حساب فارسی وزارت خارجه آمریکا در پستی در ایکس گفت که تلاشهای حکومت جمهوری اسلامی برای خاموش کردن زنان ایران نتیجهای نداشته است. در این پیام به نمونههایی از زنان هنرمند و فعال ایرانی اشاره شد که با وجود فشارها به فعالیت خود ادامه دادهاند.
وزارت خارجه آمریکا با نام بردن از اِوی، رپر ایرانی، نیوشا مفیدی، فاطمه عطایی و اسمَر حمیدی، خوانندههایی در ایران، نوشت: «هر یک از این ایستادگیها نشاندهنده قدرت زنان در به چالش کشیدن رژیم جمهوری اسلامی است که از قدرت آنان هراس دارد.»
در این پیام آمده است که اقدامات حکومت جمهوری اسلامی برای محدود کردن زنان، از جمله ممنوع کردن نشان دادن مو، ممنوعیت ورود به استادیومها و محدودیت در بیان صدا از طریق موسیقی، نتوانسته زنان را به سکوت وادارد. این پیام تاکید کرد زنان ایرانی در برابر این فشارها «حاضر به سکوت نیستند».
وزارت خارجه آمریکا در پایان تاکید کرد: «زنان ایرانی همیشه راهی برای شنیده شدن پیدا خواهند کرد. ما در کنار هر زن و مرد ایرانی هستیم که حاضر به سکوت نیست.»
سریال «پلوریبوس» نمونهای روشن از این رویکرد است؛ اثری که جهانی تحت سلطه الگوریتمها را تصویر میکند؛ جایی که انتخابها هدایتشدهاند و هویت انسانی زیر فشار تصمیمسازی هوشمند کمرنگ میشود. این سریال ساخته جدید وینس گیلیگان، خالق برکینگ بد، آغازگر مسیری است که در آن هوش مصنوعی به آنتاگونیست اصلی سینمای امروز تبدیل میشود.
در زبان سینما، ضد قهرمان یا «آنتاگونیست» لزوما دشمن به معنای کلاسیک نیست، بلکه نیرویی است که تعادل جهان داستان را بر هم میزند، قهرمان را وامیدارد جایگاه خود را دوباره بفهمد و معنای جهان را بازتعریف کند. سالها این نقش برعهده خلافکاران، ارتشها، هیولاها یا موجودات فضایی بود، اما امروز آنتاگونیست جدید هالیوود سیستمی نامرئی، فراگیر و بیچهره است؛ هوش مصنوعی.
از ترس مخلوق تا بیاعتمادی به انسان؛ مسیر قدیمی سینما در مواجهه با ماشین
این تحول ادامه سنتی است که سینما از دههها پیش بنا نهاده است؛ در سال ۱۹۶۸، فیلم «۲۰۰۱ ادیسه فضایی» ساخته استنلی کوبریک، با شخصیت هال ۹۰۰۰، پرسش مهمی را مطرح کرد:
اگر ماشین از انسان منطقیتر باشد، آیا اخلاقیتر هم هست؟
در ۲۰۰۱، استیون اسپیلبرگ با فیلم «هوش مصنوعی» تصویری از ماشینی ارائه داد که قادر به عشقورزیدن است و انسانیت را به چالش میکشد.
در نقطهای دیگر، گیرمو دلتورو در بازخوانی تازه «فرانکشتاین» محصول ۲۰۲۴ یادآوری میکند که ریشه ترس همیشه مخلوق نیست، بلکه ناتوانی انسان در مسئولیتپذیری در برابر قدرتی است که خلق کرده است. همین منطق امروز در بسیاری از روایتهای مربوط به AI تکرار میشود.
خطر اصلی نه خود فناوری، بلکه دستهای انسانی است که آن را هدایت میکنند.
