کانال ایتای احمد علم الهدی، امام جمعه مشهد و پدر زن ابراهیم رئیسی، رییس دولت سیزدهم با اعلام اینکه بخشی از خطبه دوم نماز جمعه مشهد این هفته سانسور شده، متن قسمتهای حذف شده را منتشر کرد. علم الهدی در این سخنرانی تاکید کرده علت مرگ رئیسی سانحه نبوده بلکه او ترور شده است.
کانال ایتای علمالهدی یکشنبه ۳۰ آذر متنی را منتشر کرد که علمالهدی در آن با استناد به کتابی که اخیرا منتشر شده، اسرائیل را عامل این ترور دانسته است.
علمالهدی در حالی از «ترور» ابراهیم رئیسی سخن گفته که در روایت رسمی جمهوری اسلامی، از جمله در گزارشهای ستاد کل نیروهای مسلح از مرگ رئیسی به عنوان یک «سانحه» یاد شده است.
علی شمخانی، دبیر پیشین شورایعالی امنیت ملی، ۲۰ مهر گفت: «ستاد کل نیروهای مسلح تا لحظه آخر با توجه به هیاتهای بررسیکننده اعلام کرد که هیچ اتفاقی در داخل پرواز رخ نداده است.»
او تاکید کرد: «پس از جنگ ۱۲ روزه، این سوال قوت گرفت که آیا ترور رئیسی میتواند به اسرائیل مرتبط باشد؟»
بهگفته شمخانی با توجه به توان فنی بررسیکنندگان، هیچ نشانهای از دخالت خارجی در پرونده کشته شدن رئیسی مشاهده نشده، اما احتمال دارد این اتفاقات فراتر از توان فنی ما باشد.»
پیام عملی اسرائیل به تهران
محمد صدر، از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام، یکم شهریرو در گفتوگویی اینترنتی سقوط بالگرد حامل رئیسی را به اسرائیل نسبت داد و گفت که اسرائیل با هدف قرار دادن رئیسی «پیامی عملی» به حاکمیت ایران داد.
او گفت: «همان لحظهای که آقای رئیسی را زدند گفتم این کار اسرائیل است. چون در تماسهایی که با حزبالله و لبنان داشتم میدانستم که یکی از راههای ارسال پیام میان حزبالله و اسرائیل پیام در صحنه عمل است؛ یعنی عملیاتی انجام میدهند تا طرف مقابل پیامی بگیرد.»
بنت یکشنبه ۳۰ آذر در گفتوگو با ساندی مورنینگ با اشاره به این که مادرش و همسر او، کریگ فورمن، پس از بازداشت در دیماه گذشته در استان کرمان، اکنون در زندان اوین تهران نگهداری میشوند، شرایط زندان آنها را «وخیم» توصیف کرد.
او گفت: «غذای روزانه آنها برنج و تکههای کمکیفیت گوشت است. امکان ورزش ندارند، فضا شلوغ و تنگ است و شرایط بهداشتی بسیار بد است.»
این زوج که اهل ساسکس شرقی در جنوب انگلستان هستند، ژانویه گذشته و در جریان یک سفر موتورسیکلتسواری دور دنیا بازداشت و سپس به «جاسوسی» متهم شدند.
خانواده فورمن با رد این اتهامات، گفتهاند که این دو با ویزای قانونی، راهنمای رسمی و برنامه سفر تاییدشده وارد ایران شدهاند.
منابع نزدیک به خانواده نیز پیشتر به بیبیسی گفتهاند مقامهای ایرانی از این زوج بهعنوان «ابزار چانهزنی» در روابط با غرب استفاده میکنند.
بنت با اشاره به این که «آشپزخانه زندان پر از موش است» گفت مادرش بهدلیل نبود تهویه مناسب دچار مشکلات پوستی شده است. او محیط زندان را «بهشدت آلوده» و وضعیت آنها را «اسفناک» توصیف کرد.
خانواده فورمن ۲۲ آبان گفتند خانم فورمن در انزوا و در میان زندانیانی که انگلیسی نمیدانند قرار دارد، در حالیکه همسرش از عفونت دندان و شرایط سخت زندان رنج میبرد.
بنت همچنین گفت تماسهای او با مادرش تنها پس از اعتصاب غذای این زوج در ماه گذشته افزایش یافته و پیش از آن، در نزدیک به ۱۱ ماه فقط سه بار توانسته با او صحبت کند.
