یک دیپلمات ارشد ایرانی به خبرگزاری رویترز گفت جمهوری اسلامی در آستانه رد پیشنهاد جدید آمریکا برای حل مناقشه طولانیمدت هستهای است. به گفته این مقام ارشد که نخواست نامش فاش شود، طرح آمریکا، «مردود و فاقد پاسخ به منافع تهران» است.
رویترز دوشنبه ۱۲ خرداد از قول این دیپلمات ارشد ایرانی نوشت که تهران در حال تنظیم پاسخی منفی به پیشنهاد آمریکاست. پاسخی که عملا به رد این طرح خواهد انجامید.
پیشنهاد آمریکا شنبه ۱۰ خرداد از طریق بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، در سفر کوتاهش به تهران به مقامات ایرانی ارائه شد.
در هفتههای اخیر پنج دور گفتوگو میان عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی و استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، برگزار شده اما اختلافات کلیدی همچنان به قوت خود باقی ماندهاند.
خواست آمریکا: توقف غنیسازی و خروج ذخایر اورانیوم از ایران
بر اساس گزارش رویترز، ایالات متحده از ایران خواسته است تمام فعالیتهای غنیسازی اورانیوم را متوقف و ذخایر فعلی اورانیوم با غنای بالا را به خارج از کشور منتقل کند.
تهران این خواستهها را رد کرده و میگوید به دنبال استفاده صلحآمیز از فناوری هستهای است.
دیپلمات ایرانی به رویترز گفت: «در این پیشنهاد، موضع آمریکا درباره ممنوعیت غنیسازی در خاک ایران تغییر نکرده و هیچ توضیح روشنی درباره لغو تحریمها وجود ندارد.»
در حالی که عراقچی گفته است تهران بهزودی بهطور رسمی به این پیشنهاد پاسخ میدهد، وزارت خارجه آمریکا از اظهار نظر در اینباره خودداری کرده است.
ایران خواستار لغو فوری همه تحریمهایی است که اقتصاد نفتمحور آن را فلج کردهاند. با این حال، واشینگتن میگوید تحریمهای هستهای باید بهصورت مرحلهای برداشته شوند.
روزنامه والاستریت ژورنال یکشنبه از ابلاغ هفته گذشته کارولین لویت، سخنگوی کاخ سفید، مبنی بر توقف تمام فعالیتهای تحریمی جدید علیه جمهوری اسلامی خبر داد و به نقل از یک منبع نزدیک به کاخ سفید نوشت کارزار فشار حداکثری دونالد ترامپ فعلا متوقف شده است.
ارزیابی تهران: توافقی «بد» و یکطرفه
دیپلمات ایرانی منبع رویترز به این خبرگزاری گفت کمیته بررسی مذاکرات هستهای که زیر نظر علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی فعالیت میکند، این پیشنهاد را «کاملا یکطرفه» دانسته و بر این باور است که این طرح نه به منافع ایران پاسخ میدهد و نه توازنی در خواستهها برقرار کرده است.
به گفته او، تهران این پیشنهاد را یک «توافق بد» میداند که از سوی واشینگتن با خواستههای یکجانبه تحمیل شده است.
این بنبست در مذاکرات در حالی رخ میدهد که تنشهای هستهای میان ایران و غرب، خطر رقابت تسلیحاتی در منطقه و درگیری با اسرائیل را افزایش داده است.
دولت ترامپ در ماههای اخیر فشار حداکثری بر جمهوری اسلامی را از سر گرفته، تحریمها را تشدید کرده و هشدار داده است در صورت عدم توافق، گزینه حمله نظامی را منتفی نمیداند.
در مقابل، مقامات تهران اعلام کردهاند حاضرند محدودیتهایی را در غنیسازی بپذیرند اما به تضمینهای روشن و الزامآور نیاز دارند که ایالات متحده در آینده توافق را نقض نکند.
دو مقام ایرانی هفته گذشته به رویترز گفتند اگر واشینگتن بخشی از داراییهای بلوکهشده ایران را آزاد کند و حق غنیسازی غیرنظامی ایران را به رسمیت بشناسد، تهران حاضر است غنیسازی را بهطور موقت متوقف کند تا مسیر برای یک توافق سیاسی باز شود.
