هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه، شنبه در نشست دوحه اعلام کرد مذاکرات درباره استقرار نیرو در غزه برای برقراری ثبات همچنان ادامه دارد.
او تاکید کرد هدف اصلی این نیرو باید جداسازی اسرائیلیها و فلسطینیها در امتداد مرز باشد.
اسرائیل با استقرار نیروهای ترکیه در غزه مخالفت کرده است.
محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخستوزیر قطر، شنبه اعلام کرد که مذاکرات درباره جنگ غزه در «مرحلهای حساس» قرار گرفته است.
او شنبه ۱۵ آذر در نشست دوحه گفت که میانجیگران برای پیش بردن مرحله بعدی آتشبس با یکدیگر همکاری میکنند.
بیستوسومین دوره نشست دوحه در پایتخت قطر آغاز شده و برخی رهبران جهان، دیپلماتهای ارشد و مدیران ارشد تجاری در آن حضور یافتهاند.
روسایجمهوری سوریه و غنا، نخستوزیران قطر و لبنان و وزیر خارجه ترکیه، از جمله دهها سخنران این نشست سالانه در زمینه مسائل بینالمللی هستند.
منابع محلی پیشتر خبر داده بودند تیراندازیها باعث کشته شدن یک غیرنظامی و زخمی شدن یک زن شده است اما خبرگزاری رویترز شنبه ۱۵ آذر از کشته شدن پنج تن خبر داد.
حمدالله فطرت، معاون سخنگوی گروه طالبان، به رویترز گفت گلولهباران پاکستان پنج نفر از جمله یک عضو طالبان را کشته است.
منابع محلی به افغانستاناینترنشنال گفتند درگیری که عصر جمعه ۱۴ آذر در منطقه اسپینبولدک آغاز شد، تا نیمههای بامداد شنبه ادامه داشت و سپس متوقف شد.
منابع معتبر در قندهار تایید کردند که «دروازه دوستی» در گذرگاه اسپینبولدک–چمن در نتیجه تبادل آتش تخریب شده است؛ موضوعی که رسانههای نزدیک به طالبان نیز آن را گزارش دادهاند.
طالبان و مقامهای پاکستانی همچنان یکدیگر را مسئول آغاز درگیری میدانند.
ذبیحالله مجاهد، سخنگوی طالبان، گفت گلولهباران از سوی پاکستان آغاز شد و نیروهای طالبان «ناچار» به واکنش شدند.
در مقابل، سخنگوی نخستوزیر پاکستان، نیروهای افغانستانی را به «شلیک بیدلیل» در گذرگاه چمن متهم کرد و افزود: «پاکستان کاملا هوشیار است و برای حفظ تمامیت ارضی و امنیت شهروندان خود اقدام خواهد کرد.»
منابع امنیتی پاکستان، کابل را متهم کردند که عناصر «بیانضباط مرزی» را مهار نمیکند و چنین رفتارهایی «ثبات منطقه را تضعیف میکند».
این درگیری نزدیک به یک هفته پس از آن رخ داد که مذاکرات تازه میان دو کشور در عربستان سعودی بدون نتیجه پایان یافت؛ هرچند دو طرف بر ادامه آتشبس شکننده تاکید کردند.
این نشست تازهترین دور از گفتوگوهایی بود که پیشتر قطر، ترکیه و عربستان سعودی برای مهار تنشها پس از درگیریهای مرزی مرگبار در ماه اکتبر برگزار کرده بودند.
گذرگاههای تجارتی دو کشور همچنان بسته است و تنها محمولههای کمکرسانی سازمان ملل اجازه عبور دارند. پاکستان بازگشایی کامل مرزها را مشروط به اقدام طالبان علیه «گروههای مهاجم از خاک افغانستان» کرده است.
اسلامآباد میگوید حملات اخیر در پاکستان، از جمله بمبگذاریهای انتحاری، از سوی مهاجمان مستقر در افغانستان و با مشارکت اتباع افغان انجام شده است.
کابل این اتهام را رد میکند و میگوید مسئولیت امنیت داخلی پاکستان برعهده افغانستان نیست.
در درگیریهای اکتبر که شدیدترین خشونت مرزی از زمان به قدرت رسیدن دوباره طالبان در سال ۲۰۲۱ بود، دهها نفر کشته شدند.
پیشنهاددهنده طرح کیست؟
این طرح از سوی برنی مورنو، سناتور جمهوریخواه ایالت اوهایو مطرح شده است.
او که خودش اصالتا اهل کلمبیاست، در کودکی همراه خانوادهاش به ایالات متحده مهاجرت کرده، شهروند ایالات متحده شده و وقتی ۱۸ ساله بوده، تابعیت کلمبیایی خود را لغو کرده است.
این سناتور جمهوریخواه در بیانیهای گفت: «افتخار بود که سوگند وفاداری به ایالات متحده آمریکا و فقط به ایالات متحده آمریکا را یاد کنم. شهروند آمریکایی بودن یک افتخار و یک امتیاز است و اگر میخواهید یک آمریکایی باشید، همه یا هیچ.»
