ونس: پیشرفتهای مقطعی و نامنظم در جریان توافق حماس و اسرائیلی طبیعی است
جیدی ونس، معاون رییسجمهوری ایالات متحده، به شکنندگی مرحله نخست توافق آتشبس میان اسرائیل و حماس اذعان کرد و گفت که بروز «پیشرفتهای نامنظم و مقطعی» در جریان اجرای این توافق امری طبیعی است.
او یکشنبه شب، در پایگاه مشترک اندروز که محل فرود هواپیمای ویژه ریاستجمهوری است، در گفتوگو با خبرنگاران تاکید کرد: «این روند پیچیده خواهد بود؛ حتی در بهترین حالت که تحقق صلحی پایدار و بلندمدت است، باز هم مسیر آن با پیشرفتهای پراکنده و وقفههای موقت همراه خواهد بود.»
یک مقام آمریکایی پس از کشته شدن دو سرباز اسرائیلی در غزه و در پی آن حملات هوایی اسرائیل به این منطقه، به سیانان گفت که دولت ترامپ «بر اجرای توافق صلح متمرکز است» و در همین مسیر «بهطور جدی با شرکای خود همکاری میکند.»
سیانان به نقل از منابع آگاه گزارش داده است که انتظار میرود ونس طی روزهای آینده در راس هیاتی، همراه با جرد کوشنر و استیو ویتکاف به اسرائیل سفر کند.
ونس یکشنبه در پاسخ به پرسشی درباره این سفر، از تایید مستقیم خودداری کرد و گفت: «ممکن است برویم. داریم برنامهریزی کنیم. بدیهی است که میخواهیم برویم و از نزدیک ببینیم اوضاع چگونه پیش میرود.»
آلمان، بریتانیا و فرانسه، از امضاکنندگان برجام، ششم شهریور در نامهای به شورای امنیت سازمان ملل، روند ۳۰ روزه مکانیسم ماشه برای بازگشت تحریمهای این سازمان را فعال کردند.
این تحریمها شامل تحریمهای تسلیحاتی، محدودیت سفر دیپلماتیک، مسدودسازی داراییها و محدودیتهای گسترده بر برنامه هستهای ایران میشود.
واشینگتنتایمز نوشت که کارشناسان میگویند این تحریمها تاثیر چندانی بر فروش نفت ایران، منبع اصلی درآمد حکومت ایران، نخواهد داشت. چین بهعنوان یکی از مهمترین متحدان جمهوری اسلامی روزانه حدود ۱.۵ میلیون بشکه نفت از ایران وارد میکند، درآمدی که میلیاردها دلار برای تهران به ارمغان میآورد و به تامین بودجه پروژههای نظامی و فعالیتهای برونمرزی جمهوری اسلامی کمک میکند.
این روزنامه تاکید کرد که بهرغم سالها تلاش آمریکا و متحدانش برای ضربهزدن به صادرات نفت ایران، فروش نفت در سال جاری افزایش یافته است. بهنام بنطالبلو، مدیر برنامه ایران در بنیاد دفاع از دموکراسیها، به واشینگتنتایمز گفت: «در ماه سپتامبر صادرات به حدود دو میلیون بشکه در روز رسید. این نشاندهنده موفقیت تحریمها نیست. حالا سوال این است که آیا ایالات متحده با پشتوانه حقوقی جدید بینالمللی، اراده واقعی برای اجرای سیاست فشار حداکثری دارد یا نه؟»
به گفته او، جمهوری اسلامی تاکنون هیچ نشانهای از تغییر در سیاست صادرات نفت خود نشان نداده است. بر اساس دادههای اداره اطلاعات انرژی آمریکا، ایران در سال ۲۰۲۴ حدود ۵۸۷ میلیون بشکه نفت صادر کرده که ۱۱ درصد بیش از سال قبل بوده و درآمدی بالغ بر ۴۳ میلیارد دلار کسب کرده است.