اسرائیل که برنامه هستهای جمهوری اسلامی را تهدیدی موجودیتی میداند، بارها تهدید کرده به تاسیسات هستهای ایران حمله خواهد کرد.
این در حالی است که کریستی نوم، وزیر امنیت داخلی ایالات متحده، هفتم خرداد در سفری به اسرائیل با بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر این کشور دیدار کرد و در گفتوگویی «صریح»، با دادن پیام مستقیم ترامپ، به نتانیاهو هشدار داد در مذاکرات با جمهوری اسلامی کارشکنی نکند.
بر اساس بیانیه رسمی وزارت امنیت داخلی آمریکا، نوم در این دیدار تاکید کرد که رییسجمهور ترامپ خواهان دستیابی به صلح در منطقه و جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای است.
از سوی دیگر، عراقچی در یک نشست خبری مشترک با وزیر خارجه مصر در قاهره گفت: «فکر نمیکنم اسرائیل چنین اشتباهی کند که به ایران حمله کند.»
اردیبهشت ماه امسال، وزیر دفاع عربستان سعودی در سفر به تهران، پیام پادشاه این کشور را به مقامات ایرانی رساند که بر پایه گزارش رویترز، ملک سلمان در آن از تهران خواسته است پیشنهاد ترامپ را جدی بگیرند تا خطر جنگ با اسرائیل کاهش یابد.
این رسانه دوشنبه ۱۲ خرداد با انتشار بیانیهای اعلام کرد مقامهای جمهوری اسلامی پشت این کارزار قرار دارند و ابعاد و شدت تهدیدها طی ماههای اخیر افزایش یافته است.
در این بیانیه آمده است که خبرنگاران بیبیسی فارسی، مانند بسیاری از روزنامهنگاران ایرانی در بریتانیا و دیگر کشورها، با تهدیدهای فرامرزی جمهوری اسلامی مواجه هستند. تهدیدهایی که مدتهاست متوجه اعضای خانواده آنها در داخل ایران نیز شده است.
بیبیسی همچنین از «افزایش بیسابقه بازجوییهای خودسرانه، ممنوعالخروجی، توقیف گذرنامه و تهدید به مصادره اموال خانوادههای کارکنان» خود خبر داده است.
پیش از این و در ۲۹ اردیبهشت، ایوت کوپر، وزیر کشور بریتانیا، در بیانیهای رسمی در مجلس عوام این کشور، جمهوری اسلامی را تهدیدی امنیتی دانست و از بازداشت و تفهیم اتهام سه تبعه ایرانی تحت قانون امنیت ملی ۲۰۲۳ این کشور خبر داد.
از جمله اقدامات این افراد، پایش و شناسایی با هدف یافتن خبرنگاران مرتبط با ایراناینترنشنال بوده است.
این سه نفر نخستین اتباع ایرانی هستند که بر اساس این قانون، با «اتهامات امنیتی» روبهرو شدهاند و کوپر در مجلس عوام بریتانیا اعلام کرد به «اقداماتی که احتمالا به نفع یک دستگاه اطلاعاتی خارجی بوده» متهم شدهاند.
دیگر اتهامات علیه این افراد شامل «جاسوسی، شناسایی هدف و تحقیقات آشکار به قصد انجام اقدامات خشونتآمیز جدی در بریتانیا» است.
استفاده از خانواده برای ارعاب خبرنگاران
تیم دیوی، مدیرکل بیبیسی، در بیانیه منتشر شده از سوی این رسانه اعلام کرد: «علاوه بر تهدیدهای امنیتی مستقیم از سوی عوامل دولتی ایران در خارج از مرزهای این کشور، خبرنگاران بیبیسی فارسی اکنون شاهد افزایش نگرانکننده آزار خانوادههای خود در ایران هستند. این اقدامات آشکارا با هدف سوءاستفاده از روابط خانوادگی برای اعمال فشار انجام میشود تا خبرنگاران از فعالیت حرفهای خود دست بکشند یا با فریب به ایران بازگردند.»
او افزود: «ما از مقامهای جمهوری اسلامی میخواهیم فورا این کارزار ارعاب را متوقف کنند و دست از تهدید، خشونت و جنگ روانی علیه خبرنگاران بردارند. این اقدامات، حملهای مستقیم به آزادی مطبوعات و حقوق بشر است که باید بیدرنگ پایان یابند.»
