آکسیوس: تهران با کنسرسیوم غنی‌سازی در خاک ایران موافق است
وب‌سایت آکسیوس به‌نقل از یک مقام ارشد جمهوری اسلامی که نام او را اعلام نکرد، گزارش داد که تهران آماده است چارچوب یک توافق هسته‌ای با ایالات متحده را بر پایه ایده «کنسرسیوم منطقه‌ای غنی‌سازی اورانیوم» بنا کند، مشروط بر آن‌که این کنسرسیوم در داخل خاک ایران مستقر باشد.
کنسرسیوم منطقه‌ای غنی‌سازی اورانیوم، یکی از عناصر کلیدی در پیشنهادی است که استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ رییس‌جمهوری آمریکا کاخ سفید، روز شنبه ۱۰ خرداد به تهران ارائه داد. این پیشنهاد تلاشی برای مصالحه برسر موضع دولت دونالد ترامپ مبنی بر ممنوعیت غنی‌سازی اورانیوم در ایران، و پافشاری تهران بر ادامه غنی‌سازی در خاک خود به شمار می‌رود.
گزارش آکسیوس در پی گزارش‌های متناقض درباره موضع آمریکا درباره غنی‌سازی و نیز پاسخ جمهوری اسلامی به پیشنهاد آمریکا منتشر شده است.
مقام ارشد جمهوری اسلامی سه‌شنبه ۱۳ خرداد به آکسیوس گفت: «اگر کنسرسیوم در داخل مرزهای ایران فعالیت کند، می‌تواند مورد بررسی قرار گیرد. اما اگر قرار باشد خارج از کشور مستقر شود، قطعاً محکوم به شکست خواهد بود.»
این اظهارنظر نشان می‌دهد که تهران احتمالاً پیشنهاد ویتکاف را به‌طور کامل رد نخواهد کرد، بلکه در صدد مذاکره بر سر جزییات آن برخواهد آمد.
وب‌سایت آکسیوس پیش‌تر در روز دوشنبه ۱۲ خرداد برای نخستین‌بار جزییات پیشنهاد آمریکا به جمهوری اسلامی را منتشر کرد.
در این پیشنهاد محل دقیق استقرار کنسرسیوم غنی‌سازی مشخص نشده است.
چارچوب پیشنهادی چیست؟
گفته شده است که این کنسرسیوم می‌تواند شامل ایالات متحده، ایران و کشورهایی مانند عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر و حتی ترکیه باشد.
هدف این کنسرسیوم تامین سوخت هسته‌ای برای کشورهایی است که به‌دنبال توسعه برنامه‌های صلح‌آمیز هسته‌ای هستند و فعالیت‌های آن نیز زیر نظر بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارد.
این طرح می‌تواند به ایالات متحده اجازه دهد تا اعلام کند که ایران دیگر به‌تنهایی اورانیوم غنی نمی‌کند، چرا که فرایند غنی‌سازی در چارچوب یک نهاد منطقه‌ای چندجانبه انجام خواهد شد، و در عین حال به ایران نیز امکان می‌دهد ادعا کند که خط قرمز آن در خصوص غنی‌سازی همچنان رعایت شده است.
آکسیوس در گزارش خود افزوده است که رسیدن به توافقی بر سر شرایط دقیق مورد قبول دو طرف، چالشی جدی خواهد بود چه رسد به تحقق عملی چنین کنسرسیومی.
تصویری کلی از طرح آمریکا
به‌نوشته آکسیوس، طبق پیشنهاد ایالات متحده، توافق هسته‌ای بر ایجاد یک کنسرسیوم منطقه‌ای غنی‌سازی استوار خواهد بود و دارای این ویژگی‌هاست:
- ایران اجازه نخواهد داشت ظرفیت‌های غنی‌سازی داخلی فراتر از نیازهای غیرنظامی توسعه دهد.
- پس از امضای توافق، ایران باید به‌طور موقت سطح غنی‌سازی خود را به سه درصد کاهش دهد؛ مدت این دوره در مذاکرات مشخص خواهد شد.
- تاسیسات زیرزمینی غنی‌سازی ایران باید برای مدتی که طرفین توافق می‌کنند، «غیرفعال» شوند.
- غنی‌سازی در تاسیسات سطح‌زمین نیز به میزان مورد نیاز برای تولید سوخت راکتور هسته‌ای محدود خواهد شد.
آکسیوس در گزارش خود به‌نقل از منابع آگاه افزوده است که ایالات متحده همچنان منتظر دریافت پاسخ رسمی تهران به این پیشنهاد در روزهای آینده است.
روزنامه نیویورک تایمز نیز سه‌شنبه ۱۳ خرداد به نقل از مقام‌های ایرانی و اروپایی گزارش داد دولت دونالد ترامپ طرحی را پیشنهاد کرده است که تا مدتی به ایران اجازه می‌دهد غنی‌سازی اورانیوم را در سطح پایین ادامه دهد.
بر اساس این طرح، ایالات متحده ساخت راکتورهای نیروگاه هسته‌ای را برای ایران تسهیل می‌کند و برای ایجاد تاسیسات غنی‌سازی تحت مدیریت کنسرسیومی از کشورهای منطقه، مذاکره خواهد کرد.
