مطالب بیشتر
علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، در تازهترین موضعگیری رسمی با لحنی همراه با بدبینی نسبت به نتیجهبخش بودن مذاکرات هستهای ابراز تردید کرد و گفت: «در دولت رئیسی مذاکرات غیرمستقیم بود ولی بینتیجه؛ حالا هم گمان نمیکنم به نتیجه برسد و نمیدانم چه خواهد شد.»
با این جمله، در عمل، سرنوشت تیم مذاکرهکننده جمهوری اسلامی، بیش از پیش بیاهمیت جلوه داده شد؛ سخنی که هم فصلالخطاب است و هم خنثیکننده هرگونه تلاش دیپلماتیکی که تاکنون جریان داشته است.
واقعیت روی زمین چیست؟
همین اظهارنظر رهبر جمهوری اسلامی بلافاصله بر بازار ارز اثر گذاشت؛ نرخ دلار در بازار آزاد افزایش یافت و به بالای ۸۵ هزار تومان رسید. اما این تنها پیامد اقتصادی نبود. موضع خامنهای بار دیگر نشان داد که سیاستهای نظام در زمینه مذاکرات، بیش از آنکه بر اساس منافع ملی یا عقلانیت سیاسی تنظیم شود، تابع نوسانات درونی و نگاه ایدئولوژیک رهبر حکومت است.
خامنهای در سالهای گذشته بارها مواضع متناقضی اتخاذ کرده؛ زمانی مذاکره را «سم» خوانده و زمانی دیگر آن را «نرمش قهرمانانه» دانسته است. در فروردینماه امسال نیز او تاکید کرد که اگر هم مذاکراتی باشد، مسئلهای فرعی برای وزارت امور خارجه است، نه امری اصلی.
خامنهای در گذشته نیز، برای توجیه عقبنشینی از مواضع پیشین، بارها به «صلح امام حسن» متوسل شده بود؛ نمونهای از مشروعسازی ایدئولوژیک برای انعطاف سیاسی.
متن کامل این تحلیل را اینجا بخوانید
به گزارش خبرگزاری رویترز از بروکسل، اتحادیه اروپا اعلام کرده است که بهدلیل بحران انسانی در نوار غزه، بازنگری در توافقنامهای که چارچوب روابط سیاسی و اقتصادی این اتحادیه با اسرائیل را مشخص میکند در دستور کار قرار گرفته است. این تصمیم در پی نشست روز سهشنبه ۳۰ اردیبهشت وزیران امور خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا در بروکسل اعلام شد.
کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در سخنانی پس از این نشست گفت که اکثریت قاطع وزیران امور خارجه از بازنگری در «توافقنامه همبستگی» با اسرائیل حمایت کردهاند. به گفته او، هدف این بازنگری ارزیابی پایبندی اسرائیل به بند مربوط به حقوق بشر در این توافقنامه است.
بر اساس گزارش دیپلماتهای اروپایی، ۱۷ کشور از مجموع ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا از این تصمیم حمایت کردهاند. پیشنهاد اولیه این بازنگری از سوی کاسپار فلدکامپ، وزیر امور خارجه هلند، مطرح شده است.
بیشتر بخوانید:
فرانسه ورود محدود کمکهای بشردوستانه به نوار غزه را ناکافی دانست
آغاز «مرحله جدید» نبرد در غزه؛ ارتش اسرائیل از گسترش عملیات زمینی خبر داد
فلدکامپ در نامهای رسمی ضمن اشاره به وخامت اوضاع انسانی در غزه، از سیاستهای دولت اسرائیل بهدلیل «تشدید شرایط بحرانی» انتقاد کرده است.
او همچنین نسبت به اظهارات برخی مقامات کابینه اسرائیل مبنی بر احتمال «اشغال مجدد بخشهایی از غزه، سوریه و لبنان» و همچنین وخامت اوضاع در کرانه باختری ابراز نگرانی کرده است.
کالاس با اشاره به وضعیت فعلی غزه گفت: «شرایط در غزه فاجعهبار است. کمکهایی که اسرائیل اجازه ورودشان را داده، البته اقدام مثبتی است، اما در حد قطرهای در برابر دریاست. کمکرسانی باید فوری، بدون مانع و در مقیاسی گسترده انجام شود.»
