گزارش وال‌استریت ژورنال از طرح ویتکاف: لغو تحریم‌ها و عدم حمله به‌شرط برچیدن برنامه اتمی
وال‌استریت ژورنال در گزارشی خبر داد استیو ویتکاف، نماینده ویژه رییس‌جمهوری آمریکا در امور خاورمیانه، به جمهوری اسلامی پیشنهاد کرده که آمریکا در صورت موافقت تهران با برچیدن برنامه هسته‌ای خود و خرید اورانیوم غنی‌شده از آمریکا، تحریم‌ها را لغو و گزینه اقدام نظامی را کنار بگذارد.
وال استریت ژورنال جمعه شب، ۱۹ اردیبهشت، این خبر را در گزارشی درباره عملی نشدن وعده‌های دونالد ترامپ در دوران مبارزات انتخاباتی مبنی بر پایان دادن سریع به جنگ روسیه در اوکراین، جنگ اسرائیل و حماس در غزه و حل مناقشه هسته‌ای با جمهوری اسلامی اعلام کرده است.
این روزنامه در گزارش خود، پس از بررسی مفصل دو بحران جنگ روسیه در اوکراین و جنگ اسرائیل و حماس در غزه، به مذاکرات جمهوری اسلامی و آمریکا پرداخته و سیاست دولت ترامپ در این حوزه را «آمیخته و محل بحث‌های فراوان در داخل آمریکا» خوانده است.
به‌نوشته وال‌استریت ژورنال، ترامپ می‌گوید مذاکرات هسته‌ای با ایران خوب پیش می‌رود. ویتکاف تاکنون سه بار به‌طور غیرمستقیم با طرف‌های ایرانی درباره مهار توسعه هسته‌ای تهران گفت‌وگو کرده و قرار است این آخر هفته چهارمین دیدار را در عمان برگزار کند.
وال‌استریت ژورنال نوشته است: «تاکنون، ایران خواسته سانتریفیوژهای خود را حفظ کند و هیچ نشانه‌ای از برچیدن فعالیت‌های هسته‌ای خود نشان نداده است. موضع مشخصی هم از سوی آمریکا درباره اینکه «برچیدن» دقیقا چه معنایی دارد ارائه نشده است.»
به‌نوشته این روزنامه، ترامپ چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت به خبرنگاران گفت: «ما هنوز در این باره تصمیم نگرفته‌ایم»، در حالی که چند روز پیش به شبکه ان‌بی‌سی گفته بود که فقط «برچیدن کامل» را می‌پذیرد. مقام‌های دولت ترامپ از حجم انتقادهای جمهوری‌خواهان درباره این موضوع غافلگیر شده‌اند.
ترامپ جمهوری اسلامی را تهدید کرده که اگر به محدودیت‌های سختگیرانه درباره فعالیت‌های هسته‌ای خود تن ندهد، اقدام نظامی خواهد کرد، اما هنوز موفق به جلب نظر اکثر متحدانش نشده است.
ژان-نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه، در مصاحبه‌ای گفت فرانسه و دیگر کشورها به اقدامات سختگیرانه‌تری علیه تهران نیاز دارند تا توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ که ترامپ از آن خارج شد، اما گزینه نظامی را رد کرد.
او گفت: «ما معتقدیم که هیچ راهی جز مسیر دیپلماتیک برای حل مسئله ایران وجود ندارد.»
جنگی که خواب از چشم ترامپ ربوده است
وال‌استریت ژورنال در این گزارش همچنین خبر داده است که دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، هفته گذشته در باشگاهش در فلوریدا، در دیداری با جمعی از حامیان مالی ارشد، پایان دادن به جنگ روسیه در اوکراین را به عنوان دغدغه‌ای رو به افزایش توصیف کرد که شب‌ها خواب را از چشمانش ربوده است.
به‌نوشته این روزنامه، ترامپ که در کارزار انتخاباتی خود بارها گفته بود پس از بازگشت به کاخ سفید به‌سرعت به جنگ روسیه در اوکراین، جنگ اسرائیل و حماس در غزه و مناقشه هسته‌ای با جمهوری اسلامی پایان می‌دهد، به حامیان مالی خود گفته حل این مناقشات سخت‌تر از آن چیزی است که تصور می‌کرد.
