استاندار تهران از مردم خواست تا تصور نکنند که با بارشهای اخیر مشکل خشکسالی حل شده است و بر لزوم صرفهجویی در مصرف آب تاکید کرد. همزمان گزارش رسانهها حاکی از آن است که به رغم بارندگی شدید در برخی مناطق ایران، بحران کمآبی حل نشده است.
محمدصادق معتمدیان شنبه ششم دی اعلام کرد که استان تهران «ششمین سال خشکسالی» را پشت سر میگذارد و افزود: «در سال آبی جاری هم که از اول مهرماه آغاز شده، تنها حدود ۱۵ میلیمتر بارندگی داشتیم و به دلیل همین کاهش بارندگی نیز استان تهران در میان استانهای با کمترین بارش قرار دارد.»
او اشاره کرد که در حال حاضر سدهای چهارگانه استان تهران تنها حدود سه درصد پُرشدگی دارند.
به گزارش سایت خبرآنلاین، ۷۰ درصد منبع تامین آب آشامیدنی استان تهران، سفرههای زیرزمینی و ۳۰ درصد هم از طریق سدها است.
پیش از این هم خبرگزاری ایسنا دوم دی در گزارشی نوشته بود: «علیرغم افزایش نسبی بارندگیها در کشور و در مقابل، کمبارشی محسوس در تهران، سدهای تأمینکننده آب پایتخت با کاهش حجم ذخایر روبهرو هستند.»
ایسنا اضافه کرد: «بر اساس آمارهای رسمی تا پایان آذرماه تنها ۳۴ درصد از ظرفیت سدهای کشور پر شدهاند.»
بر این اساس، میزان ورودی مخازن کل کشور از ابتدای سال آبی (ابتدای مهرماه) تا ۲۹ آذرماه، معادل ۴.۰۹ میلیارد متر مکعب بوده که در قیاس با سال گذشته که عددی معادل ۵.۰۴ میلیارد مترمکعب بوده ۱۹ درصد کاهش داشته است.
این خبرگزاری رسمی همچنین برخلاف سخنان استاندار تهران که گفته بود این استان ششمین سال خشکسالی را پشت سر میگذارد، نوشت که ایران ششمین سال خشکسالی پیاپی را پشت سر میگذارد.
ایسنا در این مورد به وضعیت ۱۴ سد اشاره کرد که «درصد پرشدگی کمتر از ۱۰ درصد است.»
سدهایی که این خبرگزاری به آنها اشاره کرد، لار، امیرکبیر و لتیان_ماملو در استان تهران، زاینده رود در استان اصفهان، دوستی و طرق در خراسانرضوی، پانزده خرداد در حوضه قمرود، بوکان در آذربایجانغربی، سفیدرود گیلان، تهم در زنجان، تنگوئیه سیرجان در استان کرمان، وشمگیر، گلستان و بوستان استان گلستان، رودبال داراب در استان فارس و ساوه در استان مرکزی هستند.
در همین حال، به گزارش خبرگزاری مهر، عباس علیآبادی، وزیر نیرو، چهارم دی اعلام کرد که «هنوز بین ۸۰ تا ۲۰ درصد در استانهای مختلف کسری داریم» و گفت: «با توجه به اینکه بدهی زیادی به سفرههای آب زیر زمینی داریم، باید با همین روند پیش رویم.»
او ضمن دادن این وعده که «به نوبت بندی آب نخواهیم رسید» در مورد ادامه «تعدیل فشار آب» در تهران گفت: «در استان تهران هنوز در وضعیت خوبی نیستیم و کماکان کاهش فشار وجودآب برای مدیریت مصرف وجود دارد. اگر این بارشهایی که پیش بینی میکنیم اتفاق بیفتد قطعیهای شبانه آب بسیار کمتر خواهد شد.»
در هفتههای اخیر، کاربران شبکههای اجتماعی و نیز مخاطبان ایراناینترنشنال از قطع آب در تهران و چند شهر دیگر خبر داده بودند.
در همین ارتباط، احد وظیفه، مدیر مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران و خشکسالی سازمان هواشناسی، ۳۰ آذر در گفتوگو با روزنامه اعتماد نسبت به وضعیت بحرانی منابع آبی در استان تهران و مناطق همجوار هشدار داد.
او با اشاره به بارشهای اخیر در استانهای تهران، قزوین، البرز، سمنان، خراسان رضوی و مرکزی گفت: «وضعیت سدها ناخوشاحوال است و سطح آب بسیار پایین آمده است. بارشها عمدتاً در ارتفاعات و بهصورت برف بوده و در کوتاهمدت تأثیری در افزایش آب رودخانهها ندارد، زیرا برفها هنوز ذوب نشدهاند.»
