روزنامه اصولگرای فرهیختگان در مطلبی نوشت عباس عراقچی در سفر اخیر خود به مسکو و دیدار با ولادیمیر پوتین، «پیام گلایهآمیز» علی خامنهای را به طرف روس منتقل کرد، زیرا روسیه در جریان جنگ ۱۲ روزه، انتظارات جمهوری اسلامی را برآورده نکرده بود.
این روزنامه سهشنبه ۲۴ تیر نوشت: «در ابتدای جنگ، روسها خواهان پایان درگیری بودند، اسرائیل را بهعنوان متجاوز شناختند و تهاجم اسرائیل را محکوم کردند، اما در مجموع، موضعگیریشان چندان قوی نبود یا دست کم موضعگیریای که در ایران انتظار میرفت به این معنی که روسها با شدت بیشتری در این قضیه ایستادگی کنند و مواضعشان را قویتر و جدیتر بیان کنند، دیده نشد.»
فرهیختگان افزود نقش روسیه «بیشتر از آنکه ایجابی باشد، سلبی است. یعنی روسها بیشتر از آنکه بتوانند کمک کنند تا قطعنامهای به نفع ایران صادر شود، میتوانند از شکلگیری قطعنامهای علیه ایران جلوگیری کنند».
در ادامه این مطلب آمده است: «روسها در شرایط فعلی در موقعیت و جایگاهی نیستند که بتوانند رایزنیهای گستردهای بین کشورهای غربی و بهویژه اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل داشته باشند و بخواهند نظر مساعد آنها را نسبت به موضوعی جلب کنند.»
اوایل تیرماه، کاخ کرملین انتقادها درباره عدم حمایت کافی از تهران را رد کرد و گفت با محکوم کردن حملات ایالات متحده و اسرائیل به ایران، «موضعی شفاف» اتخاذ کرده است.
خبرگزاری رویترز سوم تیر نوشت رییسجمهوری روسیه حملات آمریکا به تاسیسات هستهای در ایران را «بیدلیل» خوانده و آنها را محکوم کرده است.
پوتین دوم تیر نیز از تلاش روسیه برای «کمک به مردم ایران» خبر داد؛ هرچند جزییاتی در این باره ارائه نکرد.
در دیماه ۱۴۰۳، جمهوری اسلامی و روسیه با هدف تقویت همکاریهای بلندمدت، یک تفاهمنامه جامع راهبردی دوجانبه به امضا رساندند.
گزارش رویترز از نارضایتی جمهوری اسلامی از روسیه
رویترز دوم تیر به نقل از منابع ایرانی گزارش داد تهران از میزان حمایت مسکو در جریان جنگ اخیر رضایت نداشته است.
این خبرگزاری نوشت در پی انجام گستردهترین عملیات نظامی آمریکا در ایران از زمان انقلاب سال ۱۳۵۷، رهبر جمهوری اسلامی عراقچی را راهی مسکو کرد تا از پوتین برای حمایت بیشتر از تهران در برابر ایالات متحده و اسرائیل کمک بخواهد.
پیشتر تورج اتابکی، پژوهشگر ارشد پژوهشکده بینالمللی تاریخ اجتماعی، در مصاحبه با ایراناینترنشنال گفت: «پوتین در آغاز تلاش میکرد در جنگ ایران و اسرائیل نقش میانجی را ایفا کند و از این طریق، حمایت آمریکا را به نفع خود در جنگ روسیه و اوکراین جلب کند. اما اکنون به نظر میرسد که آمریکا دیگر نیازی به نقشآفرینی روسیه نمیبیند. در نتیجه، شانس موفقیت دیپلماتهایی مانند عراقچی در سفر به مسکو و دیدار با پوتین بسیار پایین است.»
اتابکی همچنین به تلاش تهران برای جلب حمایت بینالمللی در شورای امنیت اشاره کرد و افزود: «ایران انتظار داشت روسیه حمایت جدیتری از آن داشته باشد، بهویژه در شرایط حساس فعلی. با این حال، حمایت مسکو همچنان در حد سخنرانیها و مواضع لفظی باقی مانده و جنبه عملی و موثری ندارد.»
علاوه بر حمایت ضعیف روسیه از جمهوری اسلامی در جنگ با اسرائیل، پایگاه خبری اکسیوس ۲۱ تیر گزارش داد پوتین به مقامهای حکومت ایران و آمریکا اطلاع داده که با طرح «غنیسازی صفر» برای حل و فصل پرونده هستهای تهران موافق است.
این رسانه به نقل از سه مقام اروپایی و یک مقام اسرائیلی نوشت مسکو مقامهای حکومت ایران را تشویق کرده با توقف کامل غنیسازی اورانیوم موافقت کنند.
وزارت امور خارجه روسیه این گزارش را رد کرد.
