در شرایطی که شدت بحرانهای مختلف مالی و اقتصادی در ایران رو به افزایش است، مسعود پزشکیان لایحه بودجه ۱۴۰۵ را به مجلس تقدیم کرد. نمایندگان مجلس در جلسهای که قبل از آن برگزار شد، از این که افزایش حقوقها فقط ۲۰ درصد پیشبینی شده، انتقاد کردند.
خبرگزاری ایسنا سهشنبه دوم دی گزارش داد لایحه بودجه ۱۴۰۵، اولین لایحه بودجه است که «به شیوه جدید» تهیه و تنظیم شده است؛ بدین شکل که دیگر احکام بودجه بررسی و تصویب نمیشود و مجلس تنها جداول - شامل ارقام و اعداد - را مورد بررسی قرار میدهد.
عباس گودرزی، سخنگوی هیات رییسه مجلس نیز گفت چنانچه کلیات لایحه در صحن علنی رد شود، لایحه دوباره به دولت ارجاع خواهد شد اما در صورت تایید کلیات، هیات رییسه لایحه را به کمیسیونهای تخصصی ارسال میکند.
حمید پورمحمدی، رییس سازمان برنامه و بودجه نیز گفت بر اساس قانون جدید، لایحه بودجه ۱۴۰۵ با حذف ۴ صفر به مجلس تقدیم شد.
اشاره پزشکیان به بحرانهای اقتصادی و آب
پزشکیان در سخنرانی خود برای ارائه لایحه بودجه گفت: «وضعیت آب در کشور مسالهای حیاتی و بسیار فوری است و در صورت فقدان مدیریت موثر، پیامدهای آن به سادگی قابل جبران نخواهد بود.»
لایحه بودجه دولت جمهوری اسلامی در شرایطی بررسی خواهد شد که قیمت طلا و ارزهای خارجی در بازارهای تهران در هفتههای اخیر بهطور بیوقفه افزایش یافته و تصویب نرخ سوم بنزین نیز پیشبینیها درباره افزایش تورم را تقویت کرده است.
هفتم آذر، محسن بیگلری، دبیر کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، به سایت رویداد ۲۴ گفت: «من به عنوان نماینده از طریق رسانهها فهمیدم که بنزین سهنرخی شده است.»
او افزود: «اگر مردم مجبور باشند بنزین پنج هزار تومانی بخرند، این افزایش حتما روی سایر کالاها و خدمات اثرگذار خواهد بود.»
تنش در جلسه غیرعلنی مجلس پیش از دریافت لایحه بودجه
صبح سهشنبه نمایندگان مجلس در جلسه غیرعلنی به ریاست محمدباقر قالیباف، به بررسی نحوه اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی و نظارت بر قیمت خدمات و کالاها و مدیریت نوسانات ارزی پرداختند.
در این جلسه وزیران امور اقتصادی و دارایی، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، جهاد کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت و دادگستری و همچنین رییس کل بانک مرکزی و رییس سازمان برنامه و بودجه حضور داشند.
صفحه فارسی وزارت خارجه آمریکا در شبکه ایکس بازداشت عزاداران در مراسم یادبود علیکردی و اعضای خانواده او از سوی جمهوری اسلامی را «غیرقابل قبول» توصیف کرد و نوشت: «این بخشی از الگوی گستردهتری در ایران است. جایی که خانوادهها و دوستان حتی حق عزاداری برای عزیزان خود را بدون ترس از آزار و انتقام ندارند.»
در این بیانیه آمده است: «چنین ارعابی تنها بیعدالتی و درد را عمیقتر میکند. میراث خسرو علیکردی بهعنوان وکیل شجاع حقوق بشر پابرجاست و خواست عمومی برای حقیقت و عدالت نیز همچنان ادامه دارد.»
این بیانیه به بازداشت جواد، مجتبی، احمد، ایرج و بهروز علیکردی و احمد و مختار کلمیشی، شماری از اعضای خانواده علیکردی که در روزهای گذشته بهدست نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی بازداشت شدند، اشاره کرده است.