وظیفه تاکید کرد که با وجود این بارشها، وضعیت منابع آبی پایتخت ایران تا چند ماه آینده تغییر نخواهد کرد.
همچنین فیروز قاسمزاده، مدیرکل دفتر اطلاعات و دادههای آب کشور، در واکنش به برخی گزارشها درباره «امکان تامین آب شرب ۶۰۰ میلیون نفر» در پی بارشهای اخیر اعلام کرد بخش بزرگی از بارندگیها بهصورت تبخیر مستقیم یا در قالب چرخه طبیعی آب از دسترس خارج میشود و قابل ذخیرهسازی نیست.
بارندگیهای اخیر در شرایطی رخ داد که بحران آب در تابستان و پاییز گذشته در ایران به مرحلهای حاد رسیده بود و چندین شهر، از جمله تهران، مشهد و کرمان، با وضعیت اضطراری و در برخی موارد با «جیرهبندی عملی» روبهرو شدند.
مرکز تحقیقاتی سوفان مستقر در آمریکا ۱۴ آذر هشدار داد بحران آب در ایران از یک چالش زیستمحیطی فراتر رفته و به یک مساله عمیق سیاسی و امنیتی تبدیل شده است.
بر اساس این گزارش، افراد بازداشتشده طیف متنوعی را در بر میگیرند: از یک نوجوان ۱۳ ساله گرفته تا سربازان وظیفه و نیروهای ذخیره ارتش اسرائیل. بسیاری از آنها شهروندان اسرائیلی بودهاند که بهگفته نهادهای امنیتی، با انگیزه مالی و از طریق پیامرسانهایی مانند تلگرام جذب شدهاند.
طرحهای ترور و ماموریتهای میدانی
واینت مینویسد یکی از نخستین و برجستهترین پروندهها به سپتامبر ۲۰۲۴ بازمیگردد؛ زمانی که مردی ۷۲ ساله به نام «مردخای موتی مامان» در اشکلون بازداشت شد. بهگفته دادستانی، او دو بار به ایران سفر کرده و با عوامل اطلاعاتی جمهوری اسلامی درباره امکان اجرای عملیات تروریستی در داخل اسرائیل، از جمله ترور نخستوزیر، وزیر دفاع و رییس شینبت، گفتوگو کرده بود.
طبق این گزارش، در پروندههای بعدی نیز شماری از مظنونان مامور عکاسی از منازل وزرا، نمایندگان کنست و مقامهای امنیتی، یا جمعآوری اطلاعات از پایگاههای ارتش و سامانههای دفاعی اسرائیل بودهاند. در برخی موارد، درخواستها صریحتر شده و شامل آتشزدن خودروها، نصب دوربینهای مخفی، دیوارنویسی سیاسی و حتی اجرای عملیات ترور بوده است.
از هستههای سازمانیافته تا عاملان منفرد
به نوشته واینت، بخشی از این پروندهها مربوط به افراد منفرد بوده، اما در موارد متعدد، مظنونان در قالب هستههای چند نفره و با ارتباط مستقیم با گردانندگان ایرانی فعالیت میکردهاند. در یکی از این پروندهها، گروهی از مهاجران اسرائیلی با ریشه قفقازی به اتهام همکاری چندساله با عوامل ایرانی بازداشت شدند؛ همکاریای که به عکاسی از پایگاههایی انجامیده که بعدها هدف حملات موشکی قرار گرفتند.
در پروندههای دیگر، دانشجویان، کارگران و حتی افراد دارای دسترسی به اطلاعات طبقهبندیشده نظامی متهم شدهاند که دادههایی درباره سامانه گنبد آهنین، جابهجایی نیروهای ارتش و زیرساختهای حساس را منتقل کردهاند.
نوجوانان و نیروهای نظامی در فهرست متهمان
این گزارش میافزاید یکی از موارد کمسابقه، بازداشت یک نوجوان ۱۳ ساله در تلآویو بوده که بهگفته پلیس، از سوی عوامل ایرانی مامور انجام دیوارنویسی و عکاسی شده بود. در مقابل، در چند پرونده دیگر، سربازان ذخیره و حتی نیروهای فعال ارتش به اتهام انتقال اطلاعات یا تصاویر از پایگاهها و سامانههای دفاعی بازداشت و تفهیم اتهام شدهاند.