این نگرانی این روزها در فیلمهای هالیوود منعکس شده است. در «ماموریت غیرممکن - حساب مرگبار» محصول ۲۰۲۳ آمریکا، دشمن اصلی یک سیستم هوش مصنوعی به نام انتیتی است؛ سیستمی که با دستکاری اطلاعات و تصویر، واقعیت را به نفع خود بازآرایی میکند. در این فیلم، خطر اصلی نه یک سلاح، بلکه اطلاعاتی است که نمیتوان به آن اعتماد کرد؛ واقعیتی که دیگر مطمئن نیستیم بر چه اساسی شکل گرفته است.
جهانهای طراحیشده و بحران انتخاب؛ پرسش محوری پلوریبوس
در پلوریبوس نیز مسئله ماشین قاتل نیست. پرسش اصلی این است که جهان طراحیشده توسط ماشین چگونه میتواند بدون خشونت مستقیم، آگاهی انسان را خاموش کند. در این جهان، تجربه فردی و جمعی زیر نفوذ پیشنهادهای هوشمند شکل میگیرد و مرز میان انتخاب و هدایت کمرنگ میشود. سریال میپرسد: اگر ساختارهای هوشمند دائما گزینهها را فیلتر و مرتب کنند، آیا انتخابی که در نهایت انجام میدهیم هنوز انتخاب خود ماست؟
اهمیت پلوریبوس در این نیست که آیندهای دور را پیشبینی میکند، بلکه در این است که تصویری فشرده و قابلشناسایی از وضعیت اکنون بهدست میدهد. در جهان این سریال، انسانها در ظاهر کاملاند؛ خوشحال، آرام و مطلع. اطلاعات همیشه آماده در دسترس است و پاسخ هر سؤال بیدرنگ در ذهنشان مینشیند. اما همین کمال ظاهری، نقطه ضعف است،
هیچ شک و تردیدی دیده نمیشود، شورش ذهنی شکل نمیگیرد و حقیقت بهجای آنکه در فرایند جستوجو ساخته شود، بهصورت بستهای آماده تحویل داده میشود.
برای ساکنان این جهان، حقیقت امری یکدست و قطعی است، نه میدان کشف و اختلاف نظر. پلوریبوس از اینجا پرسش اساسی خود را طرح میکند: اگر انسان بهجای ساختن حقیقت، تنها مصرفکننده آن باشد، آیا میتوان او را موجودی آزاد، خلاق و مستقل دانست؟
سریال جهان شخصیسازیشدهای را نشان میدهد که در آن انسانها ظاهرا کنار هم زندگی میکنند، اما عملا هرکدام در حبابی جداگانه قرار دارند؛ نزدیکاند، اما در سطح عمیق از یکدیگر دور میشوند.
گیلیگان در اینجا بر نوع خاصی از آنتاگونیسم تاکید میکند؛ تصرف آرام توجه، حس و درک انسان. خطر آینده الزاما «تصرف فیزیکی جهان» نیست، بلکه کنترل بیصدا بر لایههای شناختی و عاطفی است. این آنتاگونیسم تدریجی و غیرخشونتآمیز، یکی از ویژگیهای اصلی موج جدید هالیوود درباره هوش مصنوعی است و پلوریبوس آن را مرحلهبهمرحله دنبال میکند.
چهرههای متضاد هوش مصنوعی؛ از تهدید خاموش تا موجود اخلاقی
با این حال، موج سینمایی امروز صرفا هشداردهنده نیست. در فیلم «خالق» محصول ۲۰۲۳ آمریکا، هوش مصنوعی نه دشمن، بلکه موجودی اخلاقی معرفی میشود؛ موجودی دارای حافظه، احساس و نوعی حق زیستن. این روایت ادامه خطی است که اسپیلبرگ آغاز کرده بود.
اگر موجود مصنوعی بتواند عشق بورزد یا رنج را تجربه کند، بر چه مبنایی میتوان او را صرفا ابزار دانست؟ این نگاه نشان میدهد که در کنار ترس، نوعی کنجکاوی و حتی احترام نسبت به ظرفیتهای بالقوه هوش مصنوعی نیز وجود دارد.