وزارت خارجه آمریکا، ۲۹ آذر نیز با هشدار درباره محرومیت بازداشتشدگان مراسم یادبود علیکردی از حقوق قانونی خود اعلام کرد نبود شفافیت قضایی میتواند خطر شکنجه و طرح اتهامات ساختگی علیه آنها را افزایش دهد.
قطع تماس بازداشتشدگان به دستور دادستان
با ادامه بیخبری از وضعیت شهروندان بازداشتشده در مشهد، گروهی از کاربران شبکه اجتماعی ایکس در پیامهایی نوشتند هستی امیری در حالی وارد ۳۰سالگی شده که همزمان با تولدش، همراه با شماری دیگر از بازداشتشدگان مشهد در سلول انفرادی نگهداری میشود.
صفحه نرگس محمدی، برنده نوبل صلح، در شبکه اجتماعی ایکس نیز به نقل از خانوادههای شماری از بازداشتشدگان نوشت آنها پس از پیگیریهای مستمر از دادسرای انقلاب مشهد مطلع شدهاند تماسهای تلفنی محدود برخی بازداشتشدگان به دستور دادستان قطع شده است.
به نوشته این صفحه و به نقل از تعدادی از خانوادهها، بسیاری از بازداشتشدگان اجازه هیچگونه ارتباطی با خانواده یا وکیل ندارند و در نتیجه، اطلاعاتی درباره وضعیت جسمی و روانی آنان و جزییات پروندهشان در دسترس نیست.
صفحه این فعال حقوق بشر افزود این وضعیت، نگرانیها را درباره سرنوشت بازداشتشدگان از جمله پس از گزارشها درباره بازداشت همراه با ضربوشتم، تداوم نگهداری در سلولهای انفرادی و احتمال پروندهسازی و طرح اتهامات سنگین علیه آنان، افزایش داده است.
بازداشتها در جریان مراسم هفتم علیکردی، در ۱۲ روز گذشته با واکنشهای گستردهای همراه شده و شماری از فعالان حقوق بشر و کاربران شبکههای اجتماعی با محکوم کردن این اقدام، خواستار آزادی فوری بازداشتشدگان شدهاند.
در این مدت، شماری از نهادها و چهرههای بینالمللی از جمله وزارت خارجه آمریکا، اتحادیه اروپا، هانا نویمن، نماینده پارلمان اروپا، مای ساتو، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران و کمیته نوبل نروژ خواستار آزادی بازداشتشدگان شدند.
همچنین شماری از برندگان جایزه صلح نوبل از جمله ملاله یوسفزی، شیرین عبادی و ماریا کورینا ماچادو و نیز تعدادی از سازمانهای حقوق بشری بینالمللی، انجمن جهانی قلم و فدراسیون بینالمللی روزنامهنگاران، در بیانیهها و پیامهای جداگانه، آزادی بازداشتشدگان را مطالبه کردند.
در کنار این واکنشها، تعدادی از شهرداران شهرهای فرانسه، الی شلاین، دبیر حزب دموکرات ایتالیا، انجمن خانوادههای قربانیان پرواز اوکراینی، شماری از مادران دادخواه، شاهزاده رضا پهلوی، بیش از هزار فعال سیاسی، مدنی، اجتماعی و فرهنگی، ۲۰ فعال سیاسی، مدنی و هنری، شماری از زندانیان سیاسی، گروهی از پزشکان و کادر درمان مدافع حقوق بشر و شمار زیادی از کاربران شبکههای اجتماعی نیز خواستار آزادی آنان شدند.
آمار بازداشتشدگان
حسن همتیفر، دادستان مشهد، ۲۲ آذر از بازداشت ۳۹ نفر در مراسم علیکردی خبر داد و گفت بررسی پروندهها از سوی نهادهای امنیتی، انتظامی و قضایی ادامه دارد.
در مقابل، فعالان حقوق بشر شمار بازداشتشدگان را بیش از ۵۰ نفر اعلام کردهاند و منابع حقوق بشری نیز نام بیش از ۳۰ نفر را منتشر کردهاند.