از دیمونا تا بندر حیفا
واینت همچنین به پروندههایی اشاره میکند که در آنها اطلاعات مربوط به مراکز حساس، از جمله مرکز تحقیقات هستهای دیمونا، بندر حیفا و پالایشگاههای نفتی، هدف جمعآوری قرار گرفته است. در یکی از این موارد، متهم حتی به دستور گرداننده ایرانی خود، آپارتمانی مشرف به بندر حیفا اجاره کرده بود تا برای اهداف عملیاتی مورد استفاده قرار گیرد.
تصویری از یک الگوی تازه
طبق ارزیابی واینت، حجم و تنوع این پروندهها نشان میدهد که حکومت ایران تلاش کرده است با اتکا به شهروندان اسرائیلی و ابزارهای ساده ارتباطی، الگوی کمهزینه اما پرریسکی از جاسوسی را پیاده کند. نهادهای امنیتی اسرائیل میگویند کشف این ۳۵ پرونده تنها بخشی از تلاشهای جاری برای مهار نفوذ اطلاعاتی تهران است؛ نفوذی که بهگفته آنها، در بحبوحه جنگ و تنشهای منطقهای، به یکی از اولویتهای اصلی امنیت داخلی اسرائیل تبدیل شده است.
تشکلهای صنفی شنبه ششم دی با اشاره به ادامه اعتصاب کارگران معدن زرشوران برای پانزدهمین روز و اعتصاب کارگران شرکت کشت و صنعت قند خاورمیانه برای ششمین روز، از اعتصاب و یا تجمعهای کارگران خط و ابنیه فنی دو منطقه لرستان و تهران، نانوایان در شیراز، کامیونداران در ساوه، بازنشستگان در اهواز، کرمانشاه و شاهرود، پرستاران و کادر درمان دانشگاه علوم پزشکی جندیشاپور اهواز، کارکنان رسمی شرکت نفت فلات قاره – منطقه عملیاتی لاوان و رانندگان استیجاری در تهران خبر دادند.
رویا موید، فعال کارگری و مسئول بخش اینترنشنال سندیکای افانوی هلند، به ایراناینترنشنال میگوید: «شاهد گسترش بیش از پیش اعتراضهای کارگری و صنفی در ایران هستیم و اگر چنین نمیشد جای تعجب داشت، زیرا جامعه ایران بهویژه به دلایل فشار معیشتی و اقتصادی به مرحله انفجار رسیده است.»
موید اضافه میکند: «اعتراض مزدبگیران بهویژه کارگران با درآمد اندکی که دارند، تنها راهی است که پیش روی آنها قرار دارد.»
به اعتقاد او، مشکلات شدید معیشتی باعث شده است که مردم دیگر جان به لب شوند و شرایط انفجاری در ایران به وجود آمده است که باید دید در چه زمان و شرایطی بروز خواهد یافت.
ادامه اعتصاب در معدن زرشوران تکاب
اعتصاب ۴۰۰ کارگر معدن طلای زرشوران در شهرستان تکاب در شرایطی ادامه یافت که مطالبات آنان برای افزایش دستمزد و مزایای مزدی هنوز تحقق نیافته است.
کارگران این معدن که به گفته شرکت گسترش معادن و صنایع معدنی زرشوران، «بزرگترین معدن طلای ایران» است، همزمان با ادامه اعتصاب، اقدام به برگزاری تجمع اعتراضی کردند.
خبرگزاری ایلنا نوشت که این کارگران در بیانیهای نوشتهاند: «حدود ۱۰ سال است تمام مشکلات زبانآور کاری معدن از جمله آرسنیک، جیوه، سایر فلزات سنگین، سرما و گرما و هزاران بدبختی را به جان خریدهایم و همه اکثراً به سرطان و هزاران امراض دیگر مبتلاییم. لذا به تبعیض بین پرداختیهای رفاهی بین نیروهای شرکتی کارخانه و کارگران معدن طلا با مطالبهگری مسالمتآمیز اعتصاب و اعتراض داریم.»
کانال تلگرامی «پژواک کار ایران»، متعلق به کنفدراسیون کار- خارج از کشور، در این مورد نوشت متوسط دستمزد ماهانه کارگران معدن «حدود ۲۰ میلیون تومان» است، در حالی که کار در معدن طلا بسیار سخت و پرخطر است.
هزینه زندگی ماهانه در ایران بر اساس گزارش شماری از رسانهها حدود ۵۸ میلیون تومان است.
این تشکل کارگری با اشاره به اینکه کارگران تاکید کردهاند که تا تحقق کامل مطالبات، به اعتراض خود ادامه خواهند داد، نوشت: «این اعتصاب بار دیگر ضرورت تشکلیابی مستقل کارگران را برجسته میکند، و تنها با اتحاد و سازماندهی جمعی میتوان در برابر بیعدالتی مزدی و استثمار ایستاد و حقوق پایمالشده را بازستاند.»