در سوی دیگر، آثار فلسفیتری همچون «آینه سیاه» و «وستورلد» تمرکز خود را بر مسئلهای دیگر میگذارند؛ نه شورش روباتها، بلکه فروپاشی واقعیت مشترک. در این جهانها، تصویر، حافظه و روایت تا حدی قابلدستکاریاند که تشخیص واقعی از ساختهشده دشوار میشود. در چنین وضعیتی، آنتاگونیست بودن هوش مصنوعی نه از خشونت عینی، بلکه از قدرت آن در بازتعریف حقیقت ناشی میشود.
در برابر این موج، منتقدانی نیز هستند که بر محدودیتهای واقعی فناوری فعلی تاکید میکنند. بهنظر آنان، سینما اغلب تواناییهای هوش مصنوعی را بزرگنمایی میکند و بخشی از این هراس، ریشه در نگرانیهای صنفی خود صنعت سرگرمی دارد؛ از نویسندگانی که نگران جایگزینیاند تا بازیگرانی که از دیجیتالی شدن هویتشان میترسند. گروهی دیگر یادآور میشوند که سینما همواره دشمنان آینده را بزرگتر از واقعیت تصویر کرده تا مسائل امروز را قابلفهمتر کند، همانطور که در دوره جنگ سرد یا ترس از انرژی هستهای اتفاق افتاد.
با اینهمه، اهمیت موج تازه در یک نکته محوری است: سینما به آزمایشگاه اخلاقی و فکری مواجهه انسان با شکل تازهای از قدرت تبدیل شده است؛ قدرتی که نه شبیه دولت و ارتش است، نه شبیه فناوریهای کلاسیک، و نه بهآسانی در چارچوبهای حقوقی موجود میگنجد. این موج از سینما میپرسد:
اگر حقیقت قابل ساختن و تنظیمشدن باشد، جامعه چگونه دوام میآورد؟
اگر ماشین بتواند احساس را شبیهسازی کند، مرز میان انسان و غیرانسان کجاست؟
و اگر جهان اطراف ما تا حد زیادی طراحیشده باشد، نقش اراده و مسئولیت انسانی چه خواهد شد؟
در نهایت، مساله اصلی این نیست که هوش مصنوعی دقیقا چه خواهد کرد، مساله اصلی این است که انسان در جهانی که هر روز هوشمندتر و الگوریتمیتر میشود، چگونه میخواهد جایگاه خود را دوباره تعریف کند و انسان باقی بماند.
مساله اصلی این است که انسان در جهانی که هر روز هوشمندتر و الگوریتمیتر میشود، چگونه میخواهد جایگاه خود را دوباره تعریف کند و انسان باقی بماند.
رویترز پنجشنبه ۲۰ آذر به نقل از منابع آگاه نوشت این مقام ارشد تایوانی در «هفتههای اخیر» به اسرائیل سفر کرد.
دو منبع مطلع گفتند این سفر در ماه جاری میلادی انجام شد.
آنها خواستند بهدلیل حساسیت موضوع، هویتشان مخفی بماند.
این منابع از ارائه جزییات درباره افرادی که وو با آنان ملاقات داشته و یا محور گفتوگوهای انجام شده، خودداری کردند؛ از جمله اینکه آیا در این دیدارها درباره سامانه چندلایه پدافند هوایی جدید تایوان با نام «گنبد تی» سخنی به میان آمده است یا نه.
این سامانه که در ماه اکتبر از سوی لای چینگ-ته، رییسجمهوری تایوان، رونمایی شد، بخشی از طراحی خود را از سامانه پدافند هوایی اسرائیل الهام گرفته است.
تایوان بهدلیل فشارهای چین که این جزیره را یکی از استانهای خود و نه کشوری مستقل میداند، روابط دیپلماتیک رسمی محدودی دارد. اسرائیل مانند اکثر کشورها، بهطور رسمی تنها دولت پکن را به رسمیت میشناسد، نه تایپه را.
رویترز نوشت هرچند دیپلماتهای بلندپایه تایوانی گاه به دیگر کشورها سفر میکنند اما سفر آنها به کشورهایی مانند اسرائیل امری کمسابقه است.
