روزنامه اسرائیل هیوم با اشاره به درگیریهای اخیر میان اسرائیل و حماس در نوار غزه، به نقل از یک منبع دیپلماتیک گزارش داد احتمال زیادی وجود دارد که جمهوری اسلامی حماس را به نقض آتشبس تحریک کرده باشد.
اسرائیل هیوم یکشنبه ۲۷ مهر نوشت تهران با شماری از رهبران و فرماندهان میدانی حماس در تماس مستمر است.
بر اساس این گزارش، جمهوری اسلامی علاقه آشکاری به برهم زدن توافق آتشبس و تضعیف تلاشها برای پایان جنگ دارد.
خبرگزاری رویترز ۲۷ مهر به نقل از یک مقام امنیتی اسرائیل نوشت کمکرسانی به غزه بهدلیل اقدام حماس در نقض آتشبس متوقف شده است.
رسانههای اسرائیلی نیز گزارش دادند این کشور در پی «نقض آتشبس» از سوی حماس، روند ارسال کمکهای بشردوستانه به نوار غزه را تا اطلاع ثانوی به حالت تعلیق درآورده است.
درخواست آمریکا از اسرائیل برای «واکنش سنجیده» به نقض آتشبس
اسرائیل هیوم در ادامه گزارش خود نوشت در گفتوگویی میان بنیامین نتانیاهو و دونالد ترامپ در هفته گذشته، نخستوزیر اسرائیل مجموعهای از گزینههای احتمالی برای واکنش به نقض توافق آتشبس از سوی حماس را مطرح کرده بود.
نتانیاهو در این گفتوگو هشدار داده بود که حماس ممکن است در مقیاسی محدود توافق را نقض کند تا میزان «صبر اسرائیل» را بیازماید، بی آنکه آتشبس را بهطور کامل در هم بشکند.
به گزارش اسرائیل هیوم، استیو ویتکاف و جرد کوشنر، فرستادگان ترامپ، ۲۷ مهر درباره وضعیت موجود با ران درمر، وزیر امور راهبردی اسرائیل، گفتوگو کردند.
دیپلماتهای آمریکایی در این تماس از درمر خواستند اطمینان دهد واکنش اسرائیل به نقض آتشبس از سوی حماس «سنجیده» باشد و از اقداماتی که میتواند ابتکار صلح ترامپ را تضعیف کند، پرهیز شود.
در تحلیلی که در نشریه اسرائیلی واینت منتشر شد، نویسنده با اشاره به تصمیمات اخیر دولت اسرائیل در قبال جنگ غزه نوشت: «هیچیک از اتفاقات هفتههای گذشته — از جمله آزادی گروگانها و برقراری آتشبس — بدون فشار آمریکا ممکن نبود. در واقع، آنچه رخ داد نه فشار بلکه دیکته و اجبار از سوی واشینگتن بود.»
بر اساس این گزارش، دو فرستاده کاخ سفید، برت مکگرک و آموس هوکستین، شخصاً در نشست کابینه اسرائیل حضور یافتند تا مطمئن شوند تصمیمی خارج از چارچوب مورد نظر آمریکا اتخاذ نشود. تحلیل واینت میافزاید: «اگرچه بیشتر اسرائیلیها از این تصمیمات حمایت کردند، اما واقعیت آن است که تصمیمها در اورشلیم گرفته نشدند، بلکه در واشینگتن رقم خوردند.»
نویسنده یادآوری میکند که دفتر نخستوزیری اسرائیل در ۱۴ اوت، پنج اصل برای پایان جنگ اعلام کرده بود — از جمله خلع سلاح کامل حماس، بازگشت همه گروگانها، خلع سلاح غزه، حفظ کنترل امنیتی اسرائیل بر این منطقه و ایجاد ادارهای غیر از حماس و تشکیلات خودگردان فلسطین. اما به گفته واینت، «چند هفته بعد، نتانیاهو از بیشتر این شروط عقبنشینی کرد و آنها عملاً کنار گذاشته شدند.»
