نبرد جنگندههای پاکستانی ساخت چین و جنگندههای هندی ساخت فرانسه مورد توجه ارتشهای جهان قرار گرفته است. این درگیری هوایی فرصتی نادر فراهم کرده تا آنها عملکرد خلبانان، جنگندهها و موشکهای هوا به هوا را در نبردی واقعی بررسی کنند و از آن برای آمادهسازی نیروی هوایی خود بهره برند
برتری چین بر غرب؟ نبرد جنگندههای هند و پاکستان زیر ذرهبین ارتشهای جهان
دو مقام آمریکایی پنجشنبه ۱۸ اردیبهشت به رویترز گفتند که یک جنگنده پاکستانی ساخت چین روز چهارشنبه دستکم دو هواپیمای نظامی هند را ساقط کرده است؛ رویدادی که میتواند نقطه عطف مهمی برای این جنگنده پیشرفته پکن باشد.
هر دو مقام تاکید کردند که هواپیماهای اف ۱۶ پاکستان که شرکت لاکهید مارتین آنها را ساخته، در این عملیات مشارکتی نداشتهاند.
وزیر دفاع پاکستان، خواجه محمد آصف، نیز پنجشنبه به رویترز گفت که جنگنده جی-۱۰ (J-10) برای ساقطکردن سه هواپیمای رافال ساخت فرانسه که به تازگی از سوی هند خریداری شده بودند، به کار گرفته شده است.
پاکستان اعلام کرده است که پنج جنگنده نیروی هوایی هند از جمله سه فروند جنگنده پیشرفته رافال ساخت فرانسه، یک سوخو-۳۰ و یک میگ- ۲۹ هر دو ساخت روسیه را سرنگون کرده است.
دهلی تا کنون از دست دادن هیچ یک از جنگندههای خود را نپذیرفته است و در مقابل اعلام کرده که حملات موفقی را علیه آنچه «زیرساختهای تروریستی» در داخل خاک پاکستان توصیف کرده، انجام داده است.
رافال و مدل جی-۱۰ (J-10) مورد استفاده پاکستان هر دو جزو جنگندههای نسل ۴.۵ محسوب میشوند و در زمره پیشرفتهترین هواپیماهای رزمی هستند.
کارشناسان گفتند استفاده عملی از سلاحهای پیشرفته بهدقت در سراسر جهان تحلیل خواهد شد، از جمله در چین و ایالات متحده که هر دو خود را برای احتمال یک درگیری بر سر تایوان یا منطقه وسیعتر هند-اقیانوس آرام آماده میکنند.
یکی از مقامات آمریکایی، که نخواست نامش فاش شود، به رویترز گفت: «اطمینان بالایی وجود دارد که پاکستان از جنگنده جی-۱۰ (J-10) ساخت چین برای شلیک موشکهای هوا به هوا به سوی جنگندههای هندی استفاده کرده است.»
پستهای شبکههای اجتماعی بر عملکرد موشک هوا به هوای پیال- ۱۵(PL-15) چین در برابر موشک متیور، که گروه اروپایی امبیدیای (MBDA) آن را تولید میکند، متمرکز بودند. تاکنون بهطور رسمی تایید نشده که آیا هند از این موشک استفاده کرده است یا خیر.
داگلاس بری، عضو ارشد مؤسسه بینالمللی مطالعات استراتژیک در حوزه هوافضای نظامی گفت: «جوامع هوایی در چین، ایالات متحده و شماری از کشورهای اروپایی قطعا به دنبال آن خواهند بود که تا جای ممکن اطلاعات دقیق میدانی درباره تاکتیکها، تکنیکها، رویهها، تجهیزات مورد استفاده، موفقیتها و ناکامیها به دست آورند.»
او افزود: «شما عملا شاهد رویارویی قدرتمندترین سلاح چین با قدرتمندترین سلاح غرب هستید، البته اگر واقعا این موشک حمل شده و به کار گرفته شده باشند، چیزی که ما هنوز نمیدانیم.»
بری گفت که احتمالا فرانسویها و آمریکاییها نیز امیدوارند اطلاعات مشابهی از هند به دست آورند.
یک مدیر اجرایی صنعت دفاعی گفت: «موشک پیال- ۱۵(PL-15) یک مشکل بزرگ است. ارتش ایالات متحده توجه زیادی به آن دارد.»
رویترز گزارش داده که شرکت داسو اویاسیون، سازنده رافال، از اظهار نظر در این زمینه خودداری کرده و کنسرسیوم امبیدیای (MBDA) نیز بهدلیل تعطیلی رسمی در فرانسه برای اظهار نظر در دسترس نبود.