ششمین روز اعتصاب در شرکت کشت و صنعت قند خاورمیانه
حدود ۳۰۰ کارگر شرکت کشت و صنعت قند خاورمیانه در شهرستان شوش در ششمین روز اعتصاب خود خواستار تحقق مطالبات خود بهویژه بازگشت به کار سه نفر از همکاران خود، کریم رضایی، حسن خالقی و یوسف ستاوی، شدند که در روزهای اخیر دستور اخراج آنها صادر شده است.
به گزارش ایلنا به نقل از یکی از کارگران اعتصابی، این سه کارگر «پیگیر مطالبات صنفی خود و سایر کارگران بودند که با دستور کارفرما از ادامه حضور در کارخانه منع شدند.»
از دیگر مطالبات کارگران «دریافت حق غذا، محاسبه صحیح اضافهکاری و جمعه کاری، تشکیل شورای کارگری، اصلاح کلی طرح طبقهبندی مشاغل و حل مشکل شیفتهای سنگین، و جذب نیروهای کار فصلی بومی به جای نیروی کار غیربومی» است.
اعتراض کارگران نگهداری خط و ابنیه فنی تراورس راهآهن در لرستان و تهران
نزدیک به ۵۰۰ کارگر نگهداری خط و ابنیه فنی تراورس راهآهن در منطقه لرستان در ادامه اعتراض به تحقق نیافتن مطالبات صنفی خود اعتصاب و تجمع کردند.
به نوشته ایلنا، مهمترین دلایل اعتراض این کارگران، «پرداخت نشدن پنج ماه حق بیمه تکمیلی کارگران به شرکت بیمهگر، پرداخت نشدن مطالبات عرفی و مناسبتی طبق بخشنامه مدیریت راهآهن، و اجرا نشدن تبدیل وضعیت قرارداد از نیروی پیمانکاری به نیروی قرارداد مستقیم شرکت راهآهن» هستند.
کارگران معترض گفتند: «قرارداد ما برای بیمه تکمیلی از بیمه معلم به بیمه آسیا تغییر کرده و هزینه آن حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار تومان است، که این مبلغ برای کارگران بسیار زیاد است و با حداقل حقوق ۱۶ الی ۱۷ میلیون تومانی از پس پرداخت آن بر نمیآیند.»
کارگران در مورد مطالبه تبدیل وضعیت قرارداد خود گفتند شرکت تراورس از سال ۱۴۰۰ به دولت بازگردانده شده است اما کارگران همچنان زیر نظر شرکت پیمانکار فعالیت میکنند.
بر اساس این گزارش، به کارگران امکان خرید از فروشگاههای راهآهن به صورت نقد و اقساطی برای تامین مایحتاج ضروری و غیر ضروری داده شده و بابت پرداخت خرید اقساطی ماهانه مبالغی از حقوق کارگران کسر میشود. این اقساط «هر ماه از حقوق کارگرانی که خرید کردهاند، کسر میشود اما به حساب فروشگاه راهآهن واریز نمیشود و اکثر کارگران به فروشگاه بدهکار شدهاند و امکان خرید مجدد ندارند.»
کارگران و کارکنان نگهداری خط و ابنیه فنی تراورس راهآهن در منطقه لرستان از ۳۰ آذر در اعتصاب هستند.
همچنین به گزارش کانال پژواک کار ایران، شماری از کارگران شرکتی نگهداری خط و ابنیه فنی راهآهن تهران در اعتراض به «بلاتکلیفی طولانیمدت وضعیت شغلی و تبدیل نشدن وضعیت استخدامی» تجمع کردند.
این کارگران که در محور ریلی تهران–تبریز مشغول به کار هستند، گفتند فعالیتی که انجام میدهند «در چارچوب وظایف دولتی راهآهن است. با این حال سالهاست تحت قراردادهای پیمانکاری ناامن نگه داشته شدهاند.»
در سالیان اخیر، اعتراضهای بسیاری از سوی کارگران پیمانی و شرکتی برای تبدیل قرارداد کار و امضای قرارداد مستقیم کار در مناطق مختلف ایران انجام شده اما حکومت جمهوری اسلامی به رغم دادن وعدههای بسیار در این جهت اقدامی انجام نداده است.
اعتصاب کامیونداران در ساوه
رانندگان کامیون و کامیونداران در ساوه در اعتراض به «وضعیت اسفبار معیشتی و بیتوجهی کامل دولت»، در مقابل فرمانداری این شهرستان اعتصاب کردند.