مراسم هفتم علیکردی ۲۱ آذر در مشهد برگزار شد و برخی حاضران با شعارهای اعتراضی یاد او را گرامی داشتند.
پیکر این وکیل دادگستری ۱۵ آذر در دفتر کارش پیدا شد و پس از انتشار خبر، شماری از کاربران و برخی وکلا و فعالان سیاسی و مدنی، مرگ او را «قتل حکومتی» خواندند.
علیکردی در شبکه اجتماعی ایکس، خود را «وکیل معترضان جنبش زن، زندگی، آزادی، زندانی سیاسی پیشین، محروم از تحصیل دکتری حقوق عمومی دانشگاه تهران و دانشجوی ستارهدار مقطع ارشد دانشگاه علامه» معرفی کرده بود.
بیانیه بیش از ۴۰۰ زن سرشناس جهان از جمله برندگان جایزه نوبل، روسای دولتهای پیشین، نمایندگان پارلمانها، گزارشگران ویژه سازمان ملل، چهرههای رسانهای، فعالان برجسته حقوق بشر و شخصیتهای ورزشی، سهشنبه دوم دیماه منتشر شده است.
امضاکنندگان حکم اعدام صادرشده علیه طبری را محکوم کرده و اعلام کردهاند این حکم پس از یک «محاکمه نمایشی» حدود ۱۰ دقیقهای صادر شده است؛ محاکمهای که به گفته آنان بهصورت غیرحضوری و از طریق ویدیوکنفرانس برگزار شده و این زندانی سیاسی از حق دسترسی به وکیل منتخب خود محروم بوده است.
آنها تاکید کردهاند که اتهام انتسابی به طبری «همکاری با سازمان مجاهدین خلق ایران» اعلام شده، در حالی که تنها مستندات مطرحشده در پرونده او، در دست داشتن پارچهنوشتهای با شعار «زن، مقاومت، آزادی» بوده است؛ شعاری که به نوشته بیانیه، بهویژه در میان زندانیان سیاسی زن رایج شده است.
امضاکنندگان در پایان خواستار آزادی فوری طبری شده و از دولتهای جهان خواستهاند در کنار زنان ایران در مسیر دستیابی به دموکراسی، برابری و آزادی بایستند.
طبری ۱۳ آبان در نامهای جزییات حکم اعدام صادر شده علیه خود را تشریح کرد و با استناد به مواد قانونی، آن را «فاقد مبنای حقوقی و نشانهای از فقدان دادرسی عادلانه» توصیف کرد.
او در بخشی از نامه خود نوشت حکم او با اتهام «بغی» از طریق عضویت در سازمان مجاهدین خلق ایران صادر شده و علاوه بر آن، به اتهام «تبلیغ علیه نظام» به یک سال حبس محکوم شده است.
این زندانی سیاسی از نصب پارچهنوشتهای با شعار «زن، مقاومت، آزادی» و وجود یک فایل صوتی در تلفن همراه خود که به جایی ارسال نکرده بود، بهعنوان مستندات پرونده یاد کرد.
بغی در فقه اسلامی که قوانین جمهوری اسلامی بر اساس آن بنا شده، به معنی تجاوز و تعدی به حقوق دیگران یا شورش علیه «امام» یا حاکم اسلامی است.
هشدار کارشناسان سازمان ملل
گروهی از کارشناسان مستقل سازمان ملل متحد نیز سهشنبه دوم دیماه با صدور بیانیهای جداگانه، خواستار توقف فوری اجرای حکم اعدام طبری شدند.
این کارشناسان اعلام کردند پرونده طبری نشاندهنده «نقضهای جدی و نظاممند» در تضمینهای دادرسی عادلانه و استفاده ناموجه از مجازات اعدام برای اتهامات کلی و تعریفنشده امنیتی است.
به گفته این کارشناسان، طبری بدون حکم قضایی در جریان یورش به منزلش بازداشت شده، بهمدت یک ماه در سلول انفرادی تحت بازجویی قرار گرفته و برای اعتراف تحت فشار بوده است.
آنها تاکید کردهاند که او به وکیل منتخب خود دسترسی نداشته و در جلسه دادگاه با وکیل تسخیری تعیینشده از سوی دادگاه حاضر شده است.
