حماس اعلام کرد تهدیدهای دونالد ترامپ به منزله حمایت از بنیامین نتانیاهو برای «فرار از توافق آتشبس، تشدید محاصره و تحمیل گرسنگی به مردم غزه» است و دستیابی به مرحله دوم توافق را پیچیدهتر میکند.
حازم قاسم، سخنگوی حماس، در مصاحبه با خبرگزاری آناتولی ترکیه گفت که رییسجمهوری آمریکا با این سخنان به دولت اسرائیل «این جسارت را میدهد که توافق آتشبس را اجرا نکند».
به گفته قاسم، توافق آتشبس که خود آمریکا از میانجیهای آن بوده، شامل آزادی همه گروگانها در سه مرحله است و حماس در مرحله اول «به تعهدات خود عمل کرد».
او تاکید کرد که نخستوزیر اسرائیل «حاضر به مذاکره در مورد مرحله دوم توافق آتشبس نیست» و از دولت آمریکا خواست تا اسرائیل را تحت فشار قرار دهد.
ساعاتی پیش از انتشار این موضع حماس، مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، در مصاحبه با فاکسنیوز به این گروه هشدار داد تهدید رییسجمهوری آمریکا را درباره «عواقب دردناک» آزاد نکردن گروگانها، جدی بگیرد.
روبیو تاکید کرد که ترامپ پس از دیدار با خانواده گروگانها و شنیدن روایت آنها و همچنین دیدن گروگانهای آزاد شده که لاغر شدهاند، «صبرش را از دست داده» است.
ترامپ چهارشنبه ۱۵ اسفند، پس از دیدار با شماری از گروگانهای آزاد شده، هشدار داد که حماس در صورت آزاد نکردن گروگانها با عواقب دردناکی مواجه خواهد شد و بهای سنگینی خواهد پرداخت.
او در شبکه اجتماعی خود، تروث سوشال، خطاب به حماس نوشت: «شالوم حماس یعنی سلام و خداحافظی. شما میتوانید انتخاب کنید. همه گروگانها را حالا آزاد کنید و فورا همه اجساد افرادی را که کشتهاید بازگردانید یا کار شما تمام است.»
ترامپ تهدید کرد که اگر به خواسته او عمل نشود «هیچ عضو حماس در امان نخواهد بود» و «همه چیزهایی را که اسرائیل برای تمام کردن کار» حماس نیاز دارد، به این کشور ارسال خواهد کرد.
در حال حاضر حماس هنوز ۵۹ گروگان را در غزه در اختیار دارد. ارتش اسرائیل تایید کرده که ۳۵ نفر از این گروگانها جان خود را از دست دادهاند. دستگاههای اطلاعاتی اسرائیل بر این باورند که ۲۲ گروگان هنوز زنده هستند و وضعیت دو نفر نامشخص است.
در میان گروگانهای باقیمانده، پنج آمریکایی وجود دارند که یکی از آنها، ادان الکساندر ۲۱ ساله، احتمالا زنده است.
مرحله اول آتشبس غزه ۱۲ اسفند پایان یافت و مذاکرات برای رسیدن به توافقی برای اجرای مرحله دوم بینتیجه بوده است.
پیشتر استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه، خواستار تمدید مرحله اول آتشبس تا پایان ماه رمضان شده بود اما حماس این طرح را رد کرده است.
همزمان با تهدید ترامپ، واشینگتن تایید کرد مذاکرات مستقیم محرمانهای را برای آزادی گروگانهای آمریکایی باقیمانده در غزه، با گروه حماس انجام داده است.
کارولین لیویت، سخنگوی کاخ سفید، با تایید خبر مذاکره مستقیم آدام بولر، فرستاده ویژه آمریکا در امور گروگانها و مقامهای حماس در دوحه، گفت که بولر برای مذاکره با حماس اختیار دارد و پیش از این مذاکرات، اسرائیل نیز مورد مشورت قرار گرفته بود.
از سوی دیگر، دفتر نخستوزیر اسرائیل اعلام کرد این کشور موضع خود را در ارتباط با مذاکره مستقیم فرستاده دولت آمریکا و حماس، به دولت ترامپ منتقل کرده است.
دفتر نتانیاهو جزییات بیشتری در این مورد ارائه نکرد.
پیشتر وبسایت آکسیوس بهنقل از دو منبع آگاه که نامشان را اعلام نکرد، گزارش داده بود دولت ترامپ در حال انجام مذاکرات مستقیم بیسابقه با حماس برای آزادی گروگانهای آمریکایی در غزه و احتمال دستیابی به توافقی گستردهتر برای پایان دادن به جنگ است.
