بهرام بیضایی، نویسنده و کارگردان برجسته ایرانی، درگذشت
بهرام بیضایی، کارگردان و نمایشنامهنویس سرشناس ایرانی، در ۸۷ سالگی درگذشت.
بهرام بیضایی، کارگردان و نمایشنامهنویس سرشناس ایرانی، در ۸۷ سالگی درگذشت.
مژده شمسایی، همسر بیضایی، شنبه ششم دی خبر درگذشت این هنرمند را در شبکههای اجتماعی اعلام کرد.
شمسایی با انتشار تصویری از بیضایی و یادداشتی در صفحه فیسبوک خود نوشت: «زمین زیر پایم سست است وقتی او بر آن راه نمیرود. هوا برایم تنگ است وقتی او در کنارم نفس نمیکشد.»
گروه ایرانشناسی دانشگاه استنفورد نیز که در ۱۵ سال اخیر با بیضایی همکاری میکرد، در پیامی نوشت او درست در روز تولدش که به احترام زادروز او و درگذشت اکبر رادی، روز نمایشنامهنویس نامیده شده، درگذشت.
در این پیام آمده است بیضایی عشقی عظیم به ایران داشت و باوجود تنگنظریها علیه او و خانوادهاش لحظهای از «برکشیدن و پاس داشتن میراث فرهنگی ایران» دست نکشید.
بیضایی شهریور ۱۳۸۹ بهدلیل فشارهای فزاینده، اعمال محدودیت و سانسور ناچار به توقف فعالیتهایش در ایران شد و به دعوت عباس میلانی، مورخ، ایرانشناس و مدیر برنامه مطالعات ایران در دانشگاه استنفورد، به این مرکز آموزشی رفت.
در یک دهه گذشته بسیاری از دوستداران بیضایی آرزو و درخواست بازگشت او به کشور را مطرح کرده بودند.
بیضایی سال ۱۴۰۰ در سخنانی به بخشی از دستاوردهای حضورش در دانشگاه استنفورد، اجرای چندین نمایش خود مانند «گزارش ارداویراف»، «طربنامه» و «جانا و بلادور»، و برگزاری چند کارگاه بازیگری پرداخت.
او به فهرستی از فیلمهایی اشاره کرد که امکان و اجازه ساختشان را در ایران نیافت و گفت: «اگر این ۱۰ سال در کشورم بودم، حاصلم چه بود و چه در دست داشتم؟ آیا لطفا اجازه میدادند فیلم مقصد را بسازم، چنان که میخواهم؟... یا فیلمهای آرزوییام طومار شیخ شرزین، اشغال و البته داستان باورنکردنی.»
بیضایی فروردین سال گذشته نیز در واکنش به صحبتهای رییس سازمان سینمایی و درخواست برای بازگشتش به ایران گفته بود دست خودش را میشکند و اجازه نمیدهد او را سانسورچی خودش کنند.
این جملات بخشی از نامه اعتراضی ۳۰ سال پیش بیضایی به وزارت ارشاد جمهوری اسلامی در پی توقیف یکی از آثارش بود.
پزشکیان در مصاحبهای که شنبه ششم دی منتشر شد، گفت جمهوری اسلامی از نظر اقتصادی، نظامی، سیاسی، امنیتی و تبلیغاتی تحت فشار است و آمریکا، اسرائیل و اروپا نمیخواهند «ایران سر پا بایستد».
او این وضعیت را «پیچیدهتر و سختتر» از جنگ هشت ساله ایران و عراق دانست؛ جنگی که به گفته پزشکیان، در آن «همهچیز معلوم بود»، اما اکنون فشارها از «همه جهات» و همزمان بر معیشت، سیاست، فرهنگ و امنیت وارد میشود.
در روزهای اخیر، گمانهزنیها درباره سرنوشت برنامههای هستهای و موشکی جمهوری اسلامی و واکنش احتمالی آمریکا، اسرائیل و تروئیکای اروپایی به آنها بالا گرفته است.
خامنهای ششم دی در پیامی گفت آنچه موجب خشم رهبران کشورهای غربی از جمهوری اسلامی شده، نه پرونده هستهای، بلکه طرح «یک نظم اسلامی ملی و بینالمللی» از سوی حکومت ایران است.
جمهوری اسلامی در جنگ ۱۲ روزه، علاوه بر از دست دادن بسیاری از فرماندهان عالیرتبه، متحمل خسارات سنگینی در زیرساختهای هستهای، نظامی و امنیتی خود شد.
تقابل و رویارویی جمهوری اسلامی با غرب و سیاست خارجی خامنهای در طول دستکم سه دهه گذشته، برای شهروندان هزینههای گزافی به همراه داشته و تحریمها بخش قابل توجهی از اقتصاد کشور را فلج کرده است.
کسری ۳۰ هزار مگاواتی انرژی
در ادامه مصاحبه، پزشکیان با اشاره به بحرانهای موجود در ایران، بخشی از آنها را قدیمی خواند و گفت زمانی که دولت را تحویل گرفت، کشور با «۲۰ هزار مگاوات کسری انرژی» روبهرو بود که «در طول سالها ایجاد شده بود».