اوایل آذرماه و در پی یک تیراندازی در نزدیکی کاخ سفید، اداره خدمات شهروندی و مهاجرت آمریکا از صدور دستوری با هدف «بازبینی کامل و سختگیرانه» تمام گرینکارتهای صادرشده برای مهاجرانی از ۱۹ کشور خبر داد که به لحاظ امنیتی «نگرانکننده» به شمار میآیند.
ایران نیز یکی از این کشورهاست.
قانون کنونی آمریکا چیست؟
روزنامه یواسای تودی نوشت که بر اساس قوانین وزارت خارجه آمریکا، شهروندان دوتابعیتی به هر دو کشور خود وفاداری دارند و باید قوانین هر دو را رعایت کنند.
به گفته وزارت خارجه، «قانون آمریکا مانع کسب تابعیت خارجی از سوی شهروندانش نمیشود، چه از طریق تولد، نسب یا هرگونه روش دیگر، و هیچ الزامی به کسب اجازه از دادگاههای آمریکا یا هیچ نهاد دولتیای وجود ندارد».
هیچ قانونی در حال حاضر والدین دارای ملیتهای دیگر را از درخواست تابعیت دیگر برای فرزند خردسالشان بازنمیدارد و قانون آمریکا شهروند را مجبور به انتخاب میان تابعیت آمریکا و تابعیت کشور دیگر یا کشورهای دیگر نمیکند.
وزارت خارجه آمریکا تاکید دارد: «شهروند آمریکایی میتواند در یک کشور خارجی تابعیت بگیرد؛ بدون هیچ خطری برای از دست دادن تابعیت آمریکایی خود.»
تابعیت دوگانه میتواند سفر به هر دو کشور را آسانتر کند و به افراد اجازه میدهد در کشور دیگر مالکیت اموال داشته باشند یا کسبوکاری را اداره کنند.
پیامدهای تصویب طرح مورنو چیست؟
طرحی که مورنو در نظر گرفته، به شهروندان دوتابعیتی یک سال مهلت میدهد یا تابعیت آمریکایی یا تابعیت خارجی خود را لغو کنند.
اگر فردی تابعیت خارجی را لغو نکند، این موضوع بهعنوان استعفای داوطلبانه از تابعیت آمریکا تلقی خواهد شد. همچنین بر اساس این طرح، هرگونه کسب داوطلبانه تابعیت خارجی پس از تصویب این لایحه، منجر به از دست دادن فوری تابعیت آمریکا خواهد شد.
این طرح که «قانون شهروندی انحصاری ۲۰۲۵» نام دارد میگوید سیاست فعلی «ممکن است تعارض منافع و وفاداریهای تقسیمشده ایجاد کند».
بر اساس این طرح، آمریکاییهای با داراییهای قابل توجه که تصمیم به ترک تابعیت آمریکا بگیرند، با جریمه مالی چشمگیر موسوم به «مالیات خروج» روبهرو خواهند شد.
مخالفان این طرح استدلال میکنند در صورت تصویب آن، حقوق بنیادی تابعیت که دیوان عالی آمریکا تثبیت کرده، نقض میشود.
چه کسانی تحت تاثیر قرار میگیرند؟
هنوز مشخص نیست این پیشنهاد چقدر پیش برود اما این قانون بر زندگی آمریکاییهایی که در خارج از کشورشان زندگی میکنند اثر خواهد داشت.
گروه «دموکراتهای مقیم خارج» که نماینده آمریکاییهای ساکن خارج از کشور است، این طرح را «ناقض قانون اساسی» نامیده است.
این طرح اگر به قانون تبدیل شود حتی میتواند بر افراد حاضر در کاخ سفید تاثیر بگذارد، زیرا طبق گزارش نیویورکتایمز، ملانیا ترامپ، بانوی اول آمریکا و بارون ترامپ، فرزند دونالد ترامپ، تابعیت ایالات متحده و اسلوونی را دارند.
همچنین ایلان ماسک، ثروتمندترین فرد جهان، تحت تاثیر طرح مورنو (در صورت تصویب) قرار خواهد گرفت. او سه تابعیت آمریکایی، کانادایی و آفریقای جنوبی دارد.
تعداد دقیق آمریکاییهای دوتابعیتی چهقدر است؟
هرچند دولت آمریکا دادههای دقیقی درباره تعداد واقعی آمریکاییهایی که تابعیت دوگانه دارند ارائه نکرده، اما برخی کارشناسان، تعداد شهروندان آمریکایی دارای تابعیت دوگانه در سراسر جهان را بین سه تا ۱۰ درصد مجموع جمعیت آمریکاییها تخمین زدهاند.
گروه «دموکراتهای مقیم خارج» این آمار را ۵۰۰ هزار تا ۵.۷ میلیون آمریکایی اعلام کرده و گفته در صورت تصویب این طرح، زندگی آنان آشفته میشود.
بسیاری از آمریکاییها بهدلیل رابطه نسبی، مثلا تولد از پدر یا مادری خارجیتبار، واجد شرایط دریافت تابعیت دیگر کشورها هستند؛ همچنین آمریکاییهایی که با شهروندان خارجی یا خارجیتبار ازدواج میکنند و ممکن است از طریق ازدواج، تابعیت کشور همسر خود را بهدست آورند.