وزارت خزانهداری آمریکا، در چارچوب سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ، در اکتبر تحریمهای تازهای علیه پالایشگاههای چینی و ناوگانهای سایه و کشتیهای ثبتنشده حامل محمولههای غیرقانونی اعمال کرد.
همکاری جمهوری اسلامی و روسیه
واشینگتنتایمز در ادامه بهنقل از کارشناسان هشدار داد که درآمد حاصل از فروش نفت به چین میتواند برای خرید تسلیحات و فناوریهای دفاعی از روسیه استفاده شود.
بهنوشته این روزنامه، با وجود آنکه تحریمهای سازمان ملل شامل تحریمهای تسلیحاتی سختگیرانه است، برخی معتقدند روسیه، بهدلیل جنگ اوکراین و احساس مصونیت از مجازات، ممکن است بیاعتنا به این محدودیتها عمل کند.
جاناتان سایه، پژوهشگر بنیاد دفاع از دموکراسیها، گفت: «روسیه فکر میکند میتواند این جنگ را ادامه دهد و هزینهاش را تحمل کند. پس فروش مقادیری تسلیحات به جمهوری اسلامی، در مقایسه با بقیه مسائل، دغدغه اصلی اروپا نخواهد بود.»
وزارت امور خارجه روسیه دهم مهرماه با انتشار بیانیهای اعلام کرد معاهده جامع راهبردی میان مسکو و تهران که در دیماه ۱۴۰۳ در کاخ کرملین از سوی ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان امضا شده بود، بهطور رسمی لازمالاجرا شده است.
این توافق شامل همکاریهای نظامی، آموزشی و حتی توسعه مشترک فناوری هستهای است، حوزهای که تحریمهای جدید سازمان ملل دقیقاً قصد محدودکردن آن را دارند.
تاسیسات غنیسازی اورانیوم ایران در جریان جنگ ۱۲ روزه با آمریکا و اسرائیل در ژوئن نابود شد و تهران وعده داده آنها را بازسازی کند، اما بازگشت تحریمها میتواند دسترسی ایران به تجهیزات مورد نیاز را دشوار سازد.
لزوم هماهنگی آمریکا و اروپا
ریچارد نفیو، مدیر برنامه سیاست انرژی جهانی در دانشگاه کلمبیا، تاکید کرد که موفقیت فشارها منوط به هماهنگی کامل میان آمریکا و اروپا است.
او به واشینگتنتایمز گفت: «بخش عمدهی اثرگذاری تحریمها ممکن است در زمینه جلوگیری از اشاعه باشد، یعنی سختتر شدن دسترسی ایران به تجهیزات هستهای. اما چون دیگر ساختار قدرتمند سازمان ملل مثل گذشته وجود ندارد، بدون اراده و اجرای هماهنگ واشینگتن و اروپاییها، نتایج چشمگیری حاصل نمیشود.»
ایالات متحده و اسرائیل همچنان بر این موضعاند که ایران هرگز نباید به سلاح هستهای دست یابد. هر دو کشور هشدار دادهاند که در صورتی که حکومت ایران برنامه هستهای خود را بازسازی کند، حملات هوایی بیشتری در راه خواهد بود.
ترامپ، یکشنبه ۲۷ مهر گفت در گفتوگو با خبرنگاران در هواپیمای ایرفورسوان گفت که برای پایان دادن به جنگ چندساله در اوکراین، باید منطقه دونباس تقسیم شود و بخش عمدهای از آن در کنترل روسیه باقی بماند.
او گفت: «بگذارید همینطور که هست، باقی بماند. دونباس الان تقسیم شده، میتوانید همانطور نگهش دارید.»
رییسجمهوری آمریکا تاکید کرد منطقه دونباس باید به همین شکل باقی بماند و روسیه حدود ۷۸ درصد از آن را در اختیار دارد.
ترامپ افزود که دو طرف میتوانند «بعدها درباره جزئیات مذاکره کنند»، اما در حال حاضر باید «در خطوط نبرد متوقف شوند، به خانه برگردند و کشتار را متوقف کنند.»
