احمد فاخریفرد، عضو هیات علمی دانشکده مهندسی آب دانشگاه تبریز، اعلام کرد در خوشبینانهترین سناریو و با فرض ورود حدود ۳.۵ میلیارد مترمکعب آب به دریاچه ارومیه، احیای کامل آن فرایندی زمانبر خواهد بود و طبق برآوردهای کارشناسی، دستکم ۱۴ سال طول میکشد.
فاخریفرد شنبه ششم دی در مصاحبه با خبرگزاری تسنیم گفت بازگرداندن یک اکوسیستم شکننده پس از سالها آسیب، نیازمند صبر، تداوم سیاستهای علمی و اجماع میان نهادهای اجرایی و پژوهشی است.
او با تاکید بر لزوم نگاه علمی و واقعبینانه به احیای دریاچه ارومیه افزود: «بر اساس مطالعات انجامشده، برای حفظ حداقل پایداری اکولوژیک دریاچه، تامین دستکم ۲.۳ میلیارد مترمکعب آب ضروری است.»
به گفته فاخریفرد، این میزان تنها برای تثبیت شرایط فعلی کفایت میکند و به معنای احیای کامل دریاچه نیست.
این استاد دانشگاه تبریز با اشاره به ابعاد بحران دریاچه ارومیه هشدار داد این موضوع دیگر صرفا یک مساله زیستمحیطی محلی یا ملی نیست و به یک دغدغه عمومی و حتی بینالمللی تبدیل شده است.
او اضافه کرد تداوم خشکی دریاچه و افزایش سطوح نمکی میتواند به شکلگیری طوفانهای نمک منجر شود؛ پدیدهای که پیامدهای آن محدود به ایران نخواهد بود و کشورهایی مانند ترکیه، عراق، گرجستان و جمهوری آذربایجان را نیز تحت تاثیر قرار میدهد.
روزنامه هممیهن ۲۲ مهر در گزارشی درباره خشک شدن دریاچه ارومیه نوشت: «مهمترین خطر خشکشدن دریاچه برای سلامتی مردم، بروز بیماریهای ناشناختهای است که بر اثر طوفانهای نمک ایجاد میشود و چون جهت باد به سمت داخل کشور است، اگر این گردوخاک بلند شود، میتواند حدود ۱۲ استان را درگیر کند.»
این روزنامه به نقل از فعالان محلی و پژوهشگران اشاره کرد این بحران به همراه مهاجرت مردان از مناطق اطراف دریاچه، موجب افزایش بیماریهای روانی و خشونت شده است.
بر اساس این بخشنامه که شنبه ششم دی و با استناد به ماده ۸۱ آییننامه اجرایی مدارس، مصوب سال ۱۴۰۰، ابلاع شد، تنبیه بدنی دانشآموزان و هر نوع سوءرفتار با آنان ممنوع است و با متخلفان مطابق قوانین و مقررات برخورد خواهد شد.
در این بخشنامه، تصمیمگیری درباره شیوههای تشویق و تنبیه دانشآموزان به شورای مدرسه واگذار و تاکید شده است هر گونه اقدام انضباطی باید در چارچوب آییننامههای مصوب و «بدون توسل به خشونت» انجام شود.
تنبیه بدنی دانشآموزان
تنبیه بدنی دانشآموزان در مدارس ایران موضوعی با سابقه طولانی است.
پاییز ۱۴۰۴ و همزمان با آغاز فعالیت مدارس کشور، گزارشهای متعددی از تنبیه کودکان در مدارس منتشر شد که حتی در نهایت به مرگ دانشآموز انجامید.
سام زارعی، دانشآموز ۱۲ ساله در شیراز، ۲۸ مهر در اثر فشارهای روحی ناشی از رفتار مسئولان مدرسه دست به خودکشی زد و جان باخت.
نیما نجفی، دانشآموز روستای سهرین زنجان، در تاریخ ۹ مهر بر اثر ایست قلبی ناشی از تنبیه بدنی و فشار جسمانی از سوی مسئولان مدرسه، جان خود را از دست داد.
