مرکز دادههای باز ایران با استناد به یک سند محرمانه وزارت نفت گزارش داد جمهوری اسلامی در سالهای اخیر از ترکیبات خطرناک آلوده برای تولید بنزین استفاده کرده است.
بر اساس این گزارش که یکشنبه چهارم خرداد منتشر شد، اقدام گسترده و سیستماتیک جمهوری اسلامی در «افزودن ترکیبات شیمیایی تولیدشده خارج از چرخه پالایشگاهی» با هدف جبران کمبود بنزین در کشور انجام شده است.
مرکز دادههای باز ایران در گزارش خود نوشت: «این ترکیبات شامل متیل ترت-بوتیل اتر (امتیبیای)- یک افزودنی پتروشیمیایی ممنوعه - و سایر اکتانافزاهای آروماتیک هستند که با هدف افزایش عدد اکتان به بنزین افزوده میشوند.»
دادههای یک گزارش محرمانه وزارت نفت که به دست مرکز دادههای باز ایران رسیده، حاکی از آن است که بین سالهای ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، میزان ترکیب این مواد خطرناک با بنزین پالایشگاهی حدود چهار برابر بیشتر از قبل شده است.
این ترکیبات حتی در پالایشگاههایی که خود را تولیدکننده سوخت مطابق استانداردهای یورو ۴ و یورو ۵ میدانند، مورد استفاده قرار گرفتهاند.
با وجود آنکه آمار رسمی از تولید یکسوم بنزین ایران مطابق با استانداردهای یورو ۴ و یورو ۵ حکایت دارد، اما گزارش محرمانه وزارت نفت نشان میدهد همین سوختها نیز به مواد شیمیایی خطرناک آلوده هستند.
پیشتر در اردیبهشت ۱۴۰۳، ایراناینترنشنال در گزارشی با عنوان «بازگشت بنزین پتروشیمی پس از ۱۰ سال و خطر روزهای آلودهتر» نسبت به خطرات استفاده از این نوع بنزین هشدار داده بود.
جواد اوجی، وزیر نفت دولت ابراهیم رئیسی، در آن زمان از آغاز مجدد تولید بنزین پتروشیمی خبر داد. حمیدرضا حاجیبابایی، رییس کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۳، نیز انعقاد قرارداد ۲.۷ میلیارد دلاری با پتروشیمیها برای تولید بنزین را تایید کرد.
آمار مواد افزودنی تولیدشده در خارج از پالایشگاهها
مرکز دادههای باز ایران در ادامه گزارش خود نوشت پالایشگاه شازند که بزرگترین تولیدکننده بنزین یورویی در ایران به شمار میرود، روزانه حدود ۳۵۰ هزار لیتر از افزودنی ممنوعه امتیبیای در محصولات خود استفاده میکند.
این عدد برای پالایشگاه اصفهان، دومین تولیدکننده بزرگ بنزین با استاندارد یورو در ایران، ۳۲۵ هزار لیتر است.
این در حالی است که بنا بر گزارش مرکز دادههای باز ایران، بسیاری از کشورها استفاده از این ترکیب را بهدلیل «پتانسیل بالای آلودهسازی منابع آب زیرزمینی» غیرمجاز اعلام کردهاند.
در ادامه این گزارش آمده است: «تولید روزانه بنزین پایه در پالایشگاههای کشور طی سال ۱۴۰۲ بهطور میانگین ۱۰۱ میلیون لیتر بوده است. این عدد با افزودن حدود ۲۰ میلیون لیتر مواد افزودنی تولیدشده در خارج از پالایشگاهها به ۱۲۱ میلیون لیتر رسیده، با این حال همچنان ۲/۵ میلیون لیتر کمتر از مصرف روزانه داخلی است.»
تولید بنزین پتروشیمی در ایران به دوران ریاستجمهوری محمود احمدینژاد بازمیگردد. بعد از تحریم صادرات بنزین به ایران در سال ۱۳۸۹، دولت وقت برای تامین نیاز بنزین در طرحی موسوم به طرح ضربتی افزایش تولید بنزین، از تولیدات پتروشیمی بهجای بنزین استفاده کرد.