سیابرا، یک شرکت تحلیل داده و مقابله با اطلاعات نادرست مستقر در اسراییل، با انتشارِ گزارشی از رصد شبکهای از پروفایلهای جعلیِ فعال در بحثهای استقلال اسکاتلند و برگزیت، اعلام کرده است که این شبکه پس از خاموشی ۱۶ روزه با ماهیتی جدید به شبکههای اجتماعی بازگشته است.
به نقل از این گزارش، روز ۲۳ خرداد پس از یکی از حملات اسراییل که شبکه برق را در بخشهایی از ایران از کار انداخت، شبکههای هماهنگشده رباتها ناگهان ساکت و بیش از دو هفته هیچ پستی منتشر نکردند. وقتی وضعیت به حالت سابق برگشت، همان شبکه جعلی با استفاده از همان شخصیتها و رفتارها، اما با یک ماموریت جدید دوباره فعال شد.
به نوشته این گزارش فعالیت تازه صدها اکانت جعلی بر «مقاومت ملت ایران در برابر هژمونی غرب، حمایت از جنبشهای آزادیبخش در منطقه، ریاکاری سیاست خارجی ایالات متحده در برابر شفافیت حکومت ایران و مشروعیت بخشیدن به حملات جمهوری اسلامی به اسراییل» متمرکز است.
تحلیلگران این شرکت میگویند که این خاموشیِ هماهنگ و به دنبال آن، بازگشت هماهنگ و تغییر ناگهانی پیامی که منتشر میکنند جای شکی باقی نمیگذارد که این عملیات تحت حمایت جمهوری اسلامی است.
هفتم تیر، درست چهار روز پس از پایان جنگ ایران و اسراییل رسانههای بریتانیایی گزارش دادند که فعالیت دهها حساب کاربری در شبکههای اجتماعی که جدایی اسکاتلند از بریتانیا را تبلیغ میکردند، بهطور همزمان در روز حمله اسراییل به زیرساختهای سایبری جمهوری اسلامی متوقف شد.
طبق این گزارشها حسابهای مورد نظر بیش از ۲۵۰ هزار پست در شبکههای مجازی در دفاع از استقلال اسکاتلند منتشر کرده بودند.
کارزار آنلاین ارتش سایبری جمهوری اسلامی چطور کار میکند؟
اکنون شرکت سیابرا میگوید که این شبکه را با تحلیل «خوشههای تعاملی، الگوهای زبانی و ناهنجاریهای رفتاری» شناسایی کرده و دریافته است که از پنجهزار و ۸۳ حساب که در بحثهای مربوط به استقلال اسکاتلند در شبکه ایکس شرکت داشتند، ۲۶ درصد جعلی بودند و در خاموشی ۱۶ روزه ایران کاملا ساکت شدند.
این گزارش درباره عملکرد شبکه رباتهای مورد حمایت جمهوری اسلامی نوشته است: «این پروفایلهای جعلی بهعنوان یک خوشه خودتقویتگر عمل میکردند. یعنی همه حسابها پستهای یکدیگر را بالا میبردند تا نوعی اجماع مردمی ساختگی ایجاد کنند. همچنین میکوشیدند پیامهای تفرقهافکن در گفتمان سیاسی بریتانیا را تشدید و ایران را بهعنوان الگوی اتحاد و مقاومت معرفی کنند.»
چندین نمونه از پستهایی که در این گزارش منتشر شده نشان میدهد که اکانتهای جعلی شناساییشده همچنان خود را کاربرانی اسکاتلندی جا میزنند، اما محتوای نوشتههایشان همسو با ایدئولوژی مورد نظر جمهوری اسلامی و مروج گفتمان مقاومت است.
یکی از این کاربران نوشته است: «ایران، تنها با اتحاد ملی آمریکا و اسراییل را وادار کرد که برای آتشبس التماس کنند. این درس خودمختاری است. آیا وقت آن نرسیده که ما هم همین مسیر را برای رهایی از سلطنت کهنه بریتانیا دنبال کنیم؟»
پستی دیگر، همین مفهوم را با استفاده از کلیدواژههای مشابه تکرار کرده است: «مردم ایران با اتحاد و مقاومت در برابر دو ابرقدرت هستهای پیروز شدند. چرا ما نباید از الگوی آنها برای کسب استقلال از سلطنت بریتانیا پیروی کنیم؟»
ایراناینترنشنال با بررسی تعدادی از اکانتهای معرفیشده در گزارش سیابرا تایید میکند که بسیاری از این حسابها حین روزهای ۲۳ خرداد تا سوم تیر ساکت بودند و محتوایی منتشر نکردند.
نکته دیگر درباره الگوی انتشار پستهای تازه است؛ بیشترِ آنها در روز بین سه تا پنج پست به فاصله چند دقیقه از یکدیگر منتشر میکنند یا به پستهای دیگر پاسخ میدهند و تا روز بعد فعالیت دیگری ندارند.
روزنامه دیلیمیل، با انتشار گزارشی درباره فعالیتهای ارتش سایبری جمهوری اسلامی، کارزار «تفرقهپراکنی در بریتانیا» را از بزرگترین کمپینها در نوع خود میداند.