در یکی از آخرین نمونهها، ایراناینترنشنال ۲۸ آبان گزارش داد در پی تعرض مسئولان هنرستان دخترانه «مجتهده امین» شهر ری به دانشآموزان و ضرب و جرح آنها، سه دانشآموز در بیمارستان بستری شدند.
سایت حالوش ۱۶ آذر گزارش داد عمران اربابی، دانشآموز ۱۰ ساله بلوچ، در روستای گیران از توابع شهرستان فنوج در استان سیستان و بلوچستان در اثر تنبیه بدنی از سوی معلم خود بهشدت مجروح شده و چشم او آسیب دیده است.
منابع محلی به حالوش گفتند معلم هنگام تدریس، شلنگی را به سمت دانشآموزان پرتاب کرده که مستقیما به چشم عمران برخورد کرده و موجب جراحت شدید شده و احتمال آسیب جدی به بینایی این کودک وجود دارد.
به گفته این منابع، این دومین بار بوده که این دانشآموز بهدست همین معلم مورد آزار و تنبیه بدنی قرار گرفته است.
خبرگزاری تسنیم نیز ۲۱ مهر گزارش داد در یکی از مدارس استان قزوین، برخورد خشونتآمیز مدیر مدرسه با دو دانشآموز پایه هشتم، به جراحت شدید یکی از آنان منجر شد.
به گفته پدر این دانشآموز ۱۳ ساله، فرزندش با بینی شکسته و پارگی پرده گوش از مدرسه به خانه آمده و تحت درمان پزشکی قرار گرفته است.
حمایت از کادر آموزشی
وزارت آموزش و پرورش «حفظ شأن و جایگاه معلمان» را ضروری دانسته و اعلام کرده است مدیران مدارس و روسای ادارات آموزش و پرورش موظفاند در شرایط خاص و بحرانی، از کادر آموزشی حمایت کنند.
بر اساس این دستورالعمل، در صورت توهین، هتک حرمت یا ضربوجرح معلمان، واحدهای حقوقی ادارات آموزش و پرورش استانها، شهرستانها و مناطق، مکلفاند علاوه بر پیگیری فردی، خدمات حقوقی لازم را طبق قانون حمایت قضایی از کارکنان دولت ارائه دهند.
بر اساس این دستورالعمل، در صورت وقوع تخلف نیز، مدیران موظفاند کارکنان خاطی را به هیاتهای رسیدگی به تخلفات اداری معرفی کنند و در مواردی که عمل انجامشده جنبه کیفری داشته باشد، پرونده به مرجع قضایی ارسال خواهد شد.
این روزنامه شنبه ششم دی نوشت: «پس از آنکه جنگ ۱۲ روزه ضعفهای حکومت ایران را آشکار ساخت، جمهوری اسلامی که بالاترین نرخ اعدام در جهان را دارد، شمار اعدامها را سه برابر کرد.»
این روزنامه با اشاره به آمارهای جدید سایت حقوق بشری هرانا افزود جمهوری اسلامی دستگیری و اعدام مظنونان به «جاسوسی» را تشدید کرده و بیشترین شمار اعدامها را دستکم در ۲۰ سال گذشته انجام داده است.
پنجم دی، هرانا در گزارش سالانه جدید خود خبر داد در سال ۲۰۲۵، دستکم ۱۹۲۲ نفر در زندانهای سراسر ایران اعدام شدند که این رقم از افزایش ۱۰۶ درصدی نسبت به سال پیش از آن حکایت دارد.
بر اساس این گزارش، از میان این افراد ۱۰ نفر در ملأ عام و مقابل چشم مردم اعدام شدند.
این آمار بازه زمانی اول ژانویه تا ۲۰ دسامبر ۲۰۲۵ (۱۲ دی ۱۴۰۳ تا ۲۹ آذر ۱۴۰۴) را پوشش میدهد.
