ایلنا: کودکان، زنان و شهروندان خارجی در کارگاههای حاشیه تهران استثمار میشوند
خبرگزاری ایلنا از «استثمار» کودکان، زنان و اتباع خارجی در کارگاههای حاشیه تهران خبر داد و نوشت شماری از کارفرمایان با سوءاستفاده از ضعف و فقدان امکان شکایت آنان، این کارگران را بدون بیمه و سایر حقوق قانونیشان به کار میگیرند.
ایلنا روز سهشنبه، ۲۰ شهریور، در گزارشی با عنوان «استثمار کودکان و کارگرانِ تحت ستم در روز روشن» نوشت که در مناطقی مانند پاکدشت و شریفآباد در حاشیه پایتخت، کارگاههای تجاری فاقد کد کارگاهی تامین اجتماعی زیادی وجود دارد.
یک فعال کارگری به نام «جاودانی» به ایلنا گفت این کارگاهها اکثرا کودکان، افراد دارای معلولیت، افراد تحت تکفل بیمه والدین، افراد «بی دست و پا»، اتباع خارجی و زنان سرپرست خانوار را استخدام میکنند.
چنین افرادی به گفته نویسنده گزارش، «پای رفتن به مراجع قضایی و شکایت را ندارند» و راضی میشوند روزی ۱۲ ساعت، بدون وقت استراحت و بدون بیمه ساده تامین اجتماعی، «جان بکنند».
جاودانی تاکید کرد که کارگاههای تجاری فاقد کد بیمه باوجود درآمد ماهانه بسیار بالا، همه جا پراکندهاند و بازرسان کار و تامین اجتماعی هرگز به آنها سرکشی نمیکنند.
او از یک خیاطی زنانهدوزی در شریفآباد مثال زد که دختران ۱۵ ساله یا حتی کمسن و سالتر در آن بدون بیمه به کار گرفته شدهاند.
در ایران آمار رسمی دقیقی از کودکان کار وجود ندارد.
رضا شفاخواه، دبیر کمیته حقوق کودک کارگروه حقوق بشر اتحادیه سراسری کانونهای وکلا روز ۲۲خرداد در نشستی گفت آخرین آمار رسمی از تعداد کودک کار جمعیتی «سه میلیون نفری» است.
با اینحال، دو ماه پیش از آن و در اواخر فروردین، محمدرضا حیدرهایی، سرپرست دفتر امور آسیبدیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی ایران، از وجود ۱۲۰ هزار کودک کار در کشور خبر داده بود.
سال گذشته، روزنامه همشهری در گزارشی از وجود مدرسهای در منطقه ۱۶ در جنوب تهران خبر داده بود که در آن کودکانی که مجبورند کار و کسب را در کنار درس و تحصیل ادامه دهند، با چرخهای دستی کاری خود در مدرسه حاضر میشوند.
ایلنا در گزارش خود، تاکید کرد که کار بدون بیمه این کودکان به این معناست که از بازنشستگی و ازکارفتادگی خبری نیست و اگر حادثه کار رخ بدهد، هیچ کس کارگر مصدوم یا فوت شده را گردن نمیگیرد.
علاوه بر این کودکان کار، بسیاری از کارگران ساختمانی بزرگسال و ایرانی هم به دلیل نداشتن «گواهینامه مهارت فنی و حرفهای»، از بیمه محروماند.
پژمان جوزی، رییس انجمن صنعت ساختمان اواخر مرداد امسال از فعالیت یک میلیون و ۶۰۰ هزار کارگر ساختمانی در کشور خبر داد که به گفته او، حدود ٨٠٠ هزار نفرشان بیمه نیستند.
پیش از این و در دی ۱۴۰۲، اکبر شوکت، رییس کانون انجمنهای صنفی کارگران ساختمانی گفته بود بیمه حدود ۳۰۰ هزار نفر در طول سه سال گذشته قطع شده است.
به گفته شوکت، هیچ کارگر جدیدی بیمه نمیشود و حدود ۵۰۰ هزار نفر در نوبت بیمه هستند.
آمریکا اعلام کرد که این کشور تحریمهای جدیدی علیه جمهوری اسلامی به دلیل ارسال موشکهای بالستیک به روسیه اعمال میکند. همزمان آلمان، فرانسه و بریتانیا نیز از وضع تحریمهای تازه علیه جمهوری اسلامی خبر دادند. در دور تازه تحریمها از جمله ایران ایر هدف قرار گرفته است.
جان کربی، سخنگوی امنیت ملی کاخ سفید روز سهشنبه به خبرنگاران گفت که ایالات متحده به متحدانش در اعمال تدابیر تنبیهی علیه ایران به دلیل تحویل موشکهای بالستیک به روسیه میپیوندد.
او افزود که در صورت لزوم تحریمهای بیشتری علیه جمهوری اسلامی و روسیه را اعلام خواهد کرد.
سخنگوی امنیت ملی کاخ سفید خبر داد که تحریم های جدید ایرانایر پروازهای تجاری این کشور از ایران به بریتانیا و اروپا را محدود می کند.
سخنگوی پنتاگون نیز گفت:«آمریکا تایید میکند جمهوری اسلامی محمولههایی از موشکهای بالستیک کوتاهبرد فتاح ۳۶۰ را به روسیه منتقل کرده است که بر اساس برآورد ما این موشکها میتواند ظرف چند ماه آینده علیه اوکراین به کار گرفته شود.»
