیجان‌های پرخطر برای بخشی از نسل زد دیگر جذاب نیست و جای خود را به انتخاب‌های متفاوت‌تری داده است.

پایبندی مردم ایران به آیین‌هایی مانند یلدا، حاصل علاقه ساده به یک رسم قدیمی نیست. این پایبندی ریشه در تجربه‌ای تاریخی دارد که نسل به نسل منتقل شده است. تجربه زیستن در سرزمینی که بارها با گسست، فشار و بحران روبه‌رو شده اما پیوند با گذشته و هویت خود را حفظ کرده است.

هشدارِ در معرض خطر سیلاب بودنِ بیش از هزار شهر و روستا در ایران، اگرچه در ابتدا، یک اظهار‌نظر فنی یا پیش‌بینی اقلیمی به نظر می‌رسد، اما پرده از واقعیتی عمیق‌تر برمی‌دارد: سیلاب در ایران پدیده‌ای «بی‌طرف» نیست.

برای زنان ایرانی، مهاجرت اغلب راهی برای فرار از تبعیض، خشونت و محدودیت‌هاست؛ اما آیا این جابه‌جایی مرزها واقعاً رهایی می‌آورد یا نابرابری جنسیتی را در قالب جدیدی مانند بهره‌کشی در کارهای مراقبتی، وابستگی حقوقی و بار مضاعف در نقش‌های خانوادگی بازتولید می‌کند؟

چندی پیش ترامپ حکمی اجرایی را امضا کرد که هدف آن یک‌پارچه‌سازی مسیر قانون‌گذاری هوش مصنوعی در آمریکا و جلوگیری از تدوین مقررات جداگانه در سطح ایالت‌هاست؛ اقدامی که کاخ سفید آن را تلاشی برای محافظت از صنعت هوش مصنوعی در برابر «وصله‌پینه‌ای از مقررات دست‌وپاگیر» توصیف کرده است.

مهاجرت در جامعه ما، به‌ویژه در چهار دهه اخیر، تجربه‌ای بی‌همتا، دردناک و چندلایه است که تفاوت‌های بنیادینی با الگوهای جهانی مهاجرت دارد.

اظهارات اخیر مدیرعامل ایران‌ایر از شرایطی کم‌سابقه در قدیمی‌ترین خط هوایی کشور حکایت دارد؛ بدهی‌های سنگین، ناوگانی محدود و دشواری در حفظ دارایی‌های خارجی. وضعیتی که تضادی آشکار با گذشته‌ای دارد که «هما» در ردیف معتبرترین خطوط هوایی جهان و صاحب پرواز مستقیم نیویورک–تهران بود.

بر اساس یافته‌های یک پژوهش درباره شکل‌گیری پدیده کودکان کار، ترکیبی از فقر، مهاجرت و حاشیه‌نشینی در کنار ناکارآمدی سیاست‌های حمایتی، کودکان ایرانی و مهاجر افغانستانی را به کار در خیابان‌ها و کارگاه‌ها می‌کشاند؛ روندی که در نهایت به «سوداگری» از آن‌ها ختم می‌شود.

لبنان طی چهار دهه گذشته یکی از کلیدی‌ترین نقاط اتصال جمهوری اسلامی به مدیترانه و معادلات امنیتی خاورمیانه بوده. حزب‌الله لبنان نه‌فقط بازوی نظامی جمهوری اسلامی در برابر اسرائیل، بلکه نماد موفق‌ترین و پایدارترین پروژه «نیروی نیابتی» تهران به‌شمار می‌رفت.

پس از یورش نیروهای امنیتی به مراسم هفتم خسرو علی‌کردی، مشهد از یک شهر مذهبی به خط قرمز تازه حاکمیت تبدیل شد. مساله، شعارها نبود؛ مساله این بود که صداها به هم رسیدند و حافظه جمعی دوباره فعال شد. این همان چیزی است که حکومت از آن می‌ترسد.

توقیف یک نفتکش در دریای کارائیب به‌دست نیروهای آمریکایی در هفته گذشته به اتهام حمل نفت تحریم‌شده از جمهوری اسلامی و ونزوئلا، می‌تواند نشان‌دهنده تغییر سیاستی در جهت محدود شدن بودجه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی باشد.

تمام شواهد و قرائن نشان می‌دهد که اقتصاد ایران در مسیر فروپاشی قرار گرفته است. کنترل قیمت‌ها عملا از دست دولت خارج شده، درآمدهای ارزی کشور رو به کاهش است و حکومت بخش عمده اندک منابع باقی‌مانده را به امور نظامی و ساختار سرکوب اختصاص می‌دهد.

ایران برای مقابله با بحران هزینه‌های زندگی با یک انتخاب سخت روبه‌رو است: حفظ نرخ‌های ترجیحی ارز که نه توانسته‌اند قدرت خرید را حفظ کنند و نه جلو فساد را گرفته‌اند، یا حذف این نرخ‌ها و پذیرش خطر آغاز موج تازه‌ای از تورمِ خارج از کنترل.

بر اساس یافته‌های یک پژوهش میدانی در هرمزگان، ناقص‌سازی جنسی زنان در بسیاری از خانواده‌ها نه به‌عنوان ضرورتی پزشکی، بلکه در چارچوب سنت‌ها، فشارهای خویشاوندی و برداشت‌های دینی بازتولید می‌شود؛ چرخه‌ای که پیامدهای جسمی و روانی آن تا سال‌ها در زندگی زنان باقی می‌ماند.

صبح شنبه ۱۳ دسامبر ۲۰۲۵، یک حمله در نزدیکی شهر پالمیرا (تدمر) در مرکز سوریه، به کشته‌شدن دو سرباز ارتش ایالات متحده و یک مترجم غیرنظامی آمریکایی انجامید.

مجله تایم در تازه‌ترین انتخاب خود برای «شخصیت سال ۲۰۲۵» تصمیمی غیرمعمول گرفت. این‌بار نه یک سیاستمدار، نه یک رهبر نظامی و نه حتی یک چهره اقتصادی واحد، بلکه گروهی از چهره‌های تأثیرگذار حوزه فناوری با عنوان «معماران هوش مصنوعی» به‌عنوان شخصیت سال معرفی شدند.

پخش نخستین قسمت برنامه «گنگ» با حضور محمدرضا شایع، واکنش‌های گسترده‌ای را در جامعه رپ فارسی و شبکه‌های اجتماعی برانگیخت. شایع ساعاتی پس از انتشار این برنامه، با انتشار ویدیویی از مخاطبانش عذرخواهی کرد، اما این ویدیو را مدت کوتاهی بعد از صفحه شخصی خود حذف کرد.

با رسیدن تنش‌های منطقه‌ای به یکی از پیچیده‌ترین مقاطع سال‌های اخیر، ترکیبی از فشارهای نظامی، انزوای سیاسی و بحران در روابط خارجی، چشم‌انداز نقش جمهوری اسلامی در خاورمیانه را مبهم کرده است.