مذاکره ایالات متحده با حماس امری بیسابقه است. آمریکا از سال ۱۹۹۷ حماس را «بهعنوان یک سازمان تروریستی» شناسایی کرد و تاکنون هرگز بهطور مستقیم با این گروه مذاکره نکرده بود.
بنا بر این گزارش که بامداد پنجشنبه منتشر شد، دهها هزار شهروند افغانستانی ممکن است تحت تاثیر این ممنوعیت قرار گیرند.
سه منبع آگاه که نخواستند نامشان فاش شود به رویترز گفتهاند این تصمیم با توجه به بررسیهای دولتی در مورد خطرات امنیتی و نقص در فرایندهای بررسی سوابق متقاضیان سفر در این کشورها انجام میشود.
به گفته این منابع، افغانستان در فهرست توصیهشده برای ممنوعیت کامل سفر قرار خواهد گرفت و پاکستان نیز در فهرست کشورهای پیشنهادی برای این ممنوعیت قرار دارد اما کشورهای دیگری نیز ممکن است در این فهرست قرار بگیرند، اما آنها گفتهاند از جزئیات فرمانی که قرار است صادر شود، چیزی بیش از این نمیدانند.
بر اساس گزارش رویترز، این فرمان در صورتی که امضا شود یادآور فرمان ممنوعیت سفر دوران اول ریاستجمهوری ترامپ برای مسافران هفت کشور با اکثریت جمعیت مسلمان بود که چندین بار اصلاح شد و در نهایت در سال ۲۰۱۸ با حکم دیوان عالی ایالات متحده تایید شد.
جو بایدن، رییسجمهور پیشین ایالات متحده و جانشین دموکرات ترامپ، این ممنوعیت را در سال ۲۰۲۱ فرمان پیشین ترامپ را لغو کرد.
به گزارش رویترز، ممنوعیت جدید ممکن است دهها هزار شهروندان افغانستانی را تحت تاثیر قرار دهد که قبلا به عنوان پناهنده یا دارندگان ویزای مهاجرت ویژه (SIV) برای اسکان مجدد در ایالات متحده تایید شدهاند، اما هنوز وارد ایالاتمتحده نشدهاند.
این افراد عمدتا به دلیل همکاری با آمریکا در جنگ ۲۰ ساله افغانستان در معرض انتقام طالبان قرار دارند.
به گفته یکی از منابع رویترز، این افراد تحت بررسیهای شدیدی قرار میگیرند تا اعتماد کاملی به آنها ایجاد شود.
دفتر وزارت خارجه که مسئول نظارت بر اسکان مجدد این افراد است، در تلاش است تا دارندگان ویزای مهاجرت ویژه را از ممنوعیت سفر معاف کند، اما یکی از منابع گفت که «احتمال تصویب این معافیت کم است.»
رویترز ماه گذشته گزارش داده بود که این دفتر، که با نام هماهنگکننده تلاشهای انتقال افغانستانیها شناخته میشود، ماموریت دارد تا ماه آوریل برنامهای برای تعطیلی خود ارائه دهد.
ترامپ در ۲۰ ژانویه با صدور یک فرمان اجرایی، خواستار تشدید بررسیهای امنیتی برای هر فرد خارجی شد که قصد ورود به ایالات متحده را دارد تا تهدیدهای امنیت ملی شناسایی شوند.
این فرمان، چندین عضو کابینه را موظف کرده است تا ۱۲ مارس فهرستی از کشورهایی ارائه دهند که سفر از آنها به ایالات متحده باید بهطور جزئی یا کامل ممنوع شود، زیرا اطلاعات بررسی و غربالگری آنها «بسیار ناکافی» است.
وزارت خارجه، وزارت دادگستری، وزارت امنیت داخلی و دفتر مدیر اطلاعات ملی ایالات متحده که مسئول این اقدام هستند، تاکنون به درخواستها برای اظهار نظر پاسخ ندادهاند.
دستور ترامپ بخشی از برنامه گستردهتر مهاجرت است که او در ابتدای دوره دوم ریاستجمهوری خود آغاز کرد. او در سخنرانی خود در اکتبر ۲۰۲۳، وعده داد که ورود افراد از نوار غزه، لیبی، سومالی، سوریه، یمن و «هر جایی که امنیت ما را تهدید میکند» محدود خواهد شد.