به گزارش سیابرا اکانتهای جعلی بیش از سههزار پُست درباره سیاست بریتانیا نوشتند و ۲۲۴ میلیون کاربر این پستها را دیدهاند.
این فقط نوک کوه یخ است؟
دیلیمیل، به نقل از «فرماندهان نظامی» هشدار داده است که کارخانه رباتسازی ممکن است نشان از پروژه بزرگتری باشد که روسیه، بهعنوان «متخصص شناختهشده در تاکتیکهای انتشار اطلاعات جعلی» نیز در آن مشارکت دارد.
ژنرال فلیپ اینگرام، افسر سابق اطلاعات نظامی بریتانیا در گفتوگو با این روزنامه «تهدید شناساییشده را بسیار بزرگ» ارزیابی کرده و گفته است: «معتقدم بخش زیادی از این پروژه را روسیه هماهنگ کرده است. این میتواند نشان دهد که روسیه بهطور گسترده در برنامهریزی ایران با حزبالله و حماس مشارکت داشته و حتی احتمال دارد در حمله حماس به اسرائیل هم دخیل بوده باشد.»
هامیش دِ برِتون-گوردون، فرمانده پیشین ارتش بریتانیا هم این کارزار را نمونهای کلاسیک از ترویج اطلاعات جعلی و نادرست روسها میداند، «چیزی که ما کاملا با آن آشنایی داریم».
سازمان حقوق بشری کارون دوشنبه ۲۳ تیر گزارش داد که اعتمادیفرد، جامعی و مرداسی، هر کدام از سوی ادیبیمهر، رییس شعبه اول دادگاه انقلاب اهواز به دو بار اعدام محکوم شدند.
دادگاه علاوه بر اعدام برای هر کدام از آنها بابت اتهام «تبلیغ علیه نظام»، حکم یک سال حبس نیز صادر کرده است.
طبق این گزارش، داوود حرمتنژاد نیز در این پرونده به ۱۵ سال حبس و سامان حرمتنژاد به ۱۲ سال حبس محکوم شدهاند.
سازمان حقوق بشری کارون به نقل از منابع مطلع نوشت: «روند دادرسی این افراد، با نقض اصول اساسی دادرسی عادلانه، از جمله عدم دسترسی موثر به وکیل، فشارهای امنیتی و اعترافات اخذشده تحت اجبار همراه بوده است.»
این سازمان حقوقبشری با بیان اینکه این حکم سنگین در شرایطی صادر شده که جامعی مبتلا به سرطان معده، بیماریهای کبدی و فشار خون بالا است، نوشت او در طول بیش از ۱۳ ماه بازداشت در زندان شیبان اهواز از دریافت درمان تخصصی محروم بوده و منابع نزدیک به خانوادهاش از وضعیت جسمانی وخیم او خبر دادهاند.
سایت حقوق بشری هرانا پیش از این در آذر ۱۴۰۳ گزارش داد که این پنج زندانی سیاسی بهصورت بلاتکلیف در زندان شیبان اهواز به سر میبرند.
در این گزارش با اشاره به اینکه این شهروندان با اتهاماتی از جمله «افساد فیالارض، محاربه، عضویت در گروههای مخالف نظام، اجتماع و تبانی علیه امنیت کشور و عضویت در گروه باغی» مواجه هستند، آمده بود که طرح این اتهامات میتواند به صدور احکام سنگین، مانند اعدام، برای متهمان منجر شود.
از میان این افراد، جامعی و مرداسی، شهروندان عرب اهل اهواز هستند که همزمان با اعتمادیفر و داوود و سامان حرمتنژاد، شهروندان ساکن روستای پیچاب از توابع شهرستان باشت استان کهگیلویه و بویراحمد، در سال ۱۴۰۲ به دست ماموران وزارت اطلاعات بازداشت شدند.
خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران، سال ۱۴۰۲ با انتشار گزارشی این شهروندان را متهم کرد که به «شبکه منافقان» متصل بودند و قصد اقدام به «عملیات ایذایی» در استانهای خوزستان، فارس و کهگیلویه و بویراحمد را داشتند.
مقامها و رسانههای وابسته به جمهوری اسلامی از عباراتی همچون «منافق» یا «منافقان» برای اشاره به اعضا یا هواداران سازمان مجاهدین خلق ایران که یکی از گروههای اپوزیسیون بهشمار میرود، استفاده میکنند.
سازمان حقوق بشری کارون در بخش دیگری از گزارش خود نوشت چهار عضو دیگر خانواده جامعی نیز در پی فشارهای امنیتی تحت پیگرد قرار گرفته و در دادگاه انقلاب شهرستان باوی محاکمه شدهاند.
این افراد زینب حزباپور، همسر جامعی و سه فرزند آنها به نامهای ناهید، ۲۲ ساله، دلال، ۲۰ ساله و رقیه، ۱۶ ساله هستند.
