نخستین گفت‌وگوی وزیران خارجه جمهوری اسلامی و اردن پس از حمله به اسرائیل

جو بایدن، رییس‌جمهوری آمریکا، روز پنجشنبه ۳۰ فروردین‌ماه، در بیانیه‌ای نوشت که این کشور با تحریم‌های جدید علیه عوامل تولید پهپاد در ایران، جمهوری اسلامی را به دلیل حمله موشکی و پهپادی به اسرائیل پاسخگو کرده است.

بایدن نوشت: «این تحریم‌ها رهبران و نهادهای مرتبط با سپاه پاسداران، وزارت دفاع و برنامه موشکی و پهپادی دولت ایران را هدف قرار می‌دهد که این حمله وقیحانه را ممکن کردند.»

او با اشاره به اظهاراتش پس از حمله شامگاه شنبه، بار دیگر تاکید کرد که اعضای گروه هفت برای افزایش فشار اقتصادی بر جمهوری اسلامی متعهدند.

او افزود: «متحدان و شرکای ما تحریم‌ها و اقدامات بیشتری را برای محدود کردن برنامه‌های نظامی بی‌ثبات‌کننده ایران صادر می‌کنند یا خواهند کرد.»

بایدن با بیان اینکه تاکنون بیش از ۶۰۰ فرد و نهاد مرتبط با جمهوری اسلامی و گروه‌های نیابتی آن را تحریم کرده، متعهد شد که به این تحریم‌ها ادامه خواهد داد.

بایدن در پایان نوشت: «بگذارید برای همه کسانی که حملات ایران را ممکن می‌کنند یا از آن‌ها حمایت می‌کنند روشن باشد: آمریکا به امنیت اسرائیل متعهد است. ما به امنیت پرسنل و شرکای خود در منطقه متعهدیم و در انجام تمام اقدامات لازم برای پاسخگویی شما تردید نخواهیم کرد.»

ودانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، روز پنجشنبه، به خبرنگاران گفت که این کشور محدودیت‌های بیشتری را برای سفر حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی و هیات همراه او در نیویورک اعمال کرده است.

پاتل گفت که محدودیت‌ها به هیات جمهوری اسلامی اجازه می‌دهد فقط در شعاع دو بلوکی از مقر سازمان ملل، بین سازمان ملل و نمایندگی و محل اقامت ایران، و بین سازمان ملل و فرودگاه جان اف کندی حرکت کند.

حسین امیرعبداللهیان برای شرکت در نشست شورای امنیت سازمان ملل درباره وضعیت خاورمیانه از جمله جنگ حماس و فلسطین، در نیویورک حضور دارد.

موج پهپادها و موشک‌هایی که شنبه ۲۵ فروردین از ایران راهی اسرائیل شد، اولین حمله مستقیم جمهوری اسلامی از خاک ایران به اسرائیل بود.

آرِون برگمن، محقق علوم سیاسی و کارشناس مسائل امنیتی خاورمیانه در کینگز کالج لندن به نیویورک تایمز گفت این اولین باری است که جمهوری اسلامی مستقیما اسرائیل را از داخل خاک خود هدف حمله قرار می‌دهد.

او این حمله را یک «رویداد تاریخی» خواند.

پیش از این حمله جمهوری اسلامی از نیروهای نیابتی خود برای ضربه زدن به منافع اسرائیل استفاده می‌کرد و ترور هدفمند رهبران نظامی و دانشمندان هسته‌ای جمهوری اسلامی، بخش مهمی از استراتژی اسرائیل علیه تهران بود.

تاریخچه‌ای مختصر از جنگ در سایه اسرائیل و جمهوری اسلامی

جمهوری اسلامی و اسرائیل برای رسیدن به سطح کنونی درگیری‌ها، راه کم‌وبیش درازی را طی کردند.

- ژانویه ۲۰۲۰ (دی ماه ۱۳۹۸): اسرائیل با رضایت از ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران در حمله هواپیماهای بدون سرنشین آمریکایی در بغداد استقبال کرد.

جمهوری اسلامی در پاسخ به ترور سلیمانی، با رگبار موشک به دو پایگاه آمریکا در عراق که محل استقرار سربازان آمریکایی است حمله کرد.

