موسسه بینالمللی تحقیقات صلح استکهلم (سیپری) گزارش داد درآمد بزرگترین شرکتهای اسلحهسازی جهان در سال گذشته میلادی بهدلیل جنگهای اوکراین و غزه و همچنین افزایش هزینههای نظامی کشورهای مختلف، ۵.۹ درصد افزایش داشته است؛ رقمی که بالاترین میزان ثبتشده تاکنون به شمار میرود.
این موسسه دوشنبه ۱۰ آذر گزارش سالانه خود را درباره آمار فروش تسلیحات در جهان منتشر کرد.
بر اساس این گزارش، درآمد ۱۰۰ شرکت بزرگ تسلیحاتی جهان در سال ۲۰۲۴ به ۶۷۹ میلیارد دلار رسید که بخش عمده آن مربوط به شرکتهای مستقر در اروپا و ایالات متحده بود.
در سال ۲۰۲۴، جنگ اوکراین و جنگ اسرائیل و حماس در نوار غزه همچنان ادامه داشت و فشارهای دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، به کشورهای عضو ناتو برای افزایش هزینههای نظامی، موجب شد برخی از این کشورها بودجه دفاعی خود را بالا ببرند.
افزایش درآمدهای تسلیحاتی در آمریکا و اروپا
سیپری در ادامه گزارش خود نوشت در سال گذشته میلادی، ۳۰ شرکت از میان ۳۹ شرکت آمریکایی حاضر در فهرست ۱۰۰ تولیدکننده برتر صنایع نظامی جهان، از جمله لاکهید مارتین، نورثروپ گرومن و جنرال داینامیکس، رشد درآمد داشتهاند.
مجموع درآمد این شرکتها با افزایشی ۳.۸ درصدی به ۳۳۴ میلیارد دلار رسید.
گزارش تازه سیپری نشان میدهد با افزایش هزینههای نظامی در اروپا، ۲۳ شرکت از مجموع ۲۶ شرکت اروپایی، بهجز روسیه، در سال ۲۰۲۴ رشد درآمد داشتند. درآمد تجمیعی این شرکتها با رشد ۱۳ درصدی به ۱۵۱ میلیارد دلار افزایش یافت.
بهعنوان نمونه، شرکت «گروه چکسلواکی» در جمهوری چک بهدلیل اجرای یک پروژه دولتی برای تامین گلولههای توپخانه مورد نیاز اوکراین، شاهد افزایش چشمگیر ۱۹۳ درصدی درآمد خود بود.
در میان شرکتهای روسی نیز دو شرکت «روستک» و «شرکت کشتیسازی متحد» با افزایش ۲۳ درصدی درآمد تسلیحاتی خود، در مجموعا به رقم ۳۱.۲ میلیارد دلار دست یافتند.
این در حالی است که تحریمهای بینالمللی موجب کمبود قطعات و محدودیتهای گسترده در زنجیره تامین شرکتهای روسی شده است.
در گزارش سیپری آمده است: «تقاضای داخلی در روسیه به اندازهای بالا بود که کاهش صادرات تسلیحات را جبران کند، هرچند کمبود نیروی کار ماهر یک چالش محسوب میشود.»
افزایش درآمد تسلیحاتی در خاورمیانه
طبق گزارش موسسه بینالمللی تحقیقات صلح استکهلم، درآمد تسلیحاتی شرکتهای خاورمیانه در سال ۲۰۲۴ رشد داشت و مجموع درآمد ۹ شرکت فعال در این منطقه به ۳۱ میلیارد دلار رسید.
این نخستین بار است که شمار شرکتهای خاورمیانهای حاضر در فهرست ۱۰۰ شرکت برتر صنایع نظامی جهان به ۹ مورد میرسد.
سه شرکت اسرائیلی حاضر در این ردهبندی با درآمد مجموعا ۱۶.۲ میلیارد دلار، شاهد افزایش ۱۶ درصدی درآمد خود بودند.
بهعنوان نمونه، در سال ۲۰۲۴، شرکت رافائل (رتبه ۳۴) درآمد تسلیحاتی خود را ۲۳ درصد افزایش داد و به ۴.۷ میلیارد دلار رساند.
ارزش فهرست سفارشهای این شرکت به ۱۷.۸ میلیارد دلار افزایش یافت و حملات موشکی جمهوری اسلامی به اسرائیل در آوریل و اکتبر ۲۰۲۴ سبب شد تقاضا برای تجهیزات نظامی رافائل، بهویژه سامانههای پدافندی موشکی، به سطوح بیسابقهای برسد.
کاهش درآمد تسلیحاتی در آسیا و اقیانوسیه
با وجود رشد درآمد شرکتهای تسلیحاتی در سطح جهانی، شرکتهای فعال در منطقه آسیا و اقیانوسیه در مجموع با کاهش ۱.۲ درصدی درآمد روبهرو شدند.