رحمتالله حافظی، رییس وقت کمیسیون سلامت شورای شهر تهران، بهمنماه ۱۳۹۲ با اشاره به افزایش روزانه ۲۲ مورد مرگ و میر در تهران در روزهای آلوده گفت: «سوخت پتروشیمی غیراستاندارد ۳۵ برابر از حد نرمال بنزن در هوا ایجاد میکند.»
پیامدهای سنگین استفاده از ترکیبات آلوده
مرکز دادههای باز ایران در گزارش خود نوشت سند محرمانه وزارت نفت درباره «نوع، ترکیب یا آثار» مواد شیمیایی آلوده در تولیدات بنزین شفافسازی نکرده و تنها از عبارات مبهمی نظیر «مواد دریافتی از پتروشیمیها» و «مواد اکتانافزا» برای اشاره به این ترکیبات بهره برده است.
در این گزارش آمده است: «بررسی گزارشهای رسمی وزارت نفت از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۳ نشان میدهد که استفاده از این مواد بهصورت مستمر افزایش یافته است. تنها ترکیبی که بهطور مشخص به آن اشاره شده، امتیبیای است که بهعنوان یکی از اجزای ثابت در فرمول نهایی بنزین باقی مانده است.»
مرکز دادههای باز ایران همچنین هشدار داد: «اتکای فزاینده به افزودنیهای پرخطر، در غیاب توسعه زیرساختهای پالایشی، به یکی از پایههای تامین سوخت کشور تبدیل شده؛ رویکردی که پیامدهای اقتصادی، بهداشتی و زیستمحیطی سنگینی در پی دارد.»
پیشتر در دیماه ۱۴۰۱، یک مقام سازمان محیط زیست اعلام کرد تنها ۳۸ درصد بنزین تولیدی در کشور استاندارد است.
او در این پست که یکشنبه چهارم خرداد منتشر شد، نوشت: «مسافران به خانه بازمیگردند.»
«یک تصادف ساده» بدون دریافت مجوز رسمی و بهصورت مخفیانه در ایران ساخته شده است.
این دومین بار در تاریخ سینما است که یک فیلم ایرانی نخل طلای کن را از آن خود میکند. پیش از این، عباس کیارستمی در سال ۱۹۹۷ با فیلم «طعم گیلاس» موفق به دریافت این جایزه شده بود.
پناهی با کسب این جایزه به یکی از معدود کارگردانانی تبدیل شد که سهگانه معتبر سینمایی - نخل طلای کن، شیر طلایی ونیز و خرس طلایی برلین - را در کارنامه دارند.
بیشتر بخوانید: نگاهی به دیگر جوایز مهم جشنواره کن ۲۰۲۵
پناهی پس از دریافت این جایزه با اشاره به دوران زندان و یادآوری همبندانش، بر اهمیت اتحاد و کنار گذاشتن اختلافات برای دستیابی به آزادی و کرامت انسانی در ایران تاکید کرد و گفت: «به امید اینکه به روزی برسیم که کسی به ما نگوید چه بکن و چه نکن، چه بپوش و چه نپوش، و اینکه چه چیزی بسازیم و چه نسازیم.»
ژولیت بینوش، رییس هیات داوران جشنواره کن، دلیل اهدای نخل طلا به این فیلم را برخاستن آن از «بستر مقاومت و بقا» عنوان کرد و آن را نمادی از «امید و ضرورت» در دنیای امروز دانست.
ژان نوئل بارو، وزیر خارجه فرانسه، سوم خرداد در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس، کسب نخل طلا توسط پناهی را نشانهای از «مقاومت در برابر سرکوب» جمهوری اسلامی و «امیدی برای همه مبارزان آزادی» در جهان توصیف کرد.
احضار کاردار فرانسه به وزارت خارجه جمهوری اسلامی
در واکنش به پیام تبریک بارو و انتقاد او از وضعیت حقوق بشر در ایران، کاردار فرانسه در تهران به وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی احضار شد.
محمد تنهایی، رییس اداره دوم غرب اروپای وزارت خارجه، اظهارات بارو را «مداخله آشکار در امور داخلی ایران» و اقدامی «تحریکآمیز» توصیف کرد و خواستار توضیح رسمی دولت فرانسه شد.