در این بازه، علاوه بر اعدامشدگان، دستکم ۱۶۸ نفر با حکم دستگاه قضایی جمهوری اسلامی به اعدام محکوم شدند و احکام اعدام حداقل ۵۶ نفر به تایید دیوان عالی کشور رسید.
تشدید سرکوب در ایران
جمهوری اسلامی در اوایل انقلاب و دهه ۱۳۶۰ نیز دست به اعدامهای گسترده زده بود.
تلگراف در ادامه گزارش خود به نقل از فعالان حقوق بشر نوشت پس از درگیری با اسرائیل، حکومت ایران بار دیگر استفاده از مجازات اعدام را افزایش داده است.
این روزنامه به اظهارات غلامحسین محسنی اژهای، رییس قوه قضاییه جمهوری اسلامی، در تابستان و ساعاتی پس از اعدام فردی به اتهام «جاسوسی» برای اسرائیل اشاره کرد که گفته بود این نهاد با مظنونان به جاسوسی «قاطعانه» برخورد خواهد کرد.
تلگراف افزود از آن زمان، موجی از اعدامها علیه متهمان به «همکاری» با موساد، سازمان اطلاعاتی اسرائیل، به اجرا درآمده است.
یکی از اعضای خانواده یک زندانی که در صف اجرای حکم اعدام قرار دارد، در مصاحبه با تلگراف گفت طی دو سال گذشته، این زندانی بارها شکنجه شده و با ضربوشتم، دورههای طولانی حبس انفرادی و تهدید به تجاوز جنسی مواجه بوده است.
به نوشته این روزنامه، سرکوبها در حالی در ایران صورت میگیرد که «ناآرامیهای سیاسی» سراسر کشور را فرا گرفته است.
در ماههای اخیر، ارزش پول ملی ایران با ثبت رکوردهای جدید سقوط کرده که به نوشته تلگراف، نتیجه فشار تحریمها و تنشهای منطقهای است.
این روزنامه تاکید کرد عملکرد فاجعهبار اقتصادی جمهوری اسلامی با کارزار «فشار حداکثری» دونالد ترامپ، تحریمهای تازه نفتی، بازگشت تحریمهای مربوط به مکانیسم ماشه و ادامه بلاتکلیفی در مذاکرات هستهای با آمریکا، تشدید شده است.
مرعشی شنبه ششم دی به خبرگزاری فارس گفت: «انتقال داروها در ماه رمضان انجام میشود تا مراکز و درمانگاههای ایرانی در ایام حج، پیش از ورود زائران، بهطور کامل تجهیز شوند.»
این در حالی است که به گفته مقامهای بهداشتی، ایران در داخل با کمبود دارو مواجه است.
همچنین در روزهای گذشته، رییس مرکز پزشکی حج و زیارت اعلام کرده بود عربستان سعودی، مجوز فعالیت درمانگاههای جمهوری اسلامی در مدینه را لغو کرده است.
او درباره دلیل لغو مجوز کار این درمانگاهها توضیحی نداد.
بر اساس گزارش فارس، پس از اعلام رسمی ریاض مبنی بر ضرورت ارسال فهرست داروها تا نیمه شعبان، مقامات جمهوری اسلامی فهرست کامل بیش از ۳۰۰ قلم دارو را در سامانه مربوطه در عربستان سعودی ثبت کردند.
فارس نوشت این نخستین بار نیست که جمهوری اسلامی پیش از آغاز مراسم حج، دارو برای درمان زائران ایرانی به عربستان سعودی ارسال میکند.
بر اساس گزارش این رسانه، در جریان مراسم حج سال گذشته نیز ۴۰ تن دارو شامل بیش از ۳۰۰ قلم دارو و تجهیزات پزشکی از ایران به عربستان سعودی ارسال شد.
نحوه مدیریت جمهوری اسلامی در رسیدگی به زائران ایرانی منجر به برخی مشکلات شده است.