شان وندایور، رییس ائتلافی که گروههای مختلف را برای هماهنگی تخلیه و اسکان افغانستانیها با دولت ایالات متحده مدیریت میکند، به دارندگان ویزای معتبر آمریکا توصیه کرد که در صورت امکان، هرچه زودتر سفر کنند.
او در بیانیهای گفت: «در حالی که هیچ اعلامیه رسمی صادر نشده است، منابع متعدد در دولت ایالات متحده خبر دادهاند یک محدودیت جدید سفر ممکن است ظرف هفته آینده اجرایی شود.»
او هشدار داد که این ممنوعیت «میتواند تاثیر قابلتوجهی بر دارندگان ویزای افغانستان که در انتظار انتقال به ایالات متحده هستند، داشته باشد.»
نزدیک به ۲۰۰ هزار افغانستانی تاییدیه اسکان مجدد در ایالات متحده را دریافت کردهاند یا درخواستهای پناهندگی و ویزای مهاجرت ویژه آنها در جریان است. این افراد از ۲۰ ژانویه، زمانی که ترامپ پذیرش پناهندگان را به مدت ۹۰ روز متوقف کرد و کمکهای خارجی برای تامین مالی پروازهای آنها را مسدود کرد، در افغانستان و نزدیک به ۹۰ کشور دیگر از جمله نزدیک به ۲۰ هزار نفر در پاکستان سرگردان ماندهاند.
در نخستین واکنش، دفتر نخستوزیری اسرائیل، گزارش هاآرتص را «اخبار جعلی» خواند و گفته «حقیقت کاملا برعکس آن است.»
بر اساس گزارش هاآرتص، این دو مقام در اواخر ماه مه ۲۰۲۳، پس از انجام عملیات «سپر و پیکان» علیه جهاد اسلامی فلسطین در غزه، دیدار کردند.
به نوشته هاآرتص، بار در این دیدار به نتانیاهو گفت این عملیات «تنها اولین دور از نبرد با محور شیعه» است و در ادامه تاکید کرده «ما باید برای حمله اولیه و یک سلسله ترورهای هدفمند آماده شویم. چالش بعدی ما حماس است و گریز از یک جنگ در غزه ممکن نخواهد بود.»
در جریان عملیات «سپر و پیکان»، حماس بهطور فعال وارد جنگ نشد و در نتیجه، دامنه آن حملات محدود باقی ماند. طی این عملیات، اسرائیل چندین فرمانده ارشد جهاد اسلامی را در حملات هوایی از بین برد و جهاد اسلامی حدود ۱۵۰۰ راکت به سمت اسرائیل شلیک کرد تا اینکه آتشبسی با میانجیگری مصر برقرار شد.
هاآرتص گزارش داده که در جریان آن دیدار، نتانیاهو در پاسخ به هشدار بار، تاکید کرده «موازنه قوی وحشت» علیه حماس، موجب بازدارندگی آن شده است.
اختلاف بر سر برآورد تهدید حماس
بر اساس این گزارش، بار به نتانیاهو هشدار داده اسرائیل شاید به عنوان واکنشی به یک عملیات بزرگ در کرانه باختری، بهزودی ناچار به تصمیمگیری درباره آغاز یک عملیات علیه حماس خواهد شد.
اما نتانیاهو پاسخ داده بود: «موازنه وحشت علیه حماس قوی است» و حماس از زمان عملیات «نگهبان دیوارها» در سال ۲۰۲۱، از درگیریهای اسرائیل با جهاد اسلامی دور مانده است.
با این حال، صبح روز ۷ اکتبر ۲۰۲۳، نیروهای حماس از نوار غزه به جنوب اسرائیل حمله کردند، بیش از ۱۲۰۰ نفر را کشتند و ۲۵۱ نفر را به گروگان گرفتند و د ر پیامد آن جنگی شعلهور شد که با گذشت ۱۷ ماه از آن تاریخ هنوز ادامه دارد.
واکنش دفتر نخستوزیری به گزارش هاآرتص
دفتر نتانیاهو در واکنش به تایید کرد که چنین ملاقاتی انجام شده، اما مدعی شد که بار در آن جلسه گفته است «حماس به حفظ ثبات در نوار غزه تمایل دارد و تمرکز این گروه اکنون بر فشار بر اسرائیل در کرانه باختری است.»
بنا بر اعلام دفتر نخستوزیری، بار پیشنهاد کرده بود که «هیچ اقدامی انجام نشود» یا حداکثر تعداد کارگران فلسطینی ورودی به اسرائیل کاهش یابد.