او همچنین پاریس را به «سوءاستفاده» از فرصت میزبانی یک رویداد سینمایی برای پیشبرد «اغراض سیاسی» متهم کرد و دولت فرانسه را فاقد «صلاحیت اخلاقی برای طرح ادعاهای حقوق بشری» دانست.
بیشتر بخوانید: پناهی در جشنواره کن از سینماگران و زنان بازیگر ممنوع از کار در ایران یاد کرد
موفقیت پناهی در جشنواره کن واکنشهای گستردهای را در میان فعالان سیاسی، هنری و مدنی به دنبال داشته است.
در بیانیهای مشترک، ۱۴۳ نفر از این فعالان، کسب نخل طلا را افتخاری بزرگ برای سینما و جامعه مدنی ایران خواندند و پناهی را نمونهای از هنرمند متعهد به «ارزشهای والای انسانی» توصیف کردند.
بر اساس این گزارش که یکشنبه چهارم خرداد منتشر شد، مهدی رحیمی ۴۹ ساله و کیا نورینیا ۵۶ ساله به اتهام «تبلیغ عقاید انحرافی مسیحیت صهیونیستی مخالف با نظام جمهوری اسلامی ایران» هر یک به ۱۰ سال حبس تعزیری و به اتهام «قاچاق کالای ممنوعه» هر یک به دو سال حبس تعزیری محکوم شدند.
این سازمان حقوق بشری افزود قاضی دادگاه در حکم خود، کتابهای مذهبی را «کالای ممنوعه» دانسته است.
به گزارش ههنگاو، این دو شهروند ساکن تبریز همچنین هرکدام به «پرداخت یک میلیارد جزای نقدی و ۱۵ سال محرومیت از حقوق اجتماعی» محکوم شدهاند.
این حکم از سوی حسن فتحنژاد، رییس شعبه سوم دادگاه انقلاب تبریز، صادر شده است.
با وجود به رسمیت شناخته شدن مسیحیت در قانون اساسی جمهوری اسلامی، حکومت ایران با گرویدن مسلمانان به این دین برخورد امنیتی میکند و در دهههای گذشته، صدها نفر از نوکیشان مسیحی را بازداشت و تعدادی از آنان را به زندان محکوم کرده است.
پیشتر در ۱۹ اردیبهشت، سازمان حقوقبشری ماده ۱۸ گزارش داد نرگس نصری، عباس سوری و مهران شاملوئی، سه نوکیش مسیحی، برای تحمل حبس به زندان احضار شدند. آنها از سوی دادگاه انقلاب تهران به ترتیب به ۱۶، ۱۵ و ۱۰ سال و هشت ماه حبس محکوم شدهاند.
بیشتر بخوانید: عفو بینالملل: سرکوب اقلیتهای مذهبی در ایران تشدید شده است
صدور حکم بدون اخذ دفاعیات
ههنگاو در ادامه گزارش خود درباره رحیمی و نورینیا نوشت دادگاه رسیدگی به اتهامات این دو شهروند ساکن تبریز ۲۷ فروردین «بدون حضور این نوکیشان مسیحی و اخذ دفاعیاتشان» در دادگاه انقلاب تبریز برگزار شد.
بر اساس این گزارش، ماموران اداره اطلاعات ۱۳ آبان سال گذشته به یورش به منزل این دو نوکیش مسیحی، به تفتیش محل پرداختند.
ههنگاو افزود ماموران جمهوری اسلامی از منزل رحیمی «تعداد زیادی کتاب و جزوه مرتبط با آیین مسیحیت، بالغ بر پنج هزار جلد، بههمراه دو هارد کامپیوتر» و از منزل نورینیا «دو تلفن همراه، یک دستگاه تبلت، و تعدادی جزوه با محتوای مسیحی» را مصادره کردند.
اقدامات سرکوبگرانه حکومت ایران علیه نوکیشان مسیحی در حالی صورت میگیرد که ماده ۱۸ اعلامیه جهانی حقوق بشر و ماده ۱۸ میثاق بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی، بر آزادی دین، تغییر آن و ابراز باورهای دینی بهصورت فردی یا جمعی، علنی یا پنهانی تاکید دارد.
