محمد رضوانیفر، رئیس کل گمرک جمهوری اسلامی اعلام کرد در شش ماه نخست سال ۱۴۰۳، حدود ۴۳ تُن شمش طلا به ارزش ۲/۵ میلیارد دلار به کشور وارد شده است. این میزان واردات طلا ۶ برابر نیمه نخست سال ۱۴۰۲ است. آیا ۶ برابر شدن واردات طلا، واکنشی است به هجوم بیسابقه به بازار طلا در ۱۳ صفر؟
گمرک جمهوری اسلامی اعلام کرده است از فروردین تا شهریور ماه سال ۱۴۰۳، مجموعا ۴۲/۸ تن شمش طلا به ارزش دو و نیم میلیارد دلار به کشور وارد شده است. این در حالیاست که در شش ماه نخست سال ۱۴۰۲، تنها ۷/۳ تن شمش طلا به ارزش ۴۶۶ میلیارد دلار به کشور وارد شده بود.
این دو رقم نشان میدهد واردات طلا در شش ماهه نخست سال ۱۴۰۳ نسبت به مدت مشابه در سال پیش، از نظر وزن نزدیک به ۶ و از نظر ارزش نزدیک به ۵ برابر افزایش یافته است.
به گفته رضوانیفر، ۹۶/۸ درصد شمشهای طلا در این مدت از طریق فرودگاه «امام خمینی» و باقی این واردات هم از مبادی گمرکی باشماق، تبریز، مشهد، فرودگاه اصفهان، پیرانشهر و یزد ترخیص شدهاند.
پیش از این، تلاشهایی برای رفع تعهد ارزی صادر کنندگان از طریق واردکردن طلا به جای ارز و ارائه آن به مرکز مبادله ارز و طلای ایران انجام گرفته بود. با این وجود در مسیر انجام این مصوبه موانعی هم به وجود آمد.
در خرداد ماه ۱۴۰۳، اداره رسیدگی به تعهدات صادراتی و وارداتی بانک مرکزی با صدور ابلاغیهای به مرکز مبادله ارز و طلای ایران، اعلام کرد این مرکز باید از عرضه طلای وارداتی از سوی صادرکنندگان پتروشیمی، فولاد، فلزات اساسی رنگین و فرآوردههای نفتی به منظور رفع تعهد ارزی این صادرکنندهها خودداری نماید.
عمده صادرات غیرنفتی جمهوری اسلامی را همین اقلام تشکیل دادند.
سابقه بزرگنمایی ذخایر طلا
در دوره ریاست جمهوری محمود احمدینژاد اعلام ذخایر طلای بانک مرکزی جمهوری اسلامی و جزئیات واردات آن به بهانه تحریمها متوقف شد.
محمود بهمنی، رئیس کل بانک مرکزی در دوره احمدی نژاد در سال ۱۳۹۰ میزان ذخایر طلای کشور را ۵۰۰ تن اعلام کرد، رقمی عجیب که همان زمان هم قابل پذیرش نبود. بعدها با تغییر دولت در سال ۱۳۹۲ و روی کار آمدن حسن روحانی، در سال ۱۳۹۵ مشخص شد در سال ۱۳۹۰، ذخیره طلای بانک مرکزی تنها ۴۵ تن بوده است و بهمنی رقمی حدودا ۱۰ برابر رقم واقعی را اعلام کرده است.
۱۱ تیرماه ۱۴۰۳ هم محمدرضا فرزین، از مدیران اقتصادی دوران ریاست جمهوری احمدینژاد، که ابراهیم رییسی او را به سمت ریاست کلی بانک مرکزی منصوب کرد، بدون اشاره به میزان ذخایر طلای بانک مرکزی، گفت: « یکی از اهداف اصلی بانک مرکزی افزایش ذخایر ارزی است و با اطمینان میتوان گفت که ذخایر آزاد ارزی و ذخایر طلا در حال افزایش است. »
ماجرای ۱۳ صفر ۱۴۰۳
مرداد ماه ۱۴۰۳، در اتفاقی بیسابقه، برخی سلبریتیها در فضای مجازی به صورت هماهنگ شروع به تبلیغ شایعه خوش یمنی خرید طلا در ۱۳ ماه قمری «صفر» کردند.