او گفت نبود آنها در آستانه کریسمس برای خانواده بسیار سنگین است و افزود احساس گناه میکند که مادرش «در یک سلول زندانی است» و امکان برگزاری جشن ندارد.
پسر این زن بریتانیایی از عملکرد دولت بریتانیا انتقاد کرد و گفت دولت بیش از حد منتظر روند قضایی در ایران مانده است.
گاردین ۱۵ مرداد در گزارشی یادآوری کرد که خانواده فورمن تیرماه برای نخستینبار بهصورت علنی از دولت بریتانیا خواسته بودند که پرونده این زوج را در سطوح عالی مذاکرات دیپلماتیک با جمهوری اسلامی ایران مطرح کند.
بنت به ساندیمورنینگ گفت: «به نظر میرسد سیاست این است که بنشینند و اجازه دهند یک روند قضایی که به نظر من کاملا نمایشی است، طی شود.»
او تاکید کرد اتهام جاسوسی یک اتهام در سطح حکومتی است و دولت بریتانیا باید با صراحت بیشتری از شهروندان خود دفاع کند.
وزارت خارجه بریتانیا پیشتر هشدار داده بود که همه شهروندان بریتانیایی و دوتابعیتی از سفر به ایران خودداری کنند.
این وزارتخانه در بیانیهای در مهرماه اعلام کرد «بهشدت نگران» گزارشها درباره اتهام جاسوسی علیه کریگ و لیندزی فورمن است و گفته همچنان این پرونده را مستقیما با مقامهای ایرانی پیگیری میکند و حمایت کنسولی از آنها ادامه دارد.
العربیه یکشنبه ۳۰ آذر گزارش داد با آنکه جمهوری اسلامی در دو سال گذشته با حملات پی در پی اسرائیل به حزبالله لبنان و همچنین سقوط حکومت بشار اسد در سوریه ضربات سختی متحمل شده، اما بار دیگر بهطور فعال هم به تسلیح بازوهایش در منطقه و هم بازسازی برنامه موشکی خود روی آورده است.
یک مقام آمریکایی به العربیه گفت جمهوری اسلامی از همه راههای ممکن برای ارسال این سلاحها به نیروهای نیابتی خود استفاده میکند؛ یعنی همچون روند سالهای اخیر، هم مسیر زمینی را به کار میگیرد و هم بنادر و سواحل دریایی را.
او افزود: «برآورد ما این است که ایران، تسلیح بازوها و شبهنظامیان را از اولویتهای خود میداند.»
العربیه به نقل از مقامهای رسمی و منابعی در آمریکا نوشت تهران سلاحها را برای شبهنظامیان وابسته به خود در عراق از جمله از طریق قاچاقچیانی ارسال میکند که در اقلیم کردستان فعال هستند.
با وجود حضور نظامی آمریکا در منطقه مرزی و راهبردی التنف برای قطع مسیر قاچاق، شبهنظامیان وابسته به جمهوری اسلامی مسیرهای جایگزین پیدا کردهاند و سلاح را به شمالشرق سوریه میرسانند.
این منطقه هم تحت کنترل نیروهای دموکراتیک سوریه (قسد) است که متحد واشینگتن محسوب میشوند و هم نیروهای آمریکایی در آن حضور دارند، و همین موضوع کار آمریکا را پیچیده کرده است.
برخی، قسد را به ارتباط با عناصر حکومت اسد، جمهوری اسلامی و شبهنظامیان وابسته به آن متهم میکنند.
منابع العربیه در آمریکا گفتند قسد یا قاچاقچیانی که در مناطق تحت کنترلشان فعالیت میکنند، این عملیات را برای منافع مالی و گاهی به دلایل سیاسی انجام میدهند.
به گفته این منابع، کردهای ساکن شمالشرقی سوریه احساس میکنند از سوی ترکیه در شمال تحت فشارند و دولت جدید سوریه قصد دارد کنترل مناطق آنها را در دست بگیرد و آنها را به ارتش سوریه ملحق کند.
این موضوع به اعتقاد آنان به «از دست رفتن استقلالشان» میانجامد.
حزبالله در آن سوی مرزها فعال است
به گفته العربیه، حزبالله که در دهههای گذشته شبکههای گستردهای در سوریه داشت، طی یک سال گذشته توانسته بخش قابل توجهی از فعالیتهای خود را حفظ کند و از مسیرهای مختلف در خاک سوریه برای دریافت سلاح از ایران بهره ببرد.