ژولیت بینوش، بازیگر سرشناس فرانسوی و رییس هیات داوران جشنواره فیلم کن، گفت دلیل اهدای نخل طلا به فیلم جعفر پناهی، برخاستن «یک تصادف ساده» از بستر مقاومت و بقاست.
او تاکید کرد: «این مساله در دنیای امروز ضروری است و برای همین احساس کردیم باید بزرگترین جایزه را به این فیلم بدهیم.»
بینوش گفت: «این فیلم یک زندانی سابق را که در زندگیاش مورد خشونت واقع شده نشان میدهد و میگذارد از تحولی سخن بگوید که انتقامجو نیست... در نتیجه این فیلم برای من درباره امیدی وحشی و ضرورتی دیوانهوار است.»
بیانیه تشکلها، نهادها و گروهها
۱۴۳ فعال سیاسی، مدنی، فرهنگی و هنری با انتشار بیانیهای مشترک، کسب نخل طلای جشنواره کن برای فیلم «یک تصادف ساده» را افتخاری بزرگ برای سینما و جامعه مدنی ایران خواندند و نوشتند پناهی با وجود فشارها، زندان و سرکوب طی سالها، به خلق آثار ارزشمند ادامه داده است.
به گفته نویسندگان نامه، پناهی با این موفقیتها بار دیگر ثابت کرد که هنرمند پیشرو و متعهد به آرمانهای انسانی، میتواند حتی در دشوارترین شرایط، الهامبخش امید و تغییر باشد.
آنان تاکید کردند این نخل طلا که در کنار جایزه شهروندی جشنواره کن به او اهدا شده، تعهد پناهی را به ارزشهای والای انسانی برجسته میکند و پیامی روشن از استقامت و خلاقیت اوست.
محمد رسولاف، مصطفی آلاحمد، فاطمه معتمدآریا، مهدی یراحی، سعید مدنی، حاتم قادری، نسرین ستوده، صدیقه وسمقی، شیرین عبادی، ابوالفضل قدیانی و مصطفی تاجزاده، برخی از امضاکنندگان این نامه هستند.
انجمن فیلم کوتاه ایران نیز ضمن تبریک دریافت نخل طلای کن از سوی پناهی، اعلام کرد این موفقیت مهر تاییدی بر «اهمیت آزادی بیان، ایستادگی و اراده سرسختانه فیلمسازان مستقل و حذف تصدیگری همه جانبه دولتی و ارگانی» است.
کانون کارگردانان سینمای ایران نیز اثر پناهی را محصول «سینمای مستقل و اندیشمند» خواند و گفت نخل طلای کن، نویدبخش و بارورکننده امید به تحقق این حقیقت است که سینمای مستقل و متفکر ایران باوجود تمام محدودیتها، ممنوعیتها، بایدها و نبایدها به مسیر بالنده خود ادامه میدهد.
شورای هماهنگی تشکلهای صنفی فرهنگیان ایران هم موفقیت پناهی را نهتنها پاسداشت شجاعت و خلاقیت یک هنرمند متعهد، بلکه یادآور قدرت هنر در بیان حقیقت، ایستادگی در برابر سانسور، و دفاع از کرامت انسان در تاریکترین روزها توصیف کرد.
این شورا، آثار پناهی را «آیینهای برای جامعه و صدایی برای بیصداها» خواند و گفت این صدا با وجود تمام محدودیتها، در جهان طنینانداز شده است.
واکنش چهرههای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی
ژان نوئل بارو، وزیر خارجه فرانسه، به تاریخسازی پناهی در جشنوار کن در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «در حرکتی نمادین از مقاومت در برابر سرکوب رژیم ایران، جعفر پناهی نخل طلا را بهدست آورد؛ افتخاری که بار دیگر امید را در دل تمام مبارزان آزادی در سراسر جهان زنده کرد.»
شاهزاده رضا پهلوی در پیام تبریک به پناهی، دریافت جایزه نخل طلای جشنواره کن را «افتخار بزرگی» برای ایران خواند و روزی را آرزو کرد که سینماگران در ایران آزادنه و بدون سانسور فیلم بسازند.
او خطاب به این سینماگر گفت: «آرزومند روزی هستم که شما و همه سینماگران ایرانی بتوانید در کشور خود آزادانه و به دور از هرگونه ممنوعیت و سانسور فیلم بسازید.»
