از بامداد تا ظهر ۱۶ فروردین، درگیریهایی میان گروه جیشالعدل با نیروهای نظامی در دو شهر و یک جاده سیستان و بلوچستان رخ داد. در واکنش، برخی شهروندان با ارسال پیامهایی به ایراناینترنشنال، جمهوری اسلامی و ادعایش مبنی بر اشراف اطلاعاتی و توان نظامی را به «طبل تو خالی» تشبیه کردند.
با گذشت ۱۲ ساعت از این درگیری، قرارگاه امنیتی جنوب شرق سپاه پاسداران اطلاعیهای منتشر و اعلام کرد نیروهای جیشالعدل در ساعات اولیه بامداد پنجشنبه ۱۶ فروردین بهطور همزمان به پنج نقطه از اماکن عمومی و پایگاههای نظامی و انتظامی در چابهار و راسک حمله کردند.
بنا بر این اطلاعیه، پس از ساعتها درگیری در این دو شهر و در جاده سرباز به راسک، در نهایت ۱۸ تن از نیروهای جیشالعدل و ۱۰ نفر از «نیروهای حافظ امنیت» کشته شدند.
مقامهای جمهوری اسلامی بدون اشاره به جزییات بیشتر، مدعی شدند اعضای کشته شده جیشالعدل در این حملات و عنصرهای پشتیبان آنان در چابهار، همگی «غیرایرانی» بودند.
جیشالعدل که هم جمهوری اسلامی و هم آمریکا آن را «سازمانی تروریستی» خواندهاند، در سالهای گذشته نیز حملاتی مشابه به مواضع سپاه پاسداران و نیروهای نظامی در استان سیستان و بلوچستان انجام داده است.
این گروه درباره عملیات زنجیرهای جدید خود در شش نقطه استان سیستان و بلوچستان و درگیری با نیروهای نظامی جمهوری اسلامی اعلام کرد این نقاط شامل مقرهای فرماندهی انتظامی (فراجا)، کلانتری ۱۱ و ستاد فرماندهی سپاه پاسداران در چابهار، سپاه ناحیه شهرستان راسک و پایگاه محلی سپاه پاسداران در جاده سرباز به راسک بوده است.
حمله به این مراکز نظامی و بروز درگیریها تنها حدود دو روز بعد از حمله اسرائیل به ساختمان کنسولی سفارت جمهوری اسلامی در سوریه و کشته شدن هفت تن از فرماندهان و اعضای ارشد سپاه قدس رخ داد.
پس از آن حمله، بسیاری از مقامها و مسئولان جمهوری اسلامی اسرائیل را تهدید به انتقام و گرفتن «پاسخ سخت» کردند.
در پی وقوع حملات در دمشق، پایتخت سوریه و استان سیستان و بلوچستان، ایراناینترنشنال از مخاطبان خود پرسید این رویدادها چه تصویری از توان اطلاعاتی و امنیتی جمهوری اسلامی ارائه میدهند؟
شهروندی در پاسخ به این سوال تاکید کرد اشراف اطلاعاتی جمهوری اسلامی فقط کاربرد داخلی دارد.
او گفت: «کافی است یک ایرانی، کوچکترین مخالفتی با نظام داشته باشد تا سریع او را پیدا و مجازات کنند اما این اقتدار و توانشان برای کسانی که "دشمن" میخوانند، در حد یک نمایش است.»
مخاطب دیگری این اتفاقها را مهر تاییدی بر این موضوع دانست که «تمام رجزخوانیهای جمهوری اسلامی درباره توان دفاعیاش پوشالی بوده» است.
به گفته او، حکومت ایران حتی به اندازه ۲۰ درصد آنچه ادعا میکند، توانایی ندارد.
این مخاطب با تاکید بر اینکه عیار حکومت در این اتفاقات مشخص شده است، اضافه کرد: «اینها از پسِ جیشالعدل که گروهی چریکی است بر نمیآیند، آنوقت ادعا میکنند که اسرائیل را با آن همه تجهیزات و اشراف اطلاعاتی شکست میدهند.»
