استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه، در سفری به نوار غزه، از عملیات کمکرسانی مورد حمایت آمریکا در شهر رفح بازدید کرده است. ویتکاف که از سوی ترامپ مامور بررسی وضعیت انسانی در غزه شده، نخستین مقام بلندپایه آمریکایی است که از زمان آغاز جنگ وارد این منطقه شده است.
ویتکاف گفت که بیش از پنج ساعت را در داخل غزه گذرانده است و هدف از این بازدید، «ارائه تصویری روشن از وضعیت انسانی به ترامپ» و «کمک به تدوین برنامهای برای رساندن غذا و کمکهای پزشکی به مردم غزه» بوده است.
او در جریان سفر خود از یکی از مراکز «بنیاد انساندوستانه غزه» بازدید کرد. این بنیاد از حمایت مستقیم ایالات متحده برخوردار است.
پوتین جمعه ۱۰ مرداد در مصاحبه با خبرنگاران گفت اگر افرادی از نتایج گفتوگوهای صلح میان مسکو و کییف ناامید شدهاند، بهدلیل انتظارات بیش از حد و غیرواقعگرایانه آنهاست.
او تاکید کرد مذاکرات صلح باید «به دور از دوربینها و در فضایی آرام» برگزار شود.
پوتین این اظهارات را در حاشیه دیدار با الکساندر لوکاشنکو، رییسجمهوری بلاروس، در شمال روسیه مطرح کرد.
بلاروس در کنار جمهوری اسلامی، کره شمالی و چین از متحدان اصلی روسیه در کارزار نظامی علیه اوکراین به شمار میروند.
ترامپ ششم مرداد نارضایتی خود را از مواضع پوتین و ادامه درگیریها در اوکراین ابراز و اعلام کرد مهلت ۵۰ روزهای را که پیشتر برای مسکو بهمنظور پایان دادن به این مناقشه در نظر گرفته بود، به ۱۰ روز کاهش میدهد.
تمجید پوتین از پیشروی ارتش روسیه
پوتین در ادامه سخنان خود اعلام کرد نیروهای روسیه در سراسر خط مقدم در حال پیشروی و حمله به مواضع اوکراین هستند و روند نبرد به سود ارتش روسیه جریان دارد.
او در همین زمینه به بیانیه وزارت دفاع روسیه در ۹ مرداد اشاره کرد که از تصرف شهر چاسیف یار در شرق اوکراین پس از ۱۶ ماه درگیری خبر داده بود.
مقامهای اوکراینی سقوط این شهر را که اکنون به ویرانهای تبدیل شده است، تکذیب کردهاند.
خبرگزاری رویترز ۱۰ مرداد نوشت هرچند تنها یک هفته از مهلت ترامپ به مسکو باقی مانده، اما «هیچ نشانهای از تغییر» در مواضع پوتین دیده نمیشود.
زلنسکی بار دیگر خواستار دیدار با پوتین شد
ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهوری اوکراین، در واکنش به اظهارات همتای روس خود، خواستار دیدار میان رهبران دو کشور شد.
او با اشاره به سخنان پوتین در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «اگر این نشانهها حاکی از ارادهای واقعی برای پایان دادن به جنگ همراه با عزت و دستیابی به صلحی پایدار باشند، اوکراین بار دیگر آمادگی خود را برای برگزاری نشست در سطح رهبران، در هر زمان، اعلام میکند.»
زلنسکی افزود: «اوکراین خواستار آن است که مذاکرات از سطح تبادل بیانیهها و نشستهای فنی فراتر رود و به گفتوگوهای مستقیم در سطح رهبران منتهی شود.»
ابراز تمایل مجدد زلنسکی برای دیدار با پوتین یک روز پس از آن صورت میگیرد که او از متحدان غربی کییف خواست زمینه را برای «تغییر رژیم» در روسیه فراهم کنند.
روسیه عملیات نظامی خود را علیه اوکراین اسفند ۱۴۰۰ کلید زد و از آن زمان تاکنون، درگیریهای مرگبار میان دو کشور ادامه داشته است. از زمان آغاز جنگ کنونی، روسیه حدود یک پنجم از خاک اوکراین را به تصرف خود درآورده است.
