در پی برخی گزارشها در مورد احتمال تمدید معافیت بغداد از تحریمهای آمریکا علیه تهران، منتقدان دولت جو بایدن در واشینگتن با توجه به نقش جمهوری اسلامی در حمله حماس به اسرائیل، با دادن امکان دسترسی به منابع مالی به تهران مخالفت کردند.
واشینگتن فری بیکن خبر داد آمریکا ممکن است روز سهشنبه ۲۳ آبان با تمدید معافیت بغداد از تحریمهای تهران، بار دیگر به عراق اجازه دهد ۱۰ میلیارد دلار از اموال مسدود شده ایران را به حسابهای این کشور در اروپا و عمان منتقل کند. سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا این گزارش را تایید یا تکذیب نکرد.
به گزارش واشینگتن فری بیکن، این دولت دونالد ترامپ بود که برای اولین بار به عراق اجازه واردات برق و گاز را از ایران داد؛ مشروط بر اینکه مبالغ پرداختی به جمهوری اسلامی در حسابی امانی در بغداد نگهداری شود.
دولت بایدن نیز در ابتدا از این سیاست ترامپ پیروی کرد اما در ماه ژوییه سال جاری میلادی به بغداد اجازه داد ۱۰ میلیارد دلار از پولهای تهران را به حسابی خارج از عراق منتقل کند تا جمهوری اسلامی بتواند از آن «برای مصارف بشردوستانه» بهره گیرد.
رییس بانک مرکزی جمهوری اسلامی اواخر ماه اکتبر امسال برای مذاکره بر سر تسریع روند دسترسی تهران به این منابع با همتای عمانی خود دیدار کرد.
اکنون با توجه به مناقشه خاورمیانه و گمانهزنیها درباره نقش جمهوری اسلامی در برنامهریزی و اجرای حمله مرگبار حماس به اسرائیل در روز ۱۵ مهر (هفتم اکتبر) که منجر به کشته شدن هزار و ۴۰۰ نفر شد، فشارها بر واشینگتن برای در پیش گرفتن سیاستهای سختگیرانهتر در قبال تهران بالا گرفته است.
ریچارد گلدبرگ، کارشناس امور تحریمها، عضو پیشین شورای امنیت ملی آمریکا و مشاور ارشد فعلی بنیاد دفاع از دموکراسیها در مصاحبه با واشینگتن فری بیکن، با اشاره به نقش جمهوری اسلامی در حمایت از گروههای شبهنظامی فلسطینی گفت: «دنیا در دوران پس از هفتم اکتبر به سر میبرد اما سیاستهای کاخ سفید در قبال ایران همچنان به ششم اکتبر تعلق دارد.»
او از رویکرد دولت بایدن انتقاد کرد و افزود جمهوری اسلامی از فجیعترین کشتار یهودیان پس از هولوکاست و یکی از بدترین حملات تروریستی علیه شهروندان آمریکایی حمایت مالی کرده است اما اکنون میتواند به بیش از ۱۰ میلیارد دلار دسترسی پیدا میکند.
به گفته گلدبرگ، عاقلانهتر این خواهد بود که همه حسابهای متعلق به جمهوری اسلامی مسدود شوند و حتی یک پنی نیز در اختیار حکومت ایران قرار نگیرد.
متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا از پاسخ دادن به سوالی درباره احتمال آزادسازی ۱۰ میلیارد دلار از اموال مسدود شده جمهوری اسلامی در عراق اجتناب کرد.
پیش از این توافق تهران و واشینگتن برای تبادل زندانیان خبرساز بود. مبادله پنج زندانی ایرانی در برابر پنج زندانی آمریکایی در شهریور ماه سال جاری انجام پذیرفت و همراه با آن، شش میلیارد دلار از پولهای مسدود شده ایران در کره جنوبی به قطر منتقل شد.