طبق این گزارش، اعضای این خانواده به اتهام «ارتباط با گروههای مخالف نظام» به دادگاه فراخوانده شده و مورد محاکمه قرار گرفتهاند.
طی ماههای گذشته روند صدور احکام اعدام برای زندانیان سیاسی در ایران افزایش یافته است.
افزایش میزان صدور، تایید و اجرای احکام اعدام زندانیان در ایران در این مدت اعتراضهای فراوانی را در داخل و خارج کشور به دنبال داشته است.
پیش از این در ۲۱ تیرماه، ۱۵ سازمان حقوق بشری و نهاد مدنی در بیانیه مشترکی نگرانی عمیق خود را نسبت به انتقال علی مجدم، معین خنفری و محمدرضا مقدم، سه زندانی عرب اهوازی به سلول انفرادی و خطر اجرای قریبالوقوع حکم اعدام آنها ابراز کردند و خواستار توقف حکم اعدام این سه زندانی شدند.
بنیامین نتانیاهو، دوشنبه ۲۳ تیر در یک مصاحبه که در شبکه ایکس او منتشر شد، گفت: «به دشمنانمان گفتم مباحثات داخلی دموکراتیک ما را اشتباه تفسیر نکنید. وقتی به ما حمله شود، همه ما چه چپ و چه راست در کنار هم خواهیم بود و دقیقا همین اتفاق افتاد.»
نخستوزیر اسرائیل اضافه کرد: «مسئله من بقای سیاسی خودم نیست، بلکه بقای کشورم و آینده آن است، چون عمر خود را وقف تامین آینده تنها کشور یهودی کردهام.»
نتانیاهو که به تازگی برای سومین بار در دوران ریاستجمهوری کنونی دونالد ترامپ به واشینگتن سفر کرد، گفت: «من و ترامپ در یک دکترین مشترک هستیم: صلح از طریق قدرت.»
او افزود: «ابتدا قدرت میآید، سپس صلح. این همان چیزی است که اتفاق خواهد افتاد.»
نخستوزیر اسرائیل پیشتر سفر اخیر خود به واشینگتن را «بسیار موفقیتآمیز» خوانده بود و با اشاره به «پیروزی بزرگ» اسرائیل علیه جمهوری اسلامی، تاکید کرده بود مصمم است «ماموریتهای باقیمانده» را به سرانجام برساند.
نتانیاهو یکشنبه ۲۲ تیر در یک پیام ویدیویی گفت: «پس از یک پیروزی بزرگ در ایران، کارهای زیادی برای انجام دادن داریم و من مصمم هستم که آنها را تکمیل کنم.»
واکنش دفتر خامنهای به نامه وزیر دفاع پیشین اسرائیل
دفتر علی خامنهای در واکنش به نامه یوآو گالانت، وزیر دفاع پیشین اسرائیل، خطاب به رهبر جمهوری اسلامی نوشت: «تحلیل محتوای نامه نشان میدهد که با یک عملیات روانی تمامعیار مواجهیم. گالانت تصویری فراواقعگرایانه از اشراف اطلاعاتی اسرائیل ارائه میدهد.»
سایت دفتر خامنهای اضافه کرد: «ادعای رصد تمام تحرکات، اشراف کامل به ساختار تصمیمگیری ایران و حتی دانستن تصمیمها پیش از اتخاذ آنها. این تصویرسازی در واقع معادل روانی همان توصیفی است که در یک تحلیل دیگر از آن به عنوان عقاب آسمان و شیر زمین یاد شده بود. تصویری اغراقآمیز از توانمندی اسرائیل.»
گالانت در نامه خود به خامنهای نوشته بود: «ما همهجا هستیم. همهچیز را میدانیم، از برنامهها و مکالماتتان تا نقاط کورتان. بسیاری از نزدیکانتان دیگر نیستند. در بسیاری موارد، ما بیش از خودتان از شما میدانستیم. وقتی به اطراف نگاه میکنید، از خود بپرسید چه کسی واقعا وفادار است؟ اگر باز اشتباه کنید، ما آنجا خواهیم بود. در انتظار.»
تداوم لفاظیهای مقامات جمهوری اسلامی درباره آمریکا و اسرائیل
در ایران، لفاظیهای مقامات جمهوری اسلامی درباره آمریکا و همچنین رویارویی اخیر با اسرائیل همچنان ادامه دارد.
ابوالفضل ظهرهوند، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی، با انتقاد از عملکرد بمبافکنهای استراتژیک بی-۲، این جنگندههای آمریکایی را «قارقارک» خواند و گفت: «غرب فرسوده شده و آمریکا در حال فروپاشی است.»
عبدالرحیم موسوی، رییس ستادکل نیروهای مسلح نیز دوشنبه در دیدار با تعدادی از اعضای نیروی هوافضای سپاه پاسداران گفت: «اگر دشمن خطای جدیدی مرتکب شود، رزمندگان ما آمادهاند تا پاسخی پشیمانکننده و محکمتر از قبل به او بدهند.»