چندین پیام نیز با این محتوای مشترک برای ایراناینترنشنال فرستاده شد که ادعاهای جمهوری اسلامی «طبل تو خالی» است.
کاربری با اشاره به اینکه حکومت زورش فقط به مردم دستِ خالی میرسد، به شلیک عمدی سپاه پاسداران به هواپیمای اوکراینی و قتل سرنشینان آن برای گرفتن انتقام کشته شدن قاسم سلیمانی از آمریکا اشاره کرد.
او گفت وعده انتقام، «خودنمایی مقامات جمهوری اسلامی» است چون آنها در عمل نه توان مقابله با اسرائیل را دارند نه گروههای مسلح دیگری که با آنها دشمن هستند.
در پیامی مشابه، یک شهروند گفت دیگر بر کسی پوشیده نیست که اینها «طبل تو خالی بزرگی» هستند که فقط صدای بلندی دارند: «جامعه جهانی هر کجا محکم مقابل حکومت ایستاده، اتفاقا جمهوری اسلامی حسابی جا خورده و کوتاه هم آمده است.»
مخاطبی درباره لجاجت و انتقام حکومت از شهروندان ایرانی به جای اسرائیلیها اظهار نگرانی کرد و گفت جمهوری اسلامی از هر کجا ضربه بخورد، تلافیاش را با اعدام ایرانیها از شهروندان بیگناه در میآورد.
شهروند دیگری پیشبینی کرد: «جمهوری اسلامی مانند موارد قبل، باز فردی عادی را میزند و میگیرد و در انتها میگوید فلانی جاسوس موساد بود.»
جمهوری اسلامی تا کنون تعدادی از زندانیان را به اتهام «جاسوسی» برای اسرائیل و «عامل موساد» بودن، اعدام کرده است. یکی از آخرین نمونههای این اعدامها به اواخر اسفند سال گذشته برمیگردد که رسانههای نزدیک به حکومت در ایران بدون اشاره به جزییات و ذکر نام، از اعدام یک نفر خبر دادند.
تاریخ دقیق و مکان اجرای این حکم اعدام نیز اعلام نشد.
پیش از آن و در آذر سال گذشته، قوه قضاییه جمهوری اسلامی اعلام کرد حکم اعدام فردی به اتهام «در اختیار قرار دادن اطلاعات به افسر موساد با هدف بر هم زدن نظم کشور و تبلیغ به نفع گروههای مخالف جمهوری اسلامی» در زندان زاهدان اجرا شد.
مخاطبی دیگر با تاکید بر اولویت جمهوری اسلامی در مجازات شهروندان عادی، گفت توان اطلاعاتی حکومت فقط در شناسایی مخالفان حجاب اجباری، آزار و اذیت و زندانی کردن آنان، کشتن جوانان معترض و بستن دهان فعالان صنفی است.
شهروندی در پیام خود به ایراناینترنشنال گفت لقب «پهلوان پنبه» بهترین لقبی است که میتوان به نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی داد.
روز چهارشنبه ۱۵ فروردین، تعدادی از ماموران لباس شخصی در برابر در ورودی حسینیه امیر سلیمانی در تهران متعلق به سلسله گنابادی حاضر شدند و از حضور درویشان در این مکان برای عبادت و خواندن قرآن در ماه رمضان جلوگیری کردند.
بر اساس گزارشها، افراد لباس شخصی حاضر در این تجمع بنری با تصویر محمدحسین حدادیان در مقابل در ورودی حسینیه قرار دادند و به درویشانی که قصد ورود به حسینیه را داشتند، فحاشی کرده و تعدادی از آنها را مورد ضرب و شتم قرار دادند.
ماموران انتظامی حاضر در این رخداد با استقرار در محل و به بهانه برقراری نظم و جلوگیری از گسترش درگیری، مانع ورود دراویش به حسینیه شدند.
این تجمع با دعوت خانواده محمدحسین حدادیان، بسیجی کشته شده در رخدادهای گلستان هفتم در سال ۱۳۹۶ و برای جلوگیری از حضور درویشان گنابادی در حسینیه امیرسیلمانی تهران صورت گرفت.
فشار نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی بر درویشان گنابادی در دو دهه اخیر شدت گرفته است.
