سازمان عفو بینالملل در گزارش تازهای اعلام کرد حماس و دیگر گروههای مسلح فلسطینی در حمله هفتم اکتبر ۲۰۲۳ و اقدامات پس از آن مرتکب «جنایت علیه بشریت»، از جمله «نابودی جمعی» شدهاند؛ اتهامی که برای نخستینبار از سوی این نهاد مطرح میشود.
عفو بینالملل در گزارش ۱۷۳ صفحهای خود که به تاریخ ۱۱ دسامبر منتشر شد، تاکید کرده است که کشتار گسترده غیرنظامیان در هفتم اکتبر «مصادیق روشن جنایت علیه بشریت» دارد و گروههای مسلح فلسطینی علاوه بر ارتکاب جنایات جنگی، در گروگانگیری، بدرفتاری با گروگانها و عدم بازگرداندن اجساد ربودهشده نیز قوانین بینالمللی را نقض کردهاند.
این سازمان پیشتر تنها درباره «جنایات جنگی» اظهارنظر کرده بود، اما در گزارش جدید خود نتیجه گرفته است که حماس و گروههای همپیمانش از مرحله جنایات جنگی فراتر رفته و وارد سطح «جنایت علیه بشریت» شدهاند؛ مفهومی حقوقی که شامل «حملات گسترده یا سازمانیافته علیه جمعیت غیرنظامی» میشود و محدود به زمان جنگ نیست.
بنابر این گزارش، حمله حماس موجب کشتهشدن ۱٬۲۲۱ نفر شد و در مجموع ۲۵۱ نفر به گروگان گرفته شدند که ۴۴ نفر از آنها هنگام ربودهشدن جان باخته بودند.
از میان ۲۰۷ گروگان زنده، دستکم ۴۱ نفر در اسارت کشته شدند. بهجز جسد یک افسر اسرائیلی، همه گروگانها تحت آتشبس آزاد شدهاند.
عفو بینالملل مجموعهای از اقدامات حماس را در زمره جنایت علیه بشریت قرار داده است؛ از جمله قتل، نابودی جمعی، زندانیکردن، شکنجه، ناپدیدسازی قهری، تجاوز و دیگر اشکال خشونت جنسی.
این سازمان تاکید کرده که تنها در یک مورد امکان گفتوگو با بازمانده خشونت جنسی را داشته و نمیتواند درباره گستره این خشونتها نتیجهگیری قطعی ارائه کند.
در بخش دیگری از گزارش، گردانهای عزالدین قسام، شاخه نظامی حماس «در درجه نخست مسئول» این جنایات معرفی شدهاند. جهاد اسلامی فلسطین، تیپهای شهدای الاقصی و برخی افراد غیرعضو این گروهها نیز به میزان کمتر مسئول دانسته شدهاند.
گزارش همچنین یادآور میشود که دیوان کیفری بینالمللی در سال ۲۰۲۴ برای اسماعیل هنیه، محمد ضیف و یحیی سنوار درخواست صدور حکم بازداشت داده بود، اما پس از کشتهشدن هر سه توسط اسرائیل، این درخواستها پس گرفته شد.
این دیوان پیشتر برای بنیامین نتانیاهو و یوآو گالانت نیز به اتهام «جنایات جنگی» و «جنایت علیه بشریت» حکم بازداشت صادر کرده بود.
عفو بینالملل در عین حال بار دیگر اسرائیل را به «ارتکاب نسلکشی» در جریان عملیات نظامی در غزه متهم کرد؛ ادعایی که اسرائیل آن را «کاملاً دروغ و ساختگی» خوانده است.
بر اساس آمار وزارت بهداشت غزه ــ که سازمان ملل آن را معتبر میداند ــ تاکنون بیش از ۷۰ هزار نفر در حملات اسرائیل کشته شدهاند.