در مقابل، نتانیاهو دستور داده بود ارتش و نیروهای امنیتی برای وارد آوردن ضربهای سنگین به حماس آماده شوند و تاکید کرده بود که «ترورهای هدفمند رهبران تروریستی، مانند آنچه در عملیات سپر و پیکان انجام شد، عنصر اصلی بازدارندگی اسرائیل است.»
بنا بر این بیانیه، او همچنین تاکید کرده بود که باید برای ترور رهبران ارشد حماس، از جمله محمد الضیف و یحیی سنوار آمادهسازیهای لازم انجام شود.
تشدید اختلافات و احتمال برکناری بار
هاآرتص در گزارش خود اشارهای نکرد که چگونه به اطلاعات مکالمه میان این دو مقام اسرائیلی در ۲۱ مه ۲۰۲۳ دست یافته است، اما این گزارش در شرایطی منتشر شد که گمانهزنیهایی درباره برنامه نتانیاهو برای برکناری بار از ریاست شین بت مطرح شده است.
نخستوزیر اخیرا بار و دیوید بارنئا، رییس موساد، را از هدایت تیم مذاکرات درباره توافق آتشبس و گروگانها در غزه کنار گذاشته است. این تصمیم باعث شده که جناح راستگرای کابینه، نتانیاهو را تهدید به ترک دولت و سرنگونی آن کند.
سهشنبه، دفتر نخستوزیری با انتشار بیانیهای بهشدت از بار انتقاد کرد و گفت یافتههای تحقیق داخلی درباره ناکامیهای شین بت در جلوگیری از حمله ۷ اکتبر، که بار دستور تهیه آن را داده بود، «به هیچ سوالی پاسخ نمیدهد.»
بر اساس این بیانیه ، بار «بهطور کامل در مقابله با تهدید حماس شکست خورده است» و در ۷ اکتبر نیز «تصویر اطلاعاتی را به اشتباه تحلیل کرده» و سطح تهدید را اشتباه ارزیابی کرده است.
در تحقیقات شینبت به برخی ناکامیها اشاره و گفته شده که این سازمان در صورت اتخاذ تدابیر مناسب، میتوانست حمله را خنثی کند. اما در عین حال، بیشتر مسئولیت را متوجه دیگران دانسته و مدعی شده است که دولتهای متوالی اسرائیل، سیاستهای کافی برای مقابله با حماس اتخاذ نکردهاند.
بر اساس یافتههای این تحقیق داخلی، از جمله این سیاستهای ناکافی، عدم حمله به رهبران این گروه است که به گفته شین بت، این سازمان برای آن فشار میآورد.
یک منبع نزدیک به نتانیاهو هم اعلام کرد: «نتیجهگیریهای تحقیق شین بت، متناسب با ابعاد شکست عظیم این سازمان و رییس آن نیست.»
گزارش هاآرتص در شرایطی منتشر شده است که جنگ لفظی و افشاگریهای استراتژیک میان نخستوزیر و رییس سازمان امنیت داخلی شدت گرفته و آنطور که تایمز اسرائیل گزارش داده حتی گمانهزنیهایی درباره احتمال برکناری بار به دست نتانیاهو مطرح شده است.
اما رونن بار اعلام کرده تا زمانی که تمامی گروگانها آزاد نشوند و کمیسیون دولتی تحقیق درباره شکستهای مرتبط با حمله حماس تشکیل نشود، از سمت خود کنارهگیری نخواهد کرد.
با این حال، گزارشها حاکی از آن است که نتانیاهو در حال بررسی تبعات برکناری بار است و ممکن است این اقدام طی هفتههای آینده انجام شود.
دفتر کنترل داراییهای خارجی وزارت خزانهداری آمریکا چهارشنبه، ۱۵ اسفند، در بیانیهای اعلام کرد این افراد در قاچاق ادوات نظامی و سیستمهای تسلیحاتی به مناطق تحت کنترل حوثیها در یمن و همچنین در مذاکرات جهت تامین سلاح از روسیه برای این گروه نقش داشتند.
اسکات بِسِنت، وزیر خزانهداری آمریکا، در همین رابطه گفت: «رهبران حوثیها با تلاش برای تامین سلاح از طیف گستردهای از منابع بینالمللی، عزم خود را برای ادامه اقدامات بیپروا و بیثباتکننده در منطقه دریای سرخ به نمایش گذاشتهاند.»
