جمهوری اسلامی در همکاری با طالبان به دنبال دسترسی به فهرستی شامل نیروهای امنیتی و جاسوسی بریتانیا است تا با بازداشت آنها بتوانند از این موضوع به عنوان اهرم فشار در مذاکرات با غرب استفاده کنند.
روزنامه بریتانیایی تلگراف دوشنبه ۲۷ مرداد در گزارشی به نقل از یک مقام ارشد ایرانی در تهران نوشت چهار نفر از مقام‌های سپاه پاسداران هفته گذشته بدون اطلاع دولت مسعود پزشکیان به کابل سفر و با رهبران طالبان درباره استفاده از این فهرست گفت‌وگو کردند.
به گفته منابع ایرانی و افغانستانی، هدف سپاه، دستگیری مظنونان به جاسوسی برای بریتانیا و به‌کارگیری آنها به‌عنوان برگ فشار در گفت‌وگوهای آتی با غرب بر سر برنامه هسته‌ای ایران است.
این روزنامه ۱۴ مرداد در گزارشی نوشته بود که فرماندهان سپاه از طالبان خواسته‌اند فهرستی از ۲۵ هزار شهروند افغانستانی را که با بریتانیا همکاری داشتند در اختیارشان بگذارد تا جاسوسان بریتانیا در ایران را دستگیر کنند.
بر اساس این گزارش، این گروه از فرماندهان سپاه به طالبان وعده داده‌اند برای تسریع روند به رسمیت شناختن حکومت این گروه بر افغانستان به دولت پزشکیان فشار بیاورند.
این مقام ارشد ایرانی افزود: «طالبان این فهرست را در اختیار آنها گذاشت. آنها می‌خواهند پیش از فعال‌سازی مکانیزم ماشه، جاسوس‌های بریتانیایی را پیدا کنند تا چیزی برای فشار پشت درهای بسته به لندن داشته باشند.»
رادیو عمومی ملی آمریکا (ان‌پی‌آر) هفتم مرداد در گزارشی با استناد به روایت مهاجران در تهران نوشت همزمان با تشدید فضای امنیتی پس از جنگ ۱۲ روزه، حکومت ایران با برچسب‌هایی چون «جاسوس اسرائیل»، سیاست اخراج دسته‌جمعی افغانستانی‌ها را توجیه و حقوق اولیه آنها را در حوزه مسکن، اشتغال و خدمات بانکی نقض کرده است.
محتوای فهرست محرمانه
فهرست مورد نظر شامل نام هزاران افغان است که برای پناهندگی در بریتانیا درخواست داده بودند؛ از جمله سربازان همکار با ارتش بریتانیا، نیروهای ویژه و دارایی‌های اطلاعاتی.
به نوشته تلگراف، برخی از این افراد به ایران گریخته‌اند تا از انتقام طالبان در امان بمانند. این فهرست همچنین نام بیش از ۱۰۰ نفر از نیروهای ویژه بریتانیا و ماموران سرویس اطلاعات مخفی بریتانیا را شامل می‌شود که از درخواست مهاجرت افغان‌ها حمایت کرده بودند.
بر اساس این گزارش نیروهای مرزی جمهوری اسلامی در روزهای اخیر چند نفر از افراد نام‌برده در فهرست را بازداشت کرده‌اند.
یک منبع به تلگراف گفت: «بسیاری آزاد شدند چون تنها سربازان سابق افغان بودند، اما برخی برای بررسی‌های بیشتر در بازداشت مانده‌اند. تمرکز اصلی فقط بر جاسوس‌های بریتانیایی است.»
این تحولات همزمان با هشدار بریتانیا، فرانسه و آلمان به جمهوری اسلامی رخ می‌دهد.
روزنامه فایننشال تایمز ۲۲ مرداد نوشت که فرانسه، آلمان و بریتانیا، در نامه‌ای رسمی خطاب به شورای امنیت و دبیرکل سازمان ملل اعلام کردند اگر جمهوری اسلامی به مذاکرات بازنگردد، آماده‌اند مکانیسم ماشه را فعال کنند. اقدامی که به اعمال مجدد تحریم‌های شورای امنیت منجر خواهد شد.
این کشورها به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد گفتند آماده‌اند مکانیزم ماشه را فعال کنند و همه تحریم‌های سازمان ملل پیش از توافق ۲۰۱۵ را بازگردانند. این توافق ۱۸ اکتبر منقضی می‌شود.
تغییر موازنه منطقه‌ای با فهرستی برای معامله
یک مقام طالبان گفت بخشی از رهبران این گروه با همکاری با ایران مخالف بودند چون تهران با پناهجویان افغان بدرفتاری می‌کند، اما وعده احتمالی به رسمیت شناخته شدن باعث شد آنها موافقت کنند.
او تایید کرد که طالبان نسخه «تغییر یافته» فهرست را در اختیار سپاه گذاشته است.
یک مقام طالبان ماه گذشته به تلگراف گفته بود: «پس از انتشار گزارش‌ها درباره این اسناد در انگلستان فهمیدیم که این افشاگری چقدر مهم است. دستور این است که هرچه می‌‌توانیم این افراد را بازداشت کنیم تا به‌عنوان ابزار فشار دیپلماتیک علیه انگلستان از آنها استفاده شود.»
با وجود اختلافات تاریخی میان جمهوری اسلامی شیعه و طالبان سنی، اکنون هر دو طرف منافع مشترکی در استفاده از این فهرست دارند؛ تهران برای کسب اهرم فشار در مذاکرات هسته‌ای و طالبان برای دستیابی به شناسایی بین‌المللی.
این فهرست نخستین بار در فوریه ۲۰۲۲ به دلیل اشتباه یک نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا فاش شد.
دولت بریتانیا در سپتامبر ۲۰۲۳ با صدور یک دستور قضایی محرمانه مانع انتشار عمومی آن شد، اما این دستور ماه گذشته لغو شد. جانی مرسر، وزیر پیشین امور کهنه‌سربازان بریتانیا، این رخداد را «دلخراش» خواند.
حمدالله فطرت، سخنگوی طالبان نیز گفت: «ما نیازی به استفاده از اسنادی که بریتانیایی‌ها افشا کرده‌اند نداریم. همه اطلاعات مرتبط در وزارتخانه‌های دفاع، داخله و استخبارات موجود است.»
رهبران جمهوری اسلامی تحت هدایت علی خامنه‌ای در آستانه مذاکرات حساس هسته‌ای تلاش می‌کنند با هر ابزار ممکن از جمله همکاری با طالبان، دست بالا را در گفت‌وگوها داشته باشند.
لینزی و کریگ فورمن، زوج بریتانیایی بازداشت‌شده در ایران ۱۵ مرداد و پس از بیش از ۲۰۰ روز بی‌خبری توانستند برای نخستین‌بار با خانواده خود تماس بگیرند؛ آنها که سوم ژانویه در کرمان بازداشت شده‌اند، از سوی جمهوری اسلامی به جاسوسی متهم شده‌اند، اتهامی که خانواده‌شان آن را «کاملا نادرست» خوانده است.
تلگراف در گزارش خود تاکید کرده که در مقابل طالبان این همکاری را فرصتی برای کسب مشروعیت بین‌المللی می‌بیند؛ مشروعیتی که تاکنون تنها از سوی روسیه دریافت کرده است.
