کشف یک بمب عملنکرده آمریکایی از نوع «جیبییو-۳۹بی» در بیروت به بحرانی ژئوپولیتیک تبدیل شده است. مقامهای ایالات متحده میگویند اطلاعات این بمب میتواند در ارتقای سامانههای هدایت موشکهای «فاتح» یا پهپادهای گروههای نیابتی جمهوری اسلامی کاربرد داشته باشد.
وبسایت تحلیلی-خبری دیفنس فیدز دوشنبه ۱۰ آذر نوشت این رویداد نگرانیها درباره افتادن فناوریهای پیشرفته نظامی آمریکا به دست رقبای جهانیاش را افزایش داده است.
اسرائیل سوم آذر هشت بمب به محله حارهحریک، منطقهای تحت کنترل حزبالله در بیروت، شلیک کرد که یکی از آنها منفجر نشد و بهصورت سالم در محل سقوط کرد.
پیدا شدن این مهمات که گزارشها میگویند حزبالله و مقامهای لبنانی پیش از مداخله آمریکا آن را به دست آوردهاند، اکنون محور تنشهای دیپلماتیک میان واشینگتن، بیروت و بازیگران منطقهای شده است.
بمب جیبییو-۳۹بی از مهمترین سلاحهای دقیق ایالات متحده به شمار میرود؛ سلاحی کوچک و با طراحی پنهان که ارزش هر فروند آن بین ۷۰ تا ۹۰ هزار دلار است.
اما اهمیت واقعی آن به فناوریهای هدایت پیشرفته، سامانههای الکترونیکی پیچیده و مواد کامپوزیتیاش بازمیگردد؛ فناوریهایی که واشینگتن برای توسعه آنها سرمایهگذاری میلیارد دلاری کرده است.
این بمبها به جنگندههایی مانند اف-۱۵ای و اف-۳۵ امکان میدهند مهمات را با دقت از فاصله امن رها کنند.
تلاش آمریکا برای حفاظت از فناوریهای حساس نظامی
عمل نکردن چنین بمبی رخدادی بسیار نادر است و از نگاه مقامهای آمریکایی «بدترین سناریو» محسوب میشود، زیرا پیدا شدن سالم آن امکان دسترسی رقبایی مانند جمهوری اسلامی، چین و روسیه به سامانههای ضداخلال جیپیاس و ریزالکترونیکهای کلیدی را فراهم میکند.
واشینگتن بیم دارد که این فناوریها زمینه مهندسی معکوس و تولید تسلیحات دقیق رقبا را تسریع کنند.
پس از تایید عمل نکردن بمب، آمریکا فورا از دولت لبنان خواست آن را بازگرداند و هشدار داد حزبالله یا جمهوری اسلامی ممکن است با استفاده از قطعات آن، توان موشکی و پهپادی خود را ارتقا دهند.
نگرانیهای واشینگتن ریشه در سابقه کشورهایی دارد که از بقایای تسلیحات غربی برای پیشبرد برنامههای نظامی خود استفاده کردهاند؛ از جمله اقدامات روسیه در اوکراین و سوریه، و همچنین چین در پروژههای مهندسی معکوس تجهیزات خارجی.
مقامهای آمریکایی میگویند اطلاعات این بمب میتواند در ارتقای سامانههای هدایت موشکهای «فاتح» یا پهپادهای گروههای نیابتی جمهوری اسلامی کاربرد داشته باشد.
در بحبوحه این نگرانیها، لبنان زیر فشار همزمان عوامل داخلی و خارجی گرفتار آمده است.
نفوذ حزبالله در منطقهای که بمب در آن پیدا شده، بازگرداندن آن به آمریکا را دشوار کرده و این نگرانی را برانگیخته است که این مهمات به ابزاری برای چانهزنی سیاسی یا بهرهبرداری تبلیغاتی بدل شود.
همزمان، دولت لبنان نگران آن است که عدم همکاری با واشینگتن، به تحریم یا کاهش کمکهای خارجی منجر شود.
نیروهای حافظ صلح سازمان ملل در لبنان (یونیفیل) برای میانجیگری در این رابطه اعلام آمادگی کرده است، اما این نهاد دسترسی محدودی به مناطق تحت کنترل حزبالله دارد.
تاثیر راهبردی بر امنیت منطقه و جهان
دیفنس فیدز در ادامه گزارش خود نوشت ابعاد این حادثه فراتر از خاورمیانه است و برخی کشورها را به بازنگری در نحوه استفاده از مهمات پیشرفته در مناطق تحت درگیری واداشته است.
خطر دسترسی رقبا به مهمات هدایتشوندهای که بهطور سالم یافت میشوند، دکترین کنونی نظامی را به چالش میکشد.