وال‌استریت ژورنال، به‌نقل از افرادی که در این جلسه حضور داشتند، نوشت دونالد ترامپ گفته ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه، مذاکره‌کننده‌ای سخت‌گیر است و «همه چیز» را می‌خواهد. اشاره او به اوکراین بود. این سخنان در پاسخ به پرسشی از سوی یکی از حامیان مالی درباره بزرگ‌ترین نگرانی‌های سیاست خارجی ترامپ مطرح شد.
ترامپ همچنین درباره جنگ در غزه گفت که یافتن راه‌حلی برای آن بسیار دشوار است چون «آنها هزار سال است که می‌جنگند.»
وال‌استریت ژورنال یادآوری کرده که ترامپ همواره گفته است که اگر او در کاخ سفید بود هیچ‌یک از این درگیری‌ها آغاز نمی‌شد. او حتی قول داده بود جنگ اوکراین را «در همان روز اول» تمام کند.
این روزنامه سپس افزوده: «اما حالا که بیش از ۱۰۰ روز از آغاز دور دوم ریاست‌جمهوری‌اش می‌گذرد، بدون آنکه هیچ‌یک از این مناقشات به پایان نزدیک‌تر شده باشد، مذاکرات برای توقف برنامه هسته‌ای ایران متوقف شده و یک جنگ تجاری نیز روابط با متحدان را تحت فشار قرار داده است، ترامپ دریافته حل مشکلات جهان بسیار پیچیده‌تر از آن چیزی است که تصور می‌کرد.»
دن بائر، سفیر پیشین در دولت اوباما که اکنون در بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی فعالیت می‌کند، به وال‌استریت ژورنال گفت: «هیاهو و نمایش جای خود را در مانورهای دیپلماتیک دارند، اما جزییات و کار سخت هم لازم‌اند.»
ترامپ بعدها گفت که درباره پایان دادن سریع به جنگ اوکراین شوخی کرده و هوادارانش می‌دانند که او اغراق کرده است.
کایل هاینز، استاد سیاست خارجی آمریکا در دانشگاه پردو، نیز به وال‌استریت ژورنال گفت: «اگر او بارها و بارها در کارزار انتخاباتی چنین وعده‌هایی نداده بود، انتقاد از او برای عمل نکردن به آنها بی‌انصافی بود. اما او چنین وعده‌هایی داده است.»
آنا کلی، سخنگوی کاخ سفید، به وال‌استریت ژورنال گفت ترامپ و تیمش «با تمرکزی ویژه در حال تلاش برای برقرار کردن صلح در جهان و متوقف کردن اقدامات زیان‌آور بازیگران بد علیه آمریکا و متحدانمان» هستند.
او افزود: «رویکرد آنها موفق بوده است. حوثی‌ها با آتش‌بس موافقت کردند، ۴۷ آمریکایی بازداشت‌شده در خارج به خانه بازگشتند، کشورهای ناتو هزینه‌های دفاعی خود را افزایش داده‌اند، چین بازدارنده شده و ما از همیشه به صلح در جنگ روسیه- اوکراین نزدیک‌تر هستیم.»
مطالبات بیش از حد
در هفته‌های اخیر، ترامپ در محافل خصوصی گلایه کرده که پوتین علاقه‌ای به پایان دادن به جنگ ندارد و هر دو طرف از مصالحه سر باز می‌زنند. او همچنین از مشاوران خود پرسیده که آیا به نظرشان پوتین از زمان دور قبلی ریاست‌جمهوری ترامپ تغییر کرده است یا نه، و از برخی اقدامات نظامی روسیه، از جمله بمباران مناطقی با حضور کودکان، ابراز شگفتی کرده است.
به‌نوشته وال‌استریت ژورنال، ترامپ اوایل امسال گفته بود که قانع کردن کی‌یف سخت‌تر از روسیه خواهد بود، مگر اینکه شرایط توافق مطابق میل اوکراین باشد و این موضوع به برخوردی تند در دفتر بیضی با ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهوری اوکراین، منجر شد که به‌طور زنده از تلویزیون پخش شد.