بر اساس اعلام کاخ سفید، دهها پرسنل نظامی روسیه در ایران برای استفاده از سامانه موشکی بالستیک دوربرد آموزش دیدهاند.
کاخ سفید افزود که ممکن است موشکهایی که روسیه به اوکراین شلیک میکند، به مناطقی خارج از اوکراین نیز اصابت کند. همچنین برای خاورمیانه خطرناک است که ایران بتواند از فناوریهای روسیه استفاده کند.
کمی قبل از آن، بلینکن که به لندن سفر کرده، روز سهشنبه ۲۰ شهریور در دیدار با دیوید لمی همتای بریتانیای خود گفت که انتظار میرود روسیه طی هفتههای آتی از موشکهای ارسالی ایران در جنگ اوکراین استفاده کند.
او ارسال موشکهای بالستیک از ایران به روسیه را تهدید کننده امنیت اروپا خواند و گفت واشینگتن تحریمهای بیشتری علیه حکومت ایران از جمله علیه شرکت هواپیمایی ایرانایر اعمال خواهد کرد.
وزیر امور خارجه ایالات متحده همچنین اعلام کرد که روسیه در حال اشتراکگذاری فناوریهایی است که جمهوری اسلامی به دنبال آنهاست، از جمله فناوریهای هستهای.
بلینکن افزود ارسال موشکهای ایرانی به روسیه این امکان را به مسکو میدهد که بر روی اهداف با برد طولانیتر تمرکز کند و از موشکهای خود برای این اهداف استفاده کند.
تحریمهای وزارت خزانهداری آمریکا
وزارت خزانهداری آمریکا تحریمهایی را علیه جمهوری اسلامی و روسیه اعمال کرد.
بر اساس بیانیه این وزارتخانه ۱۰ شخص و ۶ نهاد مستقر در ایران و روسیه به دلیل حمایت نظامی جمهوری اسلامی از جنگ روسیه در اوکراین تحریم شدند.
ایالات متحده ۹ کشتی با پرچم روسیه را شناسایی کرده و گفته که این کشتیها در تحویل تسلیحات از ایران به روسیه شرکت داشتند.
آمریکا این کشتیها را تحت رژیم تحریمهای واشینگتن به عنوان «اموال مسدود شده» معرفی کرد.
این وزارتخانه همچنین در بیانیه خود اعلام کرد که آمریکا اقدامات بیشتری را علیه شرکت هواپیمایی ایرانایر که قبلا تحریم شده بود، اعمال کرد.
آمریکا پیشتر ایرانایر را در ۱۴ آبان ۱۳۹۷ تحریم کرده بود.
در این بیانیه آمده است: «ایرانایر سابقه حمل و نقل کالا از طرف سپاه پاسداران و وزارت دفاع و لجستیک نیروهای مسلح را دارد. ایرانایر همچنین خدمات حمل و نقل کالا از جمله ارسال قطعات الکترونیکی و قطعات هواپیما را به روسیه ارائه کرده است.»
والی آدیمو، معاون وزیر خزانه داری گفت: «ایران ترجیح داده دخالت خود را در جنگ غیرقانونی روسیه بیشتر کند و ایالات متحده به همراه شرکای خود در کنار اوکراین خواهند ایستاد.»
با این همه به نظر میرسد این اقدامات و اظهارات برای سناتورهای جمهوریخواه کافی و راضیکننده نبوده است.
سناتور جیم ریش، عضو ارشد کمیته روابط خارجی سنای آمریکا، ارسال پهپاد و موشکهای بالستیک جمهوری اسلامی به روسیه را «نتیجه مستقیم سیاست شکستخورده» بایدن و هریس خواند و گفت: «اکنون باید مکانیسم ماشه را به سرعت فعال کنیم و راهبردی را اجرا کنیم که این رژیم را مهار کند.»
لیندسی گراهام، سناتور شاخص جمهوریخواه، نیز با اشاره به تهدیدات جمهوری اسلامی از جمله ارائه موشک به روسیه، حمایت از نیروهای نیابتیاش و تهدید به نابودی اسرائیل با سلاح هستهای، گفت: «من هرگز شرایط را به این اندازه مساعد برای وقوع حملهای مشابه ۱۱ سپتامبر ندیده بودم. جهان در آتش است و اگر سیاستهای خود را در قبال جمهوری اسلامی و دیگر بازیگران بد تغییر ندهیم، بدترین اتفاقات در راه خواهد بود.»
جونی ارنست، سناتور جمهوریخواه آمریکا، هم در واکنش به اظهارات آنتونی بلینکن درباره اعمال تحریمهای بیشتر علیه جمهوری اسلامی گفت: «ما باید تحریمهای موجود را اجرا کنیم و مانع از کسب میلیاردها درآمد نفتی غیرقانونی ایران شویم.»
او افزود: «هر دلاری که ما جلو آن را میگیریم، به معنای آن است که یک دلار کمتر به دست نیروهای تروریستی وابسته به جمهوری اسلامی میرسد که آمریکاییها و متحدان ما را هدف قرار میدهند.»
واکنش اتحادیه اروپا و بیانیه سه کشور اروپایی
اتحادیه اروپا در واکنش به انتقال موشکهای بالستیک ایران به روسیه اعلام کرد که «مجموعه قابل توجهی از اقدامات قاطع و هدفمند» را علیه ایران به کشورهای عضو این اتحادیه ارائه کرده است.
