ویدیوی رسیده نشان میدهد ماموران امنیتی جمهوری اسلامی روز دوشنبه هشتم دیماه، در پی اعتراضات مردمی به وضعیت آشفته اقتصادی، در خیابان کارگر تهران از گاز اشکآور استفاده کردند.
پس از گسترش اعتراض و اعتصاب بازاریان و کسبه در نقاط مختلف بازار در تهران، نیروهای یگانویژه به سمت معترضان گاز اشکآور شلیک کردند.
بازاریان معترض شعارهایی از جمله مرگ بر دیکتاتور و رضا شاه روحت شاد سر دادند.

جعفر پناهی، فیلمساز، پیام تسلیت وزیر فرهنگ و ارشاد جمهوری اسلامی برای درگذشت بهرام بیضایی، کارگردان و نمایشنامهنویس سرشناس ایرانی، را «اعترافنامهای ناخواسته به جنایتی فرهنگی» توصیف کرد.
پناهی دوشنبه هشتم دی در شبکه اجتماعی اینستاگرام نوشت پیام تسلیت وزیر ارشاد نه نشانه احترام به بیضایی است و نه بزرگداشت او، بلکه اعتراف به جنایتی فرهنگی است که جمهوری اسلامی برای دههها مرتکب آن شده است.
این کارگردان افزود وقتی از «فرهیختگی»، «جایگاه رفیع» و «تاثیر ماندگار» بیضایی سخن میگویند، عامدانه درباره این حقیقت ساده و تلخ که جمهوری اسلامی این هنرمند را از کشور بیرون راند، سکوت میکنند.
او بیضایی را نه یک مهاجر، بلکه یک «تبعیدی» خواند که با فشار ممتد، تحقیر سیستماتیک، سانسور خفهکننده و بستن تمام راههای کار و نفس کشیدن سرانجام شهریور ۱۳۸۹ ایران را ترک کرد و به دانشگاه استنفورد رفت.
بیضایی پنجم دی و در سالروز ۸۷ سالگیاش در آمریکا درگذشت.
درگذشت او با انبوهی از ابراز سوگواری شهروندان، هنرمندان، چهرههای سیاسی و حتی پیام تسلیت شماری از مقامهای جمهوری اسلامی همراه شد.
عباس صالحی، وزیر ارشاد، همچون دیگر مقامهای دولت جمهوری اسلامی، در پیام تسلیت خود بدون اشاره به توقیف پیاپی آثار بیضایی و محدودیت و فشار حکومت بر او، از تاثیرش بر فرهنگ و هنر ایرانی تمجید کرد و افزود تالیفات، آثار نمایشی و سینمایی در حافظه هنر ایران پایدار خواهد ماند.
پناهی با اشاره به پیام صالحی نوشت جمهوری اسلامی بیضایی را نه یکباره، که ذرهذره از وطنش بیرون کرد: «سالها اجازه تدریس نداشت، سالها اجازه کار نداشت، سالها هر متن و هر فیلمش با سوءظن، حذف و تحریف مواجه شد. و بعد، وقتی دیگر چیزی برای ماندن باقی نگذاشتند، با وقاحت تمام گفتند خودش رفت.»
این فیلمساز که خود نیز به اتهام «تبلیغ علیه نظام» بهصورت غیابی به یک سال زندان محکوم شده است، تاکید کرد همان ساختار و منطق و دستگاه سرکوبی که بیضایی را از ایران بیرون کرد، برایش پیام تسلیت صادر میکند و از «سرمایه ملی» حرف میزند.
پناهی افزود این رفتار نه صرفا «ریا»، که «تحقیر شعور جمعی» است.
او جمهوری اسلامی را مسئول مستقیم فقدان بیضایی، تبعید و محروم ماندن نسلها از حضور زنده این متفکر و هنرمند بزرگ معاصر خواند.
بیضایی فروردین سال گذشته در واکنش به صحبتهای رییس سازمان سینمایی و درخواست برای بازگشتش به ایران گفته بود دست خودش را میشکند و اجازه نمیدهد او را سانسورچی خودش کنند.
این جملات بخشی از نامه اعتراضی ۳۰ سال پیش بیضایی به وزارت ارشاد جمهوری اسلامی در پی توقیف یکی از آثارش بود.
پناهی با اشاره به رویکرد جمهوری اسلامی در برابر این هنرمند گفت پیام تسلیت زمانی معنا دارد که «دستها به خون آلوده نباشد» و پیام دستی که سالها تیغ سانسور را بالا نگه داشته و عامل حذف بوده، سند جرم است.