به نوشته تحلیلگر، «خلع سلاح حماس هنوز محقق نشده، کنترل امنیتی اسرائیل در غزه در توافق نهایی نیامده، و اداره غیر از تشکیلات خودگردان نیز منتفی شده است.» در عین حال، بند ۱۹ توافق جدید شامل به رسمیت شناختن حق تعیین سرنوشت و تشکیل کشور فلسطین است — موضوعی که نخستوزیر اسرائیل تا پیش از این قاطعانه با آن مخالفت میکرد.
این یادداشت تاکید میکند که «دولت آمریکا به نتانیاهو آزادی عمل نداد، بلکه او را متوقف کرد و خواست خود را تحمیل کرد. واشینگتن اسرائیل را به یک جمهوری موزی تبدیل کرده است.»
در ادامه تحلیل، به گفته دو مقام آمریکایی اشاره شده که در گفتوگو با برنامه ۶۰ دقیقه شبکه سیبیاس اظهار کردهاند پس از «حادثه دوحه» احساس کردهاند «اسرائیلیها کنترل خود را از دست دادهاند». واینت مینویسد: «در واقع این نه اسرائیلیها، بلکه خود نتانیاهو بود که کنترل را از دست داد — و آمریکاییها آن را پس گرفتند.»
به باور نویسنده، هرچند این مداخله در کوتاهمدت با نظر اکثریت مردم و فرماندهان امنیتی اسرائیل همسو است، اما در بلندمدت نشاندهنده تضعیف حاکمیت اسرائیل است.
در بخش پایانی مقاله آمده است: «توافق تحمیلی آمریکا جایگاه دو کشور، قطر و ترکیه، را نیز ارتقا داده است — دو کشوری که با وجود روابط گسترده اقتصادی و امنیتی با آمریکا، همچنان متحدان ایدئولوژیک اخوانالمسلمین به شمار میروند. قطر همچنان میلیاردها دلار صرف تبلیغات ضداسرائیلی در دانشگاههای آمریکا و پروژههای رسانهای میکند، حتی تا سطح نفوذ در دفتر نخستوزیری اسرائیل.»
نویسنده در پایان نتیجه میگیرد که هرچند فشار آمریکا در کوتاهمدت مانع از ادامه جنگ شده و با خواست افکار عمومی اسرائیل همخوان است، اما در بلندمدت پیامد نگرانکنندهای دارد: «کشوری که تصمیمهای حیاتیاش در پایتختی دیگر گرفته میشود، دیگر بر سرنوشت خود حاکم نیست.»
دولت اسرائیل شنبه ۲۶ مهر اعلام کرد پیکر الیاهو مارگالیت ۷۵ ساله، از غزه به این کشور بازگردانده شد.
الیاهو هفتم اکتبر ۲۰۲۳ در حمله حماس به قتل رسید و پیکرش به غزه ربوده شد.
خبرگزاری رویترز در گزارشی نوشت که پس از آزادی گروگانهای زنده، حماس اجساد شماری از گروگانهای درگذشته را نیز تحویل داد.
درباره ۲۰ گروگان زنده آزادشده و گروگانهای باقیمانده در غزه که مرگ آنان اعلام شده، در ادامه جزییاتی آمده است.
گروگانهای فستیوال نُوا
بیشتر گروگانهای زنده آزادشده، از محل فستیوال موسیقی نُوا در نزدیکی کیبوتص رئیم در جنوب اسرائیل ربوده شده بودند.
در میان آنان اویاتار دیوید، ۲۴ ساله، دیده میشود که حماس در ماه اوت ویدیویی از او منتشر کرده بود؛ در حالی که بهشدت نحیف به نظر میرسید و در ویدیو میگفت در حال کندن قبر خود است.
همچنین آلون اوهل، پیانیست ۲۴ ساله و اویناتان اور، ۳۲ ساله، از جمله آزادشدگان هستند.
ویدیویی از ربوده شدن اور همراه با نوآ آرگامانی، دوستدختر او که گریه میکرد و در حالی که اور را نیز پیاده در کنار او میبردند، بهسویش دست دراز کرده بود، در سراسر جهان منتشر شد.
آرگامانی در ماه ژوئن نجات یافت و این دو اندکی پس از آزادی اور، دوباره با هم دیدار کردند.
گروگانهایی از کیبوتصها
هفت نفر از گروگانها از خانههایشان در کیبوتصها، شهرکهای کوچک نزدیک مرز غزه، ربوده شدند.