اسرائیل با ابراز نارضایتی از تصمیم اتحادیه اروپا، موضع خود را چنین بیان کرده است: «فشار واقعی باید بر حماس وارد شود، نه بر اسرائیل.»
این بیانیه از سوی وزارت امور خارجه اسرائیل صادر و در آن تاکید شده که اقدامات نظامی اسرائیل در غزه، با هدف مقابله با تهدیدهای امنیتی ناشی از گروه حماس انجام میشود؛ گروهی که مسئول حملات تروریستی ۷ اکتبر ۲۰۲۳ به اسرائیل معرفی شده است.
توافقنامه همکاری اتحادیه اروپا و اسرائیل که از سال ۲۰۰۰ اجرایی شده، تصریح دارد که روابط دوجانبه باید بر پایه «احترام به حقوق بشر و اصول دموکراتیک» باشد؛ اصولی که راهنمای سیاست داخلی و خارجی طرفین محسوب میشود.
وزیر امور خارجه هلند بازنگری در این توافقنامه را «پیامی قوی و مهم» توصیف کرده و کشورهای فرانسه و ایرلند نیز از این موضع حمایت کردهاند. با این حال، برخی از اعضای اتحادیه اروپا، از جمله جمهوری چک، ترجیح دادهاند که گفتوگو با اسرائیل در قالب همین توافقنامه ادامه یابد و راههای دیپلماتیک دنبال شود.
کالاس همچنین اعلام کرد که تحریمهایی علیه شهرکنشینان خشونتطلب اسرائیلی آماده شده، اما بهدلیل مخالفت یکی از کشورهای عضو هنوز اجرایی نشده است. طبق گفته دیپلماتها، کشور مخالف این اقدام مجارستان است.
این تحولات در حالی رخ میدهد که فشارهای بینالمللی بر اسرائیل بهدلیل محدود شدن ارسال کمکهای بشردوستانه و ادامه عملیات نظامی در غزه بهشدت افزایش یافته است.
پیش از این، بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، اعلام کرده بود که قصد دارد «کنترل کامل نوار غزه را به دست بگیرد» و در عین حال، ارسال کمکهای بشردوستانه به این منطقه را از سر بگیرد. او هشدار داده بود که وقوع قحطی گسترده در غزه، «خط قرمزی» است که ممکن است باعث شود آمریکا به حمایت خود از اسرائیل پایان دهد.
در سالگرد کشته شدن مشکوک ابراهیم رئیسی، علی خامنهای با ستایش از عملکرد او در برابر ایالات متحده، اعلام کرد که چشمانداز روشنی برای موفقیت مذاکرات میان جمهوری اسلامی و آمریکا نمیبیند. این اظهارنظر بهعنوان نشانهای مهم از افزایش احتمال شکست مذاکرات تلقی میشود.
نکته مهمی که در سخنان خامنهای به چشم میآید، تمجید او از رئیسی بهخاطر مقاومت در برابر به گفته وی «تهدید و تطمیع» و خودداری از مذاکره با آمریکا است؛ این تمجید در واقع کنایهای تلویحی به دولتهای حسن روحانی و مسعود پزشکیان محسوب میشود که رویکرد مذاکرهگرایانهتری با ایالات متحده داشتهاند یا دارند.
خامنهای با این نوع اظهارات سعی دارد پیشاپیش زمینه را برای رفع مسئولیت از خود در صورت شکست مذاکرات فراهم کند. او میخواهد در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات، ادعا کند که از ابتدا با گفتوگو با آمریکا مخالف بوده است.
این تاکتیکی است که پیش از این نیز در دولتهای روحانی و خاتمی به کار برد؛ زمانی که توافقی حاصل میشد، آن را به خود منتسب میکرد و میگفت مذاکرات زیر نظر او انجام شده است، اما اگر مذاکرات به شکست میانجامید یا توافق به نتیجه نمیرسید، مسئولیت را متوجه دولت میدانست و از بیاعتمادی به آمریکا سخن میگفت.
متن کامل این تحلیل را اینجا بخوانید