اقدامی که برخی آن را سازماندهی شده و مرتبط با جمهوری اسلامی دانستند. در پی این تبلیغات، سطح هجوم مردم به بازارهای طلا به حدی بود که محمد کشتیآرای، نایبرییس ۷۵ ساله اتحادیه طلا و جواهر ایران گفت در ۶۴ سالی که در بازار فعالیت داشته، شاهد چنین پدیدهای نبوده است.
آمار مشخصی از حجم طلای خریداری شده در آن روز ارائه نشده است، اما در صورتی که آمار رییس کل گمرک، واقعی باشد، شاید یکی از دلایل آن هجوم در ۱۳ صفر روشن شده باشد.
در صورتی که آمار اعلامی از سوی رییس کل بانک مرکزی واقعیت داشته باشد و از جنس گفتههای بهمنی در سال ۱۳۹۰ برای تایید ادعای رئیس کل فعلی بانک مرکزی نباشد، شاید این آمار پاسخی به چرایی هجوم بی سابقه مردم به بازار طلا در «۱۳ صفر» باشد.
به خصوص آنکه شرکتها و اشخاص مورد اعتماد جمهوری اسلامی، برای دور زدن تحریمها از طلا به جای ارز در معاملات خود استفاده میکنند و شاید بخشی از آن را برای تامین مالی با شایعه «۱۳ صفر» در بازار به قیمت مناسب تبدیل کرده باشند.
به این ترتیب، صاحبان آن ۴۲/۸ تن طلا، احتمالا توانستند در آن هجوم برای خرید، بخشی از طلای وارد شده را به فروش برسانند.
سابقه معامله با شمش طلا به جای ارز
۱۷ بهمن ۱۴۰۲ یک گروه هکری با هک سرورهای تندر صحرا، تصویری از یک سند مالی را منتشر کرده که نشان داد این شرکت که در زمینه صنایع پهپادی با روسیه همکاری داشته معاملات خود را به جای دلار یا هر ارز دیگری با شمش طلا انجام داده است.
سابقه معاملات این چنینی محدود به جنگ اوکراین و معاملات پهپادی با روسیه نیست.
آذرماه سال ۱۳۹۴، «طلا» موضوع چهاردهمین دادگاه بابک زنجانی، متهم اقتصادی مشهور دوران ریاست جمهوری احمدینژاد بود.
در آن جلسه، قاضی دادگاه از زنجانی درباره خرید ۱/۵ تن طلا از آفریقا توضیح خواست. زنجانی در پاسخ به قاضی گفت با هماهنگی رییس کل وقت بانک مرکزی قرار بود ۱/۵ تن طلا از دو نفر به نامهای «آقای میم» و «آقای الف» خریداری و به کشور وارد شود.
زنجانی افزود طلاهای خریداریشده در ترکیه توقیف شده و پس از رفع توقیف به دبی منتقل شده اما در دبی متوجه شدند روی شمشها اکریل پاشیده شده و طلاها تقلبی بودند.
بر اساس این گزارش، نتایج یک پژوهش دانشگاهی که در نشریه «ساینس ادونسز» منتشر شده، نشان میدهد ۳/۵ درصد از مساحت ایران به دلیل استخراج آبهای زیرزمینی برای آبیاری در حال فرونشست است.
مهدی معتق و محمود حقشناس حقیقی از دانشگاه لایبنیتس آلمان، دادههای ماهوارهای جمعآوریشده بین سالهای ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰ میلادی را برای ارزیابی تاثیر استخراج آبهای زیرزمینی در سراسر ایران تجزیه و تحلیل کردند.
