مسعود پزشکیان، رییس دولت جمهوری اسلامی، در سخنرانی خود در اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، خواستار «کاهش وابستگی به دلار» و «گسترش تسویه با ارز‌های ملی» در مبادلات تجاری میان اعضای این سازمان شد.
پزشکیان دوشنبه ۱۰ شهریور در شهر تیانجین چین اعلام کرد جمهوری اسلامی ابتکاری سه‌محوری با عنوان «حساب‌ها و تسویه‌های ویژه سازمان همکاری شانگهای» تدوین کرده که هدف آن «تقویت همکاری‌های مالی برای کاهش آثار تحریم‌های غیرقانونی در تعاملات اقتصادی اعضا» است.
او سه محور این طرح را «گسترش تسویه با ارز‌های ملی و کاهش وابستگی به دلار در مبادلات اعضا»، «راه‌اندازی زیرساخت‌های دیجیتال مشترک و استفاده از ارز‌های دیجیتال بانک‌های مرکزی برای پرداخت‌های امن و سریع» و «ایجاد صندوق سوآپ ارزی چندجانبه به‌منظور حمایت از کشور‌هایی که در معرض فشارهای تحریمی یا بحران‌های نقدینگی قرار دارند» عنوان کرد.
رییس دولت جمهوری اسلامی افزود این طرح قادر خواهد بود «تاب‌آوری اقتصادی» کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای را افزایش دهد و این سازمان را به «الگویی موفق در ایجاد یک نظم مالی چندقطبی، عادلانه و مقاوم در برابر فشارهای خارجی» تبدیل کند.
پزشکیان همچنین در حاشیه اجلاس شانگهای با ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه، شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان و آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، دیدار کرد.
این نخستین بار نیست که پزشکیان بر لزوم کاهش وابستگی به دلار در معاملات بین‌المللی تاکید می‌کند.
او آبان ۱۴۰۳ نیز در نشست بریکس در تاتارستان روسیه گفت دنیا این بلوک اقتصادی را با هدف تلاش برای کاستن از قدرت دلار و افزایش مبادلات با پول‌های ملی می‌شناسد.
در آن زمان، تصویری از یک اسکناس با نشان بریکس در دستان پوتین در اجلاس این سازمان در تاتارستان مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت و گمانه‌زنی‌هایی در خصوص احتمال استفاده اعضای آن از یک واحد پولی مشترک مطرح شد.
دونالد ترامپ آذرماه ۱۴۰۳ پیش از آغاز به کار رسمی به‌عنوان رییس‌جمهوری آمریکا به اعضای بریکس هشدار داد در صورت استفاده از ارزی به‌جز «دلار قدرتمند آمریکا»، با تعرفه ۱۰۰ درصدی مواجه خواهند شد.
پزشکیان: به پروژه بندر چابهار ملحق شوید
رییس دولت جمهوری اسلامی در ادامه سخنرانی خود در تیانجین، اجرای راهبرد ۱۰ ساله توسعه سازمان همکاری شانگهای را «فرصتی تاریخی برای گسترش همکاری‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها» میان اعضا در حوزه‌های مختلف خواند و از آمادگی تهران برای ایفای نقشی «فعال» در این زمینه خبر داد.
پزشکیان گفت: «با تلاش‌های صورت‌گرفته، بندر چابهار در اقیانوس هند به‌زودی به شبکه ریلی سراسری جمهوری اسلامی ایران متصل خواهد شد و تحول مهمی را در اتصال چین، کشورهای آسیای مرکزی و افغانستان به اقیانوس هند ایجاد خواهد نمود.»
او افزود: «سرمایه‌گذاران می‌توانند برای توسعه و نیز ایجاد مراکز لجستیک در این بندر از تسهیلات و تخفیفات مختلف استفاده کنند.»
این اظهارات در شرایطی بیان می‌شود که آینده بندر چابهار به‌واسطه تشدید چالش‌های ساختاری و محدودیت‌های ناشی از بحران‌های اقتصادی و سیاسی جمهوری اسلامی در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است.
اسفند ۱۴۰۳، مسعود دانشمند، عضو هیات‌مدیره کانون موسسات حمل‌ونقل ایران، با اشاره به برخی گمانه‌زنی‌ها در خصوص خروج هند از پروژه بندر چابهار به‌دلیل فشارهای آمریکا گفت دهلی‌نو «به هر دلیلی» با تهران به تفاهم نرسید و «هندی‌ها اصلا نیامده‌اند که بخواهند بروند».
پیش‌تر در تیر ۱۴۰۳، اندیشکده استیمسون سِنتِر تیر در گزارشی نوشت قرارداد اخیر تهران و دهلی نو برای توسعه بندر چابهار با چالش‌هایی از جمله تحریم‌های آمریکا، ضعف زیرساخت‌ها در ایران و مخالفت احتمالی چین روبه‌رو است.