با وجود محدودیتها، تایوان اسرائیل را یکی از شرکای مهم دموکراتیک خود میداند و پس از حمله هفتم اکتبر حماس و جنگ غزه، حمایت آشکاری از این کشور نشان داد.
از آن زمان، سطح ارتباط و همکاری میان دو طرف افزایش یافته است.
موضع وزارت خارجه تایوان
وزارت خارجه تایوان از پاسخ به این پرسش که آیا وو به اسرائیل سفر کرده است یا خیر، خودداری کرد.
در بیانیه این وزارتخانه آمده است تایوان و اسرائیل دارای «ارزشهای مشترک آزادی و دموکراسی» هستند و «بهطور عملگرایانه به توسعه مبادلات و همکاریهای سودمند متقابل» در زمینههایی همچون تجارت، فناوری و فرهنگ ادامه خواهند داد.
وزارت خارجه تایوان تاکید کرد دو کشور از «اشکال بیشتری از همکاریهای دوجانبه» استقبال میکنند.
وزارت خارجه اسرائیل نیز حاضر به اظهارنظر درباره سفر این مقام تایوانی نشد.
وو که یکی از چهرههای برجسته در معرفی و ترویج جایگاه تایوان در عرصه بینالمللی به شمار میرود، پیشتر سفیر غیررسمی تایوان در پاریس بود و آخرین سفر خارجی علنی او مربوط به حضورش در «کنفرانس امنیتی برلین» در ۲۸ آبان بود.
چه چیزی باعث نزدیکی تایوان و اسرائیل شده است؟
رویترز نوشت تایوان تهدید نظامی ناشی از همسایه قدرتمند خود، چین، را مشابه شرایط امنیتی اسرائیل میداند؛ کشوری که در دهههای اخیر با برخی همسایگان خود و جمهوری اسلامی درگیر تنش بوده است.
در مقابل، چین روابط نزدیکی با فلسطینیان دارد و از سال ۱۹۸۸ کشور فلسطین را به رسمیت شناخته است. تایوان اما اعلام کرده برنامهای برای شناسایی کشور فلسطین ندارد.
لین چیا-لونگ، وزیر خارجه تایوان، ماه گذشته در مصاحبه با خبرنگاران در تایپه گفت میان تایوان و اسرائیل «در حوزههای فناوری و دفاعی، تعامل و یادگیری متقابل وجود دارد».
او افزود همانطور که تایوان سامانه «گنبد تی» را معرفی کرده است، اسرائیل نیز سامانه «گنبد آهنین» را در اختیار دارد.
تایوان حضور دیپلماتیک محدودی در خاورمیانه دارد؛ هرچند تایوان و اسرائیل هر دو دارای سفارتخانههای غیررسمی در تلآویو و تایپه هستند.
تایوان که ادعای حاکمیت پکن بر این جزیره را رد میکند، در گذشته میزبان مقامها و قانونگذاران اسرائیلی بوده است.
استفان ائریکسون، مدیر شبکه رادیو و تلویزیون دولتی ایسلند، در همین رابطه گفت واکنش افکار عمومی این کشور و بحثهای ایجاد شده پس از تصمیم اخیر اتحادیه رادیو و تلویزیون اروپا، نشان میدهد در صورت حضور ایسلند در این رقابتها، «شادی و نشاطی» وجود نخواهد داشت.
ایسلند از جمله کشورهایی بود که در اعتراض به جنگ غزه، خواستار رایگیری درباره حضور اسرائیل در یوروویژن شده بودند اما اتحادیه پخش اروپا پس از نشستی در ژنو اعلام کرد رایگیری برگزار نخواهد شد و در عوض، مقررات جدیدی تصویب کرده تا دولتها را از دخالت در روند رقابت بازدارد.
پیشتر و در ۱۳ آذر، تایید حضور اسرائیل در یوروویژن ۲۰۲۶ موجی از اعتراضها را به راه انداخت و به خروج اسپانیا، اسلوونی، ایرلند و هلند از این رقابت انجامید.
به این ترتیب، خوانندگان پنج کشور در مسابقهای که میلیونها تماشاگر دارد، شرکت نخواهند کرد.