شاهزاده رضا پهلوی با اشاره به سخنرانی پناهی هنگام دریافت نخل طلایی گفت: «خواست آزادی ایران که شما در سخنان خود پس از دریافت این جایزه بیان کردید، همه آن چیزی است که ایرانیان یکصدا و متحد برای دستیابی به آن، با جمهوری اسلامی مبارزه میکنند.»
جعفر پناهی، فیلمساز ایرانی و زندانی سیاسی پیشین، شامگاه شنبه سوم خرداد برای فیلم «یک تصادف ساده» برنده نخل طلای جشنواره کن شد و مهمترین جایزه این رویداد سینمایی را از دست کیت بلانشت، بازیگر سرشناس، گرفت.
عبدالله مهتدی، دبیرکل حزب کومله کردستان ایران، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «تبریک به جعفر پناهی برای فیلمهایش و انسانیتی که در هنر اوست، برای شهامت و صراحتش در مواجهه با سانسور و استبداد و بهخاطر پیامش برای اتحاد در راه آزادی.»
نرگس محمدی، برنده جایزه نوبل صلح، در پیامی در اینستاگرام، پناهی را «کارگردان شجاع و برجسته» خواند و نوشت: «او نه با یک "تصادف ساده" که در روندی خستگیناپذیر برای تعمیق مفاهیمی انسانی و حقوق بشری در این جایگاه ممتاز ایستاده است.»
حامد اسماعیلیون، نویسنده و فعال سیاسی مخالف جمهوری اسلامی، نیز پناهی را «قهرمانی واقعی» توصیف کرد و با تمجید از فعالیتهای این فیلمساز نوشت: «او با موانع بزرگی چون سرکوب، اختناق و سانسور روبهرو بوده است. شجاعت او الهامبخش همه کسانی است که برای عدالت و آزادی میجنگند و همزمان هشداری است به آنان که در پیِ سازش با مستبدان هستند.»
اسماعیلیون افزود: «جعفر پناهی با پیروزیاش در جشنواره کن امسال ثابت کرد که اراده و عزم راسخ، قویترین سلاحها در برابر استبداد هستند.»
مهدی محمودیان، زندانی سیاسی، در پیامی از زندان اوین گفت نخل طلای پناهی «فقط یک افتخار سینمایی نیست؛ پیروزی حقیقت است بر سانسور؛ مقاومت است در برابر خاموشی، و اثباتیست بر اینکه تصویر حتی اگر در پستو ساخته شود، میتواند بر فراز جهان بدرخشد».
نازنین بنیادی در پستی در ایکس با بازنشر بخشی از سخنان پناهی هنگام دریافت نخل طلایی کن و ابراز امیدواری او برای دستیابی به آزادی در ایران، از این کارگردان به دلیل «صدای وحدتآفرین» او قدردانی کرد.
حمله رسانههای حکومتی به جعفر پناهی
اهدای نخل طلای کن به جعفر پناهی، در رسانههای وابسته به جمهوری اسلامی با سکوت خبری یا واکنشهای خشمگین همراه شد.
روزنامه فرهیختگان، وابسته به دانشگاه آزاد اسلامی، در مطلبی با عنوان «نخل طلا، مِس شد» نوشت: «جشنوارههای درجهیک اروپایی نظیر کن، ونیز و برلین از سینماگر ایرانی درک شرقشناسانهاش از وضعیت را طلب میکنند و جز این هیچ ارزش اضافیای برای او قائل نیستند که اگر بودند، راه ورود آنها به صنعت سینمای غرب را هموار میکردند.»
خبرگزاری دانشجو، وابسته به بسیج دانشجویی، نیز در مطلبی پناهی را یک «دلال» و «ایران فروش» خواند.
این مطلب مراسم ارائه جایزه به پناهی را «نمایشی» خواند که «بازاریابهای سیاسی» همه قسمتهای آن را طراحی کرده بودند.
«یک تصادف ساده» در داخل ایران، بدون دریافت مجوز رسمی و با نافرمانی در برابر سیاست حجاب اجباری جمهوری اسلامی ساخته شده است.