اظهارات تازه ترامپ در حالی مطرح شد که پهپادهای اوکراینی روز یکشنبه به یک کارخانه بزرگ فرآوری گاز در جنوب روسیه حمله کردند و باعث آتشسوزی و توقف انتقال گاز از قزاقستان شدند.
این تاسیسات در منطقه اورنبورگ، متعلق به شرکت دولتی گازپروم، یکی از بزرگترین مراکز فرآوری گاز در جهان به شمار میرود و ظرفیتی معادل ۴۵ میلیارد متر مکعب در سال دارد. این مجتمع گازهای تولیدی از میدانهای کاراچاغاناک قزاقستان و نیز میادین نفت و گاز خود منطقه اورنبورگ را پردازش میکند.
تحلیلگران میگویند اظهارات ترامپ بار دیگر نشانهای از تمایل او به توافقی سریع و جغرافیایی با روسیه است؛ توافقی که به احتمال زیاد با مقاومت شدید اوکراین و متحدان اروپایی آن روبهرو خواهد شد.
پیش از اظهارات ترامپ در عصر یکشنبه، زلنسکی گفته بود: «ما چیزی به متجاوز نخواهیم داد و چیزی را فراموش نخواهیم کرد.»
روزنامه واشینگتنپست یکشنبه ۲۷ مهر گزارش داد که دونالد ترامپ، رییسجمهوری ایالات متحده، بار دیگر این پیشنهاد را تکرار کرده است که شاید اوکراین ناچار شود برای پایان دادن به بیش از سه سال و نیم تهاجم مسکو بخشی از قلمرو خود را واگذار کند.
همزمان روزنامه فایننشالتایمز هم گزارش داد که ترامپ از زلنسکی خواسته است با روسیه به توافق برسد.
بهنوشته این روزنامه، ترامپ به نقل از پوتین به زلنسکی هشدار داده است که در غیر اینصورت روسیه اوکراین را «نابود» خواهد کرد.
این روزنامه تاکید کرد که در جریان دیدار تازه ترامپ با زلنسکی در کاخ سفید، ترامپ اصرار داشت که اوکراین منطقه دونباس شرقی را به روسیه واگذار کند.
فایننشالتایمز به نقل از منابع آگاه که نام آنها را اعلام نکرد نوشت که ترامپ در این جلسه که جمعه ۲۵ مهر برگزار شد، نقشههای خطوط مقدم در اوکراین را کنار انداخت و اصرار داشت که زلنسکی کل منطقه را به روسیه واگذار کند.
به گفته این افراد، این جلسه به یک «جدال پرخاشگرانه» تبدیل شد و ترامپ «مدام ناسزا میگفت.»
در نهایت زلنسکی در این جلسه توانست ترامپ را به موضع موافقت با تثبیت خطوط کنونی جبههها بازگرداند.
زلنسکی مدتی کوتاه پس از انتشار این گزارشها در ویدیویی بر موضع پیشین خود مبنی بر واگذار نکردن بخشی از خاک اوکراین به روسیه تاکید کرد.
گردش ترامپ به سوی پوتین پیش از دیدار مجارستان
ترامپ، پنجشنبه ۲۴ مهر، پس از یک گفتوگوی تلفنی با ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، در پاسخ به پرسش خبرنگار فاکسنیوز درباره اینکه آیا مسکو حاضر است بدون تصرف بخشهای قابل توجهی از اوکراین، به جنگ پایان دهد، گفت: «خب، او قرار است چیزی بگیرد.»
رییسجمهوری آمریکا در این مصاحبه که یکشنبه صبح به وقت شرق آمریکا از شبکه فاکس پخش شد، افزود: «آنها [روسیه] جنگیدهاند و حالا مقدار زیادی زمین دارند. او [ولادیمیر پوتین] برخی از مناطق را به دست آورده است. ما تنها کشوری هستیم که وقتی وارد جنگ میشویم، با پیروزی خارج میشویم.»