شکایت جدید به شورای حقوق بشر سازمان ملل
بیبیسی اعلام کرد در حال آمادهسازی شکایتی رسمی به گزارشگران ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد است و از آنها خواهد خواست تا مقامهای جمهوری اسلامی را برای توقف آزار خبرنگاران بیبیسی و خانوادههایشان تحت فشار قرار دهند.
بیبیسی فارسی که از لندن پخش میشود، در سالهای گذشته بارها هدف کارزارهای سازمانیافته جمهوری اسلامی، پروندهسازی امنیتی، مسدودسازی اموال و تهدید علیه کارکنانش در داخل و خارج ایران قرار گرفته است.
از سوی دیگر پنج گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد ۱۱ خرداد ۱۴۰۳ با انتشار بیانیهای، خشونت، تهدید و ارعاب جمهوری اسلامی علیه ایراناینترنشنال و خبرنگاران و کارکنان شاغل در آن را محکوم کردند.
این کارشناسان خواستار پایان «اقدامات هراسافکن حکومت ایران» شدند.
آنها تاکید کردند این اقدامات بخشی از یک الگوی گستردهتر سرکوب علیه رسانههای فارسیزبان است.
بن سائول، گزارشگر ویژه در زمینه حقوق بشر و مبارزه با تروریسم، ایرنه خان، گزارشگر ویژه در مورد آزادی عقیده و بیان، جینا رومرو، گزارشگر ویژه درباره آزادی تجمعات مسالمتآمیز، موریس تیدبال-بینز، گزارشگر در امور اعدامهای فراقانونی و جاوید رحمان، گزارشگر وقت ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران، امضاکنندگان این بیانیه بودند.
به گفته گزارشگران ویژه سازمان ملل، این تهدیدها پس از جنبش «زن، زندگی، آزادی» در سال ۱۴۰۱ افزایش یافت و رسانههای فارسیزبان خارج از کشور از سوی حکومت ایران متهم به «دامن زدن به ناآرامیها» شدند.
به گزارش خبرگزاری رویترز، زلنسکی دوشنبه ۱۲ خرداد گفت دولت اوکراین فهرستی شامل نزدیک به ۴۰۰ کودک را که از سوی نیروهای روسی از مناطق اشغالی ربوده شدهاند، تهیه کرده و به طرف روسی ارائه داده است اما به گفته زلنسکی، روسیه تنها با بررسی ۱۰ مورد از این فهرست موافقت کرده است.
اوکراین پیش از این بارها روسیه را به ربودن و انتقال اجباری کودکان از مناطق اشغالی متهم کرده و بازگرداندن این کودکان را یکی از شروط مذاکرات صلح اعلام کرده است.
روسیه این اتهام را رد میکند و میگوید هدف از انتقال کودکان، محافظت از آنها در برابر درگیریها بوده است.
موضوع انتقال اجباری کودکان اوکراینی یکی از محورهای تنشبرانگیز در پروندههای حقوق بشری علیه روسیه است و دیوان کیفری بینالمللی پیشتر رییسجمهوری روسیه را بهدلیل این اقدام تحت پیگرد قرار داده است.
مذاکرات کوتاه بود
مقامهای ترکیه اعلام کردند دور دوم گفتوگوهای مستقیم میان روسیه و اوکراین که در استانبول برگزار شد، تنها یک ساعت پس از شروع، پایان یافت.
رستم عمروف، وزیر دفاع اوکراین که ریاست هیات اوکراینی را برعهده داشت، گفت دو کشور توافق کردند تمام اسرای جنگی را که بهشدت بیمار هستند یا زیر ۲۵ سال سن دارند، با یکدیگر مبادله کنند. بر اساس این توافق اجساد سربازان کشتهشده نیز به کشورهایشان بازگردانده خواهند شد.
عمروف تاکید کرد: «کییف بر این باور است که تمامی مسائل کلیدی در مذاکرات با روسیه تنها در سطح رهبران قابل حل است و پیشنهاد داده تا پیش از پایان ماه جاری میلادی، نشست دیگری برگزار شود تا مذاکرات پیشرفت کند.»
معاون وزیر خارجه اوکراین پس از مذاکرات استانبول با بیان اینکه «روسیه همچنان با ایده آتشبس بدون قید و شرط مخالفت میکند»، گفت: «پیشنهادهای روسیه را دوشنبه دریافت کردیم و نتوانستیم در مذاکرات استانبول به آنها واکنش نشان دهیم.»
