ترامپ: جنگندههای اف-۳۵ ساخت آمریکا را به ریاض میفروشیم
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، اعلام کرد که این کشور جنگندههای اف-۳۵ ساخت ایالات متحده را به عربستان سعودی خواهد فروخت.
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، اعلام کرد که این کشور جنگندههای اف-۳۵ ساخت ایالات متحده را به عربستان سعودی خواهد فروخت.
در جلسه دوشنبه ۲۶ آبان، روسیه یکی از دو کشوری بود که به طرح پیشنهادی آمریکا بر اساس برنامه بیستمادهای دونالد ترامپ، رییسجمهوری این کشور رای ممتنع داد.
پس از تصویب این قطعنامه، دونالد ترامپ رییسجمهوری آمریکا گفت: «رای شورای امنيت به طرح صلح غزه به صلح بيشتر در سراسر جهان منجر میشود.»
مایک والتز، نماینده ایالات متحده در شورای امنیت نیز این طرح پیشنهادی را «یک نقشه راه جسورانه، ممکن و عملی» خواند و از اعضای شورا بابت «حمایت از طرح آمریکا» و «رای مثبت به پیشنویسی که استقرار نیروهای بینالمللی در غزه را میسر میسازد» تشکر کرد.
طرحی که در جلسه عصر دوشنبه به وقت نیویورک در مقر سازمان ملل در این شهر برگزار شد، شامل بخشی است که مسیری احتمالی برای تشکیل کشور فلسطین در آینده را ترسیم میکند.
مخالفت حماس با قطعنامه
حماس با رد این قطعنامه اعلام کرد که این طرح «حقوق و مطالبات فلسطینیان را برآورده نمیکند» و «در پی تحمیل نوعی قیمومیت بینالمللی» بر نوار غزه است.
در این بیانیه تاکید شده است که «فلسطینیان و گروههای مقاومت» با هر شکلی از قیمومیت بینالمللی مخالفاند.
این گروه افزود: «واگذاری ماموریتها و نقشهایی به یک نیروی بینالمللی درون باریکه غزه، از جمله خلع سلاح مقاومت، بیطرفی این قطعنامه را از بین میبرد و آن را به یکی از طرفهای درگیری به نفع نیروی اشغالگر تبدیل میکند.»
حماس ساعاتی پیش از این رایگیری نیز در بیانیهای دیگر با طرح پیشنهادی ایالات متحده مخالفت کرده و به «نمایندگی از گروههای مسلح فلسطینی»، قطعنامه پیشنهادی آمریکا را «خطرناک» و تلاشی برای «تسلیم غزه به حاکمیت بینالمللی» خوانده بود.
استقبال ترامپ از رای شورای امنیت به «هیات صلح»
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، با انتشار پستی در شبکه اجتماعی خودش، تروثسوشال، «رای فوقالعاده شورای امنیت سازمان ملل» را تبریک گفت و یادآوری کرد: «این قطعنامه بانی ایجاد یک هیات صلح میشود که ریاست آن را من بر عهده خواهم داشت.»
او همچنین نوشت که این هیات «شامل قدرتمندترین و محترمترین رهبران در سراسر جهان» خواهد بود.
ترامپ از همه اعضای شورای امنیت، از جمله کشورهایی که رای ممتنع دادند و همچنین کشورهایی که به گفته او «بهشدت از این طرح حمایت کردند، از جمله قطر، مصر، امارات متحده عربی، پادشاهی عربستان سعودی، اندونزی، ترکیه و اردن» تشکر کرد.
او نوشت که اعضای هیات صلح و خبرهای مهم دیگری طی هفتههای دیگر اعلام خواهد شد.
جزئیات قطعنامه
والتز در سخنان خود پیش از رایگیری گفت که این سند تشکیل نیرویی تحت عنوان «نیروی بینالمللی ثبات» را در نظر گرفته است.
او توضیح داد: «این نیرو ائتلافی از نیروهای حافظ صلح، از جمله از کشورهای با اکثریت مسلمان مانند اندونزی و جمهوری آذربایجان است تا تحت یک فرماندهی واحد در غزه مستقر شود، بر روند خلع سلاح نظارت کند، از غیرنظامیان حفاظت کند و انتقال کمکها را از طریق مسیرهای امن همراهی میسر سازد.»
افزون بر این، قطعنامه کنونی برای حضور اسرائیل در باریکه غزه یک برنامه زمانبندیشده در نظر گرفته است. با آغاز به کار یک نیروی پلیس گزینششده و آموزشدیده از سوی کشورهایی مانند مصر، حضور ارتش اسرائیل در غزه مرحله به مرحله کمتر خواهد شد.
این قطعنامه همچنین یک اداره انتقالی و یک هماهنگکننده بینالمللی برای تامین مالی بازسازی در نظر گرفته است. فرآیندهای مالی در نظر گرفته شده از طریق یک صندوق امانی مورد حمایت بانک جهانی مدیریت خواهد شد.