ترامپ که پس از بینتیجه ماندن دیدارش با پوتین در آلاسکا، موضع تندتری علیه مسکو گرفته بود و حتی احتمال تحویل موشکهای تاماهاوک به اوکراین را هم مطرح کرد، با این اظهارات نشان داد که در قبال جنگ اوکراین تغییر موضع داده است.
او در مصاحبه با فاکسنیوز درباره ارسال موشکهای تاماهاوک موضعی دوپهلو گرفت و گفت: «در حال بررسی هستم.»
ترامپ افزود که نگران درباره کاهش ذخایر تسلیحاتی ایالات متحده است.
رییسجمهوری ایالات متحده، یک روز بعد، در دیدار با زلنسکی در کاخ سفید همین موضع را تکرار کرد و در برابر درخواست زلنسکی برای دریافت موشکهای تاماهاک در ازای تحویل پهپادهای هدایتپذیر اوکراینی، ابراز امیدواری کرد که بتواند بدون نیاز به موشکهای تاماهاوک به جنگ اوکراین پایان دهد.
تاریخ دقیق دیدار ترامپ و پوتین در بوداپست هنوز روشن نیست. گفته شده است که این نشست در دو هفته پایانی اکتبر برگزار خواهد شد.
نخستوزیر مجارستان ۲۵ مهر اعلام کرد که آمادهسازیها برای نشست ترامپ و پوتین در جریان است.
حمله به مجتمع بزرگ گازی روسیه
حمله پهپادی اوکراین در روز یکشنبه ۲۷ مهر به آتشسوزی بزرگی انجامید و در پی آن جریان گاز وارداتی قزاقستان به این مجتمع گازی روسیه متوقف شد.
به گزارش روزنامه واشینگتنپست، یِوجِنی سولِنتسِف، فرماندار منطقه اورنبورگ که مجتمع مورد هدف به همین نام در آن قرار دارد، گفت که حملات پهپادی اوکراین کارگاهی از این مجتمع را به آتش کشید و بخشی از آن را تخریب کرد.
وزارت انرژی قزاقستان هم با استناد به اطلاعیهای از سوی گازپروم، بزرگترین شرکت گاز طبیعی روسیه که به دولت این کشور تعلق دارد، اعلام کرد که این مجتمع بهطور موقت و به دلیل «شرایط اضطراری ناشی از حمله پهپادی» توان فرآوری گاز ورودی از قزاقستان را ندارد.
ستاد کل ارتش اوکراین هم یکشنبه در بیانیهای اعلام کرد که یک «آتشسوزی گسترده» در مجتمع اورنبورگ رخ داده و یکی از واحدهای فرآوری و تصفیه گاز آن آسیب دیده است.
مجتمع اورنبورگ که تحت مدیریت شرکت دولتی گازپروم قرار دارد، بخشی از یک مجموعه تولید و فرآوری است که از بزرگترین تاسیسات مشابه در جهان به شمار میرود و ظرفیت سالانه آن ۴۵ میلیارد متر مکعب است.
این مجتمعْ گاز میعانی استخراجشده از میدانهای نفتی کاراچاگاناک قزاقستان و اورنبورگ را فرآوری میکند.
روسیه، اروپا و مساله تامین انرژی
در تحولی دیگر، ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهوری اوکراین، با انتشار ویدیویی در شبکه اجتماعی ایکس اعلام کرد که آمریکا برای تامین گاز و نفت اروپا با هدف جایگزینی کامل منابع انرژی روسیه موافقت کرده است.
او در این ویدیو گفت که پیشنهادهایی به ایالات متحده داده تا کل گاز و نفت صادراتی روسیه به کشورهای اروپایی با منابع آمریکایی جایگزین شود.
زلنسکی بر این تاکید کرد که «نفت و گاز روسیه نباید به هیچ وجه در اروپا وجود داشته باشد.»
