دومین روز نشست مجازی «گفت‌وگو برای نجات ایران» در کلاب هاوس، شنبه دوم اردیبهشت برگزار شد و در این همایش فعالان سیاسی، اجتماعی و حقوق بشری از داخل و خارج ایران دیدگاه‌های خود را درباره گذار از جمهوری اسلامی و تشکیل حکومت دمکراتیک در ایران مطرح کردند.
نیره توحیدی، استاد دانشگاه و کنشگر حقوق زنان، نخستین سخنران در دومین روز این همایش بود.نیره توحیدی در این نشست گفت: «همبستگی ملی اولین ضرورت لازم باید برای گذار از حکومت استبدادی است؛ همبستگی که شخصی مثل تاجزاده و آقای پهلوی را در بربگیرد. قاعدتا منظور از همه، کسانی هستند که مرتکب جنایتی علیه مردم نشده‌اند.»
علیرضا رجایی،روزنامه‌نگار و کنشگر سیاسی، نیز در این همایش گفت: «همه توافق دارند که پروژه جمهوری اسلامی با شکست مواجه شده و این شکست را حتی در میان مقامات رسمی حکومت هم با دو پهلوگویی مشاهده می‌کنید.»
او افزود: «حکومت کنونی مثل دژ در بسته‌ای است که سایه‌ای از اشباح بر آن دیده می‌شود. سالیانی که این حاکمیت موجود وجود دارد از ابزار صنعت دین استفاده کرده است. به هر حال نیاز به افق گشایی جدید داریم.»
رجایی خاطرنشان کرد: «خیابان و عدم تبعیت با هزینه سنگین به دست آمده و برای کامل شدن ضلع سوم یعنی رهبری باید چارچوب تعیین کرد و آن را محقق ساخت.»
علی کشتگر، فعال سیاسی سوسیال دموکرات، در این همایش گفت: «همبستگی حداکثری در صورت توافق بر اصول مشترک حداقلی امکان پذیر است. ما همه می‌خواهیم از استبداد دینی عبور کرده و به دموکراسی سکولار برسیم براساس منشور حقوق بشر است.»
او افزود: «پس از همبستگی، شرط موفقیت گفتمان و شعار این همبستگی را مشخص کنیم. اگر قرار باشد اکثریت مردم در کنار هم قرار بگیرد، شعار آزادی با شعار نان مسکن و اشتغال در کنار هم قرار بگیرد.»
این فعال سیاسی خاطرنشان کرد: «توده تهیدست دموکراسی برایشان کمتر ملموس است. جنبش زن زندگی آزادی شعار نان مسکن را با خود همراه کند. ایران سرزمین تشنه آزادی و عدالت اقتصادی است.»
کشتگر افزود: «یک گفتمان هم برای گفت‌وگو باید در نظر گرفته شود. به حاکمان بگوییم اهل انتقام‌گیری نیستیم. به رقبای سیاسی همچون چپ‌های رادیکال و مشروطه‌خواهان نیز به زبان مدارا بگوییم مبارزه ما علیه جمهوری اسلامی نباید تحت‌الشعاع رقابت بین بلوک‌ها باشد.»
محسن کدیور، استاد دانشگاه و کنشگر سیاسی، در این همایش گفت: «نجات یافتن از این رژیم اکنون دارد به یک مطالبه ملی تبدیل می‌شود. این کج راهه از همان ابتدا بنای کجی بود مبتنی بر ناسازگاری بنیادی درونی. کجا اشتباه کرده بودیم این پرسش تلخ را باید پاسخ دهیم تا دوباره اشتباه نکنیم.»
او افزود: «روحانیون بلکه فقها همانند حکما عرفا سیاستمداران خوبی نیستند ضررشان قطعا بیشتر از نفعشان است. ولایت سیاسی فقیه در کلیه انواع آن فاقد اعتبار شرعی است. ربانی سالاری همان استبداد دینی است که با مردمسالاری و جمهوریت تعارض آشتی ناپذیر دارد.»
کدیور خاطرنشان کرد: «اصل حکومت دینی و اسلامی اشتباه سوم است. حکومت دینی به دلیل توهمات دینی حکومت ناکارآمد و مضر به مذهب است. سیاست اسلامی و اسلام سیاسی اشتباه دیگر است. سیاست اقتصاد زمامداری و اداره مردم اسلامی و غیر اسلامی ندارد.»
این استاد دانشگاه تاکید کرد: «نجات ایران با حفظ تمامیت ارضی و استقلال آن با روش حتی‌الامکان مسالمت‌آمیز در گرو کنار گذاشتن نظام اصلاح‌ناپذیر جمهوری اسلامی، برگزاری همه پرسی تغییر نظام و تشکیل مجلس موسسان برای قانون اساسی جدید است. ما باید مطالبه اصلاحات ساختاری را تبدیل به اجماع ملی کنیم.»
حاتم قادری، استاد دانشگاه، نیز در این همایش گفت: «با گذشت بیش از ۱۰۰ سال از مشروطه ما هنوز نتوانستیم قدرت را مهار کنیم ما شایستگی حکومت کردن بر خودمان را پیدا نکردیم و آینده آینده تیره و تاری است. ایران باید خیلی سریع به مشکلات بپردازد.»
قادری افزود: «امر ولایی سطوح مختلف جامعه را در هم تنیده است. امر ولایی در نظام پادشاهی هم بگونه‌ای خودش را نشان داده است. اما به شکل کلاسیک به جمهوری اسلامی باز می‌گردد. امر ولایی امری رو به زوال است اما آسیب‌های خود را به همراه داشته است.»