مقام‌های آمریکایی گفتند سلیمانی طراح فعالیت‌های بی‌ثبات کننده جمهوری اسلامی در سراسر خاورمیانه و متهم به برنامه‌ریزی حملات علیه سفارت‌خانه‌های آمریکا و اهداف اسرائیلی بوده است.

- سال‌های ۲۰۲۱-۲۰۲۲ (۱۳۹۹-۱۴۰۰): به گفته مقامات اسرائیلی در ژوییه ۲۰۲۱ (مرداد ماه ۱۴۰۰)، یک نفت‌کش تحت مدیریت یک شرکت کشتی‌رانی متعلق به اسرائیل در سواحل عمان هدف حمله قرار گرفت و دو خدمه آن کشته شدند.

این مقامات گفتند به نظر می‌رسد این حمله به وسیله پهپادهای جمهوری اسلامی انجام شده‌ باشد.

هر چند جمهوری اسلامی مسئولیت این حمله را بر عهده نگرفت، یک شبکه تلویزیونی دولتی آن را پاسخی به حمله اسرائیل در سوریه توصیف کرد.

- نوامبر ۲۰۲۱ (آبان ماه ۱۴۰۰): اسرائیل محسن فخری‌زاده، دانشمند ارشد هسته‌ای جمهوری اسلامی را کشت و در می ۲۰۲۲ (خرداد ماه ۱۴۰۱) حسن صیاد خدایی، از فرماندهان سپاه پاسداران را ترور کرد.

- دسامبر ۲۰۲۳ (آذر ماه ۱۴۰۲): پس از آغاز بمباران غزه از سوی اسرائیل در پاسخ به حملات هفتم اکتبر حماس، شبه‌نظامیان مورد حمایت جمهوری اسلامی حملات خود را به اسرائیل افزایش دادند.

اواخر سال گذشته میلادی، تهران اسرائیل را متهم به کشتن یک شخصیت بلندپایه نظامی، سرلشکر سید رضی موسوی در حمله موشکی به سوریه کرد.

رضی موسوی یکی از مشاوران ارشد سپاه پاسداران و از نزدیکان قاسم سلیمانی بود.

گفته می‌شود او در نظارت بر ارسال تسلیحات برای حزب‌الله لبنان نقش داشت.

اسرائیل از اظهار نظر رسمی و مستقیم در مورد اینکه آیا مسئولیتی در قبال کشته شدن موسوی داشته یا خیر، خودداری کرد.

- ژانویه ۲۰۲۴ (دی ماه ۱۴۰۲): انفجاری در حومه بیروت منجر به کشته شدن صالح العاروری، از رهبران حماس، به همراه دو فرمانده شاخه نظامی این گروه شد.

این اولین ترور یک مقام ارشد حماس در خارج از کرانه باختری و غزه در سال‌های اخیر بود.

مقامات حماس، لبنان و ایالات‌ متحده این حمله را به اسرائیل نسبت دادند اما اسرائیل به صورت رسمی دخالت در آن را تایید نکرد.

حزب‌الله که از حمایت جمهوری اسلامی برخوردار است، پس از مرگ العاروری حملات خود به اسرائیل را افزایش داد.

در مقابل ارتش اسرائیل با هدف قرار دادن حزب‌الله، تعدادی از فرماندهان این گروه را کشت.

- اواخر ژانویه ۲۰۲۴ (بهمن ماه ۱۴۰۲): جمهوری اسلامی، اسرائیل را متهم به حمله هوایی به دمشق کرد که طی آن چندین تن از نظامیان ارشد سپاه پاسداران کشته شدند.

- مارس و آوریل ۲۰۲۴ (اسفند ۱۴۰۲ و فرودین ۱۴۰۳): حمله هواپیمای بدون سرنشین اسرائیل به خودرویی در جنوب لبنان منجر به کشته شدن حداقل یک نفر شد.

ارتش اسرائیل اعلام کرد در این حمله معاون فرمانده یگان موشکی حزب‌الله کشته شده‌ است.

حزب‌الله مرگ فردی به نام علی عبدالحسن نعیم را تایید کرد اما جزییات بیشتری ارائه نداد.