مای ساتو، گزارشگر ویژه وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی، کلودیا فلورس (رییس)، ایوانا کرستیچ (نایبرییس)، دوروتی استرادا تانک، هینا لو و لائورا نیرینکیندی اعضای گروه کاری تبعیض علیه زنان و دختران، ریم السالم، گزارشگر ویژه خشونت علیه زنان و دختران و موریس تیدبال-بینز، گزارشگر ویژه اعدامهای فراقضایی، این بیانیه را امضا کردند.
در این بیانیه با اشاره به اینکه در این پرونده «قتل عمد» وجود ندارد و تشریفات دادرسی بهطور گسترده نقض شده، هشدار داده شده که اجرای حکم اعدام طبری مصداق «اعدام خودسرانه» خواهد بود.
این کارشناسان همچنین تاکید کردهاند جرمانگاری کنشگری زنان برای برابری جنسیتی و تلقی آن بهعنوان «شورش مسلحانه»، شکل شدیدی از تبعیض جنسیتی بهشمار میرود.
۹ آبان نیز سازمان عفو بینالملل با انتشار بیانیهای خواستار لغو فوری حکم اعدام طبری شد و تاکید کرد که او پس از محاکمهای «به غایت ناعادلانه» در دادگاه انقلاب رشت، به اعدام محکوم شده است.
سوم آبان، سایت حقوق بشری هرانا گزارش داد احمد درویشگفتار، رییس شعبه اول دادگاه انقلاب رشت، طبری را به اتهام «بغی» از طریق همکاری با سازمان مجاهدین خلق ایران به اعدام محکوم کرد.
بر اساس منابع حقوقبشری، در حال حاضر حدود ۷۰ زندانی در زندانهای سراسر کشور با اتهامات سیاسی در معرض تایید یا اجرای حکم اعدام قرار دارند و بیش از ۱۰۰ تن دیگر با اتهامات مشابه، با خطر صدور حکم مرگ روبهرو هستند.
به نوشته واینت، بر اساس ارزیابیها، تصمیمسازی در تهران اکنون تا حد زیادی بر پایه آن دسته از گزارشهای رسانههای اسرائیلی صورت میگیرد که به نقل از «مقام سیاسی ارشد» یا «منابع اطلاعاتی غربی» منتشر میشود.
طبق این مطلب، مقامهای امنیتی هشدار دادهاند اگر تهران به این جمعبندی برسد که «دوباره بوی جنگ از غرب میآید»، ممکن است اینبار تصمیم بگیرد حمله را آغاز کند.
به گفته این مقامهای امنیتی، اگر هدف حفظ آتشبس یا حتی اقدام نظامی مجدد و حسابشده باشد، سکوت رسانهای بهتر از دامن زدن به هیاهوی خبری است.
نگرانی از نمایشهای موشکی جمهوری اسلامی
همزمان، نشریه مدرن پالسی در گزارشی تحلیلی، رزمایشهای اخیر جمهوری اسلامی را بخشی از تلاش تهران برای نمایش قدرت نظامی و سطح آمادگی دفاعی خود دانست و نوشت این در شرایطی است که تنشهای منطقهای در حال تشدید است و تقابل غیرمستقیم با اسرائیل ادامه دارد.
بر اساس این گزارش، انتشار روایتهای متناقض از سوی منابع ایرانی نشاندهنده استفاده تهران از «ابهام راهبردی» است. رویکردی که به نوشته این نشریه، «امکان ارسال پیام بازدارندگی را فراهم میکند».
دوشنبه اول دی، برخی رسانههای حکومتی روایتهای متناقضی از «آغاز رزمایش موشکی» در چندین نقطه ایران منتشر کردند.
کانال تلگرام خبرگزاری فارس نوشت مشاهدات میدانی و گزارشهای مردمی از «آزمایش موشکی در نقاط مختلف ایران» حکایت دارد اما خبرگزاری صداوسیما نوشت: «تصاویر منتشر شده به آزمایش موشکی مربوط نبوده و صحت ندارد.»