درآمد این شرکتها در سال گذشته به ۱۳۰ میلیارد دلار رسید؛ رقمی که کاهش آن عمدتا از افت ۱۰ درصدی درآمد هشت شرکت چینی حاضر در فهرست سیپری ناشی میشود.
به گزارش این موسسه، تعدد پروندههای فساد در روند تدارکات نظامی چین موجب شد بخشی از قراردادهای بزرگ تسلیحاتی در سال ۲۰۲۴ لغو یا با تاخیر اجرا شوند.
اسحاق دوشنبه ۱۰ شهریور در مصاحبه با شبکه العربیه اعلام کرد دهها مورد خشونت جنسی و نقض جدی حقوق زنان در الفاشر و مناطق دیگر دارفور ثبت شده است.
او تاکید کرد این آمار تنها بخش اندکی از ابعاد واقعی خشونتها را نشان میدهد، زیرا دسترسی به منابع و قربانیان دشوار است و روند ارائه خدمات در مناطق تحت کنترل نیروهای پشتیبانی سریع دچار فروپاشی شده است.
اسحاق افزود شماری از قربانیان خشونت جنسی پیش از کشته شدن، مورد شکنجه و تعرض جنسی قرار گرفتند. به گفته او، بیشتر این قربانیان از زنان فعال اجتماعی بودند که شناسایی شدند و هدف قرار گرفتند.
او خبر داد خشونتها و موارد نقض حقوق بشر شامل «تفتیش تحقیرآمیز» اندامهای جنسی زنان هنگام خروج از الفاشر از طریق جادههای طولانی بوده است.
اسحاق این اقدامات را «سیستماتیک و تکرارشونده» توصیف کرد و مشابه اتفاقاتی دانست که پیشتر در شهر الجنینه رخ داده بود.
گروه شبهنظامی شورشی نیروهای پشتیبانی سریع چهارم آبان شهر الفاشر، آخرین پایگاه ارتش سودان در دارفور شمالی، را پس از محاصرهای ۱۸ ماهه تصرف کرد.
نسلکشی و آدمربایی
معاون وزارت رفاه اجتماعی سودان در ادامه مصاحبه خود، گزارشها درباره ربوده شدن زنان و دختران در این کشور را تایید کرد و گفت برخی برای باجگیری دزدیده شدند و سرنوشت شماری دیگر همچنان نامعلوم است.
به گفته اسحاق، بحران خشونت جنسی اکنون در برخی مناطق با آدمربایی و قاچاق زنان گره خورده است.
او افزود وزارت رفاه با کمیسیون حقوق بشر و سایر نهادهای سازمان ملل متحد برای تبادل گزارشها و حمایت از بازماندگان خشونتها همکاری میکند و در شرایط دشوار زمان جنگ، نیروهای اجتماعی را برای مستندسازی این موارد آموزش میدهد.
از زمان تصرف شهر الفاشر به دست نیروهای پشتیبابی سریع، گزارشهای متعددی از اعدامهای میدانی، خشونت جنسی، حمله به امدادگران، غارت و آدمربایی منتشر شده است.
بازماندگان گفتند شاهد قتلهای جمعی، تیراندازی به کودکان مقابل خانوادههایشان و ضربوشتم و غارت غیرنظامیان هنگام فرار بودهاند.
پیشتر مارتا پوبی، معاون دبیرکل سازمان ملل در امور آفریقا، درباره «جنایات گسترده و انتقامجوییهای قومی» از سوی نیروهای پشتیبانی سریع هشدار داده بود.
اسحاق نیز در مصاحبه با العربیه تایید کرد خشونت جنسی در برخی مناطق سودان با «نسلکشی و پاکسازی قومی» پیوند دارد.
از چهارم آبان تاکنون، بیش از ۱۰۰ هزار غیرنظامی از الفاشر به شهرهای مجاور گریختهاند و حدود ۴۰ هزار نفر دیگر هم از شمال منطقه کردفان آواره شدهاند.
وبسایت تحلیلی-خبری دیفنس فیدز دوشنبه ۱۰ آذر نوشت این رویداد نگرانیها درباره افتادن فناوریهای پیشرفته نظامی آمریکا به دست رقبای جهانیاش را افزایش داده است.
اسرائیل سوم آذر هشت بمب به محله حارهحریک، منطقهای تحت کنترل حزبالله در بیروت، شلیک کرد که یکی از آنها منفجر نشد و بهصورت سالم در محل سقوط کرد.
پیدا شدن این مهمات که گزارشها میگویند حزبالله و مقامهای لبنانی پیش از مداخله آمریکا آن را به دست آوردهاند، اکنون محور تنشهای دیپلماتیک میان واشینگتن، بیروت و بازیگران منطقهای شده است.