طبق این طرح، به‌محض آن‌که این وعده‌ها محقق و تهران از آن بهره‌مند شود، باید همه فعالیت‌های غنی‌سازی در کشور را متوقف کند.
موضوع تشکیل کنسرسیومی متشکل از کشورهای خاورمیانه از جمله ایران، عربستان سعودی و امارات متحده عربی با مشارکت ایالات متحده، برای غنی‌سازی اورانیوم، در هفته‌های گذشته نیز مطرح شده است.
در پی انتشار گزارش‌هایی درباره احتمال دستیابی به توافقی محرمانه میان دولت ترامپ و ایران بر سر ادامه غنی‌سازی اورانیوم، چاک شومر سناتور ارشد دموکرات، خواستار حضور فرستاده ویژه کاخ سفید در امور خاورمیانه در برابر کنگره شد.
رهبر دموکرات‌های سنای آمریکا، روز سه‌شنبه ۱۳ خرداد در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «استیو ویتکاف باید در برابر کنگره شهادت دهد. آیا توافقی پنهانی در جریان است که به ایران اجازه ادامه غنی‌سازی اورانیوم را می‌دهد و فعالیت‌های مخرب ایران را تقویت می‌کند یا نه؟»
در سوی دیگر، مقامات جمهوری اسلامی اعلام کرده‌اند که خواهان شفاف‌سازی بیشتر در خصوص زمان و نحوه رفع تحریم‌های آمریکا در قالب این پیشنهاد هستند.
بر اساس برخی گزارش‌ها، ممکن است دور ششم مذاکرات هسته‌ای میان استیو ویتکاف و عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، در پایان این هفته در یکی از کشورهای خاورمیانه برگزار شود.
گزارش سی‌ان‌ان و رویترز از پاسخ منفی جمهوری اسلامی به پیشنهاد آمریکا
پیش‌تر شبکه سی‌ان‌ان و خبرگزاری رویترز در روز دوشنبه ۱۲ خرداد به نقل از مقامات ارشد جمهوری اسلامی گزارش داده بودند که پاسخ تهران به پیشنهاد آمریکا منفی خواهد بود.
یک مقام ارشد جمهوری اسلامی دوشنبه ۱۲ خرداد در گفت‌وگو با شبکه سی‌ان‌ان، پیشنهاد جدید آمریکا در خصوص توافق هسته‌ای را «ناسازگار و گسیخته» خوانده بود.
سی‌ان‌ان نام این مقام ارشد جمهوری اسلامی را اعلام نکرد اما به‌نقل از او گزارش داد که حکومت ایران پیشنهاد جدید آمریکا را رد می‌کند.
او گفت: «در نگاه نخست، این پیشنهاد ناسازگار و گسیخته، بسیار غیرواقع‌بینانه و همراه با مطالبات بیش از حد ارزیابی می‌شود.»
این مقام ارشد جمهوری اسلامی به سی‌ان‌ان همچنین گفت که مهم‌ترین مانع پیشرفت در مذاکرات، تغییر مداوم مواضع آمریکا بوده است.
او افزود: «این واقعیت که آمریکایی‌ها مدام موضع خود را تغییر می‌دهند، تاکنون مانع اصلی موفقیت مذاکرات بوده و اکنون کار را سخت‌تر از همیشه کرده است.»
این مقام همچنین ادعا کرد که متن جدید، با توافقات پیشین در تضاد آشکار است.
او به‌سی‌ان‌ان گفت: «این متن آشکارا با توافق اخیر حاصل‌شده در دور پنجم مذاکرات در تضاد است. موضع ایران درباره غنی‌سازی، قاطع و غیرقابل تغییر است.»
خبرگزاری رویترز نیز دوشنبه ۱۲ خرداد به‌نقل از یک دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی گزارش داد که جمهوری اسلامی در آستانه رد پیشنهاد تازه‌ای از سوی ایالات متحده برای حل مناقشه هسته‌ای چند دهه‌ای است.
این دیپلمات ارشد که نامش اعلام نشده، به رویترز گفت که طرح آمریکا «غیربدیهی» و فاقد ملاحظات منافع ایران است و هیچ انعطافی در موضع آمریکا نسبت به موضوع غنی‌سازی اورانیوم در خاک ایران نشان نمی‌دهد.
این دیپلمات ارشد، که به‌گفته رویترز به تیم مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی نزدیک است، افزود: «تهران در حال تدوین پاسخی منفی به پیشنهاد آمریکاست؛ پاسخی که می‌تواند به‌عنوان رد رسمی این پیشنهاد تفسیر شود.»
این دیپلمات جمهوری اسلامی گفت که ارزیابی کمیته مذاکرات هسته‌ای که زیر نظر علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی فعالیت می‌کند، این است که «پیشنهاد آمریکا کاملاً یک‌طرفه است و نمی‌تواند منافع تهران را تامین کند.»
او افزود: «تهران این پیشنهاد را یک طرح غیربدیهی می‌داند که صرفاً تلاش دارد از طریق خواسته‌های افراطی، یک توافق بد را به ایران تحمیل کند.»
او گفت: «در این پیشنهاد، موضع آمریکا در خصوص غنی‌سازی در خاک ایران بدون تغییر باقی مانده و هیچ توضیح روشنی درباره رفع تحریم‌ها ارائه نشده است.»