مدرن پالسی تاکید کرد که جمهوری اسلامی با این روش، قصد دارد بدون آن که مسئولیت رسمی اقدامی پذیرفته شود، بتواند تنشها را تشدید کند.
این نشریه افزود: «زمانبندی این تحرکات فشار فزایندهای بر ایالات متحده و اسرائیل وارد کرده است؛ دو کشوری که بارها هشدار دادهاند پیشرفت در برنامه موشکی ایران میتواند محرک اقدام نظامی پیشدستانه باشد.»
۲۹ آذر، ایراناینترنشنال به نقل از منابع آگاه گزارش داد نهادهای اطلاعاتی غربی تحرکهای غیرمعمولی در فعالیتهای نیروی هوافضای سپاه پاسداران شناسایی کردهاند.
این منابع گفتند این فعالیتها شامل جابهجاییها و هماهنگیهایی فراتر از الگوهای معمول هستند و یگانهای پهپادی، موشکی و پدافند هوایی جمهوری اسلامی را در بر میگیرند.
بر اساس این گزارش، این موضوع سطح حساسیت در رصد و پایش فعالیتهای نظامی جمهوری اسلامی را افزایش داده است.
سوق آمریکا و اسرائیل به سمت «گزینههای سختتر»
مدرن پالسی در ادامه نوشت: «این نمایشهای نظامی، همزمان نگرانیهای غرب را درباره زرادخانه موشکی ایران ـ چه در حوزه تسلیحات متعارف و چه از منظر قابلیت بالقوه حمل کلاهک هستهای ـ بهعنوان یکی از عوامل اصلی بیثباتی در خاورمیانه تشدید کرده است.»
این نشریه افزود افزایش برآوردهای امنیتی درباره پیشرفت برنامه موشکی ایران، بهویژه در صورت همراهی با نشانههایی از فعالیتهای هستهای جدید، میتواند محاسبات راهبردی واشینگتن و تلآویو را به سمت گزینههای سختتر سوق دهد.
در همین حال، به نوشته مدرن پالسی، راهبرد تهران در برگزاری رزمایشهای آشکار اما قابل انکار، با هدف «تقویت بازدارندگی، مدیریت افکار عمومی داخلی و جلوگیری از ایجاد بهانهای روشن برای واکنش نظامی مستقیم» طراحی شده است.
افزایش خطر سوءمحاسبه
این گزارش تاکید کرد که ادامه ابهام درباره توانمندیهای نظامی جمهوری اسلامی، تلاشهای دیپلماتیک و ارزیابیهای امنیتی را پیچیدهتر کرده و خطر سوءمحاسبه را افزایش میدهد.
به نوشته مدرن پالسی، ادامه آزمایشها یا نمایشهای نظامی مشابه میتواند موضع ایالات متحده را در مذاکرات هستهای آینده سختتر کند و محدودیتهای موشکی را به یکی از محورهای اصلی هر توافق احتمالی تبدیل کند.
انبیسینیوز ۲۹ آذر گزارش داد مقامهای اسرائیلی بر این باورند که جمهوری اسلامی در حال گسترش برنامه موشکهای بالستیک خود است و به همین دلیل، بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، در دیدار آتی خود با دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، گزینههایی را برای پیوستن واشینگتن به اسرائیل در حمله احتمالی به ایران ارائه خواهد داد.
اولیانوف در واکنش به اظهارات مایک پمپئو، وزیر خارجه پیشین آمریکا، با انتشار پیامی در ایکس نوشت: «ظاهرا وزیر خارجه پیشین آمریکا نمیداند که بر اساس معاهده انپیتی، ایران حق غیرقابل سلبی برای حفظ برنامه هستهای ملی خود دارد؛ به شرط آنکه این برنامه منحصرا صلحآمیز باشد.»
اشاره او به مصاحبه اخیر پمپئو است که در آن گفت: «ایران در حال انجام هر کاری است که بتواند برای بازسازی برنامه هستهای خود انجام دهد. ما نمیتوانیم اجازه دهیم چنین اتفاقی بیفتد.»