آنها به «پایین بودن نرخ کرایه حمل بار، سقوط شدید قدرت خرید، مشکلات مربوط به پروانههای سوخت و نادیده گرفتن مکرر مطالبات رانندگان» اعتراض داشتند.
در سالیان اخیر، رانندگان کامیونها و کامیونداران اقدام به اعتصابهای شهری، منطقهای و سراسری کردهاند.
یکی از مهمترین اعتصابها در این مورد در دهها شهر در خرداد سال جاری انجام شد. حکومت ایران همزمان با دادن برخی امتیازها، اقدام به برخوردهای امنیتی و قضایی با رانندگان اعتصابی کرد.
اعتصاب نانوایان در شیراز
نانوایان در شیراز در جریان اعتصاب و تعطیلی شماری از نانواییها، در محل اتحادیه نانوایان این شهر تجمع کردند. آنها به به پرداختنشدن یارانه طی هفت ماه گذشته اعتراض داشتند.
بر اساس گزارش تشکلهای صنفی، برخی نانوایان با تماسهای تهدیدآمیز برای پایان دادن به اعتصاب مواجه شدند.
پیشتر در ماههای اخیر نیز تجمعهای اعتراضی از سوی نانوایان برگزار شده است.
ناکارآمدی سامانه نانینو یکی از مهمترین دلایل اعتراضات نانوایان است. سامانه نانینو در سال ۱۴۰۱ با هدف «رصد الکترونیکی زنجیره عرضه نان، جلوگیری از قاچاق آرد، کاهش مصرف بیرویه گندم و هدفمند شدن یارانهها» راهاندازی شد.
در طرح دولت برای تاسیس نانینو گفته شد که با استفاده از کارتخوانهای هوشمند در نانواییها، خرید نان ثبت میشود و دولت بر اساس میزان فروش نان، به نانوایان یارانه پرداخت میکند.
اما نانوایان بارها گفتهاند که محاسبههای مالی نادرست، قطعی مکرر سامانه از جمله در قطع شدن مکرر برق در تابستان، و همچنین تاخیر در پرداخت یارانهها، موجب زیان مالی و اختلال در فعالیتشان شده است.
از جمله مشکلات نانوایان این است که سهمیه محدود آرد (معمولاً چهار کیسه در روز)، سودآوری آنان را کاهش داده است. ضمن آنکه هزینههای جانبی مانند آب، برق، گاز و مالیات بر عهده نانوایان است.
اعتصاب و تجمع کادر درمان دانشگاه علوم پزشکی جندیشاپور اهواز
خبرگزاری ایلنا خبر داد که پرستاران، کادر درمان و نیروهای فوریتهای پزشکی دانشگاه علوم پزشکی جندیشاپور اهواز در اعتراض به وضعیت شغلی خود تجمع کردند.
معترضان با انتقاد از وضعیت سخت معیشتی خود گفتند: «پرداخت نشدن به موقع معوقات مزدی و رفاهیات و حق لباس، و همچنین کارانههای ناچیز از جمله مهمترین مطالبات صنفی ماست؛ در عین حال، ما مجبور به انجام اضافهکار اجباری هستیم.»
یکی از پرستاران گفت: «با وجود کار سخت و شیفتهای طولانی، حقوق ما زیر خط فقر است و همکاران ما با ۱۵ تا ۲۰ سال سابقه فقط ۱۸ میلیون تومان حقوق میگیرند.»
همچنین به گزارش تشکلهای صنفی، معترضان در شعارهایی مانند «تورم دلاریه - حقوق ما ریاله» به شرایط معیشتی خود اعتراض کردند.
پرستاران بیمارستانهای دولتی در سالیان اخیر در اعتراض به شرایط معیشتی و سختی کار در شهرهای مختلف ایران بارها دست به اعتصاب و تجمع زدهاند.
از جمله مطالبات مطرح شده در این اعتراضات، «شفافسازی تعرفهها و نحوه تخصیص کارانهها، عدالت در پرداخت تعرفه میان پزشکان و سایر کادر درمان، پرداخت بهموقع معوقات و مطالبات مالی، استخدام نیروهای جدید و کاهش بار کاری کادر درمان» اعلام شده است.
تجمع بازنشستگان صنعت نفت در اهواز و کرمانشاه
بازنشستگان صنعت نفت در اهواز، کرمانشاه و شاهرود در مقابل درب شعبههای صندوق بازنشستگی صنعت نفت در این شهرها تجمع کردند.