فارس نوشت: «در کنار کمبود دارو برای زائران بیمار، نبود مترجم نیز باعث شده برخی زائران به خوددرمانی روی بیاورند یا اصلا درمان موثری دریافت نکنند.»
استفاده تبلیغاتی و سیاسی جمهوری اسلامی از مراسم مذهبی حج
مراسم حج در سالهای اخیر یکی از موضوعات مورد بحث میان جمهوری اسلامی و عربستان سعودی بوده است.
بهمن سال گذشته، عبدالفتاح نواب، نماینده علی خامنهای در امور حج و زیارت، با اشاره به شرایط «حج ۱۴۰۴» این موضوع را مطرح کرد که: «محدودیتهای عربستان سعودی برای زائران بیشتر شده و نبایدهای زیادی را اعلام کردهاند.»
این در حالی است که جمهوری اسلامی از این مراسم مذهبی، برای اهداف سیاسی و تبلیغاتی خود بهره میبرد.
اردیبهشت امسال، خبرگزاری فارس گزارش داد پس از ممنوعیت ورود کتابهای دعا به عربستان سعودی، این کشور دیگر اجازه ورود بلندگوهای کوچک شخصی را به زائران نمیدهد.
این خبرگزاری نوشت زائران ایرانی با چفیههای منقش به عکس قاسم سلیمانی یا کشتههای جنگ، بازداشت میشوند.
حملات پیشین خامنهای به عربستان سعودی
سال ۱۳۹۴، دو هزار و ۲۳۶ زائر به علت ازدحام جمعیت در مراسم حج در عربستان سعودی کشته شدند.
شهریور ۱۳۹۵، در سالگرد این واقعه، شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی راهپیمایی حکومتی برگزار کرد.
رهبر جمهوری اسلامی شهریور ۱۳۹۵ به مناسبت فرارسیدن زمان حج، در پیامی به مقامات عربستان سعودی شدیدا حمله لفظی کرد.
پیش از خامنهای، روحالله خمینی، بنیانگذار و رهبر پیشین جمهوری اسلامی نیز به حکومت سعودی تاخته بود.
او ۲۹ تیر ۱۳۶۷، در سالگرد کشته شدن حجاج عمدتا ایرانی در طول مناسک حج، گفته بود: «اگر از صدام بگذریم، اگر مساله قدس را فراموش کنیم، اگر از جنایتهای آمریکا بگذریم، از آل سعود نخواهیم گذشت.»
خمینی در ادامه با وعده «پیروزی بر آل سعود»، «وعده فتح مکه» را داده بود.
بر اساس گزارش وبسایتهای اطلاعرسانی در حوزه قیمت ارز و طلا در ایران، نرخ هر دلار آمریکا در بازار آزاد تهران، شنبه ششم دی از ۱۳۷ هزار تومان فراتر رفت.
هر پوند بریتانیا نیز حدود ۱۸۵ هزار تومان و هر یورو بیش از ۱۶۱ هزار تومان معامله شد.
دوم دی، سکه طرح جدید موسوم به «امامی» ۱۴۷ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان بود. همچنین نرخ دلار آمریکا ۱۳۵ هزار تومان بود.
در هفتههای گذشته، موج صعودی بازارهای ارز و طلا را در بر گرفته و با رکوردزنیهای پیاپی، مسیر جدیدی از افزایش قیمتها را رقم زده است.
جمهوری اسلامی بهطور معمول در برابر بالا رفتن بهای ارزهای خارجی، رویکردهایی امنیتی در پیش میگیرد و تلاش میکند بازار را با تهدید و ارعاب، به شکل دستوری کنترل کند.
در ماههای اخیر، تورم افسارگسیخته و رشد نرخ ارزهای خارجی بر نگرانیها از وخامت اوضاع اقتصادی ایران افزوده است.
این روند در پی بازگشت تحریمهای سازمان ملل و تاکید مقامهای جمهوری اسلامی بر ادامه برنامه هستهای شدت گرفته است.