به گفته آنها، این اتفاق نتیجه برداشت بیش از حد از آبهای زیرزمینی است و ممکن است صدها تا هزاران سال طول بکشد تا این آب دوباره پر شود.
به گزارش روزنامه بریتانیایی گاردین، بیشترین فرونشست در باغات کاشت پسته در استان کرمان و با نرخ بیش از ۳۵ سانتیمتر در سال ثبت شده است.
معتق هشدار داد اکنون نیاز فوری به اقدام فوری و سیاست منسجم در زمینه آبهای زیرزمینی وجود دارد.
فرونشست زمین بر زیرساختهایی مانند فرودگاهها، جادهها و راه آهن تاثیر میگذارد.
در ایران تختجمشید و دیگر بناهای باستانی اطراف آن مثل نقش رستم سالهاست با پدیده فرونشست زمین مواجه هستند.
به گفته محققان، استخراج ناپایدار آبهای زیرزمینی تقریبا ۹۰ میلیون نفر را در کشور به بحران آب میکشاند.
روزنامه دنیای اقتصاد هشتم شهریور بیشترین نرخ فرونشست در ایران را مربوط به استانهای کرمان، البرز و مرکزی دانست و با با تاکید بر اینکه فرونشست بالای چهار میلیمتر در سال، به معنای رسیدن شرایط به نقطه بحرانی است، نوشت این نرخ در ۱۴ استان کشور بالای ۱۰ سانتیمتر در سال است.
علی بیتاللهی، رییس بخش خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، هم در ۲۸ شهریور از زندگی سه میلیون نفر در تهران بر روی پهنه فرونشستی خبر داده و گفته بود نرخ فرونشست زمین در تهران به ۲۰ سانتیمتر رسیده است.
نرخ فرونشست ایران در بین بالاترین رتبههای جهان قرار دارد و ممکن است در برخی مناطق که سفرههای زیرزمینی به طور کامل ریزش کرده اند غیرقابل برگشت باشد.
بحث درباره حمایت نظامی جمهوری اسلامی از روسیه در جنگ اوکراین یکی از محورهای اصلی این دیدار بود که حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد انجام شد.
در بیانیه مطبوعاتی اتحادیه اروپا که روز چهارشنبه چهارم مهر منتشر شده، آمده این دیدار فرصتی بود تا موضع این اتحادیه در مورد مجموعه گستردهای از «مسائل مشکلساز»، به ویژه حمایت نظامی ایران از روسیه و بحرانهای منطقهای به اشتراک گذاشته شود.
بورل در این دیدار تاکید کرد اتحادیه اروپا شدیدا ارسال اخیر موشکهای بالستیک ساخت ایران به روسیه را محکوم میکند.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا خطاب به عراقچی خاطر نشان کرد که این اتحادیه اقدام ایران را تهدیدی مستقیم برای امنیت اروپا میداند.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و دیپلمات ارشد این اتحادیه، پیشتر و در ۲۳ شهریور در واکنش به گزارشها مبنی بر این که تهران به روسیه در حال جنگ با اوکراین موشکهای بالستیک داده، گفت اتحادیه اروپا در حال بررسی تحریمهایی است که بخش هوانوردی ایران را هدف قرار میدهند.
آمریکا، آلمان، بریتانیا و فرانسه روز ۲۰ شهریور از وضع تحریمهای تازه علیه جمهوری اسلامی از جمله علیه شرکت هواپیمایی ایرانایر خبر دادند.
روز ۱۶ شهریور، روزنامه والاستریت ژورنال به نقل از یک مقام آمریکایی گزارش داد با وجود هشدارهای غرب، جمهوری اسلامی محمولهای از موشکهای بالستیک کوتاهبرد را در اختیار روسیه قرار داده است.