او در پایان تاکید کرد: «بهرام بیضایی را مرگ از ما نگرفت، جمهوری اسلامی از ما گرفت... و تاریخ، این تناقض شرمآور را فراموش نخواهد کرد: حذف در حیات و ستایش پس از فقدان.»
در روزهای گذشته صدها کاربر شبکههای اجتماعی با انتشار مطالبی، ایستادگی بیضایی در برابر سانسور را ستایش کردند و از ایراندوستی و تلاش او برای حفظ فرهنگ و ادبیات کشور گفتند.
بخشی از پیامهای چهرههای شاخص فرهنگی، سیاسی و اجتماعی در سوگ بیضایی در این پوشش زنده منعکس شده است.
خبرگزاری ایسنا در گزارشی از تجمعهای اعتراضی در بازار تهران نوشت که برخی از افراد حاضر شعارهایی با مطالبات صنفی سر دادند، اما «گروه اندکی» با سردادن شعارهای سیاسی تلاش کردند از این اعتراض صنفی «سوءاستفاده» کنند.
بر اساس مشاهدات میدانی این خبرگزاری، برخی مغازهداران با پایین کشیدن کرکرهها فعالیت خود را متوقف کردند و اعتراضها «به طور عمده مقابل پاساژ علاءالدین و مجتمع چهارسو» شکل گرفت.
ایسنا نوشت: «معترضان گفتند نوسانات شدید بازار ارز امکان معامله، قیمتگذاری و تامین کالا را از آنها گرفته و باعث رکود در بازار موبایل شده است.»

علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزیر بهداشت، اعلام کرد که سالانه حدود ۵۷ هزار مورد مرگ در کشور به آلودگی هوا نسبت داده میشود.
او افزود که زیان اقتصادی ناشی از این وضعیت بین ۱۷ تا ۱۸ میلیارد دلار برآورد میشود.
رئیسی تاکید کرد که آلودگی هوا سلامت مردم، بهویژه اقشار آسیبپذیر، را تهدید میکند و اصلاح این وضعیت نیازمند حکمرانی علمی، برنامهریزی جامع و اجرای دقیق سیاستهاست.
وی همچنین یادآور شد که بخش قابل توجهی از آلودگی هوا به موتورسیکلتها و خودروهای فرسوده مربوط است. اگرچه برنامههایی برای اسقاط خودروهای فرسوده اجرا شده، اما سرعت جایگزینی آنها هنوز کافی نیست.

کرملین اعلام کرد در صورتی که اوکراین خواهان صلح است، باید نیروهای خود را از بخشهایی از دونباس که همچنان تحت کنترل این کشور قرار دارد، خارج کند. همزمان، ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهوری اوکراین، گفت در دیدار با همتای آمریکایی خود خواستار دریافت تضمینهای امنیتی ۵۰ ساله شده است.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، دوشنبه هشتم دی گفت پس از گفتوگوی اخیر ولادیمیر پوتین و دونالد ترامپ، روسای جمهور روسیه و آمریکا، تماس دیگری بین آنها برای آیندهای نزدیک برنامهریزی شده است.
پوتین و ترامپ هفتم دی پیش از دیدار رییسجمهوری آمریکا با زلنسکی در میامی، بهصورت تلفنی گفتوگو کردند.
ترامپ این مکالمه تلفنی را «سازنده و مثبت» خواند و گفت به باور او، مذاکرات برای پایان دادن به جنگ اوکراین به «مراحل نهایی» رسیده است.
پسکوف در ادامه اعلام کرد برقراری تماس میان پوتین و زلنسکی در دستور کار قرار ندارد.
او از اظهارنظر درباره طرح ایجاد منطقه آزاد اقتصادی در دونباس یا آینده نیروگاه هستهای زاپوریژیا که تحت کنترل روسیه است، خودداری کرد و ادامه داد کرملین چنین بحثهایی را در حال حاضر «نامناسب» میداند.
سخنگوی کرملین با تاکید بر مواضع پیشین مسکو گفت اوکراین باید نیروهایش را از دونباس خارج کند، در غیر این صورت، با از دست دادن بخشهای بیشتری از خاک خود روبهرو خواهد شد.
روسیه در حال حاضر یکپنجم خاک اوکراین را در کنترل دارد؛ از جمله کریمه که در سال ۲۰۱۴ آن را تصرف کرد، حدود ۹۰ درصد از دونباس، ۷۵ درصد از مناطق زاپوریژیا و خرسون و بخشهای کوچکی از مناطق خارکیف، سومی، میکولایف و دنیپروپتروفسک.