این موضوع در آسیا نگرانیهایی درباره شتابگیری برنامه تسلیحاتی چین، بهویژه در حوزه سامانههای A2/AD، ایجاد کرده است که بر تسلیحات دقیق متکی هستند.
این موضوع برای شرکای آمریکا مانند ژاپن، کره جنوبی و فیلیپین که با تهدید فزاینده موشکی و پهپادی روبهرو هستند، زنگ خطری جدی به شمار میرود.
این رویداد همچنین میتواند سیاست صادرات تسلیحات آمریکا را تحت تاثیر قرار دهد و روند کنترلها بر فروش مهمات پیشرفته به متحدان در خط مقدم مانند هند و سنگاپور را سختتر کند.
علاوه بر حزبالله، گروههای نیابتی جمهوری اسلامی در یمن و عراق نیز میتوانند از این فناوریها سود ببرند.
به همین دلیل، برنامهریزان دفاعی در آسیا و اروپا بیسروصدا در حال ارزیابی دوباره روشهای حفاظت از فناوریهای حساس در میدانهای نبرد نیابتی هستند.
این حادثه همچنین به بحثهای تازهای درباره لزوم تعبیه سیستمهای خودنابودگر در مهمات پیشرفته دامن زده است؛ سازوکاری که در صورت عمل نکردن سلاح، قطعات حساس را غیرقابلبازیابی میکند.
پنتاگون اعلام کرده در نسل بعدی چنین مهماتی، طراحی سامانههای رمزگذاریشده و قابلیت غیرفعالسازی از راه دور را دنبال خواهد کرد.
رسانههای ایران دوشنبه ۱۰ آذر گزارش دادند میانگین غلظت ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در هوای تهران طی ۲۴ ساعت گذشته به ۱۵۹ واحد رسید.
بر اساس گزارشها، هوای تهران از ابتدای سال جاری تا چهارم آذرماه ۶ روز پاک، ۱۲۳ روز قابل قبول، ۱۰۶ روز ناسالم برای گروههای حساس، ۱۶ روز ناسالم، ۲ روز بسیار ناسالم و ۲ روز خطرناک داشته است.
غیرحضوری شدن مدارس در برخی شهرها
پیشتر در استان تهران، آموزش در تمام مدارس و دانشگاهها در روزهای ۹ و ۱۰ آذر غیرحضوری اعلام شد. اکنون در شماری از دیگر شهرهای ایران نیز شرایط مشابهی حاکم است.
محمدجواد اشرفی، دبیر کارگروه اضطرار آلودگی هوای خوزستان، از فعالیت غیرحضوری مدارس و دانشگاهها در شش شهر این استان در ۱۰ آذر بهدلیل آلودگی هوا خبر داد.
اشرفی گفت در این تاریخ، فعالیت دانشگاهها و مدارس در همه مقاطع تحصیلی در شهرستانهای اهواز، حمیدیه، کارون، باوی، ماهشهر و شوشتر بهصورت غیرحضوری است.
مدارس برخی شهرها و روستاهای استانهای مرکزی و قم نیز ۱۰ آذر غیرحضوری شدند.
انتقاد از سانسور اخبار مربوط به آلودگی هوا
سمیه رفیعی، رییس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی، ۱۰ آذر از «کمبود اطلاعرسانی شفاف» و «سانسور» اطلاعات در زمینه آلودگی هوا در ایران انتقاد کرد.
او در همین زمینه گفت: «درباره دلایل آلودگی هوا بهخوبی با مردم صحبت نمیشود. این حق مردم است که اطلاعات درست و بهروز درباره وضعیت آلودگی هوا داشته باشند.»
او به خاموش کردن تابلوهای شاخص کیفیت هوا در برخی نقاط اشاره کرد و افزود این تابلوها و دستگاههای مسئول مانند سازمان محیط زیست و وزارت بهداشت باید «اطلاعات بهروز» و «دستورالعملهای مواجهه با آلودگی هوا» را در این روزها «بدون هیچ سانسوری و بهصورت دقیق» منتشر کنند.
درباره «۸۰ درصد منابع آلودهکننده هوا» صحبتی نمیشود
مازیار بیگلو، دبیر انجمن سازندگان قطعه و مجموعههای خودرو، ۱۰ آذر در مصاحبه با خبرگزاری ایسنا، سانسور اطلاعات در خصوص آلودگی هوا را تایید کرد.
او گفت: «در رابطه با خودروهای سواری و شخصی، سهم این خودروها در آلودگی هوا کمتر از ۲۰ درصد است. این یعنی ما حدود ۸۰ درصد مشکل را نادیده گرفتهایم و تنها قصد داریم یک بخش ۲۰ درصدی را در نظر بگیریم.»