پیتر استانو، سخنگوی سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز سهشنبه گفت که انتقال موشکهای بالستیک ایران به روسیه نشاندهنده تشدید نظامی بیشتر و نقض قوانین بینالمللی است.
او تاکید کرد این اقدام جمهوری اسلامی با واکنش شدید اتحادیه اروپا مواجه خواهد شد.
همچنین بریتانیا، آلمان و فرانسه در بیانیه مشترکی نوشتند که به شدت صدور موشکهای بالیستیک ایران به روسیه را محکوم میکنند.
در این بیانیه آمده است: «این تقویت بیشتر حمایت نظامی ایران از جنگ تجاوزکارانه روسیه علیه اوکراین است و خواهیم دید که موشکهای ایران به خاک اروپا میرسند و رنج مردم اوکراین را افزایش میدهند. این اقدام از سوی ایران و روسیه، تشدید تنش است و تهدیدی مستقیم برای امنیت اروپاست.»
این سه قدرت اروپایی تاکید کردند که اقدامات فوری برای لغو قراردادهای دوجانبه خدمات هوایی با ایران انجام خواهند داد.
علاوه بر این، بریتانیا، آلمان و فرانسه «تعیین افراد و اشخاص مهم مرتبط با برنامه موشکی بالیستیک ایران و انتقال موشکهای بالیستیک و سایر تسلیحات به روسیه را پیگیری» خواهند کرد.
در بیانیه این سه کشور آمده است: «ما همچنین برای اعمال تحریمها علیه ایرانایر کار خواهیم کرد.»
پاریس، لندن و برلین از تهران خواستند فورا تمام حمایتهای خود از روسیه برای تقویت مسکو در جنگ با اوکراین را متوقف کند.
تحریمهای بریتانیا
دیوید لمی، وزیر امور خارجه بریتانیا، هم در نشست خبری با بلینکن با اشاره به ارسال موشکهای بالستیک از ایران به روسیه گفت: «این اقدامی نگرانکننده است که از سوی ایران مشاهده میکنیم و تشدید قابل توجه تنش به شمار میرود.»
بریتانیا نیز روز سهشنبه در واکنش به ارسال موشک از سوی جمهوری اسلامی به روسیه، هفت نام جدید به تحریمهای جمهوری اسلامی و سه نام جدید به تحریمهای روسیه اضافه کرد.
این تحریمهای بریتانیا شامل سازمانها و شرکتهایی هستند که با تولیدکنندگان پهپاد در ایران و روسیه همکاری دارند.
بریتانیا نامهای حمزه قلندری، علی جعفرآبادی و مجید موسوی را در فهرست تحریمها قرار داد.
به گفته بریتانیا، قلندری در فعالیتهای خصمانه جمهوری اسلامی از طریق مدیریت یا مشارکت در شرکتهای مرتبط با بخش دفاعی نقش داشته است.
جعفرآبادی در حمایت و تسهیل فعالیتهایی مانند توسعه موشکهای بالستیک که باعث بیثباتی کشورهای دیگر از جمله بریتانیا میشود، دست داشته و موسوی نیز در فعالیتهایی که هدف آن تضعیف امنیت اسرائیل است، از جمله تهدید، برنامهریزی یا اجرای این فعالیتها، شرکت داشته است.
بریتانیا سازمان منطقه آزاد بندر انزلی را به دلیل به دلیل «مشارکت در فعالیتهای خصمانه دولت ایران، از طریق حمایت یا تسهیل بخش دفاعی» تحریم کرد.
همچنین بریتانیا شرکتهای بهارستان کیش، چکاد صنعت فراز و سعد سازه فراز شریف را در فهرست تحریمها قرار داد.
بیانیه دولت بریتانیا
دولت بریتانیا نیز در بیانیهای اعلام کرد که در هماهنگی با شرکای بینالمللی، بریتانیا توافقات دوجانبه خدمات هوایی خود را با ایران لغو خواهد کرد که به محدود شدن توانایی ایرانایر در پرواز به بریتانیا منجر خواهد شد.
در این بیانیه تاکید شده که این اقدام پس از هشدارهای مکرر از سوی بریتانیا و شرکای بینالمللی که از ایران خواسته بودند انتقال برنامهریزی شده سلاحهای مرگبار به روسیه را متوقف کند، انجام شده است.
دولت بریتانیا تاکید کرد: «ما به استفاده از هر اهرمی که در اختیار داریم برای فشار به ایران به منظور پایان دادن به حمایت این کشور از تهاجم غیرقانونی پوتین ادامه خواهیم داد، به همین دلیل است که ما لغو تمامی خدمات هوایی مستقیم بین بریتانیا و ایران را آغاز کردهایم.»
در این بیانیه با اشاره به قرار دادن چهارصد نام در فهرست تحریم های ایران آمده است: «در اواخر این هفته مصوبات جدیدی در پارلمان خواهیم داشت تا تحریمهای اقتصادی را علیه ایران تقویت کند، این تحریمها اقلامی را هدف قرار میدهد که در تولید موشکهای بالستیک، پهپادها و سایر تسلیحات استفاده میشود.»
تحریمهای آلمان
وزارت امور خارجه آلمان نیز در واکنش به ارسال موشک از سوی جمهوری اسلامی به روسیه اعلام کرد شرکت هواپیمایی ایرانایر را تحریم خواهد کرد.