در ۲۴ بهمن ۱۳۸۴ نیروهای لباس شخصی با حمایت نیروهای امنیتی به حسینیه درویشان گنابادی در قم به نام «حسینیه شریعت» حمله کردند.
در جریان این حمله دستکم ۳۵۰ درویش زخمی و دهها تن بازداشت شدند.
پس از آن ماموران این حسینیه را تسخیر و با خاک یکسان کردند.
در ادامه فشارهای امنیتی بر دراویش گنابادی، در چند مورد حملاتی از سوی ماموران لباس شخصی مورد حمایت نهادهای امنیتی به دروایش ساکن استانهای فارس و البرز رخ داد.
در روزهای پایانی بهمن سال ۱۳۹۶ نیز با انتشار خبر احتمال بازداشت نورعلی تابنده، قطب پیشین درویشان گنابادی، صدها درویش خود را به گلستان هفتم در خیابان پاسداران رساندند.
پس از آن نیروهای لباس شخصی و یگان ویژه در بامداد اول اسفند ۱۳۹۶ به دراویش حاضر در گلستان هفتم حمله و صدها تن را بازداشت کردند.
این تجمع در نهایت به زخمی شدن صدها درویش و اعدام محمد ثلاث، کشته شدن محمد راجی در بازداشت و کشته شدن بهنام محجوبی در زندان اوین منجر شد.
۲۴ کشور عضو شورای حقوق بشر سازمان ملل روز پنجشنبه ۱۶ فروردین در جریان یک رایگیری در مقر این شورا در ژنو سوئیس، به این قطعنامه رای موافق و هشت کشور رای مخالف دادند.
کشورهای آرژانتین، آلبانی، آلمان، آمریکا، بلژیک، بلغارستان، بنین، پاراگوئه، جمهوری دومینیکن، رومانی، ژاپن، سومالی، شیلی، فرانسه، فنلاند، کاستاریکا، گامبیا، لوکزامبورگ، لیتوانی، مالاوی، مراکش، مونتنگرو، هلند و هندوراس به این قطعنامه رای مثبت دادند.
اریتره، الجزایر، اندونزی، بروندی، چین، سودان، کوبا و ویتنام به آن رای منفی و کشورهای آفریقای جنوبی، امارات متحده عربی، برزیل، بنگلادش، ساحل عاج، غنا، قرقیزستان، قزاقستان، قطر، کامرون، کویت، گرجستان، مالزی، مالدیو و هند به این قعطنامه رای ممتنع دادند.
در این قطعنامه آمده است تصمیم به تمدید ماموریت گزارشگر ویژه در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران برای یک سال دیگر به منظور ادامه نظارت بر وضعیت جاری حقوق بشر اعم از حقوق مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و اندازهگیری پیشرفت در اجرای توصیههای گزارشگر ویژه است.
از گزارشگر ویژه درخواست شده است تا گزارشی در مورد اجرای این ماموریت در پنجاهوهشتمین اجلاس شورای حقوق بشر و هفتادونهمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد ارائه کند.
قطعنامه تاکید کرده است تمدید ماموریت هیات حقیقتیاب مستقل بینالمللی در ایران برای مدت یک سال دیگر، با توجه به وجود شواهد بسیار در مورد نقض حقوق بشر مربوط به اعتراضات «زن، زندگی، آزادی» به ویژه در رابطه با زنان و کودکان، به این هیات اجازه میدهد تا ماموریت خود را تکمیل کند.
از این هیات خواسته شده است تا گزارش خود را در پنجاهوهشتمین جلسه شورای حقوق بشر ارائه کند.
قطعنامه تصویب شده از دولت جمهوری اسلامی خواسته است با گزارشگر ویژه و هیات حقیقتیاب مستقل بینالمللی همکاری کامل داشته باشد، به آنها اجازه دسترسی بدون مانع به ایران را بدهد و تمام اطلاعات لازم را برای انجام وظایف آنان فراهم کند.
از دبیرکل سازمان ملل متحد نیز خواسته شده است منابع لازم را برای انجام وظایف هیات و گزارشگر ویژه، در اختیار آنان قرار دهد.