روزنامه واشینگتن پست روز ۲۰ مهر گزارش داد پس از حمله حماس، آمریکا با قطر به توافق رسیده تا دسترسی جمهوری اسلامی به شش میلیارد دلار پول آزاد شده در توافق تبادل زندانیان که به قطر منتقل شده بود، متوقف شود. با این حال، بانک مرکزی جمهوری اسلامی اعلام کرد به این منابع دسترسی دارد.
آمریکا در پاسخ به منتقدان تمدید معافیتهای تحریمی ایران میگوید تهران تنها برای خرید کالاهای بشردوستانه میتواند از این پول استفاده کند اما بسیاری معتقدند نتیجه اقداماتی از این دست، تشویق جمهوری اسلامی به ادامه سیاستهای خصمانه خود در عرصههای منطقهای و بینالمللی است.
واشینگتن فری بیکن نوشت تصمیم احتمالی واشینگتن به منظور صدور مجوز برای عراق در مورد انتقال پولهای مسدود شده جمهوری اسلامی به اروپا و عمان در حالی اتخاد میشود که مقامهای تهران به لفاظیها و اقدامات بیثباتکننده خود در منطقه ادامه میدهند.
امیرعلی حاجیزاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه روز ۲۲ آبان با اشاره به تشدید تنشها در خاورمیانه اعلام کرد: «امروز جنگ گسترش پیدا کرده است و لبنان درگیر است. احتمال دارد حد درگیریها از این هم بیشتر شود.»
حاجیزاده تهدید کرد تهران برای «همه شرایط» آماده است.
جنگ اسرائیل و حماس تاکنون منجر به کشته و زخمی شدن هزاران نفر شده است و بیم آن میرود با اضافه شدن حزبالله لبنان به این مناقشه، آتش جنگ در بخشهای بیشتری از خاورمیانه شعلهور شود.
کامرون روز دوشنبه ۲۲ آبان جایگزین جیمز کلورلی در مسند وزارت امور خارجه شد. کلورلی نیز به وزارت کشور رفت تا جای سوئلا براورمن، چهره جنجالی کابینه بریتانیا را پر کند.
پس از شدت گرفتن انتقادها از براورمن، ریشی سوناک، نخستوزیر بریتانیا او را از مقام خود برکنار کرد.
براورمن پیش از این در سخنانی جنجالی گفته بود پلیس بریتانیا از معترضان حامی فلسطین حمایت میکند.
او همچنین بارها خواهان مقابله با نفوذ منطقهای و بینالمللی جمهوری اسلامی شده بود.
روزنامه تلگراف روز ۲۰ آبان نوشت براورمن با قرار دادن سپاه در لیست گروههای تروریستی موافق است.
روزنامه ساندیتایمز لندن در مرداد ماه سال جاری گزارش داد براورمن در پی به دست آمدن شواهد تازهای از نفوذ سپاه پاسداران در بریتانیا، معتقد است که سپاه بزرگترین تهدید برای امنیت ملی این کشور به شمار میرود.
دیوید کامرون که از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۶ قدرت را در بریتانیا در دست داشت، بار دیگر به صحنه سیاست این کشور بازگشته است. او در سال ۲۰۱۴ در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک با حسن روحانی، رییسجمهوری وقت ایران دیدار کرد. دیدار بیسابقه روسای دولت دو کشور برای اولین بار از زمان انقلاب اسلامی در ایران رخ میداد.
مذاکرات این دو حول محور برنامه هستهای جمهوری اسلامی و همچنین مقابله با تهدید فزاینده گروه تروریستی داعش برگزار شد و تهران و لندن برای گسترش همکاریهای دوجانبه توافق کردند.
سفارت بریتانیا در تهران که سال ۱۳۹۰ به دلیل حمله طرفداران تندروی جمهوری اسلامی تعطیل شده بود، در سال ۱۳۹۴ و با نظر مساعد کامرون بازگشایی شد.
او در سال ۲۰۱۵ نیز قصد داشت از طریق لابی با سنای آمریکا، مانع از اعمال تحریمهای جدید علیه تهران شود. نخستوزیر وقت بریتانیا معتقد بود حتی تهدید به وضع تحریمهای جدید میتواند شکست مذاکرات هستهای کشورهای ۱+۵ و جمهوری اسلامی را در پی داشته باشد.