برآورد آمریکاییها نشان میدهد یکی از عوامل باز ماندن مسیرهای قاچاق این است که دولت جدید سوریه هنوز توان روشن و کافی برای کنترل کامل قلمرو خود ندارد و ساختار فرماندهی و کنترل آن ضعیف است.
در ماههای اخیر سوریه بارها از کشف و متلاشی کردن باندهای قاچاق اسلحه در داخل خاک خود خبر داده است.
با اینحال، تکمیل این ساختار شاید سالها زمان ببرد تا دولت جدید بتواند مرزهایش را مهار و از قاچاق از طریق خاک سوریه جلوگیری کند.
در مرز لبنان و سوریه نیز دهها مسیر وجود دارد که حزبالله از آنها برای جابهجایی سلاح استفاده میکند.
منابع امنیتی لبنان میگویند حزبالله موفق میشود سلاح و مهمات را از طریق مرزهای سوریه به لبنان قاچاق کند و مسیر اصلی بازتسلیح این گروه همچنان خاک سوریه است.
ارتش لبنان تا حد زیادی درگیر کنترل اوضاع در جنوب کشور است و نیروهای امنیتی لبنان عملا توان بستن گذرگاههای مرزی با سوریه را ندارند.
منابع امنیتی آمریکا تاکید کردند تهران از بنادر لبنان نیز استفاده میکند.
به گفته آنها، مقامهای لبنانی برای جلوگیری از استفاده جمهوری اسلامی و حزبالله از بنادر بزرگ و کوچک در سواحل لبنان، به زمان و ارادهای جدی نیاز دارند.
یک مقام آمریکایی گفت: «ایالات متحده در حال تلاش برای بازدارندگی ایران از قاچاق سلاح به شبهنظامیان وابسته به خود در منطقه است و همزمان با همه طرفها، از جمله ارتش لبنان، دولت سوریه و حتی دولتهای دیگری در منطقه مانند اردن و عراق، برای حفاظت از مرزها همکاری میکند.»
زمیر یکشنبه ۳۰ آذر در مراسمی که از سوی ارتش اسرائیل برگزار شد، گفت حملات احتمالی این کشور میتواند «هم در جبهههای نزدیک و هم در جبهههای دوردست» انجام شود.
او با اشاره به تداوم تقابل میان اسرائیل و جمهوری اسلامی افزود کارزار علیه حکومت ایران «در کانون طولانیترین و پیچیدهترین جنگ تاریخ اسرائیل قرار دارد».
زمیر ادامه داد جمهوری اسلامی «حلقه فشار پیرامون اسرائیل را تامین مالی و تسلیح کرد و پشت طرحهای نابودی آن ایستاد».
انبیسینیوز ۲۹ آذر به نقل از منابع آگاه نوشت بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، در حال آمادهسازی برای ارائه گزارشی به دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، درباره گزینههای حمله دوباره به برنامه هستهای جمهوری اسلامی است.
انتظار میرود ترامپ و نتانیاهو اواخر ماه جاری میلادی در اقامتگاه رییسجمهوری آمریکا در فلوریدا دیدار کنند.
همزمان با ادامه گمانهزنیها درباره حمله مجدد اسرائیل به ایران، روزنامه الشرق الاوسط ۳۰ آذر گزارش داد دولت عراق طی دو هفته گذشته دو هشدار جدی درباره احتمال حمله گسترده اسرائیل به مواضع گروههای شبهنظامی متحد جمهوری اسلامی در این کشور دریافت کرده است.
نگرانی جمهوری اسلامی از حمله دوباره اسرائیل
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، ۳۰ آذر در مصاحبه با شبکه راشاتودی گفت: «ما احتمال حمله دوباره اسرائیل را رد نمیکنیم، اما برای آن کاملا آماده هستیم.»
عراقچی افزود: «در دو سال گذشته، اسرائیل به هفت کشور در منطقه حمله کرده و همچنان به تهدیدهای خود ادامه میدهد و فکر میکنیم این شرایط در سال ۲۰۲۶ نیز ادامه یابد.»
به گفته او، جمهوری اسلامی «همه آنچه را که در جنگ قبلی آسیب دیده بود، بازسازی کرده است».
مایک هاکبی، سفیر آمریکا در اسرائیل، ۲۸ آذر برنامه هستهای حکومت ایران را محور اصلی نگرانیهای امنیتی منطقه خواند و ابراز امیدواری کرد تهران «به خود بیاید» و از مسیری که میتواند به یک درگیری جدید منجر شود، عقبنشینی کند.
در هفتههای اخیر گزارشهای متعددی منتشر شده است که از تلاش جمهوری اسلامی برای بازسازی توان موشکی خود خبر میدهند.