روسیه دونباس، زاپوریژیا و خرسون را بخشی از خاک خود میداند، هرچند اکثر کشورهای جهان این مناطق را متعلق به اوکراین میشمارند.
زلنسکی: سرنوشت دونباس و نیروگاه زاپوریژیا در طرح ترامپ حل نشده
رییسجمهوری اوکراین هشتم دی گفت مساله کنترل بر منطقه شرقی دونباس و نیروگاه هستهای زاپوریژیا که تحت اشغال روسیه است، پس از دیدارش با ترامپ همچنان در قالب طرح صلح ۲۰ بندی حلنشده باقی مانده است.
زلنسکی افزود مذاکرات درباره ایجاد منطقه آزاد اقتصادی در دونباس ادامه دارد، اما این گفتوگوها باید با مشارکت مردم اوکراین انجام شود.
به گفته او، بسته رفاه و بازسازی پیشبینیشده برای اوکراین پس از جنگ، شامل یک توافق تجارت آزاد با ایالات متحده است.
او پیشتر هم گفته بود طرح صلح ۲۰ مادهای که پس از هفتهها مذاکره با آمریکا شکل گرفته، حدود ۹۰ درصد نهایی شده اما دو موضوع «بسیار پیچیده» دونباس و زاپوریژیا همچنان باقی است.
روسیه خواهان عقبنشینی کامل نیروهای اوکراینی از این مناطق است، در حالی که کییف توقف درگیریها در خطوط فعلی نبرد را ترجیح میدهد.
همزمان با این تحولات، رمیل گالییف، رییس نیروگاه هستهای زاپوریژیا، گفت اگر جنگ در آیندهای نزدیک پایان یابد، این تاسیسات میتواند تا اواسط سال ۲۰۲۷ تولید برق را از سر بگیرد.
زاپوریژیا که بزرگترین نیروگاه هستهای اروپا به شمار میرود، از مارس ۲۰۲۲ و همزمان با پیشروی نیروهای روسیه در بخشهای وسیعی از جنوبشرق اوکراین، تحت کنترل روسیه قرار دارد.
زاپوریژیا در حال حاضر برق تولید نمیکند و برای خنک نگهداشتن مواد هستهای و جلوگیری از ذوب شدن آنها، به برق خارجی متکی است.
روسیه و اوکراین بهطور منظم یکدیگر را به گلولهباران این نیروگاه متهم میکنند؛ اقدامی که خطر بروز یک فاجعه هستهای را در پی دارد.
درخواست زلنسکی از ترامپ برای تضمین ۵۰ ساله
زلنسکی در ادامه گفت پیشنویس چارچوب صلح شامل تضمینهای امنیتی آمریکا برای اوکراین بهمدت ۱۵ سال بوده است.
او افزود از ترامپ درخواست تضمینهایی تا ۵۰ سال کرده است: «واقعا میخواهم این تضمینها طولانیتر باشد. به ترامپ گفتم مایلیم امکان ۳۰ یا ۴۰ یا ۵۰ سال را بررسی کنیم.»
به گفته زلنسکی، ترامپ به او وعده داد این پیشنهاد را مورد بررسی قرار دهد.
زلنسکی همچنین تاکید کرد طرح صلح پیشنهادی باید در اوکراین به همهپرسی گذاشته شود که برای چنین مسالهای، دستکم به ۶۰ روز آتشبس نیاز خواهد بود.
غلامحسین محسنیاژهای، رئیس قوه قضائیه، در نشست شورایعالی قوه قضائیه، گفت: «امروز شاهد هستیم که دشمن برای کاهش تابآوری مردم، بهصورت همزمان بر عملیات روانی و فشار اقتصادی و معیشتی متمرکز شده است.»
او هشدار داد کسانی که به گفته او موجب «اختلال در نظام اقتصادی یا معیشت مردم» میشوند، «حتی اگر قصدشان ضربه به نظام نباشد، تحت پیگرد قانونی قرار خواهند گرفت.»
رئیس قوه قضائیه با اشاره به مواد قانون مجازات اسلامی اعلام کرد این اقدامات میتواند در حد فساد فیالارض محسوب شود و مجازاتها باید متناسب و بازدارنده باشد.
افساد فیالارض یکی از احکامی است که در جمهوری اسلامی میتواند حکم اعدام در پی داشته باشد.