کامرون در آن مقطع زمانی از سوی گروهی متهم به دخالت در امور داخلی آمریکا شد و حتی یک سناتور جمهوریخواه لابیگری او را به نفع تهران «غیرسازنده» خواند.
مارک دوبوویتز، رییس بنیاد دفاع از دموکراسیها در آمریکا نیز در سال ۲۰۱۵ گفت کامرون در قانع کردن سناتورهای آمریکایی توفیقی حاصل نکرد زیرا در نظر آنها، او در قبال موضوع ایران حتی از دولت باراک اوباما نیز «چپگراتر» است.
اکنون که کامرون پس از سالها به صحنه سیاست بریتانیا بازگشته و سکان وزرات امور خارجه را به دست گرفته، تهران به یک تهدید امنیتی جدی برای این کشور بدل شده است.
کن مککالوم، مدیرکل سازمان امنیت داخلی بریتانیا موسوم به امآیفایو، روز ۲۵ مهر با اشاره به «اقدامات خصمانه جمهوری اسلامی در خاک بریتانیا» گفت که مقابله با تهدیدات تهران از اولویتهای اصلی لندن به شمار میرود.
حدود ۷۰ نفر از نمایندگان مجلس و چهرههای سیاسی بریتانیا روز ۲۰ آبان در نامهای به ریشی سوناک از او خواستند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در لیست گروههای تروریستی قرار دهد.
امضاکنندگان این نامه همچنین با استناد به گزارش اسکاتلندیارد گفتند جمهوری اسلامی از آغاز سال ۲۰۲۲ میلادی، ۱۵ بار برای ربودن یا کشتن «دشمنان بریتانیایی یا ساکن بریتانیای خود» اقدام کرده است.
روزنامه تایمز هم روز پنجم آبان خبر داد عوامل جمهوری اسلامی با دامن زدن به تظاهرات طرفداران فلسطین، در پی ایجاد ناآرامی و افزایش تنشها در بریتانیا هستند.
بر اساس گزارش جوییش کرونیکل، دستکم هشت فرمانده سپاه با هدف تبلیغ ایدئولوژی جمهوری اسلامی اخیرا در دانشگاههای بریتانیا سخنرانی کردهاند.
با توجه به حل نشده باقی ماندن مساله برنامه هستهای جمهوری اسلامی، تلاش تهران برای توسعه برنامه موشکی خود و حمایتهای فزاینده ایران از گروههای شبه نظامی در منطقه از جمله حماس و حزبالله، باید دید رویکرد دیوید کامرون به عنوان وزیر امور خارجه جدید بریتانیا در قبال تحرکات تهران علیه منافع لندن چه خواهد بود.
البته باید به این موضوع توجه داشت که حتی پیش از تغییرات وسیع روز گذشته در کابینه نیز درباره نحوه برخورد با جمهوری اسلامی در دولت بریتانیا اجماع نظر وجود نداشته است.
جیمز کلورلی که کامرون جانشین او در وزارت امور خارجه بریتانیا شد، تحریم سپاه و تروریستی اعلام کردن آن را در راستای منافع لندن نمیدانست، حال آنکه سوئلا براورمن، وزیر پیشین کشور، با این اقدام با توجه به گسترش دامنه تهدیدات جمهوری اسلامی موافق بود.
به گفته کلورلی، تحریمهای فعلی علیه جمهوری اسلامی بسیاری از اهدافی را که ممکن است با قرار دادن نام سپاه در لیست گروههای تروریستی به دست آید، با هزینه کمتر برای بریتانیا محقق میسازد.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در شامگاه دوشنبه در میان خبرنگاران گفت: «دوست داریم ببینیم کسانی که اسرائیل را برای محافظت از بیمارستانها دعوت میکنند، از حماس بخواهند بیمارستانها را تخلیه کند و از غیرنظامیان به عنوان سپر انسانی استفاده نکند.»
