خالد قدومی، نماینده حماس در ایران، در مراسمی در تهران، حمله هفت اکتبر را «روز عزت مومنین و آغاز نابودی اسرائیل» خواند و از علی خامنهای و «مردم ایران» بهخاطر حمایت از غزه، لبنان و حوثیهای یمن قدردانی کرد.
زینب نصراللّه، دختر حسن نصرالله، دبیرکل کشتهشده حزبالله، در این مراسم از علی خامنهای و «مردم ایران» تشکر کرد و گفت: «شما همیشه پشتیبان ما بودید و هر آنچه داشتید به مقاومت کمک کردید، مجروحان پیجر را در آغوش گرفتید و پای مقاومت ایستادهاید.»
این جنگ که پس از حمله مرگبار حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد، از ماه گذشته بر شهرغزه متمرکز شده و با وجود مذاکرات درباره طرح ۲۰ مادهای جدید دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا، برای پایان دادن به درگیری همچنان ادامه دارد.
چگونه مقامهای بهداشتی غزه شمار کشتهها را محاسبه میکنند؟
بر اساس تازهترین آمار تفکیکی منتشرشده از سوی وزارت بهداشت فلسطین در ۷ اکتبر، تاکنون ۶۷ هزار و ۱۷۳ نفر کشته شدهاند که از این میان ۲۰ هزار و ۱۷۹ نفر کودک بودهاند؛ یعنی حدود ۳۰ درصد کل تلفات.
این رقم رسمی از تمام درگیریهای گذشته میان اسرائیل و فلسطینیان در غزه از سال ۲۰۰۵ تاکنون بیشتر است. دادههای سازمان حقوق بشری اسرائیلی بتسلم نیز این موضوع را تایید میکند.
در ماههای ابتدایی جنگ، شمار تلفات تنها بر اساس اجساد انتقالیافته به بیمارستانها محاسبه میشد و بیشتر آنها دارای نام و شماره هویت بودند. اما از ماه مه ۲۰۲۴، وزارت بهداشت غزه اجساد ناشناس را نیز در آمار لحاظ کرد که حدود یکسوم کل تلفات را تشکیل میدادند. از اکتبر ۲۰۲۴ به بعد، این آمار تنها شامل اجساد شناساییشده میشود.
بررسی رویترز در ماه مارس از یکی از فهرستهای وزارت بهداشت غزه نشان داد که بیش از ۱۲۰۰ خانواده بهطور کامل از بین رفتهاند؛ از جمله خانوادهای ۱۴ نفره.
آیا آمار مرگومیر در غزه جامع است؟
مقامهای فلسطینی میگویند این آمار ممکن است تمام قربانیان را شامل نشود، زیرا هنوز هزاران جسد زیر آوار مدفون است. همچنین ۴۶۰ مرگ ناشی از سوءتغذیه در شمال غزه – در نتیجه قحطی – در آمار رسمی تلفات جنگی محاسبه نشده است.
یک مطالعه منتشرشده در نشریه لنست در ژانویه نشان داد که در ۹ ماه نخست جنگ، آمار رسمی فلسطینیها حدود ۴۰ درصد کمتر از واقعیت بوده است، زیرا زیرساختهای درمانی غزه تقریباً فروپاشیده بود.
دفتر حقوق بشر سازمان ملل نیز تایید کرده که آمار رسمی فلسطینیان احتمالاً کمتر از رقم واقعی است. بر اساس دادههای این دفتر تا ۲۰ ژوئیه ۲۰۲۵، از میان قربانیان تاییدشده ۴۰ درصد کودک و ۲۲ درصد زن بودهاند.
ماه گذشته، یک کمیسیون تحقیق سازمان ملل نتیجهگیری کرد که اسرائیل در غزه مرتکب «جنایت نسلکشی» شده است و یکی از دلایل این نتیجهگیری «مقیاس گسترده کشتار» بوده است. اسرائیل این گزارش را «جانبدارانه و رسواییآمیز» خوانده است.
آیا آمار تلفات غزه معتبر است؟
کارشناسان سلامت عمومی به رویترز گفتهاند که غزه پیش از جنگ دارای آمار جمعیتی دقیق و نظام اطلاعات بهداشتی پیشرفتهتری نسبت به بسیاری از کشورهای خاورمیانه بود.
سازمان ملل نیز معمولاً به دادههای وزارت بهداشت غزه استناد میکند و میگوید این آمار قابل اعتماد است.
آیا حماس کنترل آمار را در دست دارد؟
اگرچه حماس از سال ۲۰۰۷ اداره غزه را در دست دارد، اما وزارت بهداشت غزه تابع وزارت بهداشت تشکیلات خودگردان فلسطین در رامالله نیز هست.
دولت حماس در غزه حقوق کارکنان استخدامشده پس از ۲۰۰۷ را میپردازد، در حالی که تشکیلات خودگردان فلسطین حقوق کارکنان پیش از آن تاریخ را پرداخت میکند.
موضع اسرائیل چیست؟
مقامهای اسرائیلی بارها گفتهاند که آمار اعلامشده از سوی وزارت بهداشت غزه قابل اعتماد نیست زیرا این نهاد زیر نظر حماس فعالیت میکند و ارقام ممکن است دستکاریشده باشند.
ارتش اسرائیل اعلام کرده از آغاز عملیات زمینی خود در غزه در ۲۷ اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون ۴۶۶ سرباز اسرائیلی کشته و ۲۹۵۱ نفر زخمی شدهاند.