وزیر امور خارجه آلمان گفت که این کشور به همراه فرانسه و بریتانیا اقدامهای فوری برای لغو توافقهای خدمات هوایی دوجانبه با ایران انجام خواهد داد.
وزارت امور خارجه آلمان اعلام کرد که علاوه بر لغو توافقهای خدمات هوایی دوجانبه با ایران، به دنبال شناسایی و تحریم نهادها و افرادی که با برنامه موشکی بالستیک جمهوری اسلامی و انتقال موشکها و سایر تسلیحات به روسیه در ارتباط هستند، خواهد بود.
واکنش اوکراین
سخنگوی وزارت خارجه اوکراین گفت که در صورت استفاده روسیه از موشکهای بالستیک جمهوری اسلامی برای حمله به اهدافی در اوکراین، ممکن است روابط خود را با تهران قطع کند.
ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهوری اوکراین، نیز بدون نام بردن از جمهوری اسلامی خطاب به «کسانی که به پوتین کمک میکنند»، گفت: «ما هر کاری انجام خواهیم داد تا جهان برای پاسخهای قوی به جنگ افروزی یا هرگونه تلاش برای طولانی شدن جنگ یکپارچه شود.»
این اولین بار نیست که اوکراین تهران را به قطع روابط خود بر سر حمایت تهران از روسیه تهدید میکند.
دو سال پیش نیز، دمیترو کولبا، وزیر امور خارجه وقت اوکراین، در مصاحبه با بخش اوکراینی بیبیسی گفت که پیشنهاد قطع روابط دیپلماتیک کامل با جمهوری اسلامی را برای بررسی به رییسجمهوری اوکراین ارائه کرده است.
او افزود: «این تصمیم میتواند در هر زمانی بسته به اقدام بعدی ایران اتخاذ شود.»
واکنش جمهوری اسلامی
ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی، ضمن محکوم کردن بیانیه بریتانیا، فرانسه و آلمان مبنی بر لغو قراردادهای ارائه خدمات هوایی با ایران، گفت تصمیم این سه کشور با اقدام «متناظر و متناسب» جمهوری اسلامی روبهرو خواهد شد
او پیشتر نیز با انتشار بیانیهای ارسال موشک از سوی جمهوری اسلامی به روسیه را «اخبار غلط و گمراه کننده» توصیف کرده بود.
او افشای چنین خبری را «اقدام زشت تبلیغاتی و دروغ با هدف مخفیسازی ابعاد حمایتهای گسترده تسلیحاتی» کشورهای غربی از اسرائیل دانست.
ودانت پاتل، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، روز دوشنبه ۱۹ شهریور با اشاره به گزارشها مبنیبر ارسال موشکهای بالستیک ایران به روسیه گفته بود که ایالات متحده بهصراحت گفته است که این اقدام میتواند «پیامدهای بسیار جدی» برای جمهوری اسلامی داشته باشد.
پیشتر در روز جمعه، روزنامه والاستریتژورنال به نقل از یک مقام آمریکایی گزارش داد که با وجود هشدارهای غرب، جمهوری اسلامی محمولهای از موشکهای بالستیک کوتاهبرد را در اختیار روسیه قرار داده است.
بر اساس این گزارش، اروپا و آمریکا در پاسخ به اقدام تهران، در حال کار بر روی بسته جدیدی از تحریمها علیه جمهوری اسلامی هستند. کشورهای غربی پیشتر به جمهوری اسلامی هشدار داده بودند که ارسال موشکهای بالستیک به روسیه پیامدهایی جدی برای تهران خواهد داشت. گروه هفت تهدید کرده بود که در صورت چنین اقدامی، اعمال تحریمهای جدید از جمله تحریم شرکت هواپیمایی ایران ایر را مد نظر قرار خواهد داد.
یک مقام آمریکایی روز جمعه ۱۶ شهریور در گفتوگو با والاستریتژورنال، تایید کرد که این موشکها سرانجام به روسیه تحویل داده شدند.
نشریه نیوزویک عصر جمعه ۱۶ شهریور و ساعاتی پس از انتشار گزارش روزنامه والاستریتژورنال درباره ارسال موشکهای بالستیک ایران به روسیه، خبر داد که هیات نمایندگی جمهوری اسلامی در سازمان ملل، در بیانیهای ارسال هرگونه موشک بالستیک یا سلاح دیگر به روسیه را تکذیب کرده است.
خبرگزاری قوه قضاییه، میزان، در واکنش به مرگ سارا دلدار، زندانی سیاسی و از مجروحان اعتراضات سال ۱۴۰۱، وجود هرگونه جراحت روی بدن او را تکذیب کرد. منابع حقوق بشری و نزدیکان دلدار، دلیل مرگ او را «عدم درمان بهموقع و نگهداری در زندان با وجود جراحات فیزیکی عمده» اعلام کردهاند.
به گزارش سازمان حقوق بشری هیرکانی، سارا دلدار در جریان اعتراضات ۱۴۰۱ در رشت، در حال کمک به مجروحان، هدف گلولههای ساچمهای نیروهای امنیتی قرار گرفت.
قوه قضاییه، بدون انتشار صورت جلسه رسمی، ادعای وجود آثار آسیب ناشی از ساچمه بر روی بدن متوفی را رد کرده است.