وزارت امور خارجه آلمان پس از تمدید ماموریت هیات حقیقتیاب شورای حقوق بشر سازمان ملل در صفحه ایکس خود نوشت: «حتی با گذشت یک سال و شش ماه از مرگ ژینا مهسا امینی و سرکوب وحشیانه اعتراضات، وضعیت حقوق بشر در ایران همچنان فاجعهبار است. به همین دلیل بسیار مهم است که شورای حقوق بشر سازمان ملل امروز ماموریت هیات حقیقتیاب را تمدید کرد.»
وزارت امور خارجه آلمان در ادامه تاکید کرد: «جامعه جهانی از نگاه دقیق دست بر نمیدارد. کسانی که در ایران مسئول سرکوب و وضعیت فاجعهبار حقوق بشر هستند، نباید بدون مجازات رها شوند. ما مردم شجاع ایران را رها نخواهیم کرد. سرنوشت ایشان برای ما تکلیف بوده و خواهد بود.»
پیش از این ۵۱ نهاد حقوق بشری در نامه مشترکی از کشورهای عضو شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد خواسته بودند به تمدید ماموریتهای هیات مستقل حقیقتیاب برای ایران و گزارشگر ویژه حقوق بشر در امور ایران رای مثبت دهند.
در این نامه تاکید شد تمدید این دو ماموریت «برای رسیدگی و حمایت موثر از حقوق بشر در ایران» ضروری است.
این نهادها به تداوم نقض حقوق اساسی افراد در ایران مانند «حق زندگی، حق آزادی بیان، حق محاکمه عادلانه، حق دور ماندن از شکنجه و حق آزادی ادیان» اشاره کردند و افزودند گزارش هیات حقیقتیاب سازمان ملل از «فرهنگ فراگیر مصونیت از مجازات برای ناقضان حقوق بشر در ایران» حکایت دارد.
۱۳ نهاد ایرانی-کانادایی نیز در نامهای از کشورهای عضو شورای حقوق بشر سازمان ملل، بهویژه کانادا خواسته بودند از تمدید ماموریت هیات حقیقتیاب و گزارشگر ویژه حقوق بشر در امور ایران حمایت کنند.
این نهادها نوشتند: «کانادا میزبان تعداد قابل توجهی از مهاجران ایرانی است که بسیاری از آنها مستقیما تحت تاثیر تخلفات از سوی جمهوری اسلامی قرار داشتهاند و برای دستیابی به عدالت به حمایت جامعه جهانی متکی هستند.»
آذر ماه سال ۱۴۰۱، شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در نشستی ویژه درباره سرکوب خیزش انقلابی ایرانیان از سوی جمهوری اسلامی، قطعنامهای به تصویب رساند که در بندی از آن، خواستار تشکیل یک هیات حقیقتیاب بینالمللی درباره اعتراضات ایران شد.
اواخر همان ماه، رییس شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد اعضای این هیات را تعیین کرد.
سارا حسین، وکیل اهل بنگلادش، رییس این هیات و شهین سردار علی، استاد حقوق اهل پاکستان و ویویانا کرستیسویک، حقوقدان اهل آرژانتین، اعضای این هیات هستند.
هیات مستقل حقیقتیاب سازمان ملل در نخستین گزارش خود درباره خیزش «زن، زندگی، آزادی» اعلام کرد سرکوب خشونتبار این اعتراضات و تبعیض ساختاری فراگیر علیه زنان و دختران، منجر به نقض جدی حقوق بشر در ایران شده و بسیاری از این موارد سرکوب، مصداق «جنایت علیه بشریت» محسوب میشوند.
بر اساس این گزارش که روز جمعه ۱۸ اسفند ۱۴۰۲ منتشر شد، موارد نقض حقوق بشر و جنایات تحت قوانین بینالمللی در بستر اعتراضات «زن، زندگی، آزادی»، شامل قتل، اعدامهای فراقضایی و کشتنهای غیرقانونی، استفاده غیرضروری و بیرویه از قوای قهریه، سلب خودسرانه حق آزادی، شکنجه، تجاوز، ناپدیدسازیهای قهری و تعقیب و آزار مبتنی بر جنسیت بوده است.