به گزارش خبرگزاری رویترز، این تلاش مشخصترین واکنش اتحادیه اروپا و سایر کشورهای اروپایی به کاهش بودجه تحقیقات علمی دولت دونالد ترامپ محسوب میشود.
بر اساس این گزارش که جمعه ۱۰ مرداد منتشر شد، ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید، کاهش گسترده بودجه را در اداره ملی اقیانوسی و جوی، موسسه ملی سلامت و سازمان حفاظت محیط زیست اعمال کرد و برخی پایگاههای داده عمومی را غیرفعال ساخت.
مقامات اروپایی ابراز نگرانی کردند که بدون دسترسی مداوم به دادههای هواشناسی و اقلیمی آمریکا که تاکنون رایگان در اختیار جهان قرار میگرفت، دولتها و شرکتها با چالشهایی در برنامهریزی برای پدیدههای آب و هوایی شدید مواجه خواهند شد.
ماریا نیلسون، معاون وزیر آموزش و تحقیقات سوئد، در این باره گفت: «وضعیت فعلی بسیار بدتر از آن چیزی است که انتظار داشتیم.»
موسسه هواشناسی دانمارک نیز این دادههای دولت آمریکا را «کاملا حیاتی» توصیف کرد.
آدریان لما، مدیر مرکز ملی تحقیقات اقلیمی این موسسه، گفت که دادههای قابل اعتماد، پایه هشدارهای آب و هوایی شدید و پیشبینیهای اقلیمی است و در نهایت «زندگیها را نجات میدهد».
گسترش سیستمهای مستقل اروپایی
بر اساس اظهارات مقامات ارشد کمیسیون اروپا، اتحادیه اروپا در حال توسعه دسترسی خود به دادههای رصد دریایی است.
طی دو سال آینده، اتحادیه اروپا شبکه مشاهده و داده دریایی اروپایی خود را گسترش خواهد داد.
این ابتکار با هدف «بازتاب و احتمالا جایگزینی خدمات مبتنی بر آمریکا» طراحی شده است.
اروپا همچنین در نظر دارد بودجه برنامه آرگو را افزایش دهد. این برنامه شبکهای جهانی از شناورها برای نظارت بر اقیانوسهای جهان و ردیابی گرمایش جهانی، پدیدههای آب و هوایی شدید و افزایش سطح آب دریاها محسوب میشود.
شرکتهای بیمه و برنامهریزان ساحلی از این دادهها برای ارزیابی خطرات و طراحی پروژههای زیرساختی بهره میبرند.
آمریکا ۵۷ درصد از هزینههای عملیاتی سالانه ۴۰ میلیون دلاری این برنامه را تامین میکند، در حالی که اتحادیه اروپا ۲۳ درصد آن را پوشش میدهد.
کرگ مکلین که پس از چهار دهه فعالیت در سال ۲۰۲۲ از این اداره بازنشسته شد، گفت: «اقدامات اروپایی برای ایجاد سیستمهای مستقل جمعآوری داده نشاندهنده پایان دههها رهبری آمریکا در علوم اقیانوس است.»
واکنش کشورهای نوردیک
کشورهای نوردیک در بهار برای هماهنگی تلاشهای ذخیرهسازی داده، دیدار کردند.
نروژ دو میلیون دلار برای پشتیبانی و ذخیرهسازی دادههای آمریکایی اختصاص داد تا دسترسی پایدار به این دادهها تضمین شود.
موسسه هواشناسی دانمارک نیز از فوریه شروع به دانلود دادههای تاریخی اقلیمی آمریکا کرده تا در صورت حذف از سوی این کشور، محفوظ بماند.
همچنین آمادهسازی برای تغییر از مشاهدات آمریکایی به جایگزینها، در دستور کار قرار گرفته است.
دانشمندان سراسر جهان پس از بازگشت ترامپ، شروع به جمعآوری دادههای آمریکا در زمینه اقلیم و محیط زیست کردهاند.
بر اساس طرح بودجه ۲۰۲۶ کاخ سفید، حدود ۸۰۰ نفر از ۱۲ هزار کارمند اداره ملی اقیانوسی و جوی اخراج شدند یا مشوقهای مالی برای استعفا دریافت کردند.