او افزود: «ایالات متحده از تمام ابزارهای موجود برای مختل کردن فعالیتهای تروریستی حوثیها و تضعیف توانایی آنها در تهدید کارکنان آمریکایی، شرکای منطقهای ما و تجارت جهانی دریایی استفاده خواهد کرد.»
مدت کوتاهی پس از آغاز مناقشه حماس و اسرائیل، حوثیها حملات خود را به کشتیهای بینالمللی در دریای سرخ، تنگه بابالمندب و خلیج عدن آغاز کردند و امنیت دریانوردی را در منطقه در طول ماههای گذشته به خطر انداختند. دامنه این حملات حتی به اقیانوس هند نیز کشیده شد.
این گروه مورد حمایت جمهوری اسلامی همچنین بارها کوشید خاک اسرائیل را هدف قرار دهد.
ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا، سنتکام، ۲۸ بهمن اعلام کرد دولت قانونی یمن موفق شده محمولهای از تسلیحات ساخت ایران را که قرار بود به دست حوثیها برسد، توقیف کند.
عبدالباسط البحر، سخنگوی ارتش یمن، ۱۵ دی اعلام کرد جمهوری اسلامی پس از تضعیف گروههای نیابتی خود در منطقه، ارسال تسلیحات بیشتر به حوثیها را در دستور کار قرار داده است.
همکاریهای نظامی حوثیهای یمن و روسیه
در میان هفت مقام حوثیهای یمن که در فهرست تحریمهای جدید واشینگتن قرار گرفتهاند، نام محمد عبدالسلام، یکی از سخنگوهای این گروه، به چشم میخورد.
بنا بر اعلام دفتر کنترل داراییهای خارجی وزارت خزانهداری آمریکا، عبدالسلام که در عمان مستقر است، «نقشی کلیدی» در مدیریت شبکه مالی حوثیها در داخل و خارج از یمن ایفا کرده است.
این نهاد افزود عبدالسلام همچنین با سفر به مسکو علاوه بر دیدار با مقامهای وزارت امور خارجه روسیه، هماهنگیهای لازم را با نیروهای نظامی این کشور به عمل آورده تا زمینه حضور هیاتهای بیشتری از حوثیها در روسیه را فراهم کند.
پیش از این چندین گزارش درباره همکاریهای نظامی حوثیها و مسکو منتشر شده بود.
روزنامه والاستریت ژورنال آبانماه خبر داد روسیه از طریق سپاه پاسداران، دادههای اطلاعاتی ماهوارهای را برای هدف قرار دادن کشتیهای غربی در دریای سرخ در اختیار حوثیها قرار داده است.
خبرگزاری رویترز هم مهرماه گزارش داد جمهوری اسلامی در حال میانجیگری میان مسکو و حوثیها است تا بتواند روسیه را برای ارسال موشکهای ضد کشتی به یمن مجاب کند.
نقش حوثیها در جذب شهروندان یمنی برای جنگ اوکراین
دفتر کنترل داراییهای خارجی وزارت خزانهداری آمریکا همچنین یکی از عوامل مرتبط با حوثیها و شرکت تحت مدیریت او را تحریم کرد.
این نهاد در بیانیه خود نوشت عبدالولی عبده حسن الجابری که در مراتب نظامی حوثیها با رتبه «سرتیپ» معرفی میشود، در جذب غیرنظامیان یمنی برای جنگیدن به نیابت از روسیه در مناقشه اوکراین دست داشته است.
به گفته وزارت خزانهداری ایالات متحده، این اقدام جابری برای حوثیهای یمن درآمدزایی داشته و به استمرار فعالیتهای نظامی این گروه مورد حمایت جمهوری اسلامی کمک کرده است.
این نخستین بار نیست که موضوع بهکارگیری شهروندان خارجی از سوی روسیه در جنگ اوکراین مطرح میشود.
در ماههای اخیر، اعزام سربازان کره شمالی به روسیه برای کمک به ارتش این کشور در مناقشه اوکراین خبرساز شده بود. برخی گزارشها از اعزام حدود ۱۱ هزار سرباز کره شمالی به روسیه حکایت داشتند.
روسیه عملیات نظامی خود را علیه اوکراین اسفند ۱۴۰۰ کلید زد و از آن زمان تاکنون، درگیریهای مرگبار میان دو کشور ادامه داشته است. از زمان آغاز جنگ کنونی، روسیه حدود یک پنجم از خاک اوکراین را به تصرف خود درآورده است.
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، پس از ورود مجدد به کاخ سفید کوشیده است مسکو و کییف را برای پایان دادن به این مناقشه تحت فشار بگذارد.