بیگلو افزود: «بارها گفته شده که مصلحت این است که درباره ۸۰ درصد منابع آلودهکننده هوا صحبت نشود.»
برخلاف وعدههای پیشین مقامهای جمهوری اسلامی، مازوتسوزی به گزینه رسمی و مورد اتکا برای حکومت در مدیریت بحران انرژی تبدیل شده و این روند همچنان در جریان است.
پیشتر سازمان محیطزیست اعلام کرد بخش مهمی از آلودگی بیسابقه هوای تهران در روزهای گذشته ناشی از سوزاندن گازوئیل غیراستاندارد و مازوت در نیروگاههای اطراف این کلانشهر، بهویژه رجایی، شهر ری، دماوند، پرند و کرج است.
او دوشنبه ۱۰ آذر چنین پاییز کمبارشی را در دورههای آماری «بسیار کمسابقه» خواند و گفت با گذشت حدود ۷۰ روز از پاییز، در بسیاری از نقاط کشور هیچگونه باران و برفی نیامده است.
وظیفه افزود: «من که نزدیک سه دهه در هواشناسی فعالیت دارم، چنین وضعی را رویت نکردهام و دادههای آماری پنج دهه گذشته هم همین را تایید میکنند.»
این مقام سازمان هواشناسی تاکید کرد خشکسالی بیسابقه تنها مختص ایران نیست و کشورهای منطقه نیز با شرایط مشابهی روبهرو شدهاند.
دادههای سازمان هواشناسی ایران نشان میدهد میانگین بارش کشور از ابتدای فصل تا هفتم آذر تنها ۳.۹ میلیمتر بوده است؛ رقمی که نسبت به میانگین بلندمدت از کاهش ۸۸.۳ درصدی حکایت دارد
پیشتر شماری از مقامها و کارشناسان هشدار داده بودند ایران در آستانه یکی از بحرانیترین سالهای آبی خود قرار دارد.
کارشناسان میگویند مشکل اصلی در سیاستهای جمهوری اسلامی، از سدسازیهای شتابزده تا کشاورزی ناکارآمد و مدیریت جزیرهای منابع، است که کشور را به آستانه «ورشکستگی آبی» رسانده است.
خبرگزاری ایسنا ۱۰ آذر با استناد به آخرین دادهها گزارش داد ورودی آب به مخازن سدهای کشور در مقایسه با سال گذشته ۳۸ درصد کاهش یافته است.
در حال حاضر حجم آب موجود در سدهای ایران تنها ۳۲ درصد ظرفیت کل آنها را تشکیل میدهد و میزان پرشدگی ۱۶ سد کشور کمتر از ۱۰ درصد است.
احتمال ورود سامانههای بارشی در هفته آینده و زمستان
رییس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران سازمان هواشناسی در ادامه سخنان خود، با اشاره به احتمال تغییرات جوی بر اساس مدلها پیشبینی کرد از هفته جاری امواج بارشی وارد کشور شوند.
وظیفه توضیح داد بارشهایی که از ۱۰ آذر در سواحل شمالی و مناطق شمالغرب و غرب آغاز میشوند، هرچند شدید نیستند اما نسبت به شرایط کنونی یک تغییر به شمار میآیند.
به گفته او، موج دیگری از اواسط هفته آینده وارد کشور میشود و انتظار میرود تا پایان همان هفته بارندگیهای مناسبی در غرب، جنوبغرب و دامنههای جنوبی البرز از جمله تهران رخ دهد و «ارتفاعات شمال تهران بهطور کامل سفیدپوش شوند».
وظیفه افزود بارشهای زمستان «در محدوده نرمال» خواهد بود و برای جنوبغرب احتمال بارش «فراتر از نرمال» وجود دارد.
بر اساس پیشبینیها، بارش در بالادست به شکل برف است و این شرایط برای ذخیره آب در آینده مناسب در نظر گرفته میشود.
در روزهای اخیر، ابعاد تازهای از بحران کمآبی در ایران آشکار شده و این وضعیت زنگ خطر جدی را برای زندگی روزمره مردم و تداوم فعالیت بسیاری از صنایع به صدا درآورده است.
ایسنا هشتم آذر گزارش داد ایران در میانه یکی از پیچیدهترین دورههای تاریخی خود در حوزه آب قرار گرفته و خشکشدن تالابها، افت بیسابقه رطوبت هوا، کاهش پوشش ابری و تشدید فرونشست زمین، تصویری نگرانکننده از آینده اقلیم کشور ترسیم میکند.