به موجب این حکم که جمعه ۱۰ مرداد صادر شد، دیوان دادگستری اروپا اعلام کرد توافق میان ایتالیا و آلبانی برای انتقال پناهجویان به خارج از مرزهای اتحادیه اروپا، باید با اصول و قوانین اتحادیه مطابقت کامل داشته باشد.
در این حکم آمده است که کشورهای عضو اتحادیه تنها در صورتی میتوانند درخواستهای پناهندگی را بهصورت فشرده رد کنند که کشور مبدا متقاضی در فهرست کشورهای «امن» قرار داشته باشد؛ آنهم به شرط آنکه این طبقهبندی بر پایه استانداردهای قانونی دقیق صورت گرفته و امکان بررسی و اعتراض به آن برای متقاضیان و دادگاهها فراهم باشد.
این پرونده از شکایت دو شهروند بنگلادشی آغاز شد که به وسیله گارد ساحلی ایتالیا از دریا نجات یافته و تحت «پروتکل همکاری ایتالیا-آلبانی» به یک مرکز بازداشت در خاک آلبانی منتقل شدند.
مقامات ایتالیایی درخواست پناهندگی آنها را بر پایه طبقهبندی بنگلادش بهعنوان کشور «امن» رد کردند؛ موضوعی که نهایتا به چالش حقوقی در عالیترین نهاد قضایی اتحادیه اروپا انجامید.
دیوان دادگستری اروپا در حکم خود تاکید کرد صرف ارسال پناهجویان به کشوری ثالث خارج از اتحادیه اروپا نمیتواند مانع از رعایت تعهدات حقوق بشری و اصول اتحادیه شود.
بر این اساس، حتی در صورت همکاری کشور ثالث، مسئولیت حقوقی همچنان بر عهده کشور عضو اتحادیه باقی میماند.
واکنش ایتالیا
دفتر جورجیا ملونی، نخستوزیر ایتالیا، پس از اعلام حکم دیوان دادگستری اروپا، آن را «تضعیفکننده راهبردهای خود در زمینه مهاجرت و تضعیفکننده حفاظت از مرزهای ملی» دانست و بر ادامه اجرای توافق با آلبانی تاکید کرد.
در بیانیهای که جمعه منتشر شد، دولت ملونی اعلام کرد این توافق با هدف مدیریت بهتر جریان مهاجران و کاهش فشار بر زیرساختهای داخلی به دست آمده است و حکم دادگاه اتحادیه اروپا را مانعی در برابر تلاشها برای حفظ امنیت و حاکمیت ملی دانست.
تلاش اروپا برای مدیریت مهاجرت
توافق ایتالیا و آلبانی بخشی از سیاست جدید دولت راستگرای ملونی برای «مقابله با موج فزاینده مهاجران ورودی به خاک ایتالیا و جلوگیری از قاچاق انسان» بوده است.
ملونی که در سال ۲۰۲۲ به قدرت رسید، وعده توقف ورود مهاجران را داده بود؛ آن هم در شرایطی که سواحل جنوبی ایتالیا با نزدیکترین فاصله از سواحل شرقی دریای مدیترانه، یکی از مسیرهای اصلی مهاجرت غیرقانونی به اروپا هستند.
این سیاستها با الهام از رویکردهای استرالیا و بریتانیا، انتقال مهاجران به کشورهای ثالث را بهعنوان راهحلی برای کنترل بحران مهاجرت مطرح کردهاند.
با این حال، منتقدان میگویند اینگونه توافقها نه تنها اصول حقوق بشر و پناهندگی را نقض میکنند، بلکه مسئولیتپذیری کشورهای عضو اتحادیه اروپا را نیز به خطر میاندازند.
در این شرایط، رای دیوان دادگستری اروپا میتواند پیامدهایی فراتر از توافق رم-تیرانا داشته باشد.
این حکم به مثابه هشداری برای سایر کشورهای عضو اتحادیه تلقی میشود که قصد دارند با الگو گرفتن از ایتالیا، بخشی از فرآیند پناهجویی را به کشورهای غیرعضو منتقل کنند.
