کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در بیانیهای با اشاره به اعمال مکانسیم ماشه گفت که این اتحادیه اکنون و بدون تاخیر، همه تحریمهای هستهای سازمان ملل و اتحادیه اروپا که قبلا لغو شده بودند، را اجرا خواهد کرد.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت که بازگشت تحریمها نباید پایان دیپلماسی با ایران در مورد مسئله هستهای باشد، که همچنان یک چالش کلیدی برای امنیت منطقهای و بینالمللی است.
او تاکید کرد که یک راهحل پایدار برای مسئله هستهای ایران تنها از طریق مذاکره و دیپلماسی قابل دستیابی است.
کایا کالاس از ایران خواست که بدون تاخیر، همکاری خود را با آژانس بینالمللی انرژی اتمی را به طور کامل از سر بگیرد.
سازمان ملل شنبه شب به وقت شرق آمریکا و بامداد یکشنبه به وقت ایران، بار دیگر تحریمهایی را که ذیل توافق هستهای ۲۰۱۵ تعلیق شده بودند، علیه ایران بازگرداند. این اقدام پس از شکست مذاکرات فشرده حکومت ایران با سه کشور اروپایی – بریتانیا، فرانسه و آلمان – در نیویورک و در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل صورت گرفت.
چهار مقام ایرانی و دو فرد مطلع به خبرگزاری رویترز گفتهاند که در نبود پیشرفت در گفتوگوها، انزوای اقتصادی ایران تشدید خواهد شد و خشم عمومی را دامن خواهد زد. اما به گفته آنان، پذیرش خواستههای غرب نیز میتواند به شکاف در ساختار حاکمیت و عقبنشینی از باورهای ایدئولوژیک نظام مبنی بر «تسلیم نشدن در برابر فشار غرب» منجر شود.
نگرانی از حملات احتمالی اسرائیل
به گزارش رویترز، یکی از مقامات ایرانی گفت: «حاکمیت روحانی در تنگنای سختی گرفتار شده است. موجودیت جمهوری اسلامی در خطر است. مردم ما دیگر تاب فشار اقتصادی بیشتر یا جنگی تازه را ندارند.»
این نگرانیها با احتمال حملات جدید اسرائیل به تاسیسات هستهای ایران در صورت شکست دیپلماسی هستهای شدت گرفته است. در ماه ژوئن (خرداد)، تنها یک روز پیش از دور تازه مذاکرات برنامهریزیشده با آمریکا، حملات هوایی اسرائیل و سپس سه حمله آمریکا به تاسیسات هستهای ایران، تهران را شوکه کرد و منجر به جنگی ۱۲ روزه شد.
دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا، و بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، هشدار دادهاند که در صورت ازسرگیری غنیسازی اورانیوم، دوباره به ایران حمله خواهند کرد. غلامعلی جعفرزاده ایمنآبادی، نماینده پیشین مجلس، نیز گفته است: «احتمال وقوع جنگ بالاست، با توجه به موضع تهاجمی اسرائیل و حمایت گسترده آمریکا.»
تحریمها و تردیدها در تهران
سه کشور اروپایی در ۲۸ اوت مکانیسم ماشه را فعال کردند و حکومت ایران را به نقض توافق ۲۰۱۵ متهم ساختند. بازگشت تحریمها پس از تلاشهای ناموفق برای تعویق آن در جریان مجمع عمومی سازمان ملل اجرایی شد.
مقامهای ایرانی گفتهاند این تحریمها آنان را به اتخاذ موضعی سختتر در پرونده هستهای سوق خواهد داد. اما تحلیلگران معتقدند تهدید حملات اسرائیل دست تهران را بسته است. یک مقام پیشین که رویترز او را «میانهرو» توصیف کرده، گفته است: «رهبری ایران میداند که در موقعیت ضعیفی قرار دارد و با فشارهای داخلی و منطقهای روبهروست، بنابراین بعید است گامهای تند بردارد.»