وزیر خارجه پیشین آمریکا تحقق فرصت صلح، ثبات و رفاه در منطقه را مستلزم اعمال فشار مستمر بر جمهوری اسلامی و نیروهای نیابتیاش در سراسر خاورمیانه دانست.
لیندسی گراهام، سناتور جمهوریخواه آمریکایی، ۳۰ آذر در سفر به اسرائیل از وجود شواهدی خبر داد که از تلاش جمهوری اسلامی برای غنیسازی اورانیوم و احیای برنامه موشکی خود حکایت دارد.
او افزود اگر این موضوع به تایید برسد، باید پیش از عملی شدن آن به ایران حمله کرد.
جمهوری اسلامی اکنون بیش از ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای بالا در اختیار دارد.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، یک دی گفت بخش عمده این ذخایر پس از بمباران سایتهای فردو، نطنز و اصفهان در جریان جنگ ۱۲ روزه، همچنان داخل ایران نگهداری میشوند.
گروسی پیشتر نیز هشدار داده بود در صورت تصمیم جمهوری اسلامی برای نظامیسازی برنامه هستهای خود، میزان ذخایر اورانیوم غنیشده در ایران میتواند برای ساخت حدود ۱۰ بمب اتمی کافی باشد.
دفاع اولیانوف از برنامه موشکی جمهوری اسلامی
اولیانوف با انتشار پستی دیگر در ایکس و بازنشر اظهارات یکم دی اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، درباره اینکه برنامه موشکی و توان دفاعی تهران «قابل مذاکره نیست»، این سخنان را «درست» خواند.
نماینده روسیه در وین گفت مذاکرات جمهوری اسلامی با آمریکا و اروپا باید صرفا به موضوعات هستهای محدود بماند.
او افزود: «هرگونه تلاش برای گسترش مذاکرات به مسائل امنیت منطقهای یا توان موشکی، کل این روند را غیرواقعبینانه خواهد کرد؛ اقدامی که شبیه تلاش برای زدن سه نشان با یک تیر است.»
برخی رسانههای حکومتی اول دی روایتهایی متناقض از «آغاز رزمایش موشکی» در چندین نقطه ایران منتشر کردند.
منابع مطلع نیز ۲۹ آذر به ایراناینترنشنال گفتند نهادهای اطلاعاتی غربی تحرکهای غیرمعمولی در فعالیتهای نیروی هوافضای سپاه پاسداران شناسایی کردهاند.
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، شامگاه یکم دی در واکنش به این گزارشها گفت این کشور از «رزمایشهایی» که جمهوری اسلامی اخیرا انجام داده، آگاه است.
سخنگوی هیات رییسه مجلس با اشاره به جزییات این جلسه غیرعلنی به رسانهها گفت: «در برخی موارد، بودجه نیاز به اصلاح دارد. به طور مثال دولت افزایش حقوق را در بودجه سال آتی ۲۰ درصد دیده است. قطعا مجلس پای ۲۰ درصد افزایش حقوق نخواهد ایستاد و حتما اصلاح خواهد کرد.»
مصطفی قمری وفا، مدیر روابط عمومی بانک مرکزی، برخی گزارشها مبنی بر مشاجره میان نمایندگان مجلس و محمدرضا فرزین، رییس بانک مرکزی را تکذیب کرد.
کمی پیش از آن، تجارتنیوز خبر داد در زمان گزارش شمسالدین حسینی، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس، تنش رخ داد.
بر اساس این گزارش، نمایندگان به شدت از عملکرد فرزین انتقاد داشتند و تاکید کردند که صحبتهای او قانعکننده نیست.
این رسانه به نقل از یک منبع آگاه تاکید کرد: «فرزین هیچ توضیح و راهکار جدیدی برای مشکلات ارزی نداشت و مانند همیشه گفت که ارز به بانک مرکزی نمیرسد تا او بتواند تخصیص را مدیریت کند.»
علاوه بر بانک مرکزی، رییس اداره اخبار مجلس نیز تنش در صحن را رد کرد و گفت: «حتی زمینه چنین برداشت غلطی نیز در جلسه مجلس وجود نداشت.»