علیرضا سلیمی، عضو هیئت رییسه مجلس هم از طرح جدید نمایندگان برای الزام دولت به پیگیری دریافت غرامت از آمریکا و اسرائیل به دلیل حمله نظامی به ایران خبر داد.
عزیز نصیرزاده، وزیر دفاع جمهوری اسلامی نیز در گفتوگوی تلفنی با وزیر دفاع ترکیه گفت: «به آتشبس اعتماد نداریم و سناریوهای مختلف را برای هرگونه ماجراجویی جدید پیشبینی کردهایم.»
او اضافه کرد: «جمهوری اسلامی بههیچوجه به دنبال توسعه جنگ و ناامنی در منطقه نیست.»
نتانیاهو: با توافق خوب درباره غزه موافقت خواهم کرد
نتانیاهو در بخش دیگری از صحبتهای خود با بیان اینکه «غزه باید توسط افرادی اداره شود که خواهان نابودی اسرائیل نباشند»، گفت: «با توافق تبادل اسرا فقط در صورتی موافقت میکنم که خوب باشد؛ با توافقهای بد موافقت نخواهم کرد.»
او تاکید کرد: «این تصور که پس از شکست حماس، باید حکومت را به تشکیلات فلسطینی بدهیم که به کودکان آموزش میدهد اسرائیل باید نابود شود، میدانها را به نام قاتلان جمعی یهودیان نامگذاری میکند و به زندانیان فلسطینی و خانوادههایشان بر اساس تعداد یهودیان کشتهشده پول پرداخت میکند، اشتباه است.»
او افزود: «غزه باید توسط افرادی اداره شود که خواهان نابودی اسرائیل نباشند.»
شبکه العربیه دوشنبه گزارش داد میانجیگران در حال بررسی نقشههای جدید درباره آتشبس غزه با هیئت اسرائیلی هستند.
همزمان حماس اعلام کرد: «نتانیاهو یکی پس از دیگری دورهای مذاکرات را به شکست میکشاند.»
ابراز خوشبینی ترامپ درباره غزه
رییسجمهوری آمریکا نسبت به حصول توافقی برای توقف جنگ اسرائیل در نوار غزه ابراز خوشبینی کرد.
ترامپ دوشنبه در یک کنفرانس خبری در کاخ سفید گفت: «ما در مورد غزه عملکرد نسبتا خوبی داشتهایم. استیو ویتکاف اینجاست و فکر میکنم ممکن است بهزودی چیزی برای صحبت در این زمینه داشته باشیم.»
ترامپ اواخر ماه ژوئن گفته بود که اسرائیل با شرایط آتشبس ۶۰ روزه موافقت کرده است و مذاکرات در قطر در حال انجام است تا راهی برای پایان دادن نهایی به جنگ ۲۱ ماهه اسرائیل در غزه پیدا شود.
گزارشها حاکی است که حماس خواستار تضمینی از سوی ایالات متحده است مبنی بر اینکه حملات هوایی و عملیات زمینی اسرائیل حتی اگر آتشبس به پایان برسد و توافق دائم حاصل نشود، از سر گرفته نشوند.
حمیدرضا رستگار، رییس اتاق اصناف تهران، دوشنبه ۲۳ تیر به خبرگزاری ایسنا گفت: «در حال حاضر هیچ نرخ رسمی جدیدی برای نان اعلام نشده و همان نرخهایی که قبلا اعلام شده بودند، همچنان معتبرند.»
او افزود: «اگر قرار باشد تغییری در نرخ نان ایجاد شود، نرخ نهایی پس از تایید دستگاههای مسئول و نظارتی بهصورت عمومی و رسمی اطلاعرسانی خواهد شد.»
همزمان با این اظهارات، خبرهایی از فروش نان به بهایی چند برابر نرخ رسمی منتشر شد.
تهدید نانوایان به «برخورد قانونی»
رییس اتاق اصناف تهران درباره وضعیت نظارت بر نانواییها در ایام جنگ اخیر که نانواییها بهصورت سهشیفته فعالیت داشتند نیز گفت: «بازرسیهایی توسط اتحادیه، اتاق اصناف و دستگاههای نظارتی حکومتی انجام شد و گزارشاتی نیز تهیه شده است.»
او تهدید کرد: «اگر تخلفی صورت گرفته باشد، قطعا با آن برخورد قانونی خواهد شد. البته این گزارشها در حال بررسی هستند و پس از نهایی شدن، در صورت اثبات تخلف، اعمال قانون انجام خواهد شد.»
این اظهارات در شرایطی است که شماری از نانوایان تهرانی یکشنبه ۲۲ تیر در اعتراض به قطع سهمیه آرد، مقابل ساختمان وزارت کشور دست به تجمع زدند.
بر اساس گزارشها، نانوایان در ایران بهویژه به کاهش شدید درآمدها اعتراض دارند.
نان در خوزستان گرانتر شد
مهرداد موسوی، مدیرکل هماهنگی امور اقتصادی استان خوزستان، از افزایش نرخ نان در این استان خبر داد.