آنها مخالفت خود را با طرح ادغام صندوق بازنشستگی صنعت نفت با سازمان تامین اجتماعی اعلام کردند و خواستار رسیدگی فوری به مطالبات معوقه؛ حفظ استقلال صندوق و رعایت حقوق قانونی خود شدند.
اعتراض کارکنان رسمی شرکت نفت فلات قاره ایران در منطقه لاوان
کارکنان رسمی شرکت نفت فلات قاره ایران در منطقه عملیاتی لاوان با برگزاری تجمعی به تحقق نیافتن مطالبات خود اعتراض کردند.
خواستار «اصلاح حقوق حداقلی کارکنان، پرداخت کامل فوقالعادهها و مزایای عملیاتی و اقماری به پرسنل عملیاتی، پرداخت کامل سنوات بازنشستگی قانونی پرسنل، شفافسازی نحوه محاسبه مالیات مناطق عملیاتی و عودت مالیاتهای مازاد اخذ شده طبق قوانین موجود، اجرای کامل ماده ۱۰ و پرداخت کامل بکپی آن، حذف تفکیک مشاغل عملیاتی به تخصصی و پشتیبان، و استقلال کامل صندوق بازنشستگی نفت» هستند.
کارکنان مناطق نفت در سالیان اخیر اقدام به اعتصابهای کوتاهمدت و تجمعهای اعتراضی کردهاند.
تجمع اعتراضی شماری از رانندگان استیجاری در تهران
خبرگزاری ایلنا گزارش داد:«جمعی از رانندگان استیجاری ایثارگر شاغل در نهادهای مختلف» در مقابل دفتر ریاست جمهوری در تهران تجمع کردند.
این رانندگان با اشاره به اینکه تجمع شنبه، چهارمین تجمع در سال جاری در اعتراض به وضعیت نابسامان شغلیشان است، افزودند: «برای پیگیری مطالباتمان از استانهای مختلف به تهران آمدهایم. ما در نهادهای مختلف از جمله برق، مخابرات و نفت و گاز مشغول به کاریم و خواستار تعیین تکلیف وضعیت استخدامی خود هستیم.»
تعداد این رانندگان در شهرهای ایران، حدود ۶۰۰ نفر گزارش شده است.
تلاشی که به گفته نخستوزیر عراق، با هدف کاهش تنش و تقویت ثبات منطقهای دنبال میشود.
سودانی در گفتوگو با شبکه المیادین، وابسته به حزبالله لبنان، تاکید کرد جایگاه ویژه عراق در تعامل با هر دو طرف، این کشور را در موقعیتی قرار داده است که بتواند میزبان یا تسهیلکننده گفتوگوهای احتمالی میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا باشد. او گفت مقامهای دولت آمریکا با اصل گفتوگو با طرف ایرانی در بغداد موافقت کردهاند و عراق همچنان در حال پیگیری این مسیر دیپلماتیک است.
توصیه بغداد به واشینگتن: مذاکره با احترام، نه با تهدید
سودانی در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد دولت عراق به واشینگتن توصیه کرده است در قبال تهران از زبان تهدید فاصله بگیرد. به گفته او، مذاکرات تنها در فضایی مبتنی بر احترام و اعتماد متقابل میتواند به نتیجه برسد و «گفتوگو زیر سایه فشار و تهدید نظامی معنا ندارد».
او همچنین اعلام کرد بغداد از رفع تحریمهای اقتصادی علیه ایران حمایت میکند و این اقدام را گامی مثبت برای احیای مسیر دیپلماسی میان تهران و واشینگتن میداند؛ موضعی که به گفته نخستوزیر عراق، میتواند به کاهش تنشهای منطقهای کمک کند.
در روزهای اخیر، گمانهزنیها درباره سرنوشت گروههای نیابتی جمهوری اسلامی در عراق و همچنین چشمانداز روابط بغداد-تهران در سایه فشارهای فزاینده آمریکا و اسرائیل افزایش یافته است.
انحلال گروههای نیابتی جمهوری اسلامی یکی از شروط سهگانه دولت دونالد ترامپ برای آغاز مجدد مذاکرات واشینگتن و تهران است.
روزنامه الشرق الاوسط ۳۰ آذر به نقل از منابع آگاه گزارش داد دولت عراق طی دو هفته گذشته دو هشدار جدی درباره احتمال حمله گسترده اسرائیل به مواضع گروههای شبهنظامی متحد جمهوری اسلامی در این کشور دریافت کرده است.
روابط بغداد و تهران؛ نزدیک اما مستقل
نخستوزیر عراق در عین تاکید بر نقش میانجیگرانه بغداد، کوشید بر استقلال تصمیمگیری دولت خود تاکید کند. او روابط عراق و ایران را «مثبت و مستحکم» توصیف کرد و گفت این رابطه بر پایه اشتراکات دینی، فرهنگی و اجتماعی و نیز همکاری دو کشور در مبارزه با داعش شکل گرفته است.