اخیرا نیز مقام‌های ارشد دولت ترامپ اذعان کردند که روسیه همچنان بزرگ‌ترین مانع است و حاضر نیست با آتش‌بس بی‌قید و شرط ۳۰ روزه که کی‌یف از آن حمایت کرده، موافقت کند و همچنان خواستار امتیازات بیشتری از اوکراین است.
جی دی ونس، معاون رییس‌جمهوری گفت: «من نمی‌گویم که روس‌ها به پایان دادن به این درگیری بی‌علاقه‌اند. ما فکر می‌کنیم خواسته‌هایشان زیادی است.»
برنامه‌های اولیه ترامپ برای این مناقشه هم ظرف چند هفته تغییر کرد. روسیه از اولین فرستاده ترامپ به اوکراین، ژنرال بازنشسته کیت کلگ، به دلیل حمایت دخترش از کی‌یف، شکایت داشت.
ترامپ سپس به کلگ گفت فقط با اوکراینی‌ها صحبت کند و استیو ویتکاف، دوست دیرینه‌اش را وارد ماجرا کرد که هم‌زمان فرستاده ویژه او در امور خاورمیانه است. تیم کلگ معتقد است که این دیپلمات توانسته تا حد زیادی کی‌یف را به فرآیند صلح ترامپ متعهد کند.
ویتکاف بارها تلاش کرده هر دو طرف را وادار کند برخی شرایط ناخوشایند را بپذیرند. اکنون او به دیگران گفته هدفش فقط این است که دو طرف را پای میز مذاکره بیاورد؛ کاری که هنوز موفق به انجامش نشده است.
مقام‌های آمریکایی دیگر نیز گفته‌اند ممکن است ترامپ رسیدن روسیه و اوکراین به مذاکرات جدی مستقیم را به عنوان پایان ماموریت خود در نظر بگیرد و بقیه ماجرا را به خودشان واگذار کند تا آمریکا بتواند بر اولویت‌های دیگر متمرکز شود.
چراغ سبز به اسرائیل
در موضوع غزه نیز، دولت ترامپ به دنبال آن است که جنگ اسرائیل و حماس با مذاکره به پایان برسد.
به‌نوشته وال‌اسریت ژورنال، ویتکاف در ژانویه، درست پیش از آغاز دوره ریاست‌جمهوری ترامپ، به دولت بایدن کمک کرد تا طرح آتش‌بس خود را اجرا کند. اما این توافق در مارس از هم فروپاشید و اکنون جنگ از سر گرفته شده است. اسرائیل تمام کمک‌های بشردوستانه به فلسطینی‌های آسیب‌پذیر در غزه را متوقف کرده و بحران انسانی عمیق‌تری رقم زده است.
این هفته، کابینه اسرائیل طرحی را تصویب کرد که در صورت ادامه جنگ از سوی حماس و نگه داشتن گروگان‌ها، این کشور کل غزه را به تصرف خود درآورد. دولت اسرائیل به حماس تا پایان سفر خاورمیانه‌ای ترامپ در هفته آینده فرصت داده تا گروگان‌ها را آزاد کند.
به‌نوشته وال استریت ژورنال، برخی مقام‌های دولت آمریکا از حملات تازه اسرائیل ناراضی‌اند. اما ترامپ همچنان درباره بازسازی منطقه صحبت می‌کند و عملا به اسرائیل چراغ سبز داده تا عملیات نظامی خود را تا زمانی که حماس تغییر موضع دهد، ادامه دهد.
در همین حال، ویتکاف دایره مشاوران خود را برای آماده شدن برای دوران پس از جنگ در غزه گسترش داده و طبق گزارش‌ها با تونی بلر، نخست‌وزیر پیشین بریتانیا، و آلن درشوویتز، وکیل سرشناس، دیدار داشته است.
درشوویتز به وال‌استریت ژورنال گفت: «اینکه آیا آنها موفق خواهند شد یا نه هنوز مشخص نیست، اما تمام تلاششان را می‌کنند. به نظرم این ماجرا سخت‌تر از آن چیزی است که انتظار داشتند.»