او افزود: «پیام آمریکا روشن است، آنها آمادهاند به هر میزان که لازم باشد گاز و نفت تامین کنند تا جایگزین منابع روسیه شود.»
رییسجمهوری اوکراین همچنین در آستانه دیدار ترامپ با پوتین در مجارستان با انتشار بیانیهای خواستار برگزاری نشستی میان کشورهای اروپایی حامی اوکراین، موسوم به ائتلاف کشورهای داوطلب، شد.
زلنسکی از تلاش دیپلماتهای خود برای سازماندهی این نشست در آیندهای نزدیک خبر داد و افزود: «ما در اروپا به مواضع مشترک و محکم نیاز داریم، چیزی که به آن خواهیم رسید.»
تشدید حملات روسیه در آستانه دومین دیدار
بهگزارش وزارت دفاع روسیه، ارتش این کشور ظرف روزهای جمعه و شنبه، ۲۵ و ۲۶ مهر با پیشروی در شرق اوکراین چهار روستای دیگر تصرف کرد.
روسیه بلافاصله پس از اعلام حمله اوکراین به مجتمع گازی اورنبورگ، خبر داد که یک معدن زغالسنگ در جنوب شرقی اوکراین را هدف گرفته است.
بهگفته شرکت DTEK، بزرگترین شرکت خصوصی انرژی در اوکراین، این چهارمین حمله روسیه در دو ماه گذشته به عملیات استخراج زغالسنگ این کشور بوده است.
طرح اتحادیه اروپا برای استفاده از داراییهای مسدودشده روسیه
در همین حال گزارش شده که اتحادیه اروپا قصد دارد از ۱۴۰ میلیارد یورو دارایی مسدودشده روسیه برای تامین وام غرامت اوکراین استفاده کند.
براساس گزارشها، اتحادیه اروپا در حال بررسی طرحی است که بر اساس آن، حدود ۱۴۰ میلیارد یورو از داراییهای دولتی روسیه که در اروپا مسدود شدهاند، برای تامین مالی وامی به منظور پرداخت غرامت به اوکراین مورد استفاده قرار گیرد.
بخش عمدهی این داراییها در نهاد مالی یوروکلیر (Euroclear) در بلژیک نگهداری میشود. حدود ۲۵ میلیارد یورو دیگر از داراییهای روسیه در حسابهای بانکی خصوصی در سراسر اروپا نگهداری میشود.
کمیسیون اروپا پیشنهاد کرده است که مذاکراتی درباره استفاده از این منابع برای کمک به اوکراین انجام شود و قرار است این موضوع در نشست این هفته مورد بحث قرار گیرد.
پیشنویس اولیه کمیسیون اروپا شامل بندهایی برای ارائه تضمینهای مالی به دولت بلژیک است تا در صورت طرح دعاوی حقوقی از سوی روسیه، این کشور از خطرات احتمالی مصون بماند. بر اساس این طرح، این تضمینها در بودجه هفتساله بعدی اتحادیه اروپا از سال ۲۰۲۸ گنجانده خواهد شد.
لوک یاکوبس، سفیر بلژیک در اوکراین، اعلام کرد کشورش از ایده استفاده از داراییهای روسیه برای کمک به اوکراین حمایت میکند، اما این روند باید کاملاً قانونی و بدون خطر برای نظام مالی اتحادیه اروپا باشد.
همزمان، یک دادگاه آلمانی قرار است پرونده مصادره بیش از ۷۲۰ میلیون یورو از حساب بانکی یک موسسه مالی روسی را به اتهام نقض تحریمهای اتحادیه اروپا بررسی کند.
این اقدامات بخشی از تلاش گستردهتر اتحادیه اروپا برای تامین منابع مالی بازسازی اوکراین و پاسخگویی به خسارات ناشی از جنگ روسیه به شمار میرود، هرچند همچنان بحثهای حقوقی و سیاسی جدی درباره مشروعیت استفاده از داراییهای مسدودشده در جریان است.