بر اساس بیانیه روز چهارشنبه اتحادیه اروپا، بخش دیگری از دیدار بورل و عراقچی به وضعیت خاورمیانه اختصاص داشت. در این دیدار بورل با تاکید بر خطر تشدید تحرکات نظامی و پیامدهای آن برای تمام منطقه، خواستار رسیدگی سریع به وضعیت آن شد.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ضمن تاکید بر حمایت از صلح از ایران خواست از نفوذ خود برای پیشگیری از تشدید تنشها استفاده کند.
بورل در این دیدار گفت آتشبس در غزه و توافق در مورد بازگرداندن گروگانهای اسرائیل باید اولویت اصلی برای بهبود وضعیت غیرنظامیان در نوار غزه باشد.
حکومت ایران پس از حمله هفتم اکتبر حماس به اسرائیل، به دلیل حمایتهایش از این گروه مورد انتقاد شدید غرب قرار گرفته است و مقامهای غربی بارها از تهران خواستهاند با توجه به نفوذش بر حماس از تشدید تنش در منطقه جلوگیری کند.
حمله حماس به رویارویی مستقیم جمهوری اسلامی و اسرائیل هم کشید و تهران شامگاه ۲۵ فروردین با بیش از ۳۰۰ موشک کروز، موشک بالستیک و پهپاد به اسرائیل حمله کرد. این اولین حمله مستقیم حکومت ایران به خاک اسرائیل بود.
اسرائیل نیز در پاسخ به عملیات نظامی حکومت ایران، بامداد ۳۱ فروردین پایگاه هوایی هشتم شکاری اصفهان را هدف قرار داد.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با اشاره به اهمیت رعایت حقوق بشر و آزادیهای اساسی، از مقامات ایران خواست حقوق شهروندان خود را رعایت کند.
بورل در این دیدار خواستار پایان دادن جمهوری اسلامی به بازداشتهای خودسرانه، از جمله بازداشت شهروندان اتحادیه اروپا شد.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با اشاره به نقش خود به عنوان هماهنگکننده در برجام بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد، برای تسهیل یک راهحل دیپلماتیک که نگرانی طرفها را برطرف کند،اعلام آمادگی کرد.
در پایان بیانیه مطبوعاتی اتحادیه اروپا آمده هر دو طرف بر اهمیت گفتوگو برای رسیدگی به چالشهای ژئوپلیتیکی و دوجانبه تاکید کردند.
عراقچی که هم اکنون همراه با مسعود پزشکیان در نیویورک به سر میبرد. او علاوه بر بورل، دیدارهای دیگری از جمله دیدار با دیوید لمی، همتای بریتانیایی خود داشته است. او یکی از اعضای ارشد تیم مذاکرهکننده هستهای در توافق برجام بود.
ترامپ روز چهارشنبه چهارم مهر در پست خود افزود: «شرایط خوبی برای کسی نیست. من با مردان، تفنگها و سلاحهایی بیش از آنچه تا به حال دیدهام، احاطه شدهام.»
او در ادامه ضمن تشکر از کنگره برای تایید بودجه بیشتر برای سرویس مخفی آمریکا، نوشت هر حمله به یک رییس جمهوری سابق در این کشور به معنای مرگ افراد مهاجم است.
پیشتر ستاد انتخاباتی ترامپ در بیانیهای اعلام کرده بود مقامهای اطلاعاتی آمریکا سوم مهر به ترامپ درباره «تهدیدهای واقعی و مشخص» جمهوری اسلامی برای ترور او گزارش دادند.
طبق این بیانیه، تلاشهای تهران برای ترور ترامپ با هدف بیثباتسازی آمریکا و تفرقهافکنی در این کشور صورت گرفته است.
ترامپ شامگاه شنبه ۲۳ تیر در تجمع انتخاباتی خود در ایالت پنسیلوانیا هدف گلوله قرار گرفت و از ناحیه گوش مجروح شد. او از این حمله جان سالم به در برد.