این نهاد حکومتی، همزمان انگشت اتهام را به سمت «رسانههای معاند» نشانه رفته و پیگیری مرگ او را بخشی از برنامه «کشتهسازی» مخالفان توصیف کرده است.
منابع نزدیک به خانواده دلدار گفتهاند او به دلیل فعالیت در شبکههای اجتماعی بازداشت شد و ماموران امنیتی در جریان بازجویی از وجود ساچمههای باقیمانده در بدن او مطلع شدند.
قوه قضاییه با تاکید بر اینکه دلدار در زمان ورود به زندان لاکان رشت سابقه بیماری نداشته، اعلام کرد که او در مدت پنج ماه حضور در زندان حتی یکبار هم به بهداری مراجعه نکرده است.
دلدار در آخرین پست اینستاگرامی خود در ۳۱ تیرماه ۱۴۰۳ از ابتلا به عفونت پس از آزادی از زندان و بستری شدن در بیمارستان خبر داده بود.
یکی از همبندیهای دلدار در زندان، در گفتگو با رسانهها، وجود آثار متعدد ساچمه و زخمهای ناشی از آن بر بدن دلدار را تایید کرده و گفته است او به دلیل دردهای شدید و بیخوابی بهطور دائم از بهداری مسکن دریافت میکرد.
به گفته این زندانی سیاسی، دلدار به دلیل نداشتن وثیقه، ماهها در زندان لاکان محبوس بود و پس از آزادی به دلیل «ضعف جسمانی، بزرگ شدن طحال، نارسایی کبد و کلیه، و عفونت ساچمههای باقیمانده در بدن» جان باخت.
در گزارش قوه قضاییه، دلیل مرگ دلدار «پیشرفت بیماری و فرصت کم» اعلام و اشاره شده که پزشکان به او پیشنهاد پیگیری درمان در شیراز را داده بودند، اما او فرصت این سفر را نیافت.
قوه قضاییه، هیچ توضیحی درباره دلیل تاخیر در آزادی و آغاز مراحل درمان او نداده است.
دلدار که به ۱۵ ماه حبس محکوم شده بود، در مرداد ۱۴۰۲ به زندان رفت و پس از پنج ماه به صورت مشروط آزاد شد.
در سالهای اخیر، شماری از زندانیان عقیدتی و سیاسی دارای بیماری زمینهای، در اثر شرایط زندان و وخامت مشکلات جسمی در حبس، جان خود را از دست دادهاند.
جمهوری اسلامی ایران هرگز مسئولیت مرگ این افراد را بر عهده نگرفته و مدعی شده است که همه آنها از خدمات پزشکی و درمانی مناسب و بهموقع برخوردار بودهاند.
سازمان ابتکار آزادی هنری (AFI) و صداهای بدون مرز (VU) در آستانه دومین سالگرد قتل حکومتی مهسا ژینا امینی، گزارشی از مشارکت و نقش هنرمندان در خیزش زن، زندگی، آزادی منتشر کردند و به بررسی پرونده ۱۵ هنرمند پرداختند که در این مدت، از سوی جمهوری اسلامی تحت فشار و سرکوب قرار گرفتند.
این دو سازمان از جمهوری اسلامی خواستند که از اعمال غیرقانونی خود دست بردارد و قوانین خود را با استانداردهای بینالمللی حقوق بشر هماهنگ کند.
آنها همچنین خواستار ایجاد محیطی در ایران شدند که در آن هر فردی، از جمله هنرمندان و فعالان فرهنگی، بتوانند بدون ترس از آسیب یا انتقامجویی، بهطور آزادانه از حقوق و آزادیهای خود بهره ببرند.
در بخشی از این گزارش صد صفحهای، به ۲۶ نمونه از آثار هنری خلق شده از جنبش مهسا پرداخته شد که نمایشی از سوگواری، مبارزه ایرانیان برای رسیدن به آزادی، یا افشای فساد و نقض حقوق بشر از سوی جمهوری اسلامی بود.
شناسایی قوانین، سیاستها و اقداماتی که جمهوری اسلامی برای سرکوب هنرمندان به کار میبرد، بخشی دیگر از این گزارش تفصیلی است.
یافتههای این گزارش نشان داد که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پس از شهریور ۱۴۰۱ بهطور قابل توجهی تلاشهای خود را برای سرکوب بیان هنری و کنترل بر هنرمندان برجسته افزایش داده است.
این سرکوب از جمله از طریق نظارت آنلاین، ایجاد تیمهای ویژه برای نظارت بر افراد مشهور، ممنوعیت کار و تهدید به اقدام قانونی انجام شده است.
روز دوشنبه ۱۹ شهریور، رسول صدرعامل، سخنگوی خانه سینما، از باز بودن پرونده قضایی برای ۳۰۰ سینماگر بهدلیل حمایت از اعتراضات سراسری خبر داد و اعلام کرد که امسال جشن خانه سینما به دلیل عدم فعالیت همین هنرمندان برگزار نمیشود.
قوه قضاییه روز سهشنبه سخنان صدرعاملی را تکذیب و اعلام کرد تعداد هنرمندانی با پرونده باز، کمتر از ۳۰ نفر است.
در جریان اعتراضات، بازداشت برخی هنرمندان از جمله ترانه علیدوستی، کتایون ریاحی، هنگامه قاضیانی، لیلا نقد پری، سهیلا گلستانی، حمید پورآذری و نیک یوسفی واکنشهای گسترده بینالمللی به همراه داشت.