بن رابرتسون، کارشناس یوروویژن، هشدار داد یکپارچگی رقابتها در پایینترین سطح تاریخ خود قرار گرفته است.
او گفت: «در تاریخ این مسابقه هرگز میان شبکههای عضو اتحادیه پخش اروپا چنین شکافی وجود نداشته است.»
برخی شبکههای پخشکننده که پیشتر تهدید به تحریم یوروویژن کرده بودند، با اشاره به شمار قربانیان در غزه، اسرائیل را به نقض اصل بیطرفی در برگزاری مسابقات متهم کردند.
در سوی دیگر، اسرائیل منتقدانش را به برپایی «کارزار جهانی لکهدار کردن چهره» این کشور متهم کرد.
دولت و اپوزیسیون اسرائیل از ادامه حضور کشورشان در مسابقات یوروویژن ابراز خرسندی کردند.
گولان یوچپاز، مدیر شبکه اسرائیلی کان، تلاشها برای حذف اسرائیل را نوعی «تحریم فرهنگی» دانست.
اسحاق هرتزوگ، رییسجمهوری اسرائیل، از حامیان حضور اسرائیل در یوروویژن قدردانی کرد و گفت امیدوار است این مسابقه همچنان نمادی از «فرهنگ، موسیقی و دوستی میان ملتها» باقی بماند.
گیدئون سعار، وزیر خارجه اسرائیل، با انتقاد از کشورهایی که از یوروویژن کنارهگیری کردهاند، گفت: «ننگ بر آنها.»
ایسلند تاکنون برنده یوروویژن نشده اما دو بار در سالهای ۱۹۹۹ و ۲۰۰۹ به مقام دوم رسیده است.
مسابقات یوروویژن که از سال ۱۹۵۶ برگزار میشود، بنا بر اعلام اتحادیه رادیو و تلویزیون اروپا، هر سال نزدیک به ۱۶۰ میلیون بیننده در سراسر جهان دارد؛ رقمی که از حدود ۱۲۸ میلیون بیننده سوپربول امسال، مهمترین رویداد ورزشی آمریکا، بیشتر است.
حضور اسرائیل در این رقابت که سابقهای طولانی در درگیر شدن با مسائل سیاسی و ملی دارد، همواره موضوعی بحثبرانگیز بوده است.
نماینده اسرائیل در مسابقات سال ۲۰۲۵، یووال رافائل، پیشتر در جشنواره موسیقی «نُوا» شرکت داشت؛ همان جایی که هدف حمله هفتم اکتبر حماس قرار گرفت و جرقه آغاز جنگ غزه از آن زده شد.
سازمان عفو بینالملل ۲۰ آذر در گزارش تازهای اعلام کرد حماس و دیگر گروههای مسلح فلسطینی در حمله هفتم اکتبر و اقدامات پس از آن مرتکب «جنایت علیه بشریت»، از جمله «نابودی جمعی» شدند. اتهامی که برای نخستین بار از سوی این نهاد مطرح میشود.
در حمله هفت اکتبر، هزار و ۲۰۰ نفر کشته و ۲۵۱ نفر به گروگان گرفته شدند.
به گفته نهادهای بهداشتی غزه، بیش از ۷۰ هزار نفر در جریان جنگ در این باریکه جان خود را از دست دادند.
بر اساس گزارش بلومبرگ، عملیات اوکراین به توقف تولید در بیش از ۲۰ حلقه چاه این تاسیسات انجامید. همزمان، حمله پهپادی اوکراین به یک نفتکش «ناوگان سایه» روسیه، خبرساز شد.
بلومبرگ پنجشنبه ۲۰ آذر نوشت این رویداد نشان میدهد کییف دامنه حملات خود را به زیرساختهای انرژی روسیه گسترش داده است.
این پایگاه خبری افزود در ماههای اخیر، نیروهای اوکراینی شدت حملات خود را به زیرساختهای انرژی روسیه افزایش دادهاند تا منابع مالی مسکو برای ادامه جنگ، تضعیف شود.