شبکه سیانان بعد از آن و در تاریخ ۲۶ تیر گزارش داد مقامهای آمریکایی در هفتههای اخیر از یک منبع انسانی، اطلاعاتی در خصوص توطئه جمهوری اسلامی به منظور تلاش برای ترور ترامپ به دست آورده بودند. با این حال شواهدی مبنی بر ارتباط ضارب ترامپ با حکومت ایران به دست نیامد.
نمایندگی جمهوری اسلامی در سازمان ملل گزارش تلاش تهران برای ترور ترامپ را «بیاساس و مغرضانه» خواند.
به گزارش سیانان، این اطلاعات باعث شده بود سرویس مخفی ایالات متحده تدابیر امنیتی خود را برای محافظت از رییسجمهوری پیشین این کشور افزایش دهد.
وبسایت پولیتیکو هم بعد از آن گزارش داد جامعه اطلاعاتی آمریکا به طور فزایندهای شواهدی دریافت کرده که نشان میدهد ایران به طور فعال در حال برنامهریزی برای کشتن ترامپ، احتمالا در آستانه انتخابات نوامبر است و ممکن است تلاشهای بیشتری برای ترور ترامپ در هفتههای آینده انجام شود.
دو مقام ارشد آمریکایی که به شرط ناشناس ماندن با پولیتیکو گفتوگو کردند، گفتند ایران سالها در نظر داشته به خاطر کشتن قاسم سلیمانی از ترامپ انتقام بگیرد، اما اطلاعات اخیر نشان میدهد که تهدیدها در ماههای اخیر افزایش یافته و مقامات به اطمینان بیشتری درباره نیات تهران رسیدهاند.
علی باقری کنی، سرپرست پیشین وزارت خارجه ایران، در گفتوگو با فرید زکریا در سیانان درباره گزارش این شبکه در مورد توطئه جمهوری اسلامی برای ترور ترامپ گفت تهران پس از کشته شدن سلیمانی «فقط» از طریق ظرفیتهای حقوقی داخلی و بینالمللی به دنبال پیگرد عاملان کشتن سلیمانی بوده است.
کارزار انتخاباتی ترامپ هم در ماههای گذشته هدف حمله هکرهای مورد حمایت جمهوری اسلامی قرار گرفته است.
روزنامه وال استریت ژورنال ۲۲ مرداد در گزارشی نوشت هک کارزار انتخاباتی ترامپ باعث شده که مقامهای اطلاعاتی آمریکا، جمهوری اسلامی را به عنوان بزرگترین تهدید برای تاثیرگذاری بر انتخابات آمریکا بدانند؛ پیشتر آنها، از روسیه به عنوان بزرگترین تهدید برای انتخابات آمریکا یاد میکردند.
سازمانهای امنیتی آمریکا ۲۸ شهریور اعلام کردند که نیروهای سایبری جمهوری اسلامی در خرداد سال جاری برای افرادی که در آن زمان همراه کارزار انتخاباتی بایدن بودند، ایمیلهایی ارسال کردند که حاوی گزیدهای از محتوای دزدیدهشده از کارزار انتخاباتی ترامپ بود.
بر اساس این گزارش جمهوری اسلامی نه تنها به دنبال ایجاد هرج و مرج در آمریکاست، بلکه به طور مستقیم تلاش دارد تا به نامزدی ترامپ ضربه بزند؛ درگیر کردن مستقیم آمریکاییها در عملیاتهای نفوذی خود از جمله تامین مالی اعتراضات حامی فلسطین در دانشگاهها و انتشار اطلاعات نادرست از طریق شبکههای گسترده آنلاین بخشی از این تلاشها است.
تعدادی از اعضای مجلس نمایندگان آمریکا روز یکم مرداد و پس از ترور ناموفق ترامپ در ۲۴ تیر با اشاره به تهدیدات مداوم جمهوری اسلامی علیه او، از کیمبرلی چیتل، رییس سرویس مخفی این کشور به دلیل عدم اتخاذ تدابیر امنیتی مناسب برای محافظت از رییسجمهوری پیشین ایالات متحده به شدت انتقاد کردند.