سازمانهای حقوق بشری این رای را «پیروزی حاکمیت قانون و کرامت انسانی» توصیف کردهاند و از اتحادیه اروپا خواستهاند از اجرای چنین توافقاتی که خطر نقض حقوق پناهجویان را در پی دارد، جلوگیری کند.
این حکم نه تنها اعتبار حقوقی الزامآور برای ایتالیا دارد، بلکه میتواند مبنای بازنگری سیاستهای مهاجرتی در سایر دولتهای عضو نیز قرار گیرد.
بوریس پیستوریوس، وزیر دفاع آلمان، جمعه ۱۰ مرداد گفت با پشتیبانی و تعهد آمریکا، «آلمان میتواند در مرحله نخست، پرتابگرها را در اختیار اوکراین قرار دهد و در مراحل بعد، اجزای تکمیلی سامانه پاتریوت را نیز تامین کند».
خبرگزاری رویترز در همین رابطه نوشت ارتش آلمان در روزهای آینده پرتابگرهای پاتریوت را به اوکراین تحویل خواهد داد و اجزای تکمیلی این سامانهها نیز ظرف دو تا سه ماه آینده ارسال میشوند.
در ازای این اقدام، واشینگتن متعهد شده است سامانههای جدید پاتریوت را که هزینه آنها از سوی برلین تامین میشود، با سرعت بیشتری در اختیار آلمان قرار دهد.
آلمان تاکید کرد ارسال سامانههای جدید پاتریوت به کییف، خللی در تعهدات این کشور نسبت به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) ایجاد نمیکند.
با افزایش حملات هوایی روسیه در هفتههای اخیر، نیاز اوکراین به سامانههای پدافند هوایی بیش از گذشته اهمیت یافته است. سامانههای پاتریوت تاکنون در رهگیری موشکهای بالستیک روسیه عملکرد موفقی داشتهاند.
حملات سهمگین روسیه به اوکراین در ماه گذشته
ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهوری اوکراین، ۱۰ مرداد خبر داد روسیه در جریان حملات خود به خاک اوکراین طی ماه ژوئیه (۱۰ تیر تا ۹ مرداد)، از سه هزار و ۸۰۰ پهپاد و ۲۶۰ موشک استفاده کرد.
او در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «قدردان این هستیم که رییسجمهور ترامپ، رهبران اروپایی و دیگر شرکا بهروشنی آنچه را که در حال رخ دادن است، میبینند و روسیه را محکوم میکنند.»
زلنسکی تاکید کرد کارزار نظامی مسکو تنها با همکاری و تلاشهای مشترک ایالات متحده، اروپا و دیگر بازیگران جهانی قابل مهار است.
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، ششم مرداد نارضایتی خود را از ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، بابت ادامه درگیریها در اوکراین ابراز و اعلام کرد مهلت ۵۰ روزهای را که پیشتر بهمنظور پایان دادن به این مناقشه برای مسکو در نظر گرفته بود، به ۱۰ روز کاهش میدهد.
آندری یِرماک، مدیر دفتر رییسجمهوری اوکراین، ۱۰ مرداد گفت متحدان کییف از دریافت «نشانههای مثبت» از کاخ سفید خبر دادهاند مبنی بر اینکه واشینگتن در آستانه اتخاذ «اقدامات قاطعانه» علیه مسکو است.
به گفته یرماک، این اقدامات شامل اعمال تحریمهای جدید علیه نفت روسیه و اعمال تعرفههای ثانویه خواهد بود؛ تصمیماتی که قرار است در پی پایان مهلت ۱۰ روزه تعیینشده از سوی ترامپ به اجرا درآیند.
تعرفههای ثانویه به مجازاتهایی اشاره دارند که نه بر هدف اصلی تحریم، بلکه بر طرفهای ثالث، مانند شرکتها، بانکها یا حتی دولتهایی اعمال میشوند که با کشور یا نهاد تحریمشده، تجارت یا همکاری میکنند.
تاکید زلنسکی بر «تغییر رژیم» در روسیه
پیشتر و در ۹ مرداد، رییسجمهوری اوکراین از متحدان غربی این کشور خواست زمینه را برای «تغییر رژیم» در روسیه فراهم کنند.