در همان روز، اسرائیل در یکی از سنگین‌ترین حملات هوایی این کشور در سال‌های اخیر، مناطقی در نزدیکی حلب در شمال سوریه را مورد هدف قرار داد.

به گفته دیده‌بان حقوق بشر سوریه، یک سازمان غیردولتی مستقر در بریتانیا که جنگ داخلی سوریه را رصد و اطلاع‌رسانی می‌کند، در این حملات ۳۶ سرباز سوری، هفت جنگجوی حزب‌الله و یک سوری از شبه‌نظامیان طرفدار جمهوری اسلامی کشته شدند.

ارتش اسرائیل مسئولیت این حملات را بر عهده نگرفت اما یوآو گالانت، وزیر دفاع این کشور، در رسانه‌های اجتماعی نوشت: «ما حزب‌الله را در هر جایی که قصد عملیات داشته‌ باشد تعقیب می‌کنیم و فشار و سرعت حملات را افزایش خواهیم داد.»

سه روز بعد، هواپیماهای جنگی اسرائیل به ساختمان کنسولگری جمهوری اسلامی در دمشق حمله کردند و دو فرمانده ارشد و پنج افسر سپاه پاسداران را کشت.

دیوید کامرون، وزیر خارجه بریتانیا، با اشاره به تحریم‌های جدید این کشور علیه جمهوری اسلامی نوشت: «ما امروز در کنار آمریکا، همزمان با بازخواست کردن رژیم ایران، در حال تحریم شخصیت‌ها و نهادهای برجسته نظامی آن هستیم.»

کامرون حمله جمهوری اسلامی به اسرائیل را یک شکست برای رژیم خواند و گفت: «این حمله نه تنها یک شکست کامل بود بلکه آن‌ها ماهیت واقعی خود را به عنوان نفوذ بد در منطقه به جهانیان نشان دادند.»

بریتانیا، روز شنبه ۳۰ فروردین‌ماه، در مجموع ۱۳ نهاد یا شخص در نهادهای نظامی جمهوری اسلامی از جمله ستاد کل نیروهای مسلح، نیروی دریایی سپاه پاسداران و قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا را تحریم کرد.

غلامعلی رشید، از فرماندهان ارشد سپاه و فرمانده قرارگاه مرکزی حضرت خاتم‌الانبیاء، محمدرضا آشتیانی، وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، و میراحمد نوشین، رئیس سازمان صنایع هوافضا، از مقام‌هایی‌اند که در فهرست تحریم‌های بریتانیا قرار گرفتند.

ریشی سوناک، نخست‌وزیر بریتانیا، گفت که این تحریم اشخاص و نهادهایی را هدف گرفته که مسئول حمله به اسرائیل بودند.

سوناک افزود: «حمله رژیم ایران به اسرائیل اقدامی بی‌پروا و تشدید خطرناکی بود. این تحریم‌ها نشان می‌دهد که صریحا این رفتار را محکوم می‌کنیم و توانایی ایران را برای بی‌ثبات کردن منطقه بیشتر محدود می‌کند.»

گیلعاد اردان، سفیر اسرائیل در سازمان ملل، طی سخنرانی‌اش در نشست شورای امنیت نسبت به حضور حسین امیرعبداللهیان در این نشست اعتراض کرد.

او با اشاره به حمله جمهوری اسلامی علیه اسرائیل، حضور امیرعبداللهیان در این نشست را «شوخی» خواند و گفت در حاکی که دولت او شامگاه شنبه حمله کرده، «او اینجاست که همه شما را مسخره کند... این نهاد [سازمان ملل] را به سخره گرفته است.»

اردان گفت که شورای امنیت به جای آنکه سپاه پاسداران را تروریستی بنامد و «رژیم شیطانی» جمهوری اسلامی را تحریم کند، درهای خود را برای وزیر خارجه آن باز کرده است.

گیلعاد اردان با انتشار بخش‌هایی از سخنرانی‌اش در شبکه ایکس نوشت: «این دلیل دیگری بر این است که سازمان ملل به پناهگاهی برای دیکتاتورها و رژیم‌های تروریستی تبدیل شده است تا جنایت‌های خود را بپوشانند.»