احسان شریعتی، استاد دانشگاه، نیز در این همایش گفت: «ما خواستار یک دموکراسی هستیم که از پایین به شکل شورایی در جامعه شکل بگیرد.»
قربان بهزادیان نژاد، استاد دانشگاه و کنشگر سیاسی، در این نشست گفت: «ملموس شدن شدت و فراگیری بحران‌ها باعث شده شناخت و راه برون رفت به مساله فراگیر و همگانی تبدیل شود. برای اجماع‌سازی به گفت‌وگو نیاز است.»
عبدالله مومنی، فعال سیاسی، در این نشست گفت: «دلیل طرح راهکار نجات ایران از طریق تدوین یک قانون اساسی جدید این واقعیت است که هیات حاکمه کنونی ایران از هرگونه صلاحیت و کارآیی، نه فقط برای اداره امور مملکت یا اندکی توسعه، بلکه حتی از تمشیت امور روزمره خود نیز عاجز است.»
حسین رفیعی، اقتصاددان و کنشگر سیاسی، در این همایش گفت: «برای عبور خشونت‌پرهیز از شرایط کنونی، پیشنهاد مشخص من این است آن بخشی که تضییع حقوق مردم کرده‌اند، به آنها اعتماد دهیم قصد انتقام جویی نداریم.»
رفیعی افزود: «یک هیات حقوقی تشکیل شود به شکایات علیه تضییع‌کنندگان حقوق مردم رسیدگی کند. سپس از منابع عمومی جامعه خسارت پرداخت کرده و اعاده حیثیت کند.»
عبدالله ناصری، استاد دانشگاه و کنشگر سیاسی، نیز در این نشست گفت: «خیابان نیروی عظیم اجتماعی را در مقابل قدرت حاکمیت به رخ کشیده و آن را به عقب می‌راند. هر قدر تقابل دو نیرو مردم و حاکمیت توازنش به سمت و کفه نیروی اجتماعی سنگین‌تر شود، تحقق مطالبات را تسهیل می‌کند.»
علیرضا بهشتی شیرازی، ناشر و کنشگر سیاسی، نیز در این نشست گفت: «به نظر می‌رسد دیر یا زود تغییر قطعی است. مهمترین چیز که مانع از هزینه بزرگ در این تغییر می‌شود رساندن جامعه به یک اجماع است. رسیدن به اجماع نیاز به از خودگذشتگی دارد.»
مهدی نصیری، روزنامه‌نگار و کنشگر سیاسی، نیز در این همایش خاطرنشان کرد: «مردم هر زمان اراده کنند می‌توانند راجع به نوع حکومت تصمیم گرفته و خواهان تغییر باشند. مساله دیگر این است که همه شاهدیم جمهوری اسلامی با بحران‌های زیادی مواجه شده است؛ مهمترین آن بحران مشروعیت است.»
مریم سطوت، کنشگر سیاسی چپ، میز در این نشست با اشاره به اینکه جنبش زن زندگی آزادی با مبارزه زنان شروع شد گفت: «این امر نشان داد بدون آزادی زن، جامعه نمی‌تواند آزاد باشد. چشم‌اندازی هم برای رژیم وجود ندارد که بتواند تغییری ایجاد کند.»
منصوره شجاعی، کنشگر حقوق زنان، نیز در این نشست جنبش زن زندگی آزادی را از این جهت که این جنبش به جای تخریب و تسلیم، به خلق کردن روی آورده «الهام‌بخش» خواند. اهدافی که جنبش زن زندگی به دنبال آن است جمهوری خواهی از نوع جمهوری دموکراتیک سکولار پارلمانی است.
عاليه مطلب زاده، عکاس خبرنگار و کنشگر مدنی، نیز در این همایش گفت: «بر هیچ کس پوشیده نیست که جمهوری اسلامی اقتدارش را بر پایه سرکوب مردم بنا نهاده است.»
او تاکید کرد: «مردم باید به این اعتماد برسند که مخالفان، قدرت اداره کشور را دارند و نیروهای سیاسی با تقویت اشتراکات و در کنار هم ایستاده و برای استمرار این روحیه تلاش کنند.»
صدیقه وسمقی، دین پژوه و کنشگر سیاسی، نیز در این نشست با ابراز امیدواری کرد با ائتلاف و وفاق ملی جبهه فراگیر تشکیل شود تا شاهد باشیم که این جنبش پر هزینه به نتیجه برسد و ملت ایران شاهد حوادث خوب در آینده باشند.
مهدی نوربخش،استاد دانشگاه و کنشگر سیاسی، نیز به عنوان آخریم سخنران در این همایش خاطرنشان کرد: «انقلاب ۵۷ قرار بود نظم دموکراتیک بر سر کار بیاورد اما نظام تبدیل به یک نظام استبدادی مطلق شده است. در همه جای دنیا شهروندان از حقوق قانونی برخوردارند. اما این اتفاق درون کشور ما نیفتاده است.»
او افزود: «این نظام هر چه پیش می‌رود بر اقلیت تکیه می‌کند و از اکثریت می‌گذرد. جنبش‌های اجتماعی هستند که ما را به انقلاب نزدیک می‌کنند. جنبش‌های اجتماعی توازن قدرت را به هم می‌زنند.»
نوربخش خاطرنشان کرد: «انقلاب دوم می‌تواند همراه با خشونت از هر طرف باشد. با پیشنهاد میرحسین موسوی زودتر از اینکه به انقلاب برسیم نظام تن به رفراندوم دهد. این اصولی‌ترین راه است و راهی است که ما را از خشونت دور کند.»