زلنسکی هشدار داد: «من معتقدم میتوان روسیه را وادار به توقف این جنگ کرد. روسیه جنگ را آغاز کرد و میتوان او را به خاتمه آن واداشت. اما اگر جامعه جهانی در پی تغییر رژیم در روسیه نباشد، حتی پس از پایان جنگ نیز مسکو تلاش خواهد کرد تا بیثباتی را در کشورهای همسایه ادامه دهد.»
او افزود: «ما باید ماشین جنگی روسیه را بهطور کامل متوقف کنیم ... تمام داراییهای مسدودشده روسیه، از جمله ثروتهای بهدستآمده از فساد، باید در خدمت مقابله با تجاوزگری روسیه قرار گیرد. اکنون زمان آن رسیده است که این داراییها نه تنها مسدود، بلکه مصادره شوند.»
روسیه عملیات نظامی خود را علیه اوکراین از اسفند ۱۴۰۰ کلید زد و از آن زمان تاکنون، درگیریهای مرگبار میان دو کشور ادامه داشته است.
از زمان آغاز جنگ کنونی، روسیه حدود یکپنجم از خاک اوکراین را به تصرف خود درآورده است.
بر اساس این گزارش، ویتکاف به همراه مایک هاکبی، سفیر آمریکا در اسرائیل، علاوه بر این مرکز، از شماری دیگر از پایگاههای «بنیاد بشردوستانه غزه» بازدید خواهند کرد.
در هفتههای گذشته، عملکرد این بنیاد که زیر نظر آمریکا و اسرائیل فعالیت میکند، بهشدت از سوی سازمان ملل و نهادهای حقوق بشری مورد انتقاد قرار گرفته است.
در جریان توزیع کمکها بهدست این بنیاد، صدها تن از ساکنان غزه بهدلیل تیراندازی یا ازدحام جمعیت جان خود را از دست دادند یا زخمی شدند.
واشینگتن پیشتر اعلام کرد هیات آمریکایی با هدف فراهمسازی زمینه برای ارسال گستردهتر کمکهای غذایی به غزه سفر میکند.
به گفته کاخ سفید، ویتکاف و هاکبی با شماری از ساکنان غزه دیدار خواهند کرد تا مستقیما در جریان وخامت اوضاع در این منطقه قرار گیرند.
دونالد ترامپ، رییسجمهوری ایالات متحده، ۹ مرداد در مصاحبه با انبیسی نیوز با اشاره به بازدید هیات آمریکایی از غزه گفت: «میخواهیم اطمینان حاصل کنیم که به مردم [غزه] غذا میرسد.»
شبکه خبری الجزیره گزارش داد همزمان با سفر ویتکاف به منطقه، دستکم دو فلسطینی بامداد ۱۰ مرداد در نزدیکی محور موراگ در جنوب خان یونس هنگامی که در صف دریافت غذا بودند، کشته شدند.
این حادثه بیش از ۷۰ مجروح نیز برجای گذاشت.
بنا بر اعلام حماس و منابع بیمارستانی غزه، در روزهای هشتم و نهم مرداد، دستکم ۹۱ فلسطینی در نزدیکی مراکز دریافت غذا در غزه کشته شدند.
سازمان دیدهبان حقوق بشر ۱۰ مرداد در گزارشی اعلام کرد اقدام اسرائیل در «کشتار فلسطینیان» زمانی که بهدنبال دریافت غذا هستند، مصداق «جنایات جنگی» است.
در این گزارش آمده است: «نیروهای اسرائیلی تحت حمایت آمریکا و پیمانکاران خصوصی، نظامی معیوب و امنیتی برای توزیع کمکها [در غزه] به وجود آوردهاند که روند توزیع را به خونریزی مداوم بدل کرده است.»
اعضای حماس ۱۵ مهر ۱۴۰۲ (هفتم اکتبر ۲۰۲۳) با حمله به جنوب اسرائیل حدود هزار و ۲۰۰ نفر را کشتند و بیش از ۲۵۰ تن را گروگان گرفتند.
اسرائیل در واکنش به تهاجم هفتم اکتبر، عملیات نظامی گستردهای را در نوار غزه آغاز کرد که بنا بر اعلام وزارت بهداشت حماس، تاکنون بیش از ۶۰ هزار کشته و ۱۴۶ هزار زخمی بر جای گذاشته است.