به گفته منابع، اختلاف نظر در میان نخبگان حاکم بر سر نحوه مدیریت بحران افزایش یافته است؛ برخی خواستار موضع سختترند و برخی دیگر هشدار میدهند که چنین رویکردی میتواند فروپاشی نظام را تسریع کند. در همین حال، با احیای کارزار «فشار حداکثری» ترامپ، برخی تصمیمگیران در تهران معتقدند «حفظ وضعیت موجود – نه جنگ، نه توافق، و ادامه مذاکرات – بهترین گزینه است.»
تحریمهای سازمان ملل تجارت ایران را بیش از پیش محدود میکند. این تحریمها شامل محدودیتهای شدید بر صادرات نفت، بخش بانکی و مالی، تحریم تسلیحاتی، ممنوعیت غنیسازی و بازفرآوری اورانیوم، محدودیت بر فعالیتهای موشکی، انسداد داراییها و ممنوعیت سفر مقامات ایرانی است.
خشم عمومی و فشار اقتصادی
در کنار این چالشها، نارضایتی عمومی از مشکلات اقتصادی نیز رو به افزایش است. نرخ تورم رسمی حدود ۴۰ درصد اعلام شده، اما برخی برآوردها آن را بیش از ۵۰ درصد میدانند. رسانههای داخلی از افزایش چشمگیر قیمت مواد غذایی، مسکن و خدمات عمومی خبر دادهاند.
یک معلم دبستان در تهران به رویترز گفت: «ما همین حالا هم برای گذران زندگی مشکل داریم. تحریمهای بیشتر یعنی فشار اقتصادی بیشتر. چطور قرار است زنده بمانیم؟»
رهبران جمهوری اسلامی نگراناند که این نارضایتی عمومی به اعتراضات گسترده تبدیل شود و جایگاه آنان در عرصه داخلی و بینالمللی را بیش از پیش تضعیف کند. ایران تاکنون توانسته با کمک چین، خریدار اصلی نفت، از فروپاشی کامل اقتصادی جلوگیری کند، اما با بازگشت تحریمهای سازمان ملل، آینده صادرات نفت و تجارت خارجی ایران با ابهام بیشتری روبهرو خواهد شد.
به گزارش نشریه اسرائیل نشنال نیوز، این تماسها با هدف جذب نیرو، ایجاد رعب عمومی و بهرهگیری از شرایط جنگی برای تاثیرگذاری روانی بر افکار عمومی انجام شدهاند.
بر پایه این گزارش، پلیس اسرائیل و سازمان ملی امنیت سایبری، از دریافت حجم گستردهای از گزارشهای مردمی درباره تماسهای تلفنی ناشناس خبر دادهاند. در این تماسها، پیامی ضبطشده به زبان عبری شکسته پخش شده که در آن گفته میشود: «اطلاعات ایران بهدنبال جذب عوامل واجد شرایط است.»
مسئولان سازمان ملی امنیت سایبری، این اقدام را «کارزاری هماهنگشده» از سوی عوامل وابسته به نهادهای اطلاعاتی جمهوری اسلامی توصیف کردهاند. به گفته این نهاد، منشأ تماسها شمارههایی با پیششمارههای ۶۸۱۷-۰۳ و ۳۰۶۷-۰۳ بودهاند که بهصورت همزمان با دهها شهروند تماس برقرار کردهاند.
این سازمان تاکید کرده که این اقدام، تلاشی آشکار برای ترساندن مردم و ایجاد بیثباتی روانی در شرایط جنگی است.
در واکنش به این اقدام، سازمان ملی امنیت سایبری با انتشار اطلاعیهای عمومی از مردم خواسته است از پاسخ دادن به اینگونه تماسها خودداری کنند.
در این اطلاعیه آمده است که اگر فردی بهطور اتفاقی به چنین تماسی پاسخ دهد، باید بلافاصله تماس را قطع کند و از فشردن هرگونه دکمه در حین تماس خودداری کند.
این نهاد همچنین خاطرنشان کرده که صرف پاسخ دادن به تماس، هیچ آسیبی به دستگاه تلفن همراه وارد نمیکند.