۳۰ آبان، سندیکای اخبار یهود گزارش داد نشانهها از بازسازی توان موشکی جمهوری اسلامی حکایت دارند و سرویسهای اطلاعاتی غربی افزایش قابل توجه ورود مواد با کاربرد دوگانه به ایران را شناسایی کردهاند.
همچنین بر اساس گزارش شبکه سیانان، طی چند ماه گذشته ۱۰ تا ۱۲ محموله از بنادر چین راهی بندرعباس شده و ایران بیش از ۲ هزار تُن مواد مورد نیاز برای تولید سوخت موشک وارد کرده است.
یورونیوز نیز نوشت مقامات و تحلیلگران اسرائیلی هشدار میدهند حکومت ایران پس از جنگ اخیر، با سرعت در حال بازسازی زرادخانه موشکی خود است و هدف دارد در درگیریهای آینده، همزمان دو هزار موشک شلیک کند.
الشرق الاوسط یکشنبه ۳۰ آذر نوشت یکی از این هشدارها از سوی یک کشور عربی و هشدار دیگر از طرف یک سرویس اطلاعاتی غربی به بغداد ارسال شد.
یک مقام عراقی تایید کرد یک «کشور دوست» بغداد را در جریان ماهیت این تهدیدات قرار داد؛ تحولی که موجب شد گروههای شیعه به دادن برخی امتیازات و کوتاه آمدن از مواضع خود تن دهند.
بر اساس این گزارش، دامنه این حملات احتمالی میتواند شامل نهادهای دولتی مرتبط با گروههای شیعه و نیروهای «بسیج مردمی» یا همان حشد شعبی، چهرههای بانفوذ مالی و نظامی، انبارها و تاسیسات پهپادی و موشکی، و اردوگاههای آموزشی باشد.
الشرق الاوسط افزود دو هشدار اخیر به شکلگیری موج تازهای از موضعگیریها در میان برخی گروههای عراقی انجامیده که از یک سو بر ضرورت انحصار سلاح در اختیار دولت تاکید میکنند و از سوی دیگر، خواستار برخورداری از زمان و اختیار لازم برای برچیدن توان نظامی خود در قالب یک «چارچوب ملی» هستند.
۲۹ آذر، پایگاه خبری واینت گزارش داد همزمان با هشدارها درباره حملات احتمالی اسرائیل، رهبران گروههای نیابتی جمهوری اسلامی در عراق برای تحویل سلاحهای خود به دولت آینده این کشور اعلام آمادگی کردهاند.
واینت نوشت اکنون این پرسش مطرح میشود که آیا تعدادی از جناحهای «محور مقاومت» در حال تغییر واقعی راهبرد خود هستند یا صرفا تحت فشارهای داخلی و بینالمللی این «اعلامیههای حسابشده» را صادر کردهاند.
محور مقاومت عنوانی است که مقامها و رسانههای جمهوری اسلامی برای گروههای مسلح مورد حمایت تهران در منطقه، نظیر حماس، جهاد اسلامی، حزبالله، حشد شعبی و حوثیهای یمن، استفاده میکنند.
چراغ سبز آمریکا به اسرائیل برای حمله به عراق؟
الشرق الاوسط در ادامه گزارش خود نوشت یک کشور عربی که با واشینگتن و تهران روابط مناسبی دارد، اخیرا به عراق هشدار داد که «به طرز خطرناکی» در آستانه یک حمله نظامی قرار دارد.
در این پیام تاکید شده بود که خطر حمله «بسیار جدی» است و مقامهای اسرائیلی اکنون بهطور علنی از چراغ سبز آمریکا برای اقدام یکجانبه در عراق سخن میگویند.
الشرق الاوسط به نقل از سیاستمداران عراقی افزود واشینگتن در ماههای اخیر مانع اقدام نظامی اسرائیل در عراق شده، اما همزمان بغداد را برای کاهش تهدیدات ناشی از سلاحهای خارج از کنترل دولت تحت فشار قرار داده است.
به گفته یک دیپلمات غربی، مقامهای ایالات متحده از مواضع «ضعیف» بغداد در قبال گروههای مسلح ناراضی هستند و احساس میکنند رهبران عراق «وخامت اوضاع» را بهطور کامل درک نکردهاند.
بر اساس گزارشها، انحلال گروههای نیابتی جمهوری اسلامی یکی از شروط سهگانه دولت دونالد ترامپ برای از سرگیری مذاکرات با تهران است.