اواسط آذر سال ۱۴۰۱ نیز مهدی کوهیان، عضو کمیته پیگیری هنرمندان بازداشتی اعلام کرده بود حدود ۴۰ نفر از هنرمندان کشور طی کمتر از سه ماه از آغاز خیزش انقلابی، در ارتباط با آن بازداشت شدهاند.
او همچنین از لیست ۱۵۰ نفره هنرمندانی خبر داده بود که در جریان اعتراضات «احضار، بازداشت، تفهیم اتهام و ممنوعالخروج» شدند یا محدودیتهایی به شکلهای مختلف برایشان ایجاد شد.
گزارش ایافآی و وییو یادآوری کرد که جمهوری اسلامی در دو سال گذشته، اقدام به دستگیری، متهم کردن و محاکمه هنرمندان به زیر مجموعهای از اتهامات مبهم و گسترده مانند «اجتماع و تبانی به قصد ارتکاب جرم علیه امنیت کشور»، «فعالیت تبلیغی علیه نظام» و «ترغیب و تشویق مردم به اعمال منافی عفت» کرده است.
یلدا معیری که در حین عکاسی از نخستین تجمعهای اعتراضی پس از قتل مهسا ژینا امینی بازداشت شد، به این دو نهاد گفت که هیچ توضیحی برای دستگیریاش به او داده نشد.
پس از آنکه ماموران معیری را شناختند، او را از دیگر زنان معترض جدا کرده و برای مدتی طولانی در سلول انفرادی نگه داشتند.
معیری که اکنون در آمریکاست، توضیح داد که پیش از این نیز چندین بار در طول فعالیت حرفهای خود بهطور خودسرانه بازداشت و شکنجه شده است.
او تاکید کرد که تجربه قرار گرفتن در سلول انفرادی، همچنان بر سلامت روانیاش تاثیر عمیقی گذاشته است.
سازمان دیدهبان حقوق بشر اوایل اردیبهشت امسال در گزارشی اعلام کرده بود نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی بازداشتشدگان را در جریان خیزش مهسا مورد تجاوز، شکنجه و تعرض جنسی قرار دادند.
پیشتر و در آذرماه ۱۴۰۲، سازمان عفو بینالملل در گزارشی ۱۲۰ صفحهای به تجاوز ماموران سپاه، بسیج، وزارت اطلاعات و بخشهای مختلف پلیس به زنان، مردان و کودکان در جریان خیزش انقلابی مردم ایران پرداخت و روایتهایی را از برخی از قربانیان منتشر کرد.
بر اساس این گزارش که از اظهارات ۴۵ معترض بازداشتی، شامل زنان، مردان و کودکان از ۱۲ تا ۴۸ ساله تهیه شده، هدف از این خشونتها و شکنجهها این بوده که «معترضان ساکت شده و از درون بشکنند.»
کمیته مستقل حقیقتیاب سازمان ملل در نخستین گزارش خود درباره اعتراضات که در اسفندماه سال گذشته منتشر شد، موارد تجاوز و سایر اشکال خشونت جنسی و مبتنی بر جنسیت، از جمله تجاوز گروهی و تجاوز با اشیا، وارد کردن شوک الکتریکی به اندام تناسلی، برهنهسازی اجباری و لمس و دستمالی بدن زنان و دختران را تایید کرد.
قوه قضاییه از «برخورد قضایی» با سحر دولتشاهی، بازیگر سینما به دلیل رقصیدن در یک سریال نمایش خانگی خبر داد. در همین حال، این قوه اعلام کرد که برخلاف اظهارات سخنگوی خانه سینما، برای ۳۰ سینماگر بهدلیل حمایت از خیزش سراسری علیه جمهوری اسلامی پرونده ساخته شده است.
قوه قضاییه روز سهشنبه، ۲۰ شهریور، با انتشار اطلاعیهای گفت اخیرا بخشی از یک سریال در فضای مجازی منتشر شده است که در آن سحر دولتشاهی، بازیگر «اعمالی خلاف موازین اسلامی» انجام میدهد.
این اطلاعیه بدون اشاره به جزییات، افزود علاوه بر دولتشاهی، با نوید محمودی، تهیهکننده سریال و سکوی پخش آن هم «برخورد قضایی» شده است.
قوه قضاییه درباره نوع این برخورد قضایی توضیحی نداد.
صحنه مورد اشاره مربوط به بخشی از قسمت اخیر سریال نمایش خانگی «داریوش» به کارگردانی هادی حجازیفر است که از فیلمنت پخش میشود.
در بخش کوتاهی از قسمت هفتم این سریال، سحر دولتشاهی و آتش تقیپور، دیگر بازیگر سریال حرکاتی شبیه به رقص ایرانی انجام میدهند.
پس از انقلاب سال ۵۷ رقص زنان در انظار عمومی ممنوع شد. با اینحال چند نمونه اندک از این رقصها در آثار سینمایی وجود دارد.
نمونههایی از رقصهای زنان در آثار سینمایی، مربوط به فاطمه معتمدآریا در فیلم گیلانه و باران کوثری در فیلم زیر پوست شهر هر دو به کارگردانی رخشان بنیاعتماد است.