اواخر اسفند گذشته، رییس هیات حقیقتیاب شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد به ایران اینترنشنال گفت که معتقد است این هیات باید زمان بیشتری برای رسیدگی به نقض حقوق بشر در جریان سرکوب خیزش مردمی علیه جمهوری اسلامی داشته باشد و همچنان خواستار همکاری جمهوری اسلامی در این زمینه شد.
او افزود که این هیات همه اسناد منتشر شده از سوی جمهوری اسلامی را بررسی کرده و مشخص نیست که چرا نماینده جمهوری اسلامی مدعی شده است گزارش این هیات غیرمستند است.
کمی پیش از آن، جاوید رحمان، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران در نشست گفتوگوی تعاملی سالانه خود در پنجاهوپنجمین دور از نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در ژنو گفت: «مصونیت از مجازات و پاسخگو نبودن در مورد نقض جدی حقوق بشر، یکی از ویژگیهای مهم، عمیقا غمانگیز و تکرار شونده در قانون اساسی، چارچوب قانونی و چشمانداز سیاسی جمهوری اسلامی است.»
رحمان که برای ششمین سال پیاپی گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران بود، در این جلسه گفت که ماموریت او بستری برای برجسته کردن و گزارش نقض جدی حقوق بشر و تخلفات انجام شده از سوی مقامهای حکومتی بوده است.
رحمان در آخرین گزارش خود از افزایش اعدامها در پی خیزش سراسری پس از کشته شدن مهسا ژینا امینی ابراز نگرانی کرده بود.
در سالهای گذشته، شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد با تمدید پیاپی ماموریت گزارشگر ویژه حقوق بشر ایران، از جمهوری اسلامی خواسته است به این گزارشگر سازمان ملل اجازه دسترسی به مکانهای مورد نظر را داده و اطلاعات لازم را در اختیارش قرار دهد.
مقامهای جمهوری اسلامی در نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل همواره تصویب قطعنامه و تمدید ماموریت گزارشگر ویژه حقوق بشر ایران را «سوء استفاده از شورای حقوق بشر توسط معدودی از کشورها» خواندهاند.
شورای حقوق بشر سازمان ملل از سال ۱۳۹۰ بدین سو به طور مرتب برای ایران «گزارشگر ویژه» تعیین کرده و جاوید رحمان، حقوقدان بریتانیایی-پاکستانی از تیر ماه ۱۳۹۷ به عنوان گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران انتخاب شد.
در ساز و کار شورای حقوق بشر دو نوع «گزارشگر موضوعی» و «گزارشگر ویژه» وجود دارد. گزارشگران ویژه تنها برای کشورهایی در نظر گرفته میشوند که وضعیت حقوق بشر در آنها غیرقابل قبول است.
نخستین گزارشگر شورای حقوق بشر سازمان ملل مستقر در ژنو برای ایران احمد شهید بود که پنج سال در این سمت فعالیت کرد.
پس از او عاصمه جهانگیر از آبان سال ۹۵ به عنوان گزارشگر ویژه ایران انتخاب شد اما در بهمن ۹۶ در زادگاهش، لاهور پاکستان، درگذشت.
جاوید رحمان که جایگزین عاصمه جهانگیر شد، رییس دانشکده حقوق دانشگاه برونل در لندن است.
جمهوری اسلامی پس از انتخاب گزارشگر ویژه حقوق بشر برای ایران در سال ۹۰، تا کنون به هیچ یک از گزارشگران ویژه اجازه سفر به ایران نداده و گفته است ماموریت آنان را به رسمیت نمیشناسد.
پیش از این و در دهه ۶۰ رینالدو گالیندوپل و در دهه ۷۰، موریس کاپیتورن به عنوان گزارشگران حقوق بشر سازمان ملل به ایران سفر کرده بودند.
رحمان روز دوم فروردین در گفتوگویی اختصاصی با ایراناینترنشنال اعلام کرد هدف فعالیتهای او محاکمه عاملان جنایتها در ایران بوده است.