بمب جیبییو-۳۹بی از مهمترین سلاحهای دقیق ایالات متحده به شمار میرود؛ سلاحی کوچک و با طراحی پنهان که ارزش هر فروند آن بین ۷۰ تا ۹۰ هزار دلار است.
اما اهمیت واقعی آن به فناوریهای هدایت پیشرفته، سامانههای الکترونیکی پیچیده و مواد کامپوزیتیاش بازمیگردد؛ فناوریهایی که واشینگتن برای توسعه آنها سرمایهگذاری میلیارد دلاری کرده است.
این بمبها به جنگندههایی مانند اف-۱۵ای و اف-۳۵ امکان میدهند مهمات را با دقت از فاصله امن رها کنند.
تلاش آمریکا برای حفاظت از فناوریهای حساس نظامی
عمل نکردن چنین بمبی رخدادی بسیار نادر است و از نگاه مقامهای آمریکایی «بدترین سناریو» محسوب میشود، زیرا پیدا شدن سالم آن امکان دسترسی رقبایی مانند جمهوری اسلامی، چین و روسیه به سامانههای ضداخلال جیپیاس و ریزالکترونیکهای کلیدی را فراهم میکند.
واشینگتن بیم دارد که این فناوریها زمینه مهندسی معکوس و تولید تسلیحات دقیق رقبا را تسریع کنند.
پس از تایید عمل نکردن بمب، آمریکا فورا از دولت لبنان خواست آن را بازگرداند و هشدار داد حزبالله یا جمهوری اسلامی ممکن است با استفاده از قطعات آن، توان موشکی و پهپادی خود را ارتقا دهند.
نگرانیهای واشینگتن ریشه در سابقه کشورهایی دارد که از بقایای تسلیحات غربی برای پیشبرد برنامههای نظامی خود استفاده کردهاند؛ از جمله اقدامات روسیه در اوکراین و سوریه، و همچنین چین در پروژههای مهندسی معکوس تجهیزات خارجی.
مقامهای آمریکایی میگویند اطلاعات این بمب میتواند در ارتقای سامانههای هدایت موشکهای «فاتح» یا پهپادهای گروههای نیابتی جمهوری اسلامی کاربرد داشته باشد.
در بحبوحه این نگرانیها، لبنان زیر فشار همزمان عوامل داخلی و خارجی گرفتار آمده است.
نفوذ حزبالله در منطقهای که بمب در آن پیدا شده، بازگرداندن آن به آمریکا را دشوار کرده و این نگرانی را برانگیخته است که این مهمات به ابزاری برای چانهزنی سیاسی یا بهرهبرداری تبلیغاتی بدل شود.
همزمان، دولت لبنان نگران آن است که عدم همکاری با واشینگتن، به تحریم یا کاهش کمکهای خارجی منجر شود.
نیروهای حافظ صلح سازمان ملل در لبنان (یونیفیل) برای میانجیگری در این رابطه اعلام آمادگی کرده است، اما این نهاد دسترسی محدودی به مناطق تحت کنترل حزبالله دارد.
تاثیر راهبردی بر امنیت منطقه و جهان
دیفنس فیدز در ادامه گزارش خود نوشت ابعاد این حادثه فراتر از خاورمیانه است و برخی کشورها را به بازنگری در نحوه استفاده از مهمات پیشرفته در مناطق تحت درگیری واداشته است.
خطر دسترسی رقبا به مهمات هدایتشوندهای که بهطور سالم بازیابی میشوند، دکترین کنونی نظامی را به چالش میکشد.
این موضوع در آسیا نگرانیهایی درباره شتابگیری برنامه تسلیحاتی چین، بهویژه در حوزه سامانههای A2/AD، ایجاد کرده است که بر تسلیحات دقیق متکی هستند.
این موضوع برای شرکای آمریکا مانند ژاپن، کره جنوبی و فیلیپین که با تهدید فزاینده موشکی و پهپادی روبهرو هستند، زنگ خطری جدی به شمار میرود.
این رویداد همچنین میتواند سیاست صادرات تسلیحات آمریکا را تحت تاثیر قرار دهد و روند کنترلها بر فروش مهمات پیشرفته به متحدان در خط مقدم مانند هند و سنگاپور را سختتر کند.
علاوه بر حزبالله، گروههای نیابتی جمهوری اسلامی در یمن و عراق نیز میتوانند از این فناوریها سود ببرند.
به همین دلیل، برنامهریزان دفاعی در آسیا و اروپا بیسروصدا در حال ارزیابی دوباره روشهای حفاظت از فناوریهای حساس در میدانهای نبرد نیابتی هستند.