وبسایت واینت چهارشنبه ۱۹ آذر در گزارشی نوشت که ارتش اسرائیل مرز این کشور با اردن را که سالها «مرز آرام» تلقی میشد، پس از حمله ۷ اکتبر حماس، «جبههای آسیبپذیر» و «تهدیدی مورد حمایت ایران» ارزیابی کرده و برنامهای گسترده برای بازسازی آرایش دفاعی خود در این محور آغاز کرده است.
به نوشته واینت، افسران ارشد ارتش میگویند حمله حماس، برنامه بزرگتر ایران برای استفاده از محور اردن در یک حمله برقآسای زمینی را آشکار کرده است.
طبق این گزارش، ارتش اسرائیل از پاییز گذشته بازپسگیری ۴۶ پایگاه قدیمی دوران جنگ فرسایشی بین اسرائیل و مصر را که پس از توافق صلح ۱۹۹۴ با اردن رها شده بودند آغاز کرده و این مواضع را بار دیگر با سنگر، پناهگاههای بتنی، خطوط دید گسترده و تجهیزات نظارتی مجهز کرده است.
این پایگاهها روی ارتفاعات «غور» قرار دارند و میتوانند عبور احتمالی نیروهای مسلح را از رود اردن رهگیری و متوقف کنند.
واینت میگوید ارزیابی جدید ارتش پس از تشکیل «تیم قرمز» توسط هرتزی هالوی، رییس پیشین ستاد ارتش، انجام شد؛ تیمی که مامور بررسی این بود که آیا ایران میتواند از مسیرهای دیگر—بهویژه شرق—حملهای غافلگیرانه مشابه ۷ اکتبر ترتیب دهد؟
نتیجه این بود که مرز اردن «تقریباً بدون دفاع» رها شده و ساختار کنونی نمیتواند با تهدیدهای جدید مقابله کند.
ارتش اسرائیل اکنون بر دو فرض کلیدی عمل میکند: نخست اینکه ایران همچنان در پی اجرای طرح قاسم سلیمانی برای ایجاد «دو حلقه آتش» علیه اسرائیل است—ترکیبی از موشک و پهپاد و همچنین نفوذ نیروهای زمینی. دوم اینکه حمله حماس، این طرح را زودتر از موعد آشکار کرد و مسیر اردن را به «کریدوری بالقوه برای عبور نیروهای حوثی و شبهنظامیان عراقی» تبدیل کرده است.
به گزارش واینت، فرماندهان اسرائیل احتمال میدهند گروههای مسلح وابسته به حکومت ایران بتوانند با خودروهای سبک از عراق تا مرز اردن یا جنوب سوریه را در چند ساعت طی کنند و پیش از واکنش نیروهای اردنی، خود را به پلهای رود اردن مانند پل آلِنبی (پل ملک حسین) یا پل دامیاه رسانده و تلاش کنند وارد خاک اسرائیل شوند.
روزنامه لبنانی الاخبار نیز گزارش داده نیروهای وابسته به حوثیها و شبهنظامیان عراقی یک اتاق عملیات مشترک در بغداد و اردن ایجاد کردهاند.
در این چارچوب، لشکر تازهتاسیس ۹۶ گلعاد مامور حفاظت از بخش شمالی مرز شده و ماموریت دوم آن، سازماندهی پنج تیپ داوطلبان موسوم به «بریگادهای داوود» است؛ یگانهایی متشکل از افراد بالای ۳۵ سال که از خدمت ذخیره معاف بودهاند، اما میتوانند در دفاع خطی و واکنش سریع محلی نقش کلیدی داشته باشند.
واینت میگوید فراخوان ارتش با استقبال گسترده روبهرو شد و حدود ۱۵ هزار نفر داوطلب شدند.
وزارت دفاع اسرائیل همچنین ساخت یک سد امنیتی ۵۰۰ کیلومتری را آغاز کرده است؛ طرحی با هزینه تقریبی ۵.۵ میلیارد شکل که شامل موانع زمینی، حصار ضدنفوذ، پایگاههای بازپسگرفته شده و شبکههای نظارتی چندلایه است.