پلیس اسرائیل نیز با صدور بیانیهای اعلام کرده که «صدها شهروند با تماس به خط اضطراری ۱۰۰ از دریافت تماسهایی با محتوای مشکوک خبر دادهاند که در آن فردی به زبان عبری شکسته تلاش داشته با آنها گفتوگو کرده و پیشنهاد پیوستن به یک سازمان ایرانی را مطرح کند.»
در ادامه این بیانیه آمده است: «این تماسها با هدف ایجاد رعب و وحشت در میان مردم در زمان جنگ طراحی شدهاند و تلاشهایی از سوی نهادهای اطلاعاتی جمهوری اسلامی ایران هستند تا با جذب شهروندان اسرائیلی، به جمعآوری اطلاعات و انجام اقدامات خرابکارانه در خاک اسرائیل بپردازند.»
اسرائیل نشنال نیوز تاکید کرده است که این رویداد بهعنوان بخشی از الگوی فعالیتهای حکومت ایران برای پیشبرد جنگ ترکیبی علیه اسرائیل مورد ارزیابی قرار گرفته و نهادهای امنیتی اسرائیل با جدیت در حال بررسی ابعاد مختلف آن هستند.
تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد و مقامات وعده دادهاند که در صورت شناسایی منشأ دقیق تماسها، اقداماتی جدی و متقابل صورت خواهد گرفت.
در این نامه آمده است بیانیه ۱۱ مادهای جبهه اصلاحات، تلاشی مسئولانه و در چارچوب قانون اساسی برای عبور کشور از بحرانها و بازگشت به مسیر توسعه متوازن بوده و نه بر مبنای تقابل، بلکه مبتنی بر گفتوگو و منافع ملی تدوین شده است. نویسندگان تاکید کردهاند که مفاد این بیانیه حاصل فرآیند مشورت و تصمیمگیری جمعی بوده و ریشه در تجربههای تاریخی و دغدغههای ملی دارد.
جبهه اصلاحات یکشنبه ۲۶ مرداد در بیانیهای با اشاره به اینکه امروز، روان جمعی ایرانیان زخمی است و سایه ناامیدی و اضطراب، همچنان بر زندگی روزمره مردم سنگینی میکند، بر ضرورت اقداماتی نظیر تعلیق داوطلبانه غنیسازی اورانیوم و گشودگی نسبی در فضای سیاسی و اقتصادی کشور تاکید کرده بود.
در آن بیانیه که واکنش منفی طیف دیگری از نیروهای جمهوری اسلامی را برانگیخت، با اشاره به نتایج جنگ ۱۲ روزه، گفته شده بود: « پیامدهای جنگ در کنار تورم افسارگسیخته، رکود تولید، سقوط ارزش پول ملی و فرار سرمایه، خطر فلج اقتصادی را بیش از هر زمان برجستهتر کرده است.»
در نامه سرگشاده تازه، اعضای جبهه اصلاحات هشدار دادهاند که تلاش برای نسبت دادن این بیانیه به معدود افراد «جای پرسش و نگرانی» دارد. آنها در نامه خود تاکید کردهاند: «اگر به دلیل انتشار این بیانیه پیگردی صورت گیرد، همه ما مسئولیم و آماده پاسخگویی هستیم؛ چرا که این مواضع نمایانگر دیدگاه مجموعه جبهه اصلاحات ایران است.»
در ادامه این نامه، با یادآوری نقش جریان اصلاحات در مقاطع حساس تاریخی، آمده است که پیشنهادهای مطرحشده در بیانیه نه تهدیدی برای امنیت ملی، بلکه گامی برای تحکیم وحدت، افزایش اعتماد عمومی و کارآمدی نظام است. اعضا همچنین تاکید کردهاند که در این بیانیه هیچ مطلب خلاف واقع یا تبلیغ علیه نظام وجود ندارد و همه مفاد آن با هدف اصلاح ساختارهای ناکارآمد و تضمین حقوق ملت تدوین شده است.