رسانههای اسرائیلی گزارش دادند که این طرح در صورت تصویب، از جمله چالشی برای آمریکایی-اسرائیلیها خواهد شد. دولت اسرائیل داده رسمی درباره درصد اسرائیلیهای دارای تابعیت دوگانه ارائه نکرده اما برخی برآوردها در این زمینه وجود دارد.
اورشلیمپست نوشت که بر اساس برخی دادهها، در سالهای ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۴، مهاجرت از ایالات متحده به اسرائیل که منجر به تابعیت دوگانه میشود، از حدود سه هزار نفر به سه هزار و ۲۰۰ نفر افزایش یافت.
سیاست دیگر کشورها چیست؟
برخی کشورهای جهان مثل جمهوری اسلامی ایران و چین تابعیت دوگانه را به رسمیت نمیشناسند. اسلواکی نیز بهطور خودکار تابعیت را برای کسانی که تابعیت دیگری کسب میکنند لغو میکند؛ با استثنائاتی محدود.
برخی کشورها مثل اتریش و هلند نیز الزامات خاصی برای پذیرش تابعیت دوگانه دارند.
در تعدادی از کشورها مثل فرانسه، در سالهای اخیر، زمزمههایی به ویژه از سوی احزاب راست افراطی برای محدود کردن فعالیت شغلی افراد دوتابعیتی در ادارههای دولتی شنیده شده است.
اگر طرح مورنو تصویب و تبدیل به قانون شود، ۱۸۰ روز بعد از آن، این قانون لازمالاجرا خواهد شد.
روزنامه اورشلیمپست شنبه ۱۵ آذر در تحلیلی نوشت طبق برآوردها، ریاض حداقل شش سال تا دریافت نخستین جنگندههای اف-۳۵ از آمریکا (احتمالا نسخههای کمقدرتتری از این جنگندهها) فاصله دارد؛ زمانی که به اسرائیل فرصت میدهد برتری نظامی خود را حفظ کند.
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، ۲۶ آبان اعلام کرد این کشور جنگندههای اف-۳۵ ساخت ایالات متحده را به عربستان سعودی خواهد فروخت.
وبسایت خبری اکسیوس ۲۵ آبان گزارش داد که اسرائیل با فروش جنگندههای اف-۳۵ از سوی آمریکا به عربستان سعودی مخالفتی ندارد، اما تاکید دارد که انتقال چنین هواپیماهای پیشرفتهای باید به عادیسازی روابط بین ریاض و اسرائیل مشروط شود.
به گفته ناظران، اهمیت این معامله فراتر از جنبه نظامی است و به امکان شکلگیری یک ائتلاف منطقهای علیه نفوذ جمهوری اسلامی گره خورده است.
بر اساس این تحلیل، اسرائیل و عربستان سعودی سالهاست در «مهار و محدودسازی ایران» اشتراک منافع دارند و فروش اف-۳۵ میتواند این همپوشانی را به سطح همکاری رسمی برساند.
محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، در تلاش برای مدرنسازی اقتصاد عربستان است و اسرائیل میتواند شریک فناوری و امنیتی مهمی برای این کشور باشد؛ شراکتی که بهطور بالقوه جایگاه ایران را در معادلات منطقهای تضعیف میکند.
همزمان، این همکاری هزینههایی برای اسرائیل خواهد داشت؛ از جمله تعهد به روند سیاسی با فلسطینیها که عربستان سعودی نمیتواند از آن صرفنظر کند.
اکسیوس چهارم آذر گزارش داد که دیدار اخیر ترامپ و بن سلمان در کاخ سفید با وجود لحن دوستانه در انظار عمومی، پشت درهای بسته بر سر موضوع عادیسازی روابط ریاض و اسرائیل متشنج شد.
با این حال، نویسنده تحلیل اورشلیمپست تاکید کرد که تهران، محور اصلی نگرانی مشترک اسرائیل و عربستان سعودی است و این موضوع باعث میشود دو طرف بتوانند بر اختلافات خود چشم بپوشند.
در این تحلیل آمده است هرچند خطراتی وجود دارد؛ از جمله تغییر احتمالی ساختار قدرت در عربستان سعودی و احتمال در اختیار گرفتن این جنگندهها از سوی یک جریان تندرو، اما این خطرات تفاوت اساسی با وضعیت کنونی ندارند و قابل مدیریتاند.
به باور نویسنده این تحلیل، اسرائیل در برابر یک انتخاب راهبردی قرار گرفته است: یا ادامه مسیر گذشته و تنهایی در برابر ایران یا حرکت محتاطانه به سوی نزدیکی با عربستان سعودی و تشکیل یک ائتلاف جدید منطقهای که بتواند نفوذ جمهوری اسلامی را مهار کند.
او نتیجه گرفت: «خطر واقعی برای اسرائیل ادامه سیاستهای پیشین است، نه چرخش حسابشده به سمت ریاض.»