در یک سال گذشته، قیمت اقلام خوراکی در ایران بهطور میانگین بیش از ۶۶ درصد افزایش یافته است.
شهروندان نیز در روزهای گذشته با ارسال پیامهایی به ایراناینترنشنال، از تورم شدید و کاهش قدرت خرید خود برای تامین اقلام خوراکی روزمره انتقاد کردند و حکومت جمهوری اسلامی و شخص علی خامنهای را مسئول اصلی این وضعیت دانستند.
در شرایطی که شدت بحرانهای مختلف مالی و اقتصادی در ایران رو به افزایش است، مسعود پزشکیان، رییس دولت چهاردهم، دوم دی لایحه بودجه ۱۴۰۵ را به مجلس شورای اسلامی داد.
نمایندگان مجلس در جلسهای که قبل از آن برگزار شد، از این که افزایش حقوقها فقط ۲۰ درصد پیشبینی شده، انتقاد کردند.
از سوی دیگر، تقابل و رویارویی جمهوری اسلامی با غرب و سیاست خارجی خامنهای در طول دستکم سه دهه گذشته، برای شهروندان هزینههای گزافی به همراه داشته و تحریمها بخش قابل توجهی از اقتصاد کشور را فلج کرده است.
با وجود این و در کنار اصرار رهبر جمهوری اسلامی بر تداوم این سیاستها، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، پنجم دی ضمن پذیرش موثر بودن تحریمها بر نابسامانی اقتصادی کشور، این شرایط را عاملی برای «استقلال» و «بلوغ» صنایع دفاعی و موشکی دانست و گفت: «تحریمها باعث شد به سمت فاصله گرفتن از اقتصاد تکمحور نفتی حرکت کنیم.»
عراقچی چهارم دی نیز در جمع فعالان اقتصادی اصفهان گفت: «ما بپذیریم که تحریم هست و بپذیریم که با تحریم هم میشود زندگی کرد.»
او اضافه کرد: «تحریم هزینههای خود را دارد. کسی نگوید که عراقچی نمیداند تحریم یعنی چه. من بهخوبی میدانم تحریم یعنی چه و هزینههایش یعنی چه. مشکلاتش را میدانم و برکاتش را نیز میدانم.»
این سخنان او درباره «برکات» تحریمهای بینالمللی با واکنشهای انتقادی روبهرو شده است.
شماری از شهروندان تاکید کردند عراقچی و دیگر مقامهای حکومت، از دشواریهای اقتصادی و فشارهای معیشتی بر مردم بیخبرند.
فرآیند پیچیده احیای دریاچیه ارومیه
در سالهای اخیر، طرحهایی مانند انتقال آب، مدیریت منابع و اصلاح الگوی مصرف برای مهار روند خشکی دریاچه اجرا شده، اما پژوهشگران تاکید میکنند احیای این اکوسیستم آسیبدیده، فرآیندی پیچیده و بلندمدت است و تصمیمهای مقطعی نمیتواند پاسخگوی عمق بحران باشد.
محمدرضا عارف، معاون اول مسعود پزشکیان، ۱۵ مهر «احیا و زنده ماندن دریاچه ارومیه» را «مهمترین مساله کشور» خواند و گفت: «راهی جز اجماع نخبگانی، بهرهگیری از نظرات دانشگاهیان و ورود تشکلهای مردمی و محیط زیستی برای نجات این دریاچه نداریم.»
او افزود: «تشکلهای محیط زیستی بهدلیل برخی برخوردهای امنیتی که در گذشته با آنها شد، شاید انگیزهای برای ورود به حل مسائل محیط زیستی و بهویژه نجات این دریاچه نداشته باشند.»
او اضافه کرد: «تغییر اقلیم، برداشت بیرویه آب بالادست و پاییندست سدها و مخازن آبی حوضه آبریز دریاچه، توسعه بیرویه زمینهای کشاورزی و حفر چاههای غیرمجاز از مهمترین عوامل دامن زدن به خشکی دریاچه هستند.»