او گفت: «افزایش نرخ نان برای مرکز استان ۵۲ درصد و برای شهرستانها ۴۲ درصد بوده و این یک رویه کلی در سراسر کشور است.»
بر اساس گزارش ایسنا، قیمت نان لواش و تافتون در اهواز، ۱۳۰۰ و در شهرستانهای خوزستان ۱۲۰۰، نان تنوری دولتی در اهواز ۱۳۵۰ و در شهرستانها ۱۲۵۰، سنگک در اهواز ۴۹۵۰ و در شهرستانها ۴۶۰۰، بربری در اهواز ۳۲۵۰ و در شهرستانها ۳۰۰۰ تومان اعلام شد.
پیشتر قیمت نان در برخی دیگر از استانهای ایران نظیر خراسان رضوی، قم، همدان و یزد، افزایش یافته است.
افزایش قیمتها پس از جنگ اخیر
قیمت مواد غذایی پس از جنگ اخیر میان جمهوری اسلامی و اسرائیل افزایش یافته است.
غلامرضا نوری قزلجه، وزیر جهاد کشاورزی دولت مسعود پزشکیان، درباره قیمت بالای گوشت قرمز گفت: «باید پذیرفت که گوشت قرمز هیچگاه به قیمت گوشت مرغ نخواهد رسید. گوشت قرمز، گوشت قرمز است و طبیعتا قیمت بالاتری نسبت به سایر منابع پروتئینی دارد.»
او افزود: «در شرایط کشور ما که هزینههای تولید بالاتر است، مسیرهایی برای کاهش این هزینهها از طریق افزایش بهرهوری و بهبود کیفیت دام و روشهای تغذیه در پیش گرفتهایم.»
این مقام دولت چهاردهم اضافه کرد: «به هر حال در کشور ما قیمت تمامشده گوشت عدد مشخصی دارد. وقتی میخواهیم این گوشت را مصرف کنیم و در داخل نیز تولید کنیم، طبیعتا قیمت تمامشده بر قیمت نهایی تأثیرگذار خواهد بود. نمیشود از تولیدکننده انتظار داشت از جیب خود یارانه بدهد.»
مکانیسم ماشه (Snapback Mechanism) سازوکاری است که در متن قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل گنجانده شد تا امکان بازگشت خودکار تحریمهای این سازمان علیه ایران را در صورت «عدم پایبندی اساسی» این کشور به تعهدات برجامی فراهم کند.
این مکانیسم که در سالهای اولیه پس از برجام صرفا بهعنوان تهدیدی نمادین باقی مانده بود، اکنون با افزایش تنشهای هستهای و منطقهای ایران، بار دیگر در سطح بینالمللی موضوعیت یافته است.
قطعنامه ۲۲۳۱ که در سال ۲۰۱۵ بر اساس توافق برجام تصویب شد، به مشارکتکنندگان توافق این اختیار را میدهد که در صورت بروز نقض جدی، تحریمهای قبلی سازمان ملل را احیا کنند. بهویژه، بند ۱۱ از ضمیمه ب (B) این قطعنامه تصریح میکند که پس از دریافت اطلاعیه رسمی مبنی بر «عدم پایبندی اساسی»، تحریمها در پایان یک دوره ۳۰ روزه بازخواهند گشت؛ مگر این که شورای امنیت با رایگیری قطعنامهای تازه برای ادامه تعلیق تحریمها تصویب کند که این روند در عمل با وتوی یک عضو دائم، غیرممکن خواهد بود.
طبق مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، هر یک از مشارکتکنندگان برجام میتوانند در صورت تشخیص «عدم پایبندی اساسی» ایران، روند فعالسازی مکانیسم ماشه را آغاز کنند.
این روند با اعلام رسمی نگرانی به کمیسیون مشترک برجام آغاز میشود.
کمیسیون ۱۵ روز فرصت دارد تا اختلاف را حل کند. اگر اختلاف حل نشود، طرف معترض میتواند موضوع را بهدرخواست خود به سطح وزیران خارجه ارجاع دهد که این مرحله نیز تا ۱۵ روز زمان دارد. همزمان، طرف معترض میتواند موضوع را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهد. از لحظه دریافت اطلاعیه رسمی از سوی یکی از مشارکتکنندگان مبنی بر «عدم پایبندی اساسی»، شورای امنیت ۳۰ روز فرصت دارد تا با یک قطعنامه جدید، «تعلیق تحریمها» را تمدید کند؛ در غیر این صورت، تحریمهای پیشین بهطور خودکار بازمیگردند.
نکته مهم این است که این قطعنامه جدید نباید وتو شود.
از آنجا که بر اساس جدول زمانی مندرج در ضمائم برجام، مهلت قانونی استفاده از مکانیسم ماشه تنها تا پیش از «روز پایان» توافق، یعنی ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ است، طرفهای باقیمانده در برجام باید فرایند رسمی را حداکثر تا اواسط ژوئیه ۲۰۲۵ آغاز کنند تا تمام مراحل قانونی (۱۵ + ۱۵ + ۳۰ روزه) تا پیش از این تاریخ تکمیل شود.