این حادثه همچنین به بحثهای تازهای درباره لزوم تعبیه سیستمهای خودنابودگر در مهمات پیشرفته دامن زده است؛ سازوکاری که در صورت عمل نکردن سلاح، قطعات حساس را غیرقابلبازیابی میکند.
پنتاگون اعلام کرده در نسل بعدی چنین مهماتی، طراحی سامانههای رمزگذاریشده و قابلیت غیرفعالسازی از راه دور را دنبال خواهد کرد.
پلیس هنگکنگ دوشنبه ۱۰ آذر اعلام کرد عملیات جستوجو در چهار برج از مجموع هفت برجی که در مرگبارترین آتشسوزی بیش از هفت دهه اخیر این شهر آسیب دیدند، پایان یافته است.
در جریان این عملیات، اجساد شماری از ساکنان در راهپلهها و پشتبامها پیدا شد. این افراد هنگام تلاش برای گریختن از شعلههای آتش گرفتار شدند و جان خود را از دست دادند.
در میان قربانیان این رویداد دستکم ۹ خدمتکار خانگی از اندونزی و یک کارگر از فیلیپین دیده میشوند.
خبرگزاری رویترز ۱۰ آذر گزارش داد هزاران نفر برای بزرگداشت قربانیان در هنگکنگ گرد هم آمدند و به آنها ادای احترام کردند.
۹ آذر نیز جمعیت گستردهای از سوگواران در امتداد کانالی در نزدیکی مجتمع وانگ فوک کورت تجمع کردند. به گزارش رویترز، صف عزاداران بیش از یک کیلومتر امتداد داشت.
همچنین قرار است در هفته جاری، مراسم یادبودی برای کشتهشدگان در لندن و توکیو برگزار شود.
به گفته مقامهای هنگکنگ، هنوز ۴۰ تن از ساکنان این برجهای مسکونی مفقود هستند و احتمال افزایش آمار تلفات حادثه که پنجم آذر رخ داد، وجود دارد.
علت این آتشسوزی مهیب که بهسرعت در نمای خارجی ساختمانهای در حال بازسازی منطقه گسترش یافت، هنوز در دست بررسی قرار دارد.
در حالی که نارضایتی عمومی از نادیده گرفتن هشدارهای ایمنی و وجود شواهدی درباره ساختوسازهای غیرایمن افزایش یافته، دولت چین هشدار داده است با هرگونه تجمع یا اعتراض «ضدچینی» برخورد خواهد کرد.
رویترز به نقل از منابع آگاه گزارش داد یکی از افرادی که در کارزار درخواست تحقیقات مستقل و طرح مطالبات مشابه در خصوص این رخداد مشارکت داشته، بازداشت شده است.
«دشوارترین بخش عملیات جستوجو در پیش است»
امی لم، از مقامهای ارشد پلیس هنگکنگ، ۹ آذر اعلام کرد ساختمانهای باقیمانده برای جستوجوی اجساد، «دشوارترین بخش عملیات» به شمار میآیند و احتمال دارد مرحله پایانی عملیات چند هفته به طول بینجامد.
بر اساس دادههای سرشماری، بیش از چهار هزار نفر در این برجها سکونت داشتند و ساکنانی که از آتشسوزی جان سالم به در بردهاند، اکنون باید زندگی خود را از نو سامان دهند.
مقامهای محلی خبر دادند تاکنون بیش از ۱۱۰۰ نفر از ساکنان از مراکز اسکان اضطراری به اقامتگاههای موقت انتقال یافتهاند و حدود ۶۸۰ تن دیگر نیز در هتلها و خوابگاهها مستقر شدهاند.
آتشسوزی مرگبار اخیر فضای هنگکنگ را بهشدت تحت تاثیر قرار داده و افکار عمومی را در شوک فرو برده؛ رخدادی که در آستانه برگزاری انتخابات شورای قانونگذاری در ۱۷ آذر، سایه سنگینی بر فضای شهر انداخته است.
به گفته مقامهای رسمی، در جریان تحقیقات درباره احتمال بروز فساد و استفاده از مصالح غیراستاندارد در عملیات بازسازی ساختمانها، تاکنون ۱۱ نفر بازداشت شدهاند.
در زمان وقوع آتشسوزی، برخی ساختمانها با پوشش توری سبزرنگ و داربستهای بامبو محصور شده بودند و لایههایی از عایق فوم نیز بر سطح آنها قرار داشت.
گزارشها همچنین حاکی از آن است که سامانه هشدار حریق در این برجها در زمان وقوع حادثه بهدرستی عمل نکرد.
پیشتر در سال ۱۹۴۸، آتشسوزی در یک انبار در هنگکنگ جان ۱۷۶ نفر را گرفت و حادثه اخیر مرگبارترین فاجعه از آن زمان محسوب میشود.