اسرائیل میگوید در عملیاتهایش تلاش میکند از تلفات غیرنظامی جلوگیری کند، اما حماس را متهم میکند که با استفاده از مناطق پرجمعیت، مدارس، بیمارستانها و «مناطق انسانی»، غیرنظامیان را به عنوان سپر انسانی به کار میگیرد؛ ادعایی که حماس آن را رد کرده است.
این جنگ در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد، زمانی که نیروهای حماس از مرز عبور کردند و به شهرکهای اسرائیلی حمله بردند. اسرائیل میگوید در آن حمله ۱۲۰۰ نفر – عمدتاً غیرنظامی – کشته و ۲۵۱ نفر گروگان گرفته شدند که حدود ۲۰ نفر از آنان هنوز در غزه زندهاند.
چند نفر از کشتهشدگان از نیروهای حماس هستند؟
وزارت بهداشت فلسطین در آمار خود بین غیرنظامیان و نیروهای رزمی حماس تفکیک قائل نمیشود؛ زیرا نیروهای حماس یونیفورم رسمی یا شناسه جداگانه ندارند.
ارتش اسرائیل در ژانویه ۲۰۲۵ اعلام کرد که تاکنون نزدیک به ۲۰ هزار نیروی حماس را کشته است، اما از آن زمان تاکنون بهروزرسانی جدیدی ارائه نکرده است. این تخمینها بر اساس ترکیبی از شمارش اجساد، رهگیری ارتباطات حماس و ارزیابیهای اطلاعاتی از اهداف نابودشده انجام میشود.
حماس اما آمار اعلامشده از سوی اسرائیل را «اغراقآمیز» خوانده و تاکنون رقم دقیقی از تلفات نیروهای خود منتشر نکرده است.
او سهشنبه ۱۵ مهر در بیانیهای تشکیل این سازوکار را گام مهم دیگری در جهت «تحقق عدالت برای جرائم بینالمللی و موارد نقض حقوق بینالملل» دانست که طی دهههای گذشته در افغانستان رخ دادهاند.
در این بیانیه آمده است: «ایجاد سازوکار جدید نقطه عطف مهمی در مسیر جستوجوی حقیقت، عدالت و پاسخگویی در قبال مردم افغانستان به شمار میرود.»
بنت افزود: «با گردآوری، مستندسازی، حفظ و تحلیل شواهد مربوط به جرائم و موارد جدی نقض [حقوق بشر]، و همچنین تهیه پروندههای قضایی برای تسهیل پیگردهای آتی، شورای حقوق بشر گامی قاطع در جهت تضمین پاسخگویی عاملان جرائم جدی بینالمللی برداشته است.»
شورای حقوق بشر سازمان ملل ۱۴ مهر به اتفاق آرا تشکیل سازوکاری مستقل را برای تحقیق درباره موارد نقض حقوق بشر گذشته و جاری در افغانستان تصویب کرد.
سازمان دیدهبان حقوق بشر ۱۴ مهر این تصمیم را «سرنوشتساز» خواند و در بیانیهای نوشت این قطعنامه به طالبان و دیگر عاملان جرائم جدی در افغانستان هشدار میدهد که روند «گردآوری و آمادهسازی شواهد» آغاز شده است تا آنان روزی در برابر عدالت قرار گیرند.
سازوکار جدید مکمل اقدامات دیوان کیفری بینالمللی است
گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر افغانستان در ادامه بیانیه خود، ایجاد سازوکار جدید را مکمل فعالیتهای دیوان کیفری بینالمللی دانست و گفت: «تحقق پاسخگویی، بخشی اساسی از روند ساخت آیندهای مبتنی بر عدالت، برابری و حاکمیت قانون برای افغانستان است.»
بنت در عین حال تاکید کرد این سازوکار بهتنهایی قادر به پاسخگویی به همه ابعاد بحران افغانستان نیست و بر همین اساس، اتخاذ رویکردی جامع ضرورت دارد؛ رویکردی که «ابتکارات عدالت کیفری را با تلاشهای گستردهتر برای احیای حقوق زنان و دختران، افزایش کمکهای بشردوستانه و حمایت از جامعه مدنی افغانستان، بهویژه مدافعان زن حقوق بشر، در هم پیوند دهد».
او خاطرنشان کرد مشارکت «ایمن و معنادار» مردم افغانستان، بهخصوص زنان و جوانان، باید محور تمام گفتوگوها و تصمیمهایی قرار گیرد که آینده این کشور را رقم میزند.
پیشتر در ۱۷ تیر، دیوان کیفری بینالمللی حکم بازداشت دو مقام ارشد طالبان را به اتهام آزار و سرکوب نظاممند زنان و دختران در افغانستان صادر کرد.
طبق بیانیه این نهاد، هبتالله آخندزاده، رهبر طالبان و عبدالحکیم حقانی، رییس دستگاه قضایی این گروه، به «جنایت علیه بشریت» متهم هستند.
مرداد ۱۴۰۰، طالبان با تصرف کابل، پایتخت افغانستان، پس از دو دهه بار دیگر قدرت را در این کشور به دست گرفت.
از آن زمان تاکنون، موارد گستردهای از نقض حقوق بشر در افغانستان گزارش شده است که تازهترین آن، تصمیم اخیر طالبان برای قطع دسترسی به اینترنت در این کشور بود.
افغانستاناینترنشنال هشتم مهر به نقل از منابع آگاه امنیتی گزارش داد رهبر طالبان با مشورت جمهوری اسلامی و روسیه تصمیم به قطع اینترنت افغانستان گرفته است.