در غیر این صورت، این ابزار حقوقی برای همیشه از دسترس خارج خواهد شد.
۲۰۲۰–۲۰۲۱: شکست تلاش دولت ترامپ
در اوت ۲۰۲۰، دولت دونالد ترامپ با وجود خروج رسمی از برجام، مکانیسم ماشه را فعال کرد اما اکثریت قاطع شورای امنیت، از جمله متحدان سنتی آمریکا مانند بریتانیا و فرانسه، مخالفت کردند و گفتند آمریکا بهدلیل خروج رسمی از برجام، دیگر مشارکتکننده محسوب نمیشود.
این اقدام آمریکا عملا خنثی شد زیرا دبیرخانه سازمان ملل نیز تحریمها را بازنگرداند.
۲۰۲۱–۲۰۲۳: احیای برجام در اغما
در دوره جو بایدن، تلاشهایی برای احیای برجام صورت گرفت اما با افزایش سطح غنیسازی در ایران، توسعه سانتریفیوژهای پیشرفته، کاهش نظارتهای آژانس و گسترش همکاری نظامی تهران با مسکو (بهویژه در زمینه پهپادها در جنگ اوکراین)، توافق احیا نشد.
اوایل سال ۲۰۲۴، حکومت ایران رسما اعلام کرد سطح غنیسازی خود را به بیش از ۸۴ درصد رسانده - رقمی نزدیک به سطح تسلیحاتی - و آژانس هشدار داد زمان گریز هستهای ایران به «کمتر از یک هفته» کاهش یافته است.
۲۰۲۴–۲۰۲۵: مکانیسم ماشه دوباره روی میز اروپاییها
در پی تشدید برنامه هستهای در ایران، ادامه همکاری نظامی جمهوری اسلامی و کره شمالی، و بهویژه اتهام رسمی از سوی فرانسه مبنی بر ارسال فناوری موشکی به گروههای نیابتی در سوریه و لبنان، سه کشور اروپایی آلمان، بریتانیا و فرانسه - تروئیکای اروپایی (E3) در نوامبر ۲۰۲۴ بیانیهای مشترک صادر کردند.
برلین، پاریس و لندن در این بیانیه اعلام کردند اگر ایران تا پایان ماه مارس ۲۰۲۵ (اواسط فروردین امسال) به تعهدات اساسی خود بازنگردد، گزینه بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل «روی میز باقی خواهد ماند».
بنا بر گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی در ۲۷ اردیبهشت (۱۷ می ۲۰۲۵)، ایران در مجموع حدود ۹ هزار و ۲۴۸ کیلوگرم اورانیوم غنیشده در اختیار دارد که بیش از ۴۰۰ کیلوگرم آن با غنای ۶۰ درصد است؛ سطحی که بهمراتب بالاتر از نیازهای غیرنظامی تلقی میشود.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، در گزارش ۳۰ خرداد (۲۰ ژوئن) خود تایید کرد هنوز بیش از ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنیشده تا ۶۰ درصد تحت نظارت آژانس باقی است؛ اما با توجه به وقایع این میان یعنی حملات هوایی اسرائیل و آمریکا به تاسیسات هستهای در ایران، مشخص نیست چه مقدار از آن موجود است.
هنوز تایید نهایی در مورد آسیب یا انتقال این مواد در پی حملات اسرائیل و آمریکا به ایران، صورت نگرفته است.
آژانس خواستار دسترسی فوری برای تایید موقعیت آنها شده است.
مدیرکل آژانس اعلام کرده میزان موجود اورانیوم ۶۰ درصد هنوز به بیش از ۴۰۰ کیلوگرم میرسد و تاکید کرده برای جلوگیری از انحراف، ادامه نظارت ضروری است.
ارزیابیهای سازمانهای اطلاعاتی غربی نشان میدهند حتی پس از حملات، حکومت ایران توانایی ساخت سلاح یا بازسازی سریع این سطح غنیسازی را طی «چند هفته تا سه ماه» دارد.
به گفته فایننشنال تایمز و گاردین، اصولا آسیب قابل توجهی به ذخایر اورانیوم در ایران وارد نشده و آژانس نیز هنوز موفق به تعیین محل دقیق آنها نشده است.
بنابراین، خلاف برداشت قبلی مبنی بر ذخیره «بیش از ۱۲۰ کیلوگرم»، اکنون روشن شده است ذخایر بیشترِ اورانیوم غنیشده ایران تا اواسط ژوئن ۲۰۲۵ (اواخر خرداد) حدود ۴۰۰ کیلوگرم با غنای نزدیک به تسلیحاتی یا بالای آن بوده است.
بعد از حملات اخیر، میزانی از این ذخایر ممکن است منتقل یا مخفی شده باشد اما آژانس هنوز نمیداند چه بخشهایی باقی ماندهاند.