انتشار خبر برخورد قضایی با سحر دولتشاهی با اظهار نظر میزان، خبرگزاری قوه قضاییه درباره تعداد پروندههای باز هنرمندان در جریان خیزش انقلابی همزمان شد.
رسول صدرعامل، سخنگوی خانه سینما روز دوشنبه ۱۹ شهریور از باز بودن پرونده قضایی برای ۳۰۰ سینماگر بهدلیل حمایتشان از اعتراضات سراسری خبر داد و اعلام کرد که امسال جشن خانه سینما به دلیل عدم فعالیت همین هنرمندان برگزار نمیشود.
علیرضا حسینی، عضو هیات رییسه و نماینده کمیته حقوقی و قضایی خانه سینما ساعتی بعد اعلام کرد که آمار ارائه از شده از سوی سخنگوی خانه سینما «اشتباه سهوی» و منظورش ۳۰ نفر بوده است.
میزان هم روز سهشنبه سخنان صدرعاملی را تکذیب و اعلام کرد تعداد هنرمندانی با پرونده باز، کمتر از ۳۰ نفر است.
این خبرگزاری افزود: «قوه قضاییه در رابطه با هنرمندانی که به دلایل مختلف برایشان پرونده قضایی ایجاد میشود با حفظ شان و جایگاه اجتماعی آنها برخورد داشته و ارفاقات قانونی برایشان قائل شده است.»
در جریان خیزش انقلابی، برخی هنرمندان از جمله ترانه علیدوستی، کتایون ریاحی، هنگامه قاضیانی، لیلا نقد پری، سهیلا گلستانی، حمید پورآذری و نیک یوسفی بازداشت شدند که این دستگیریها، واکنشهای گسترده بینالمللی به همراه داشت.
به تازگی سازمان ابتکار آزادی هنری (AFI) و صداهای بدون مرز (VU) در آستانه دومین سالگرد قتل حکومتی مهسا ژینا امینی، گزارشی از مشارکت و نقش هنرمندان در خیزش زن، زندگی، آزادی منتشر کردند و به بررسی پرونده ۱۵ هنرمند پرداختند که در این مدت، از سوی جمهوری اسلامی تحت فشار و سرکوب قرار گرفتند.
این دو سازمان یادآوری کردند که جمهوری اسلامی در دو سال گذشته، اقدام به دستگیری، متهم کردن و محاکمه هنرمندان به زیر مجموعهای از اتهامات مبهم و گسترده مانند «اجتماع و تبانی به قصد ارتکاب جرم علیه امنیت کشور»، «فعالیت تبلیغی علیه نظام» و «ترغیب و تشویق مردم به اعمال منافی عفت» کرده است.
اواسط آذر سال ۱۴۰۱مهدی کوهیان، عضو کمیته پیگیری هنرمندان بازداشتی اعلام کرده بود حدود ۴۰ نفر از هنرمندان کشور طی کمتر از سه ماه از آغاز خیزش انقلابی، در ارتباط با آن بازداشت شدهاند.
او همچنین از لیست ۱۵۰ نفره هنرمندانی خبر داده بود که در جریان اعتراضات «احضار، بازداشت، تفهیم اتهام و ممنوعالخروج» شدند یا محدودیتهایی به شکلهای مختلف برایشان ایجاد شد.
با گذشت حدود دو سال پس از شروع جنبش زن، زندگی، آزادی، بسیاری از هنرمندان ایرانی که از اعتراضات مردمی حمایت کردند، همچنان در معرض خطر پیگرد قرار دارند.
کتابهای درسی پایه اول ابتدایی در چاپ امسال، نسبت به چهار سال گذشته، تغییر کردهاند؛ ریش برای پدر؛ چادر برای دختر؛ قاسم سلیمانی به جای پنجره مسجد و… از قرآن تا علوم، این تغییرات در همه کتابها به چشم میخورند. قیمت کتابها هم امسال نسبت به سال گذشته حدود ۵۰ درصد افزایش داشتند.
دانشآموزان پایه اول ابتدایی از هفته آینده باید یکسال تحصیلی را با پنج کتاب «آموزش قرآن»، «فارسی»، «ریاضی»، «علوم تجربی» و «نگارش فارسی» بگذرانند. کتابهای درسی که از دسترس تبلیغات ایدئولوژیک جمهوری اسلامی دور نمانده است، حتی تصویرسازیهای این کتابها.
بررسی ایراناینترنشنال نشان میدهد در کتابهای فارسی، قرآن، علوم تجربی و نگارش فارسی، تصویرسازی کتابهای سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ نسبت به کتابهای سال تحصیلی ۱۳۹۸-۱۳۹۹، طی چهار سال تغییراتی داشتند.
کتاب قرآن
در صفحه ۵۲ کتاب قرآن پایه اول، چاپ ۱۴۰۳، یکی از پنجربههای مسجد جای خود را به تصویری از قاسم سلیمانی داده است. پیش از این اضافه شدن محتوای مربوط به سلیمانی در کتب درسی پایههای بالاتر مورد توجه قرار گرفته بود.
علاوه بر این در صفحه ۷۶ همین کتاب، دختری که در کنار پسربچهای در حال غذا دادن به کبوترها بود، در چاپ جدید کتاب، چادر به سر کرده است.