قطعنامه پیشنهادی ایالات متحده، پس از تکمیل اصلاحاتِ تشکیلات خودگردان فلسطین، یک «مسیر احتمالی برای خودمختاری و خودتعیینگری فلسطینیها» در نظر گرفته است.
این قطعنامه بر پایه طرح ۲۰مادهای دونالد ترامپ برای برقراری مرحله اول آتشبس شکل گرفت. ابتدا این طرح به عنوان ضمیمه به پیشنویس قطعنامه پیوست شده بود، اما بخشهایی از آن، از جمله بندی درباره راهحل دوکشوری و ایجاد دولت مستقل فلسطینی، تحت فشار کشورهای عرب منطقه به متن اصلی اضافه شد.
انتقاد دیدهبان حقوق بشر
لویی شاربونو، مدیر بخش سازمان ملل متحد در سازمان دیدبان حقوق بشر، پس از تصویب این قطعنامه با انتشار بیانیهای، تاکید کرد که این طرح «هیچ اشارهای به حقوق بشر ندارد» اما این مساله «الزام» اسرائیل و متحدانش برای پایبندی به حقوق بشر مورد وثوق جهانی را «از بین نمیبرد».
او افزود: «همانطور که دیوان بینالمللی دادگستری بهتازگی در نظر مشورتی خود حکم کرد، اسرائیل موظف است با نهادهای بشردوستانه سازمان ملل، از جمله آژانس امداد و کار آوارگان فلسطینی همکاری کند.»
شاربونو همچنین بر این تاکید کرد که ارتش اسرائیل و دیگر نیروهای بینالمللی که طبق این قطعنامه در غزه مستقر خواهند شد، باید «از جریان بدون محدودیت و مانع کمکهای بشردوستانه اطمینان حاصل کنند» و «سیاست اسرائیل مبنی بر گرسنگی دادنِ عامدانه به فلسطینیها» باید پایان یابد.
او در بخشی از بیانیه به احکام صادر شده از سوی دیوان کیفری بینالمللی مبنی بر دستگیری همه مظنونها با ارتکاب جنایتهای جنگی و جنایت علیه بشریت اشاره کرد و از همه دولتها خواست به «اجرای این احکام وفادار بمانند.»
دیوان کیفری بینالمللی برای بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل و یوآو گالانت، وزیر پیشین دفاع این کشور، حکم بازداشت صادر کرده است. این دیوان همچنین برای رهبران حماس حکم بازداشت صادر کرده بود، اما همه این افراد در حملات اسرائیل کشته شدهاند.
ترامپ دوشنبه ۲۶ آبان به خبرنگاران گفت: «میتوانم بگویم که ما این کار را انجام خواهیم داد.»
قرار است ترامپ سهشنبه در کاخ سفید با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، دیدار کند.
در آستانه دیدار بن سلمان و ترامپ، خبرگزاری دولتی عربستان سعودی گزارش داد که او نامهای از سوی مسعود پزشکیان دریافت کرده است.
سفر ولیعهد عربستان سعودی با هدف تعمیق همکاریهای چنددههای دو کشور در حوزه نفت و امنیت و همچنین گسترش روابط در تجارت، فناوری و احتمالا انرژی هستهای صورت میگیرد.
فروش احتمالی جنگندههای اف-۳۵ تغییری مهم در سیاست واشینگتن محسوب میشود؛ تغییری که میتواند موازنه نظامی در خاورمیانه را دگرگون کند و آزمونی برای تعریف آمریکا از حفظ «برتری کیفی نظامی» اسرائیل باشد.
همزمان، اسرائیل نشنالنیوز گزارش داد که نیروی دفاعی این کشور با ارسال سندی برای دولت بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر، نسبت به فروش جنگندههای اف-۳۵ به عربستان سعودی ابراز نگرانی و اعلام کرد فروش این جنگندهها به ریاض، امنیت اسرائیل را به خطر میاندازد.
ران درمر، وزیر سابق امور استراتژيک اسرائیل نیز در سفر اخیر خود به واشینگتن، مراتب نگرانی این کشور را از فروش جنگنده نسل پنجمی پیشرفته اف-۳۵ به مقامات آمریکا اعلام کرده بود.
ریاض درخواست خرید حداکثر ۴۸ فروند جنگنده اف-۳۵ را مطرح کرده است؛ معاملهای چند میلیارد دلاری که بنا بر گزارشهای خبرگزاری رویترز در اوایل این ماه، یکی از موانع کلیدی در پنتاگون را پشت سر گذاشته است و اکنون در آستانه دیدار بن سلمان و ترامپ به واقعیت نزدیکتر شده است.
عربستان سعودی مدتهاست بهدنبال خرید این جنگنده ساخت شرکت لاکهید مارتین است.
یک مقام ارشد کاخ سفید پیش از اظهارات ترامپ به رویترز گفته بود رییسجمهوری میخواهد با ولیعهد درباره این جنگندهها صحبت کند «و سپس تصمیم خود را بگیرد».
