چرخش دمشق در برابر تهران؛ سوریه در حملات اسرائیل به خاک ایران سکوت کرد
در جریان حملات ۱۲ روزه اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای و مراکز نظامی جمهوری اسلامی در ایران، دمشق به‌طرز چشم‌گیری از هرگونه واکنش یا مانع‌تراشی علیه عبور جنگنده‌های اسرائیلی از آسمان سوریه خودداری کرد.
امری که به‌گفته کارشناسان، نه‌تنها ناشی از ضعف نظامی سوریه، بلکه نتیجه یک محاسبه راهبردی از سوی احمد الشرع، رهبر جدید این کشور بوده است.
روزنامه اسرائیلی معاریو روز پنج‌شنبه به نقل از آمتزیا بارام، استاد دانشگاه حیفا، نوشت که الشرع بنا به دلایل مختلف تصمیم گرفت در این عملیات دخالتی نداشته باشد، چرا که این حملات به تضعیف جدی جمهوری اسلامی و تقویت موقعیت حکومت نوپای او منجر شده است.
بارام در این مصاحبه خاطرنشان کرد: «اگر من جای احمد الشرع بودم، به اطرافیانم می‌گفتم حتی اگر بتوانم برای نیروی هوایی اسرائیل مشکل ایجاد کنم، تمایلی به این کار ندارم. منافع من در این است که اسرائیل تا می‌تواند ایران را هدف قرار دهد.» به باور او، هر ضربه‌ای که به جمهوری اسلامی وارد شود، به تضعیف اصلی‌ترین رقیب راهبردی رژیم جدید سوریه منجر می‌شود.
بارام در ادامه، با اشاره به توانمندی چشمگیر اسرائیل در این عملیات گفت الشرع از این طریق به دو درس مهم دست یافته است: نخست، توانایی اسرائیل در حفظ حضور مداوم هوایی بر فراز ایران، در فاصله‌ای نزدیک به ۲ هزار کیلومتر، بدون وقفه و مداخله؛ و دوم، قدرت اطلاعاتی اسرائیل که امکان حملات دقیق به مقامات ارشد نظامی جمهوری اسلامی و تاسیسات مهم سپاه پاسداران را فراهم کرد.
به‌گفته او، دقت بالای این عملیات‌ها و هدف‌گیری مستقیم محل سکونت متخصصان هسته‌ای یا فرماندهان حکومت ایران، به خوبی به رهبران منطقه این پیام را منتقل کرده که اسرائیل توانایی هدف قرار دادن افراد در هر نقطه‌ای را دارد. بارام با لحنی طنزآلود گفت: «تصور می‌کنم الشرع این نکته را در دفترچه‌ای که در جیب چپ لباس نظامی‌اش نگه می‌دارد، یادداشت کرده است.»
تحلیل‌گر دانشگاه حیفا همچنین تاکید کرد که الشرع حتی بدون ترس از قدرت اسرائیل، دلیلی برای ورود به درگیری نمی‌بیند، زیرا نه خود را فلسطینی می‌داند و نه خواهان بازپس‌گیری بلندی‌های جولان است؛ موضوعی که حتی حافظ اسد و بشار اسد نیز از دهه ۱۹۷۰ به بعد عملا از آن چشم‌پوشی کرده بودند. به همین دلیل، حتی تلاش‌های برخی ملی‌گرایان یا جهادگرایان برای تحریک افکار عمومی سوریه علیه الشرع در این زمینه نیز احتمالا بی‌ثمر خواهد بود.
بارام در بخش دیگری از این گفت‌وگو خاطرنشان کرد که الشرع به‌طور پنهانی از عملکرد اسرائیل قدردان است، زیرا جمهوری اسلامی و متحدانش در منطقه، از جمله حشد الشعبی و حزب‌الله، دشمنان طبیعی دولت جدید سوریه هستند. به‌گفته او، الشرع به‌خوبی می‌داند که ایران به‌دنبال براندازی دولت او و بازگرداندن سوریه به مدار نفوذ تهران است، و اکنون این هدف برای جمهوری اسلامی به‌مراتب دشوارتر شده است.
این استاد دانشگاه حیفا همچنین به سکوت معنادار حزب‌الله و شبه‌نظامیان عراقی در طول ۱۲ روز جنگ اشاره کرد و گفت: «با اینکه حکومت ایران، حزب‌الله را دقیقا برای چنین روزی ساخته بود، اما هیچ‌کدام از این نیروها وارد عمل نشدند. الشرع احتمالا بابت این موضوع نیز در دل از اسرائیل سپاسگزار است.»
به‌باور بارام، این تحولات به احمد الشرع امکان می‌دهد تا با اتکا به دستاوردهای عملیات اسرائیل، هم ثبات نسبی در مرز با اسرائیل را حفظ کند و هم پایگاه اجتماعی خود را، به‌ویژه در میان سنی‌های جهادگرا که همچنان بخشی از بدنه اجتماعی رژیم جدید هستند، تقویت کند.
در مجموع، به‌نظر می‌رسد عملیات نظامی اسرائیل علیه حکومت ایران، فراتر از هدف قرار دادن هسته سخت برنامه هسته‌ای و موشکی جمهوری اسلامی، به تحولی ژئوپلیتیک در معادلات منطقه‌ای منجر شده است؛ تغییری که نه‌تنها به تقویت رژیم نوپای دمشق کمک کرده، بلکه نوعی همکاری غیرمستقیم میان اسرائیل و حکومت الشرع را نیز ممکن ساخته است. این تحولات می‌تواند در سال‌های پیش رو تأثیری ماندگار بر موازنه قدرت در خاورمیانه بگذارد. گفتنی است تنها متحد منطقه‌ای جمهوری اسلامی که از این جنگ ۱۲روزه بی‌تأثیر ماند، گروه حوثی‌های یمن بود.