متیو میلر همچنین با اشاره به سوختی که اسرائیل پیشتر برای بهکارگیری در بیمارستانی در غزه اعطا کرده بود اما بر اساس گزارشها، از سوی نیروهای حماس ربوده شد، افزود: «دوست داریم ببینیم حماس از ذخیره سوخت خود که رویش نشسته بردارد و به بیمارستانها در شمال غزه بدهد.»
پیشتر، پزشکان بدون مرز هشدار داد که از کار افتادن بیمارستان شفا فاجعه انسانی در غزه را بیشتر میکند.
«نشانهای از تشدید درگیریها»
همزمان درگیریها در غزه ادامه یافت و نگرانیها از گسترش جنگ بهویژه از سوی حزبالله لبنان تشدید شد. سخنگوی ارتش اسرائیل اعلام کرد در پی شلیک چند پرتابه از لبنان به سمت یک پاسگاه ارتش اسرائیل در نزدیکی مرز، جنگندههای پدافند هوایی یکی را رهگیری کردند و بقیه در یک منطقه باز سقوط کرد.
روزنامه هاآرتص نوشت گزارشهایی در لبنان منتشر شده که ادعا میکند ارتش اسرائیل اعلامیههایی را در جنوب لبنان توزیع کرده و از ساکنان خواسته به سمت شمال حرکت کنند. به گفته این روزنامه: «این نیز نشانهایست مبنی بر اینکه تشدید دیگری از تنشها در راه است.»
پیشتر، هرتزی هالوی، رییس ستاد کل اسرائیل از ارزیابی و برنامههای ارتش این کشور برای ایجاد امنیت در شمال اسرائیل خبر داد و مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از حزبالله لبنان خواست از تشدید تنش با اسرائیل خودداری کند.
اما گزارشهایی نیز از گسترش دامنه درگیریها به کرانه باختری منتشر شد و مقامهای فلسطینی از مرگ سه نفر در پی حمله پهپادی اسرائیل به این منطقه خبر دادند.
رادیو ارتش اسرائیل هم با انتشار تصویری از یک چاقو از تلاش یک فلسطینی برای حمله به سربازی اسرائیلی در روستای بیت عنان خبر داد که منجر به تیراندازی سرباز اسرائیلی و مرگ فرد مهاجم شد.
فشارها علیه دولت بایدن، هشدار به ایران
در همین حال، به نظر میرسد در آمریکا فشارها علیه دولت جو بایدن برای مقابله با نقش جمهوری اسلامی در حمایت از حماس، به ویژه از سوی منتقدان دولت او، رو به افزایش است، در حالی که مقامهای آمریکایی هم درباره تحرکات نظامی جمهوری اسلامی و گروههای نیابتیاش به حکومت ایران هشدار میدهند.
نیکی هیلی، نامزد انتخابات ریاستجمهوری آمریکا، در انتقاد به سیاستهای جو بایدن در قبال جنگ اسرائیل و حماس گفت:«خشنودم که بایدن برخی از حرفهای درست را میزند اما اقداماتش همیشه با سخنانش مطابق نیست. اگر در کنار اسراییل میایستی، نباید با ایران گرم بگیری.»
این سفیر پیشین آمریکا در سازمان ملل همچنین گفت بایدن همان مسیر باراک اوباما، رییسجمهوری پیشین، را پیش گرفت و به «دشمن شماره یک اسرائیل» کمک کرد، و افزود: «بدون ایران حماسی وجود نخواهد داشت و بدون چراغ سبز ایران قتلی رخ نخواهد داد.»
به گزارش فریبیکن، دولت بایدن ممکن است روز سهشنبه معافیت تحریمها علیه جمهوری اسلامی را تصویب کند و به ایران اجازه دهد به دستکم ۱۰ میلیارد دلار از پولهای مسدود شده خود در عراق دسترسی پیدا کند.
میلر در پاسخ به خبرنگاری که از او درباره احتمال آزادسازی ۱۰ میلیارد دلار پرسید پاسخی نداد و گفت درباره گمانهزنیها در فضای مجازی نظر نمیدهد.
