طالبان در بزرگ‌ترین تغییر در برنامه‌های درسی، ۱۸ درس را حذف و تدریس ۶۷۹ کتاب دانشگاهی را ممنوع کرد. این تصمیم شامل حذف مباحثی از جمله قانون اساسی افغانستان، جامعه‌شناسی زنان، نقش زنان در روابط عمومی و همچنین موضوع آزار جنسی است.
شبکه العربیه سه‌شنبه ۱۸ شهریور گزارش داد طالبان برای تقویت سلطه ایدئولوژیک خود بر دانشگاه‌ها، مجموعه‌ای از اقدامات تازه مانند حذف برخی دروس، ممنوعیت کتاب‌های دانشگاهی و بازنویسی برنامه‌های آموزشی بر اساس برداشت خاص این گروه از شریعت اسلامی را به اجرا گذاشته است.
وزارت تحصیلات عالی دولت طالبان اعلام کرده که ۱۸ درس دانشگاهی به‌طور کامل لغو می‌شود و ۲۰۱ عنوان دیگر مورد بازبینی قرار خواهد گرفت. همچنین تدریس ۶۷۹ کتاب دانشگاهی ممنوع شده است.
این طرح با عنوان «پاک‌سازی برنامه‌های درسی دانشگاهی مطابق با شریعت اسلامی و سیاست‌های امارت اسلامی» معرفی شده است.
العربیه با استناد به نامه‌های رسمی وزارت تحصیلات عالی، نوشت دروس حذف‌شده حوزه‌های مختلف به‌ویژه علوم سیاسی و حقوق را دربر می‌گیرد.
این دروس شامل «حقوق اساسی»، «جنبش‌های اسلام سیاسی»، «حقوق بشر»، «دموکراسی»، بخش‌هایی از «قانون اساسی افغانستان»، «جامعه‌شناسی زنان»، «نقش زنان در روابط عمومی»، «نظام سیاسی»، «جامعه‌شناسی سیاسی افغانستان» و همچنین موضوع «آزار جنسی» هستند.
وزارت تحصیلات عالی طالبان گفته این حذفیات بر اساس گزارش گروهی از علما و متخصصان شرعی پس از بررسی و ارزیابی دروس اتخاذ شده است.
همچنین این وزارتخانه دستور داده که ۲۰۱ درس دیگر به‌صورت نسبی تدریس و همراه با نقد و اصلاح ارائه شود، زیرا «دارای برخی موارد مغایر با شریعت» است.
با این حال، فهرست ارائه‌شده نشان می‌دهد جهت‌گیری اصلی، جلوگیری از تدریس هر درسی است که با دیدگاه طالبان سازگار نیست.
این محدودیت نه فقط علوم سیاسی و حقوقی، بلکه بخشی از منابع فقهی اسلامی که با تفسیر ویژه طالبان هم‌خوانی ندارند را هم دربر می‌گیرد.
وزارت تحصیلات عالی طالبان در اقدامی هم‌زمان، تدریس ۶۷۹ کتاب دانشگاهی را ممنوع کرد و استفاده یا استناد به محتوای آن‌ها در کلاس‌های درس را نیز قدغن ساخت.
این فهرست ممنوعیت شامل کتاب‌هایی در حوزه‌های حقوق، روابط بین‌الملل، اندیشه سیاسی، فلسفه، جامعه‌شناسی، مدیریت و حتی تفسیر، عقاید و علوم اسلامی می‌شود.
به گفته دولت طالبان، کمیته‌ای متشکل از «روحانیون، اعضای طالبان و برخی استادان دانشگاه» محتوای این کتاب‌ها را بررسی کرده و آن‌ها را «ناسازگار با ارزش‌های اسلامی» تشخیص داده است.
با این حال، فهرست منابع جایگزین تاکنون اعلام نشده است.
برخی استادان دانشگاه به العربیه گفتند تعدادی از این کتاب‌ها پیش‌تر در دانشکده‌های شریعت و زیر نظر استادان فقه تدریس می‌شده است.
این موضوع نشان می‌دهد تصمیم طالبان صرفا متوجه علوم مدرن نیست و حتی متون اسلامی خارج از قرائت این گروه را نیز در بر می‌گیرد.
یکی از استادان دانشگاه گفت برخی منابع حذف‌شده به مسائل پیچیده فقهی پرداخته یا تفسیرهای متفاوتی از متون دینی ارائه کرده‌اند که با روایت طالبان سازگار نیست.
به گفته او، این کتاب‌ها گاهی در کنار استناد به آیات و احادیث، آن‌ها را محل پرسش یا بازخوانی قرار می‌دادند؛ رویکردی که وزارت تحصیلات عالی آن را «تشکیک در مرجعیت و تهدیدی برای وحدت فهم شرعی» توصیف کرده است.
موسسات آموزشی نیز هشدار داده‌اند که این سیاست‌ها می‌تواند به انزوای فکری خطرناک بینجامد، اعتبار جهانی مدارک دانشگاهی افغانستان را کاهش دهد و زمینه مهاجرت یا روی آوردن نخبگان علمی به آموزش‌های موازی و غیررسمی را فراهم کند.
پیش‌تر رسانه‌ها گزارش داده بودند وزارت تحصیلات عالی طالبان ده‌ها استاد دانشگاه، به‌ویژه در دانشکده‌های شریعت و حقوق را برکنار کرده و به جای آن‌ها روحانیونی را گمارده که مدرک دانشگاهی ندارند و صرفا گواهی مدارس دینی‌شان معادل کارشناسی ارشد و دکترا محسوب شده است.
این وزارتخانه همچنین آزمون‌های صوری برای ارزیابی استادان برگزار کرد تا کسانی را که با ایدئولوژی طالبان هم‌سو نیستند، به‌ویژه افراد «مخالف مذهبی یا عقیدتی»، کنار بگذارد.
العربیه نوشت تمام این اقدامات بخشی از طرح طالبان برای ایجاد آنچه «نظام آموزشی اسلامی خالص» می‌نامد، تلقی می‌شود.