درخواست مستقیم
عربستان سعودی که بزرگترین خریدار تسلیحات آمریکاست، سالها بهدنبال این جنگنده بوده تا نیروی هوایی خود را نوسازی کند و با تهدیدهای منطقهای، بهویژه از سوی جمهوری اسلامی، مقابله کند.
تلاش تازه ریاض برای خرید دو اسکادران جنگنده اف-۳۵ در شرایطی صورت میگیرد که دولت ترامپ نشانههایی از تمایل به تعمیق همکاری دفاعی با عربستان سعودی نشان داده است.
نیروی هوایی عربستان سعودی اکنون مجموعهای از جنگندههای اف-۱۵، و همچنین تورنادو و تایفونهای اروپایی را در اختیار دارد.
ریاض اوایل امسال درخواست خرید این جنگندهها را بهطور مستقیم از ترامپ مطرح کرده بود.
بخش سیاستگذاری پنتاگون ماهها روی این معامله بالقوه کار کرده است؛ مقامهای آمریکایی که پیشتر با رویترز صحبت کرده بودند گفتند این پرونده اکنون تا سطح وزیر دفاع در وزارت دفاع پیش رفته است.
واشینگتن فروش سلاح به خاورمیانه را بهگونهای تنظیم میکند که اسرائیل «برتری کیفی نظامی» خود را حفظ کند. این اصل تضمین میکند که اسرائیل پیشرفتهترین سلاحهای آمریکایی را دریافت کند و کشورهای عرب منطقه تسلیحات پایینتری دریافت کنند.
اف-۳۵ که با فناوری رادارگریزی ساخته شده، پیشرفتهترین جنگنده جهان محسوب میشود. اسرائیل تقریبا یک دهه است که از این جنگنده استفاده میکند و همچنان تنها کشور خاورمیانه است که این سامانه تسلیحاتی را در اختیار دارد.
موضوع خرید جنگندههای اف-۳۵ همچنین با تلاشهای دیپلماتیک گستردهتر نیز گره خورده است. دولت جو بایدن پیشتر بررسی کرده بود که آیا میتواند جنگندههای اف-۳۵ را بهعنوان بخشی از یک توافق جامع که شامل عادیسازی روابط ریاض با اسرائیل نیز میشد در اختیار عربستان سعودی قرار دهد یا نه؛ اما آن تلاشها به نتیجه نرسید.
نظارتهای کنگره نیز ممکن است چالشی برای هرگونه فروش اف-۳۵ به عربستان باشد.
قانونگذاران آمریکایی پیشتر بهدلیل قتل جمال خاشقچی، روزنامهنگار سعودی در سال ۲۰۱۸، نسبت به معاملات تسلیحاتی با ریاض ابراز تردید کرده بودند و برخی از اعضای کنگره همچنان نسبت به تعمیق همکاری نظامی با این کشور محتاط هستند.
اسرائیل مخالفتی ندارد
وبسایت خبری اکسیوس ۲۵ آبان گزارش داد که اسرائیل با فروش جنگندههای اف-۳۵ از سوی آمریکا به عربستان سعودی مخالفتی ندارد اما تاکید دارد که انتقال چنین هواپیماهای پیشرفتهای به عادیسازی روابط بین ریاض و اسرائیل مشروط شود.
اکسیوس به نقل از یک مقام اسرائیلی نوشت: «ما به دولت ترامپ گفتهایم که تحویل اف-۳۵ به عربستان سعودی باید مشروط به عادیسازی روابط ریاض با اسرائیل باشد».
او تاکید کرد که نگذاشتن چنین شرطی، برای پیشرفت دیپلماتیک در روابط دو کشور سودمند نخواهد بود.
اکسیوس از قول یک مقام دیگر اسرائیل افزود: «برخلاف فروش اف-۳۵ به ترکیه که ما به شدت مخالف آن هستیم، نگرانی کمتری از وجود چنین سیستم تسلیحاتیای در عربستان سعودی داریم؛ اگر این بخشی از همکاری امنیتی منطقهای در چارچوب توافقات ابراهیم، مانند آنچه با امارات متحده عربی داریم، باشد.»
توافق ابراهیم
ترامپ ماه گذشته در تماس تلفنی با ولیعهد عربستان سعودی گفت که با پایان یافتن جنگ غزه، انتظار دارد ریاض به سمت عادیسازی روابط با اسرائیل حرکت کند.
او درباره دیدار با بن سلمان گفت: «اين فقط يک نشست نيست. ما داريم از عربستان سعودی قدردانی میکنيم.»
رييسجمهوری آمريکا تاکيد کرد از زمان حملات مشترک آمريکا و اسرائيل در ماه ژوئن به تاسيسات هستهای در ايران، علاقه کشورها به پيوستن به توافقهای ابراهیم افزايش يافته است.
ترامپ اين حملات را اقدامی دانست که به گفته او «ايران را از کار انداخت» و گفت اين موضوع يکی از محورهای اصلی گفتوگو با ولیعهد عربستان سعودی خواهد بود.