جزییات اندک
تحلیلگران غربی و منابع صنعتی گفتند که جزییات کلیدی همچنان نامشخص است، از جمله اینکه آیا این جنگندهها به موشک متیور مسلح شده بودند و نوع و میزان آموزش خلبانان چگونه بوده است.
کارشناسان افزودند که شرکتهای تسلیحاتی مشتاق خواهند بود عملکرد فنی را از عوامل عملیاتی جدا کنند.
بایرون کالان، کارشناس دفاعی مستقر در واشینگتن و شریک مدیریتی شرکت کاپیتال آلفا پارتنرز (Capital Alpha Partners) به رویترز گفت: «بازبینیهایی درباره آنچه کارآمد بود و آنچه ناکام ماند انجام خواهد شد، اما به نظرم مسئله دیگر همان مه غلیظ جنگ است.»
او افزود شرکتهای تسلیحاتی آمریکایی بهطور مداوم بازخوردهایی درباره عملکرد محصولاتشان در جنگ اوکراین دریافت میکنند.
کالان گفت: «بنابراین قطعا انتظار دارم وضعیت مشابهی برای تامینکنندگان اروپایی هند هم رخ دهد و پاکستان و چین احتمالا بازخوردهای مشابهی را به اشتراک میگذارند. اگر موشک پیال-۱۵(PL-15) طبق تبلیغات یا حتی بهتر از انتظار عمل کند، چینیها حتما میخواهند آن را بدانند.»
یک منبع صنعت دفاعی غربی که با موشک متیور کار میکند، گفت تصویری آنلاین از جستجوگر موشک ظاهرا نشاندهنده بخشی از موشکی بوده که به هدف اصابت نکرده است. گزارشها درباره اینکه آیا پاکستان همان مدل از موشک PL-15 را در اختیار دارد که نیروی هوایی چین از آن استفاده میکند یا مدل صادراتی آن با برد کمتر را که در سال ۲۰۲۱ رونمایی شد، متناقض هستند.
بری، که مقالات متعددی درباره این موشک نوشته است، به رویترز گفت که معتقد است پاکستان به احتمال زیاد نسخه صادراتی را در اختیار دارد.
موشک پیال- ۱۵ (PL-15) با سوخت موشکی و موشک متیور با موتور جت کار میکند. برد و عملکرد موشک پیال-۱۵ (PL-15) سالهاست که مورد توجه غرب قرار دارد. از ساخت این موشک بهعنوان یکی از نشانههای حرکت چین فراتر از وابستگی به فناوریهای مشتق از شوروی سابق یاد میشود.
ایالات متحده بخشی از واکنش خود به موشک پیال- ۱۵(PL-15) و توانایی آن در بردهای فراتر از دید را با توسعه موشک ایآیام- ۲۶۰ (AIM-260 Joint Advanced Tactical Missile) ساخت شرکت لاکهید مارتین دنبال میکند؛ تلاشی که بخشی از بازتنظیم اولویتهای غرب در برابر چین محسوب میشود.
کشورهای اروپایی نیز به دنبال ارتقاء میاندورهای موشک متیور هستند که به گفته نشریه تخصصی «جینز» ممکن است شامل بهبودهای در حوزه پیشران و هدایت باشد، اما تحلیلگران میگویند پیشرفتها در این زمینه کند بوده است.
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا در ماه مارس قراردادی را به بوئینگ واگذار کرد تا پیشرفتهترین جنگنده نیروی هوایی ایالات متحده را بسازد؛ جنگندهای که به احتمال زیاد شامل فناوری پنهانکاری، حسگرهای پیشرفته و موتورهای نوین خواهد بود.
یکی از این منابع آگاه پنجشنبه ۱۸ اردیبهشت به رویترز گفت حتی با حذف شرط عادیسازی روابط اسرائیل و عربستان سعودی برای پیشرفت در گفتوگوهای هستهای غیرنظامی میان ریاض و واشینگتن، هنوز نمیتوان با قطعیت اعلام کرد که توافق هستهای میان دو کشور نزدیک است.
یکی از موارد اختلاف، بند ۱۲۳ قانون انرژی اتمی ایالات متحده است که همکاری با کشورهای خواهان توسعه ظرفیت هستهای غیرنظامی را تنها در صورتی مجاز میداند که آن کشورها محدودیتهایی را در زمینه اشاعه، از جمله عدم غنیسازی اورانیوم، بپذیرند.
در دوره ریاستجمهوری جو بایدن، گفتوگوهای هستهای بخشی از توافق گستردهتری میان آمریکا و عربستان سعودی بود که به عادیسازی روابط با اسرائیل و همچنین تلاش ریاض برای دستیابی به پیمان دفاعی با واشینگتن گره خورده بود.