فرانسه، بریتانیا و آلمان در حال بررسی رسمی فعالسازی مکانیسم ماشه هستند اما هنوز برنامهای برای اقدام رسمی به شورای امنیت ارائه نکردهاند.
منابع نزدیک به این کشورها گفتند: «ما برای بازگرداندن اعتبار قطعنامه ۲۲۳۱، در حال بررسی همه گزینهها هستیم؛ از جمله مکانیسم ماشه.»
روسیه و چین بهطور سنتی مخالف مکانیسم ماشه بودهاند.
چین در سال ۲۰۲۵ نیز تاکید کرد «استفاده از سازوکار تنبیهی در شرایط فعلی به دیپلماسی آسیب میزند» و روسیه هشدار داد که «هرگونه بازگرداندن تحریمها به منزله پایان کامل همکاری با ایران خواهد بود».
با این حال، آنچه اهمیت دارد این است که مسکو و پکن نمیتوانند مکانیسم ماشه را وتو کنند، چرا که فرآیند آن اصلا نیازی به رایگیری ندارد.
به همین دلیل، حتی مخالفت آنان نیز مانع احیای تحریمها نخواهد شد.
تهران بارها هشدار داده که استفاده از مکانیسم ماشه را «نقض فاحش تعهدات بینالمللی» تلقی خواهد کرد.
جمهوری اسلامی همچنین تهدید کرده در پاسخ ممکن است از پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای (انپیتی) خارج شود، همکاری با آژانس را قطع کند، سطح غنیسازی را رسما به ۹۰ درصد افزایش دهد و از طریق متحدان نیابتی خود در عراق و لبنان دست به اقدامات تلافیجویانه منطقهای بزند.
در صورت فعالسازی مکانیسم ماشه در سال ۲۰۲۵، موارد زیر باز خواهند گشت:
تحریمهای تسلیحاتی: صادرات و واردات سلاح به ایران، شامل سلاحهای سبک، سنگین، مهمات، سامانههای موشکی و حتی فناوریهای مرتبط، بهطور کامل ممنوع میشود.
ایران از خرید یا فروش هرگونه تجهیزات نظامی (چه از طریق رسمی و چه غیررسمی) منع خواهد شد.
تحریمهای موشکی: هر نوع فعالیت ایران در حوزه موشکهای بالستیک، اعم از آزمایش، تولید، تحقیق و توسعه، یا تامین قطعات و فناوری مربوط، تحت ممنوعیت کامل سازمان ملل قرار میگیرد.
همکاری با نهادهای خارجی در این زمینه نیز مجازاتپذیر خواهد شد.
تحریمهای مالی و بانکی: تمامی داراییهای نهادهای کلیدی جمهوری اسلامی (از جمله بانک مرکزی ایران، بانکهای دولتی، صندوق توسعه ملی و موارد دیگر) در خارج از کشور مسدود خواهد شد.
انتقال پول، افتتاح حساب، ارائه خدمات بانکی یا سرمایهگذاری خارجی در ایران بهشدت محدود یا ممنوع خواهد شد.
تحریمهای حوزه انرژی (نفت وگاز): صادرات نفت خام، گاز طبیعی، محصولات پتروشیمی و دیگر منابع انرژی ایران بار دیگر تحت تحریم قرار خواهد گرفت.
سرمایهگذاری خارجی در بخش انرژی ایران ممنوع میشود و شرکتهای بینالمللی از هر نوع مشارکت در پروژههای نفتی یا گازی ایران باز داشته میشوند.
بازگشت فهرستگذاری افراد و نهادها: دهها نهاد، سازمان و شخصیت حقیقی ایرانی که در گذشته تحت تحریم بودند و با برجام از فهرست خارج شدند، دوباره به لیست سیاه تحریمهای شورای امنیت بازمیگردند.
این شامل مقامات سپاه پاسداران، وزارت دفاع، سازمان انرژی اتمی، شرکتهای وابسته به بیت رهبری و دیگر نهادهای کلیدی میشود.
مکانیسم ماشه دیگر یک تهدید فرضی نیست.
با بالا رفتن سطح تنش هستهای و جنگ ۱۲ روزه جمهوری اسلامی و اسرائیل، شکست کامل مذاکرات و فشارهای داخلی بر دولتهای اروپایی برای دادن «پاسخ قاطع» به تهران، بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل حالا یک گزینه محتمل و در حال بررسی رسمی است.
این مکانیسم بهگونهای طراحی شده که حتی در برابر مقاومت روسیه و چین نیز قابل اجرا باشد و همین نکته آن را به ابزاری استراتژیک برای غرب تبدیل کرده است.
در فضای پرتنش فعلی، فعال شدن مکانیسم ماشه میتواند نقطهای بیبازگشت در بحران هستهای ایران باشد؛ آغازی بر پایان هرگونه توافق دیپلماتیک و ورود به فاز جدیدی از تقابل بینالمللی.