اوکراین سومین نفتکش «ناوگان سایه» روسیه را در دریای سیاه از کار انداخت
اوکراین چهارشنبه ۱۹ آذر اعلام کرد با پهپادهای دریایی یک نفتکش «ناوگان سایه» روسیه را در دریای سیاه از کار انداخته است؛ سومین حمله از این نوع طی دو هفته گذشته، در حالی که تنشها بر سر صادرات نفت روسیه و تهدیدهای مسکو رو به افزایش است.
به گزارش خبرگزاری رویترز، اوکراین با پهپادهای دریایی یک نفتکش حامل نفت روسیه را که در منطقه اقتصادی انحصاری اوکراین در دریای سیاه و در مسیر بندر نووروسییسک حرکت میکرد، هدف قرار داد و «از کار انداخت».
یک مقام امنیتی سرویس امنیت اوکراین به رویترز گفت نفتکش «داشان» هنگام خاموش بودن فرستندههای موقعیتیاب و حرکت با حداکثر سرعت، با انفجارهای قدرتمند در بخش پشتی کشتی مواجه شد و دچار خسارت شدیدی شد. او اشارهای به تلفات احتمالی نکرد.
این تازهترین حمله علیه کشتیهایی است که کییف آنها را «ناوگان سایه» روسیه مینامد؛ مجموعهای از کشتیهای فاقد ثبت شفاف که بهگفته اوکراین نقش کلیدی در کمک به مسکو برای دور زدن تحریمهای غرب و تامین مالی جنگ دارند.
منابع بیمهای به رویترز گفتند هزینه بیمه حملونقل در دریای سیاه دوباره افزایش یافته و شرکتها هر روز سیاستهای خود را بازنگری میکنند.
سه منبع امنیت دریایی دیگر نیز حمله به نفتکش داشان را تایید کردند. این کشتی تحت تحریمهای اتحادیه اروپا و بریتانیا قرار دارد و بدون پرچم ثبتشده فعالیت میکند. روسیه تاکنون واکنشی به حادثه نشان نداده است.
ویدئوی ارائهشده به رویترز نشان میدهد پهپادهای دریایی به سمت نفتکش عظیم حرکت میکنند و سپس انفجارهای شدیدی رخ میدهد. این خبرگزاری با تطبیق تصاویر عرشه و سازههای کشتی با آرشیو تصویری، تایید کرد که نفتکش داشان است.
این مقام سرویس امنیت اوکراین گفت: «سرویس امنیت اوکراین به اقدامات فعال برای کاهش درآمدهای نفتی در بودجه روسیه ادامه میدهد. طی دو هفته گذشته، این سومین نفتکش ناوگان سایه است که از کار انداخته شده است.»
ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، که از فوریه ۲۰۲۲ جنگی تمامعیار علیه اوکراین را آغاز کرده، هفته گذشته تهدید کرد در واکنش به حملات علیه نفتکشها، دسترسی اوکراین به دریای سیاه را قطع خواهد کرد و این حملات را «دزدی دریایی» خواند.
اوکراین ماههاست با پهپادهای دوربرد هوایی پالایشگاههای نفت روسیه را در خاک این کشور هدف قرار میدهد، اما حمله به نفتکشها بهگفته تحلیلگران «مسیر جدیدی» در جنگ علیه زیرساختهای انرژی روسیه است.
منابع امنیت دریایی گفتند از دسامبر ۲۰۲۴ تاکنون حداقل هفت انفجار علیه نفتکشهایی که به بنادر روسیه رفتوآمد داشتند—از مدیترانه تا دریای سیاه—رخ داده است. آنها گفتند احتمالاً اوکراین با مینهای چسبان دست به این عملیات زده، اما کییف نقش خود را نه تایید و نه تکذیب کرده است.
رویترز نوشت این حملات بخشی از تلاش گستردهتر اوکراین برای مختلکردن توان نفتی روسیه است؛ تلاشی که بهگفته مقامهای اوکراینی، قرار است مستقیماً درآمد جنگی کرملین را هدف قرار دهد.