وزارت خاجه آمریکا همچنین اعلام کرد نماینده ویژه این کشور در امور یمن، این هفته به منطقه خلیج فارس سفر میکند تا با مقامهایی، از جمله از عربستان سعودی، امارات متحده، و عمان دیدار کند.
همزمان، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، به تهران درباره حمله به نیروهای آمریکایی مستقر در منطقه هشدار داد و گفت: «اگر نیروهای نیابتی ایران به حمله به نیروهای آمریکایی ادامه دهند، پاسخ خواهیم داد.»
این هشدار در حالی مطرح شد که موسسه علوم و امنیت بینالمللی خبر داد تصاویر ماهوارهای پیشرفت در ساخت کارخانهای در روسیه را نشان میدهد که پهپادهای انتحاری جمهوری اسلامی را تولید انبوه میکند و به گزارش رویترز، انتظار میرود مسکو از آنها برای هدف قرار دادن تاسیسات انرژی اوکراین استفاده کند.
هشدار نتانیاهو به حزبالله؛ کشف انبار سلاح و مرکز فرماندهی حماس زیر بیمارستان کودکان
همزمان با تاکید وزیر خارجه اسرائیل بر ادامه جنگ تا از بین بردن حماس، سخنگوی ارتش از کشف تونل و انبار تسلیحات حماس در زیر یک بیمارستان کودکان در غزه خبر داد. بنیامین نتانیاهو نیز با اشاره به افزایش تنشها در مرز لبنان گفت حزبالله در حال «بازی با آتش» است.
دانیل هاگاری، سخنگوی ارتش اسرائیل شامگاه دوشنبه ۲۲ آبان گفت که یگان کماندویی ارتش در زیر بیمارستان کودکان الرنتیسی شهر غزه «یک مرکز فرماندهی و کنترل حماس، جلیقههای بمبگذاری انتحاری، نارنجک، اسلحه، مواد منفجره، آرپیجی و سایر سلاحها، رایانه، پول موارد دیگر» را کشف کرده است.
او افزود: «ما همچنین مواردی پیدا کردیم که نشان میدهد حماس گروگانهایی را در آنجا نگه داشته است». هاگاری اشاره کرد این موضوع در حال حاضر تحت بررسی است.
از سوی دیگر با افزایش نگرانیهای از گسترش جنگ به منطقه، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید با اشاره به دیدار جو بایدن و شی جین پینگ، روسای جمهور آمریکا و چین در حاشیه نشست سران سازمان همکاریهای اقتصادی آسیا-پاسفیک، گفت که بایدن به همتای چینی خود خواهد گفت که اقدامات بیثباتکننده ایران به نفع چین نیست.
الی کوهن، وزیر خارجه اسرائیل هم در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «تا جایی که به ما مربوط میشود، شمارش معکوس [دیپلماتیک] وجود ندارد. تا زمانی که حماس را از بین نبریم و همه گروگانها را بازگردانیم، از جنگ دست نمیکشیم».
دفاتر سازمان ملل متحد در ژنو سوئیس با برگزار کردن مراسم یک دقیقه سکوت، یاد ۱۰۱ کارمند اونروا را که در درگیریها در نوار غزه کشته شدند، گرامی داشتند.
توماس وایت، مدیر اونروا در غزه نیز گفت در صورتی که تا ۴۸ ساعت آینده سوخت کافی به این منطقه ارسال نشود، فعالیتهای این آژانس متوقف خواهد شد.
محمد اشتیه، نخستوزیر تشکیلات خودگردان فلسطین از اتحادیه اروپا و سازمان ملل متحد خواست کمکهای بشردوستانه را با کمک چترهای نجات به نوار غزه بفرستند.
او افزود: «قطع برق و جلوگیری از رسیدن سوخت به بیمارستان شفا جنایت جنگی است.»
ترکیه یک کشتی حامل تجهیزات مورد نیاز برای احداث بیمارستانهای صحرایی را روانه بندر العریش مصر کرد. این بندر در نزدیکی گذرگاه رفح قرار دارد.