به نوشته واینت، این سد از جنوب بلندیهای جولان تا شمال ایلات امتداد خواهد داشت و هدف اصلی آن جلوگیری از هرگونه یورش غافلگیرانه از سوی گروههای مورد حمایت حکومت ایران است.
به گزارش خبرگزاری رویترز، اوکراین اعلام کرد چهارشنبه ۱۹ آذر با پهپادهای دریایی یک نفتکش حامل نفت روسیه را که در منطقه اقتصادی انحصاری اوکراین در دریای سیاه و در مسیر بندر نووروسییسک حرکت میکرد، هدف قرار داده و «از کار انداخته» است.
یک مقام امنیتی سرویس امنیت اوکراین به رویترز گفت نفتکش «داشان» هنگام خاموش بودن فرستندههای موقعیتیاب و حرکت با حداکثر سرعت، با انفجارهای قدرتمند در بخش پشتی کشتی مواجه شد و دچار خسارت شدیدی شد. او اشارهای به تلفات احتمالی نکرد.
این تازهترین حمله علیه کشتیهایی است که کییف آنها را «ناوگان سایه» روسیه مینامد؛ مجموعهای از کشتیهای فاقد ثبت شفاف که بهگفته اوکراین نقش کلیدی در کمک به مسکو برای دور زدن تحریمهای غرب و تامین مالی جنگ دارند.
منابع بیمهای به رویترز گفتند هزینه بیمه حملونقل در دریای سیاه دوباره افزایش یافته و شرکتها هر روز سیاستهای خود را بازنگری میکنند.
سه منبع امنیت دریایی دیگر نیز حمله به نفتکش داشان را تایید کردند. این کشتی تحت تحریمهای اتحادیه اروپا و بریتانیا قرار دارد و بدون پرچم ثبتشده فعالیت میکند. روسیه تاکنون واکنشی به حادثه نشان نداده است.
ویدئوی ارائهشده به رویترز نشان میدهد پهپادهای دریایی به سمت نفتکش عظیم حرکت میکنند و سپس انفجارهای شدیدی رخ میدهد. این خبرگزاری با تطبیق تصاویر عرشه و سازههای کشتی با آرشیو تصویری، تایید کرد که نفتکش داشان است.
این مقام سرویس امنیت اوکراین گفت: «سرویس امنیت اوکراین به اقدامات فعال برای کاهش درآمدهای نفتی در بودجه روسیه ادامه میدهد. طی دو هفته گذشته، این سومین نفتکش ناوگان سایه است که از کار انداخته شده است.»
ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، که از فوریه ۲۰۲۲ جنگی تمامعیار علیه اوکراین را آغاز کرده، هفته گذشته تهدید کرد در واکنش به حملات علیه نفتکشها، دسترسی اوکراین به دریای سیاه را قطع خواهد کرد و این حملات را «دزدی دریایی» خواند.
اوکراین ماههاست با پهپادهای دوربرد هوایی پالایشگاههای نفت روسیه را در خاک این کشور هدف قرار میدهد، اما حمله به نفتکشها بهگفته تحلیلگران «مسیر جدیدی» در جنگ علیه زیرساختهای انرژی روسیه است.
منابع امنیت دریایی گفتند از دسامبر ۲۰۲۴ تاکنون حداقل هفت انفجار علیه نفتکشهایی که به بنادر روسیه رفتوآمد داشتند—از مدیترانه تا دریای سیاه—رخ داده است. آنها گفتند احتمالاً اوکراین با مینهای چسبان دست به این عملیات زده، اما کییف نقش خود را نه تایید و نه تکذیب کرده است.
رویترز نوشت این حملات بخشی از تلاش گستردهتر اوکراین برای مختلکردن توان نفتی روسیه است؛ تلاشی که بهگفته مقامهای اوکراینی، قرار است مستقیماً درآمد جنگی کرملین را هدف قرار دهد.