او افزود در طول یک سال فعالیت دولتش، این کسری نهتنها کاهش نیافت، بلکه به «حدود ۳۰ هزار مگاوات» رسید.
به گفته پزشکیان، دولت برای مواجهه با بحران کمبود سوخت، سیاست «کاهش یا کنترل هزینه و مصرف» را در پیش گرفت و ماینرهای استخراج رمزارز را جمعآوری کرد.
در سالهای اخیر، گزارشهایی درباره استفاده نهادهای دولتی و حکومتی از ماینرهای غیرمجاز منتشر شده است.
سال ۱۴۰۰، مقامهای وقت وزارت نیرو و شرکت توانیر در جریان بحران انرژی که به قطع اعلامنشده برق، خاموشیهای گسترده، نارضایتی و در مواردی اعتراض مردم انجامید، مراکز «غیرمجاز» استخراج رمزارز را یکی از دلایل بحران معرفی کردند.
پزشکیان: برای افزایش قیمت بنزین تابوشکنی کردیم
پزشکیان در بخشی دیگر از مصاحبه خود، به تشکیل نهادی برای «بهینهسازی و مدیریت مصرف بنزین و گازوئیل» اشاره کرد و گفت این سازمان اکنون برنامههای خاص خود را دنبال میکند.
او از تصمیم دولت برای افزایش قیمت سوخت دفاع کرد و ادامه داد: «ما آن تابو را شکاندیم که نمیشود به قیمت بنزین دست زد.»
پزشکیان افزود فعلا دولت در سایر حوزهها «مداخلهای» انجام نداده، اما در حال آمادهسازی بسترهایی مانند حملونقل عمومی و قطارهای حومهای است تا در آینده امکان تغییر قیمتهای بینشهری فراهم شود.
در پی چندنرخی شدن و افزایش قیمت بنزین از ۲۲ آذر، شماری از شهروندان در پیامهایی به ایراناینترنشنال گفتند این تصمیم باعث بالا رفتن هزینههای زندگی و گرانی کالاهای اساسی شده و بسیاری از خانوادهها را به زیر خط فقر کشانده است.
همزمان با وخامت اوضاع اقتصادی در ایران، تورم نقطه به نقطه در آذرماه به ۵۲.۶ درصد رسید که از افزایشی ۳.۲ درصدی نسبت به آبانماه حکایت دارد.
حسینعلی حاجیدلیگانی شنبه ششم دی در مصاحبه با خبرگزاری ایلنا، عدم بازگشت ارز در شرایط کمبود منابع ارزی را موضوعی «بسیار حساس» خواند و گفت وزارت نفت باید درباره اقداماتی که برای بازگرداندن این منابع انجام داده، گزارش دهد.
او افزود کمیتهای که زیر نظر وزیر نفت برای انتخاب شرکتهای تراستی تشکیل شده، مسئولیت مستقیم این پرونده را بر عهده دارد.
تراستیها شرکتهای مورد اعتماد جمهوری اسلامی هستند که در نقش واسطه، برای محمولههای نفت تحریمشده ایران خریدار پیدا میکنند.
این شرکتها که اغلب در کشورهای ثالث ثبت شدهاند، مسئولیت فروش نفت، دریافت پول و انتقال منابع ارزی را بر عهده دارند.
ایراناینترنشنال پیشتر گزارش داد فروش نفت ایران در شرایط تحریم با تخفیفها و هزینههایی همراه بوده که بخش بزرگی از ارزش واقعی هر بشکه را از بین میبرد.
اسناد افشاشده نشان میدهد نفت ایران در برخی معاملات ۲۰ تا ۲۵ دلار زیر قیمت نفت برنت فروخته شده و علاوه بر آن، حدود ۳۰ دلار دیگر در هر بشکه صرف هزینههای حمل پنهان، انتقال غیرقانونی، سندسازی و پولشویی میشود.
بر اساس برآوردها، تنها در سال ۱۴۰۳ روزانه حدود ۱۳.۵ میلیارد دلار از درآمد نفتی کشور نصیب دلالان و شبکههای واسطه شد.
حاجیدلیگانی: وزارت نفت مسئول است
نایبرییس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس در ادامه مصاحبه گفت اطلاعات تراستیها و افراد مرتبط با این معاملات «مشخص» است و آنها برای وزارت نفت ناشناخته نیستند.
حاجیدلیگانی اضافه کرد اگر پیگیریها به نتیجه نرسد، مجلس میتواند روند قانونی استیضاح وزیر نفت را در دستور کار قرار دهد.
به گفته او، یکی از ابهامهای اصلی این پرونده به سرنوشت ضمانتنامههایی مربوط است که گفته میشود از این شرکتها دریافت شده، اما نتوانسته بازگشت ارز حاصل از فروش نفت را تضمین کند.
در ماههای گذشته، بحث هزینههای پنهان دور زدن تحریمها و نقش شرکتهای صوری در افزایش هزینههای مبادلات جمهوری اسلامی برجسته شده است.