سودانی در عین حال تصریح کرد که در دوران مسئولیت خود «هیچگونه دستور، مداخله یا اعمال نفوذی» از سوی ایران در امور داخلی عراق مشاهده نکرده و تاکید کرد که سیاست خارجی بغداد بر اساس منافع ملی عراق تعریف میشود، نه خواست بازیگران خارجی.
این اظهارات در حالی بیان شده که پنجم دی ماه، محمدکاظم آلصادق، سفیر جمهوری اسلامی در عراق، در مصاحبهای تلویزیونی اعلام کرد در صورت دریافت درخواست رسمی، حکومت ایران آماده حفاظت از «نظام سیاسی عراق در برابر سقوط» است.
او بر تقویت روابط دوجانبه تهران-بغداد تاکید کرد و گفت: «ما به خواستههای دولت عراق احترام میگذاریم و به گونهای تعامل میکنیم که حقوق مقاومت حفظ شود.»
«محور مقاومت» عنوانی است که مقامها و رسانههای جمهوری اسلامی از آن برای گروههای مسلح مورد حمایت تهران در منطقه، نظیر حماس، جهاد اسلامی، حزبالله، حشد شعبی و حوثیهای یمن، استفاده میکنند.
عراق؛ از میدان تقابل به پل گفتوگو
اظهارات نخستوزیر عراق نشان میدهد دولت او در تلاش است تصویری تازه از نقش بغداد در معادلات منطقهای ارائه دهد؛ نقشی که، در نگاه تحلیلگران، به جای تبدیل شدن به «میدان رقابت قدرتها»، بر ایفای نقش پل ارتباطی و میانجی متمرکز است. به گفته سودانی، عراق پس از سالها درگیری و بیثباتی، میخواهد بخشی از راهحل بحرانهای منطقه باشد، نه بخشی از مساله.
در پیامها و یادداشتهای منتشرشده، از بیضایی بهعنوان یکی از ستونهای هویت فرهنگی ایران یاد شده است؛ هنرمندی که بخش بزرگی از عمر خود را در تبعید گذراند اما پیوندش با تاریخ، اسطوره و زبان فارسی گسسته نشد.
اصغر فرهادی: «ایرانیتر از بهرام بیضایی نشناختهام»
اصغر فرهادی، کارگردان سرشناس سینمای ایران، در یادداشتی کوتاه اما احساسی، از بیضایی بهعنوان آموزگار بزرگ خود یاد کرد و نوشت: «حقیقتاً ایرانیتر از بهرام بیضایی در این روزگار نشناختهام.»
او با اشاره به درگذشت بیضایی در غربت، این رخداد را «تلخ» توصیف کرد و افزود که عشق بیدریغ او به فرهنگ ایران، الهامبخش نسلهای پس از خود بوده است.
شاهزاده رضا پهلوی: «فقدانی بزرگ برای فرهنگ و هنر ایران»
شاهزاده رضا پهلوی نیز در پیامی، درگذشت بیضایی را «فقدانی بزرگ برای فرهنگ و هنر کشور» دانست. او با اشاره به نگاه بیضایی به هنر بهعنوان «مسئولیتی ملی»، تاکید کرد که این هنرمند عمر خود را وقف بازآفرینی اسطوره و تاریخ ایران کرد و آثاری ماندگار بر جای گذاشت که نقشی مهم در پاسداشت هویت ایرانی دارند. شاهزاده رضا پهلوی در پایان، این ضایعه را به خانواده، دوستان و جامعه هنری ایران تسلیت گفت و یاد و نام بیضایی را ماندگار توصیف کرد.
جعفر پناهی: «بیضایی زبان و باورش را واگذار نکرد»
جعفر پناهی، فیلمساز برجسته ایرانی، در یادداشتی روایتمحور، از بیضایی بهعنوان هنرمندی یاد کرد که «راه آسان را انتخاب نکرد».
پناهی نوشت بیضایی سالها حذف، سکوت تحمیلی و دوری را تحمل کرد، اما هرگز از زبان و باور خود عقب ننشست و بسیاری از سینماگران، مستقیم یا غیرمستقیم، از او آموختند «چگونه در برابر فراموشی بایستند».