پادشاهی سعودی بارها اعلام کرده است بدون تشکیل کشور مستقل فلسطینی، اسرائیل را به رسمیت نخواهد شناخت.
این موضع تلاشهای دولت بایدن را برای گسترش پیمان ابراهیم که در دوره نخست ریاستجمهوری ترامپ میان اسرائیل و امارات متحده عربی، بحرین و مراکش به امضا رسید، با شکست مواجه کرد.
بیشتر بخوانید: افشای روند صلح عربستان سعودی و اسرائیل در دولت بایدن
موانع سد راه توافق هستهای ریاض و واشینگتن
رویترز در ادامه گزارش خود نوشت خشم گسترده در کشورهای عربی نسبت به جنگ جاری در غزه، روند عادیسازی روابط عربستان سعودی با اسرائیل را متوقف کرده است.
گفتوگوهای هستهای عربستان سعودی و آمریکا نیز بهدلیل نگرانیهای واشینگتن درباره اشاعهی سلاحهای هستهای با موانعی روبهرو شدهاند.
کریس رایت، وزیر انرژی آمریکا، در جریان بازدید از عربستان سعودی در ماه آوریل اعلام کرد دو کشور در مسیر دستیابی به توافقی برای همکاری هستهای غیرنظامی قرار دارند.
جیمز هویت، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا، در پاسخ به درخواست رویترز برای اظهارنظر گفت: «وقتی چیزی برای اعلام وجود داشته باشد، رییسجمهور [ترامپ] آن را اعلام خواهد کرد. هر گزارشی درباره این موضوع در حال حاضر صرفا گمانهزنی است.»
عربستان سعودی نیز به گزارش رویترز واکنشی نشان نداده است.
عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی، پیشتر اعلام کرده بود این کشور قصد دارد اورانیوم را غنیسازی کند و آن را به فروش برساند.
یکی از منابع آگاه به رویترز گفت ریاض همچنان حاضر نیست توافق موسوم به «توافق ۱۲۳» را امضا کند. این توافق مانع از غنیسازی یا بازفرآوری پلوتونیوم تولیدشده در راکتورها میشود؛ دو مسیری که میتواند به ساخت تسلیحات هستهای منجر شود.
وزیر انرژی آمریکا پیش از این در گفتوگو با رویترز تاکید کرده بود امضای توافق ۱۲۳ پیششرط هرگونه توافقی میان واشینگتن و ریاض است.
رایت همچنین گفته بود چندین راه وجود دارد که میتواند اهداف دو کشور را همزمان تامین کند.
بیشتر بخوانید: آمریکا آماده ارائه یک بسته نظامی ۱۰۰ میلیارد دلاری به عربستان سعودی است
«مدل جعبه سیاه»
به گفته منبع آگاه رویترز، یکی از راهحلها برای پایان دادن به این اختلاف، ایجاد یک تاسیسات غنیسازی اورانیوم در خاک عربستان سعودی است که تنها پرسنل آمریکایی به آن دسترسی داشته باشند؛ روشی که به آن «مدل جعبه سیاه» گفته میشود.
جداسازی احتمالی موضوع گفتوگوهای هستهای از شرط به رسمیت شناختن اسرائیل از سوی عربستان سعودی در شرایطی صورت میگیرد که استیو ویتکاف، نماینده ویژه دولت ترامپ در امور خاورمیانه، اعلام کرده بهزودی خبرهایی از گسترش پیمان ابراهیم منتشر خواهد شد.
تهران همواره از مخالفان سرسخت عادیسازی روابط اسرائیل با کشورهای منطقه بوده است.
علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، مهرماه ۱۴۰۲ عادیسازی روابط اسرائیل و کشورهای منطقه را به «شرطبندی روی اسب بازنده» تشبیه کرد و آن را قماری «محکوم به باخت» خواند.
روزنامه اسرائیل هیوم ۱۸ اردیبهشت به نقل از منابع آگاه نوشت روابط شخصی میان بنیامین نتانیاهو و ترامپ به پایینترین سطح خود رسیده و دو طرف «بهشدت» از یکدیگر ناامید شدهاند.
به گفته منابع آگاه، ترامپ تمایلی به هماهنگی با نتانیاهو ندارد و میخواهد برخی تحولات مهم در خاورمیانه را بدون مشارکت او پیش ببرد.
اسرائیل هیوم افزود ترامپ اکنون تصمیم گرفته در مسیر پیگیری منافع ایالات متحده در خاورمیانه، بهویژه در زمینه روابط با عربستان سعودی و دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس، منتظر اسرائیل نماند.