یک مقام آمریکایی ۳۰ آذر در مصاحبه با شبکه الحدث گفت حکومت ایران «از هر طریق ممکن، از زمین و دریا» در پی ارسال تسلیحات به نیروهای نیابتی خود در منطقه است.
او افزود جمهوری اسلامی از طریق قاچاقچیانی که در اقلیم کردستان عراق فعالیت میکنند، برای شبهنظامیان عراقی سلاح ارسال میکند.
او تاکید کرد واشینگتن در حال هماهنگی با لبنان، سوریه، اردن و عراق برای کنترل مرزها و جلوگیری از قاچاق اسلحه است.
صدر در دولت محمد خاتمی معاون عربی-آفریقایی وزارت امور خارجه و در دولت حسن روحانی، مشاور ارشد محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه بود.
او در واکنش به اشاره مجری برنامه به رد دخالت اسرائیل در مرگ رئیسی در گزارش رسمی ستاد کل نیروهای مسلح، گفت: «من همهجا بدون استثنا نظرم را گفتهام. اسرائیل در صحنه عمل پیام داد که اگر بخواهید ادامه دهید، ما هم ادامه خواهیم داد.»
میثم نیلی، برادر داماد رئیسی ۲۵ مرداد او را «شهید ترور و مبارزه با اسرائیل» خواند و با اشاره به مراسم اربعین، نوشت: «امسال زیارت اربعین بسیاری از مردم به نیابت شهید مظلوم، رئیسی قدم برداشتند، شهیدی که فقط شهید خدمت نبود… شهید مبارزه با اسرائیل، شهید مقاومت و شهید ترور بود.»
فواد ایزدی که بهعنوان کارشناسِ سیاست خارجی در رسانههای نزدیک به حکومت ایران -بهویژه صداوسیما- حاضر میشود، پیش از اعلام رسمی مرگ رئیسی در گفتوگو با شبکه خبر به «حضور صهیونیستها و موساد» در جمهوری آذربایجان اشاره و ابراز امیدواری کرد که «نهادهای مرتبط این موضوع را بررسی کنند.»
عافلگیری تیم حفاظت
مجتبی موسوی، برادر مهدی موسوی، سرتیم حفاظت ابراهیم رئیسی نیز در گفتوگو با وبسایت ایران۲۴ گفت که برادرش با سفر هیات دولت به مرز جمهوری آذربایجان «کاملا مخالف بود اما با اصرار دفتر رییسجمهوری در نهایت به وظیفه ذاتی خود عمل کرد.»
او همچنین گفت که ابتدا قرار بود هیات دولت به سیستان و بلوچستان سفر کند اما برنامه بهطور ناگهانی تغییر کرد و برادرش از اینکه زمان کافی برای بررسی مقصد تازه نداشت «خیلی ناراحت بود.»
موسوی در این مصاحبه به نگرانی برادرش بابت وجود «پایگاه اسرائیل در جمهوری آذربایجان» و «اشراف اسرائیل به آن منطقه» اشاره کرد.
کامران غضنفری، نماینده مجلس، هم در این باره گفته بود: «آقایان مصلحت نمیدانند اعلام کنند که آمریکا و اسرائیل با همکاری رژیم علیاف در آذربایجان، رییسجمهوری را به شهادت رساندند و آن را نسبت میدهند به یک توده ابر متراکم که فقط با هلیکوپتر وسطی کار داشت.»
پس از این اظهارات، ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی در بیانیهای هرگونه گمانهزنی مبنی بر «ترور یا خرابکاری» در سقوط بالگرد رئیسی را رد کرد.
این بیانیه، گمانهزنیهای مورد اشاره را «دور از حقیقت» خواند، رسانهها، اشخاص حقیقی و حقوقی و نمایندگان مجلس را از اظهارنظرهای «غیرکارشناسی، احساسی و غیرمسئولانه» درباره این موضوع بر حذر داشت و از دستگاه قضایی خواست که «برای پیشگیری از هرگونه شائبه» وارد عمل شود.
به نظر میرسد با گذشت نزدیک به ۲۰ ماه از کشتهشدن رئیسی، بخش قابل توجهی از نزدیکان و همفکران او، کماکان بر این باورند که گزارشهای رسمی جمهوری اسلامی درباره مرگ رئیسی، نه تنها خلاف واقعیتاند، بلکه تلاش میکنند آسیبپذیری ارشدترین مقامهای جمهوری اسلامی در مقابله با اسرائيل را انکار کنند.