کتاب نگارش فارسی پایه اول ابتدایی. سمت چپ چاپ جدید
کتاب فارسی
اولین طرح کتاب فارسی چاپ ۱۴۰۳، «به خانه ما خوش آمدید» است. در چاپ ۱۴۰۳ این کتاب، پدر خانواده که در چاپ ۱۳۹۸، صورت خود را اصلاح کرده بود، تهریش دارد. کتاب قرآن که در چاپ ۱۳۹۸، در طبقه زیر تلویزیون قرار داد، روی تلویزیون رفته است. در قفسه کتاب، جای شاهنامه فردوسی با دایره المعارف عوض شده است.
کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی. سمت چپ چاپ جدید
در صفحه شش این کتاب، تصویر لب و دهان زنی که تا سال ۱۳۹۸ در این کتاب بود، تغییر داده شده است. در تصویرسازی صفحه ۱۱ هم برای پدر خانواده ریش کشیده شده است.
همین اتفاق برای پدر بزرگ در نگاره ۱۰ با عنوان «نوروز در خانه ما» افتاده است. در این نگاره برای پیرمرد ریش و برای پدر تهریش گذاشته شده است.
کتاب فارسی پایه اول ابتدایی. سمت چپ چاپ جدید
در کتاب نگارش، مانند سایر کتابها، در صفحه اول زیر «بسم الله» یک صلوات اضافه شده است. در چاپ ۱۴۰۳ کتاب نگار، تمام تصویرسازیها از «بابا» با ریش انجام شده است، در حالیکه در چاپهای قدیمی، تصویر بابا با صورت اصلاحشده نمایش داده شده بود.
کتاب قرآن پایه اول ابتدایی. سمت راست چاپ جدید
علوم تجربی
در صفحه ۸۹ کتاب علوم تجربی چاپ سال ۱۴۰۳، به تصویر خودرو پراید در کتابهای سال گذشته با یک خودرو دنا عوض شده است. همچنین تصویر موشک که در چاپهای قدیمی بدون نام و به نظر خارجی بود، با یک تصویر از موشکی ایرانی در کنار پرچم جمهوری اسلامی که روی آن نوشته شده «ماهوارهبر قائم ۱۰۰» عوض شده است.
کتاب قرآن پایه اول ابتدایی. سمت راست چاپ جدید
این تغییرات با توجه به مواضع جمهوری اسلامی تا حدودی قابل درک است، اما طراحان کتاب، تصویر اسبی سفید که در چاپ دورههای قبل وجود داشت را هم با یک اسب قهوهای زین شده عوض کردند.
همچنین در صفحه ۲۲ این کتاب، از دانشآموزان خواسته شده «خوراکیهایی» را که برای زنگ تفریح همراه آوردهاند دسته بندی کنند.
کتاب فارسی پایه اول ابتدایی. سمت چپ چاپ جدید
کتاب چاپ ۱۴۰۳، تنوع و حجم خوراکیها را کاهش داده و به آنها نان و پنیر اضافه کرده است.
در صفحه ۵۹ کتاب علوم چاپ جدید، جای دختربچهای که در کتابهای قدیمی بالاتر از پسربچهبود تغییر داده شده است.
کتاب فارسی پایه اول ابتدایی. سمت چپ چاپ جدید
حساسیتهای خامنهای و سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی
در جمهوری اسلامی، متولی تالیف کتابهای درسی، سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی، زیر نظر وزارت آموزش و پرورش است. علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی روی موضوع محتوای کتابهای درسی حساسیت دارد.
کتاب علوم پایه اول ابتدایی. سمت چپ چاپ جدید
از سال ۱۳۷۹ که برای اولین بار خامنهای روی محتوای کتابهای درسی حساس شد، تا امروز، هر از چندی در سخنرانیهای خود طعنهای به محتوای کتابهای درسی میزند. سال ۱۴۰۱، او رسما به وزیر آموزش و پرورش فرمان داد محتوای کتابهای درسی را تغییر دهد.
کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی. سمت چپ چاپ جدید
هرچند اعضای این شورا توسط رییس جمهوری منصوب میشوند، اما معمولا از چهرههای معتمد جمهوری اسلامی انتخاب میشوند.
بهمن ۱۴۰۰ در زمان ریاست جمهوری ابراهیم رییسی، یک روحانی به نام علی لطیفی، به ریاست این شورا منصوب شد و تاکنون نیز این سمت را بر عهده دارد.
افزایش ۵۰ درصدی قیمت کتابهای درسی
علاوه بر محتوا و تصاویر کتابهای درسی، قیمت آنها هم به طور میانگین در سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ نسبت به سال قبل حدود ۵۰ درصد افزایش داشته است. قیمت کتابهای پای اول ابتدایی که سال گذشته ۴۷ هزار تومان بود، در سال ۱۴۰۳ به ۷۱ هزار تومان افزایش یافته است.
کتاب علوم پایه اول ابتدایی. سمت چپ چاپ جدید
قیمت کتابهای پایه دوم ابتدایی از از ۵۲ به ۷۸ هزار تومان رسیده است؛ قیمت کتابهای پایه سوم، چهارم و پنجم ابتدایی از ۵۸ به ۸۷ هزار تومان افزایش یافته است؛ قیمت کتابهای پایه ششم ابتدایی از ۶۹ هزار، به ۱۰۲ هزار تومان رسیده است.
قیمت کتابهای متوسطه اول و دوم هم به میزان مشابهی افزایش داشته است.