او با روایت دیداری ناتمام در سانفرانسیسکو و آخرین تماس تلفنی با بیضایی، این صدا را «صدای یک عصر کامل» توصیف کرد؛ عصری که به گفته او، سینمای ایران با آن «فکر کرد و قد کشید». پناهی تاکید کرد که سینمای ایران نهتنها بهخاطر آثار، بلکه بهسبب «شرافتی که بیضایی به اندیشه و هنر بخشید» به او بدهکار است.
واکنشهای دیگر
صدها کاربر در شبکههای اجتماعی نیز با انتشار تصاویر و جملاتی از سخنرانیهای او و دیالوگهای آثارش، یاد این هنرمند ایراندوست را گرامی داشتند.
محور مشترک بسیاری از مطالب منتشر شده درباره بیضایی، ایراندوستی و تلاش او برای حفظ فرهنگ و ادبیات ایران بود.
حساب کاربری فلات ایران درباره او نوشت: «قلبی که برای ایران میتپید، خاموش شد.»
کاربری دیگر، او را «نجاتدهنده حافظه فرهنگی ایران» توصیف کرد.
بیضایی ۸۷ ساله در سالروز تولدش در آمریکا درگذشت. او شهریور ۱۳۸۹ بهدلیل فشارهای فزاینده، اعمال محدودیت و سانسور ایران را ترک کرد و به دانشگاه استنفورد رفت.
عباس میلانی، ایرانشناس و مدیر برنامه مطالعات ایران در دانشگاه استنفورد، در پیامی در ایکس، بیضایی را «فخر ادب پارسی» خواند و نوشت: «تا واپسین لحظات حیات پربارش به فکر تکمیل داش آکل به روایت مرجان بود و زندگی و زمان را تنها برای هنر و فرهنگ میخواست.»
او افزود: «در ۱۵ سالی که بخت همکاریاش را داشتم، میدیدم چگونه در برابر هر ایراندوستی فروتن بود و در برابر هر ناخویشتنشناسِ ایرانستیز، سرکش.»
حسین رونقی، فعال سیاسی، بیضایی را مردی توصیف کرد که «ایران در رگهایش جاری بود» و آزادی را نه در کلام، که با ایستادگی در برابر سانسور، ارتجاع و استبداد معنا کرد.
بیضایی فروردین سال گذشته در واکنش به صحبتهای رییس سازمان سینمایی و درخواست برای بازگشتش به ایران گفته بود دست خودش را میشکند و اجازه نمیدهد او را سانسورچی خودش کنند.
این جملات بخشی از نامه اعتراضی ۳۰ سال پیش بیضایی به وزارت ارشاد جمهوری اسلامی در پی توقیف یکی از آثارش بود.
دهها کاربر این جمله او را در ایکس و اینستاگرام بازنشر و ایستادگیاش در برابر سانسور را ستایش کردند.
حامد اسماعیلیون، از خانوادههای دادخواه هواپیمای اوکراینی، نوشت همانقدر که اندوه از دست دادن بیضایی اندازهزدنی نیست، خشم از دشمنان فرهنگ، کتاب و آزادی هم عمیق و بیاندازه است.
او افزود: «آنها با سانسور و بازجویی و سرکوب از کار کردن او جلوگیری کردند، رجالههایی که یکی از یگانهترین چهرههای هنر سرزمین ایران را از آفریدن بازداشتند تا ناگزیر شود سالهای واپسین را دور از سرزمینش کار و زندگی کند.»
مهدی یراحی، ترانهسرا، خواننده و زندانی سیاسی پیشین، نیز با انتشار تصویری از بیضایی نوشت: «حقیقت بیش از جلادانش عمر میکند.»
کاربران زیادی به بازنشر جملاتی از آثار او، به ویژه «مرگ یزدگرد»، پرداختند.
این جملات از این اثر از سوی یک کاربر در ایکس منتشر شد: «اندوه را پایانی است... مردمان باز میگردند، ویرانهها ساخته میشود و ساختهها از مردمان پُر...بمان و نیکبخت شو.»
کاربری دیگر این بخش از مرگ یزدگرد را بازنشر کرد: «این شوخی نامردان است که امید میدهند و سپس باز پس میگیرند و بر نومیدشدگان از ته دل میخندند.»
انتخاب بخشهایی از مصاحبهها و سخنرانیهای سالهای اخیر بیضایی درباره مقاومت، حفظ فرهنگ ایرانی و مقابله با سانسور، از دیگر بخشهای پرتکرار مطالب منتشر شده در ایکس است.
بسیاری این جمله معروف بیضایی در سال ۱۳۹۶ را یادآوری کردند که گفته بود: «ما با آنچه میسازیم ایرانی هستیم، نه با آنچه که فقط از دست میدهیم؛ یعنی زبان، خاطره، فرهنگ و هویت.»