امضاکنندگان نامه، ضمن ابراز نگرانی از محدودتر شدن فضای نقد و گفتوگو، هشدار دادهاند که خاموش کردن صدای منتقدان دلسوز «نه به سود نظام است و نه به نفع مردم» و کشور بیش از هر زمان دیگر به شنیدن و استفاده از ظرفیتهای جریان اصلاحطلبی نیاز دارد. آنان در پایان بار دیگر بر التزام خود به مسیر اصلاحطلبی تاکید کرده و گفتهاند که برای پذیرش هزینههای احتمالی این راه آمادهاند.
این نامه به امضای اعضای حقیقی و حقوقی جبهه موسوم به اصلاحات از جمله احزاب و انجمنهای اصلاحطلب و شماری از چهرههای سیاسی مانند محسن آرمین، بهزاد نبوی، آذر منصوری، غلامرضا ظریفیان و دیگر فعالان اصلاحطلب رسیده است.
این روزنامه مینویسد اگرچه تمرکز اصلی در جنگ ماه ژوئن میان [حکومت] ایران و اسرائیل بر برنامه هستهای جمهوری اسلامی بود، اما حملات موشکی ایران که جان نزدیک به ۳۰ اسرائیلی را گرفت و هزاران نفر را زخمی کرد، بار دیگر خطر این زرادخانه را در مرکز توجه قرار داد.
مقامهای اسرائیلی میگویند تهران قصد دارد تعداد موشکهای بالستیک خود را از حدود ۲۵۰۰ فروند کنونی به ۸۸۰۰ فروند تا میانه سال ۲۰۲۷ و بیش از ۱۰ هزار فروند تا سال ۲۰۲۸ افزایش دهد. به نوشته اورشلیم پست، [حکومت] ایران در حال حاضر روی بازسازی تاسیسات تولید سوخت جامد متمرکز شده و به دنبال خرید «میکسرهای سیارهای» از چین است؛ تجهیزاتی که نقشی کلیدی در تولید موشکهای پیشرفته دارند.
این روزنامه همچنین به نقل از دیوید بارنئا، رئیس موساد، نوشت که روسیه و چین باید «ده بار فکر کنند» پیش از آنکه به ایران برای بازسازی توان موشکی کمک کنند. به گفته او، اسرائیل برتری هوایی خود را در جنگ اخیر به رخ کشیده و نشان داده که میتواند سامانههای تسلیحاتی ایران را بیاثر کند. بارنئا هشدار داده است که اگر چین بیش از پیش روی همکاری با تهران حساب باز کند، باید «هزار بار بیندیشد»، زیرا این تجهیزات میتوانند مستقیماً هدف حملات اسرائیل قرار گیرند.
اورشلیم پست در بخش دیگری از گزارش خود به تحرکات هوایی ایران اشاره کرده و نوشته است یک نماینده مجلس در ایران مدعی شده روسیه تعدادی جنگنده میگ-۲۹ به تهران ارسال کرده است. هرچند این هواپیماها در برابر جنگندههای اف-۳۵ اسرائیل تهدیدی تعیینکننده نیستند، اما میتوانند در حملات بعدی اسرائیل مقاومت بیشتری ایجاد کنند. این روزنامه اضافه کرده است در صورت تحویل جنگندههای پیشرفتهتر سوخو-۳۵ از سوی مسکو، موازنه قدرت میتواند برای اسرائیل چالشبرانگیزتر شود.
با این حال، اورشلیم پست یادآور میشود که ادعاهای ایران درباره دریافت جنگندههای روسی همیشه به معنای تغییر واقعی در میدان نبرد نیست. تهران پیشتر گفته بود سوخو-۳۵ تحویل گرفته است، اما هیچیک از این هواپیماها در جنگ ژوئن علیه اسرائیل حضور نداشتند. به نوشته این روزنامه، چه بازسازی موشکهای بالستیک و چه دریافت جنگندههای روسی در نهایت میتواند تهدیدی بالقوه باشد، اما در حال حاضر بیشتر به عنوان بخشی از راهبرد بازدارندگی و نمایش قدرت [حکومت] ایران ارزیابی میشود.