ولادیمیر مدینسکی، رییس هیات روسی گفت مسکو پیش از آغاز مذاکرات، پیشنویس یادداشت تفاهم صلح را از طرف اوکراین دریافت کرده و روسیه نیز قرار است در این نشست پیشنویس توافقنامه خود و پیشنهادهایی درباره آتشبس ارائه دهد.
این مذاکرات در حالی پایان یافت که دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، هشدار داده بود اگر پیشرفتی حاصل نشود، واشینگتن ممکن است نقش میانجیگری را کنار بگذارد.
ابراز امیدواری ترکیه
هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه، گفت: «با گفتوگو میتوان اختلاف دیدگاهها را کاهش داد و این مذاکرات میتواند نتایج ملموسی به همراه داشته باشد که ما را یک گام به صلح نزدیکتر کند.»
او همچنین تاکید کرد که «نقش آمریکا در روند صلح اهمیت دارد» و هدف این دور گفتوگوها، بررسی شروط آتشبس از سوی هر دو طرف است.
بهدنبال دور قبلی این مذاکرات که ۲۶ اردیبهشت در استانبول برگزار شد، دو طرف دست به بزرگترین تبادل اسرا در طول جنگ زدند و هر کدام هزار اسیر را آزاد کردند.
آن مذاکرات هم در نهایت بدون هیچ توافقی درباره آتشبس یا صلح به پایان رسید و تنها مواضع اولیه بیان شد.
عضویت اوکراین در ناتو
رهبران لهستان، رومانی و لیتوانی در بیانیهای مشترک پس از نشست کشورهای گروه بی۹ و نوردیک که شامل کشورهای حوزه بالتیک، اروپای مرکزی، اسکاندیناوی و اعضای شرقی ناتو است، در بیانیهای اعلام کردند از عضویت اوکراین در ناتو حمایت میکنند و گفتند برای اعمال تحریمهای جدید علیه روسیه آمادهاند.
این کشورها تاکید کردند که روسیه «هیچ علاقه واقعیای به صلح نشان نداده است» و جنگ را ادامه میدهد.
رهبران این کشورها گفتند که برای مقابله با تهدیدهای امنیتی، در حال حرکت بهسوی اختصاص دستکم پنج درصد از تولید ناخالص داخلی به هزینههای دفاعی و سرمایهگذاریهای مرتبط هستند.
ترامپ اول خرداد در تماس با رهبران اروپایی گفته بود پوتین، همچنان باور دارد در جنگ اوکراین در موقعیت برتر است و قصد پایان دادن به آن را ندارد.
واکنش آلمان به حمله پهپادی اوکراین
گفتوگوهای استانبول یک روز پس از آن انجام میشود که کییف به چند بمبافکن اتمی روسیه حمله کرد.
این حمله پهپادی به چهار پایگاه هستهای روسیه انجام شد و در نتیجه آن دستکم ۴۱ بمبافکن هستهای روسیه به ارزش بیش از هفت میلیارد دلار منهدم شد.
این حمله، بزرگترین عملیات با بیشترین بُرد ممکن علیه روسیه از ابتدای جنگ میان دو کشور اعلام شده است.
سخنگوی دولت آلمان در برلین گفت برلین از پیش در جریان حمله پهپادی اوکراین به عمق خاک روسیه قرار نداشته اما «چنین هماهنگیای لازم نیست زیرا اوکراین حق دفاع از خود در برابر جنگی را دارد که ناقض حقوق بینالملل است».
اوکراین پیش از حملات پهپادی یکشنبه به پایگاههای هوایی روسیه، ایالات متحده را نیز در جریان قرار نداده بود.
به گفته سخنگوی دولت آلمان، فریدریش مرتس، صدر اعظم این کشور، در نخستین دیدار حضوری خود با ترامپ که پنجشنبه در واشینگتن برگزار میشود، برای رسیدن به «آتشبس منصفانه» در اوکراین تلاش خواهد کرد.
او به خبرنگاران گفت: «اهداف دولت روشن است و صدر اعظم از همه توان خود استفاده خواهد کرد تا رییسجمهوری آمریکا را برای آتشبس منصفانه تحت فشار قرار دهد؛ از جمله با طرح تهدید به اعمال تحریمها.»