فروردینماه، محمدحسین عادلی، رییس کل پیشین بانک مرکزی، ایجاد سازوکارهای پنهان و شرکتهای تراستی در کشورهای ثالث را یکی از دلایل افزایش قیمت تمامشده کالا در ایران دانست.
او اضافه کرد هر خانوار ایرانی ماهانه ۱۸ میلیون تومان هزینه پنهانی بابت تحریمها میپردازد.
موضوع عدم بازگشت ارز تنها به پرونده فروش نفت ایران محدود نمانده است.
حسین صمصامی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، ۲۲ آذر با استناد به آمارهای صادرات غیرنفتی گفت در ۷ سال اخیر، بیش از ۱۱۶ میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات به کشور بازنگشته و این موضوع میتواند فشار بیشتری بر تولید و تامین کالاهای ضروری وارد کند.
فاخریفرد شنبه ششم دی در مصاحبه با خبرگزاری تسنیم گفت بازگرداندن یک اکوسیستم شکننده پس از سالها آسیب، نیازمند صبر، تداوم سیاستهای علمی و اجماع میان نهادهای اجرایی و پژوهشی است.
او با تاکید بر لزوم نگاه علمی و واقعبینانه به احیای دریاچه ارومیه افزود: «بر اساس مطالعات انجامشده، برای حفظ حداقل پایداری اکولوژیک دریاچه، تامین دستکم ۲.۳ میلیارد مترمکعب آب ضروری است.»
به گفته فاخریفرد، این میزان تنها برای تثبیت شرایط فعلی کفایت میکند و به معنای احیای کامل دریاچه نیست.
این استاد دانشگاه تبریز با اشاره به ابعاد بحران دریاچه ارومیه هشدار داد این موضوع دیگر صرفا یک مساله زیستمحیطی محلی یا ملی نیست و به یک دغدغه عمومی و حتی بینالمللی تبدیل شده است.
او اضافه کرد تداوم خشکی دریاچه و افزایش سطوح نمکی میتواند به شکلگیری طوفانهای نمک منجر شود؛ پدیدهای که پیامدهای آن محدود به ایران نخواهد بود و کشورهایی مانند ترکیه، عراق، گرجستان و جمهوری آذربایجان را نیز تحت تاثیر قرار میدهد.
روزنامه هممیهن ۲۲ مهر در گزارشی درباره خشک شدن دریاچه ارومیه نوشت: «مهمترین خطر خشکشدن دریاچه برای سلامتی مردم، بروز بیماریهای ناشناختهای است که بر اثر طوفانهای نمک ایجاد میشود و چون جهت باد به سمت داخل کشور است، اگر این گردوخاک بلند شود، میتواند حدود ۱۲ استان را درگیر کند.»
این روزنامه به نقل از فعالان محلی و پژوهشگران اشاره کرد این بحران به همراه مهاجرت مردان از مناطق اطراف دریاچه، موجب افزایش بیماریهای روانی و خشونت شده است.
فرآیند پیچیده احیای دریاچیه ارومیه
در سالهای اخیر، طرحهایی مانند انتقال آب، مدیریت منابع و اصلاح الگوی مصرف برای مهار روند خشکی دریاچه اجرا شده، اما پژوهشگران تاکید میکنند احیای این اکوسیستم آسیبدیده، فرآیندی پیچیده و بلندمدت است و تصمیمهای مقطعی نمیتواند پاسخگوی عمق بحران باشد.
محمدرضا عارف، معاون اول مسعود پزشکیان، ۱۵ مهر «احیا و زنده ماندن دریاچه ارومیه» را «مهمترین مساله کشور» خواند و گفت: «راهی جز اجماع نخبگانی، بهرهگیری از نظرات دانشگاهیان و ورود تشکلهای مردمی و محیط زیستی برای نجات این دریاچه نداریم.»
او افزود: «تشکلهای محیط زیستی بهدلیل برخی برخوردهای امنیتی که در گذشته با آنها شد، شاید انگیزهای برای ورود به حل مسائل محیط زیستی و بهویژه نجات این دریاچه نداشته باشند.»
او اضافه کرد: «تغییر اقلیم، برداشت بیرویه آب بالادست و پاییندست سدها و مخازن آبی حوضه آبریز دریاچه، توسعه بیرویه زمینهای کشاورزی و حفر چاههای غیرمجاز از مهمترین عوامل دامن زدن به خشکی دریاچه هستند.»
او کارگردانی فیلمها و نمایشهای مطرحی چون «مرگ یزدگرد»، «غریبه و مه» و «باشو غریبه کوچک» را در کارنامه داشت.
اواسط شهریور امسال فیلم «باشو غریبه کوچک» که محصول سال ۱۳۶۴ است، جایزه بهترین فیلم ترمیمشده را در بخش فیلمهای کلاسیک جشنواره فیلم ونیز به خود اختصاص داد.
دانشگاه استنفورد اعلام کرد بهزودی جلسهای برای بزرگداشت زندگی و آثار این هنرمند ایراندوست و ایرانشناس برگزار خواهد کرد.