در میان آنان گالی و زیو برمن، دوقلوهای ۲۸ ساله و آریل کونیو، ۲۸ ساله و دیوید کونیو، ۳۵ ساله، دو برادر هستند که همراه با شارون، همسر دیوید و دو دختر خردسالشان ربوده شدند.
شارون و دختران در آتشبس کوتاه نوامبر ۲۰۲۳ آزاد شدند.
سربازان اسرائیلی
ماتان انگرست، ۲۲ ساله، و نمرود کوهن، ۲۰ ساله، دو سرباز وظیفه اسرائیلی هستند.
نیروهای حماس در جریان حمله هفتم اکتبر به اسرائیل، آنان را اسیر کردند که در جریان اجرای طرح صلح دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، برای غزه، آزاد شدند.
اتباع خارجی
در میان ۱۸ گروگان باقیمانده در غزه، سه تبعه خارجی وجود دارند که هر سه (یک دانشجوی تانزانیایی و دو کارگر تایلندی)، رسما درگذشته اعلام شدهاند.
جسد بیپین جوشی، دانشجوی نپالی، نیز از سوی حماس تحویل داده شده است.
گروگانهای درگذشته
تمام گروگانهایی که هنوز در غزه هستند، بر اساس یافتههای پزشکی قانونی و اطلاعات امنیتی، از سوی مقامات اسرائیلی رسما درگذشته اعلام شدهاند.
یکی از آنان سرباز اسرائیلیای است که در جنگ سال ۲۰۱۴ اسرائیل و حماس کشته شده بود. سایر قربانیان از جمله ۲۵۱ گروگانی بودند که در جریان حمله حماس در هفتم اکتبر ۲۰۲۳ ربوده شدند. حملهای که منجر به آغاز جنگ شد.
برخی از این افراد پیش از ربوده شدن کشته شده بودند و برخی دیگر بهدست گروگانگیران یا در حملات هوایی اسرائیل در غزه کشته شدند.
حماس اعلام کرده است یافتن برخی اجساد ممکن است زمانبر باشد زیرا همه محلهای دفن مشخص نیستند.
قرار است کارگروهی بینالمللی برای شناسایی و بازیابی تمامی اجساد تشکیل شود.
نزال که در دوحه، پایتخت قطر به سر میبرد، این اظهارات را در گفتوگو با خبرگزاری رویترز مطرح کرد.
رویترز شنبه ۲۶ مهر نوشت این مواضع نشاندهنده دشواریهایی است که در برابر طرح ایالات متحده برای پایان دادن به جنگ غزه وجود دارد.
بر اساس این طرح، اداره غزه باید به دست یک گروه تکنوکرات تحت نظارت بینالمللی باشد و حماس نیز خلع سلاح شود.
این مقام ارشد حماس با اعلام اینکه «انتخابات باید پس از یک دوره انتقالی برگزار شود»، افزود: «موضوع خلع سلاح مسالهای گسترده است و باید سایر گروههای مسلح فلسطینی را نیز در بر گیرد.»
او افزود: «حضور نیروهای حماس در صحنه برای حفاظت از کاروانهای کمکهای انسانی در برابر سارقان و گروههای مسلح ضروری است.»
نزال تاکید کرد نمیتواند بهطور قطعی بگوید که این گروه سلاحهای خود را کنار خواهد گذاشت.
گروه اسلامگرای فلسطینی حماس که در جنگ غزه به شدت از سوی اسرائیل در هم کوبیده شده، اکنون تحت فشار شدید برای خلع سلاح و واگذاری کنترل این منطقه است و در غیر این صورت، با خطر ازسرگیری درگیری روبهرو خواهد شد.
وقتی از نزال پرسیده شد که آیا حماس سلاحهای خود را واگذار خواهد کرد، او گفت: «نمیتوانم با بله یا خیر پاسخ دهم.»
این مقام ارشد حماس اضافه کرد: «صادقانه بگویم، این مساله به ماهیت پروژه بستگی دارد. پروژه خلع سلاحی که شما دربارهاش صحبت میکنید، یعنی چه؟ سلاحها قرار است به چه کسی تحویل داده شوند؟»
دفاع از سرکوب مردم غزه به دست حماس
این رهبر حماس از سرکوبهای اخیر این گروه در غزه دفاع کرد.
رسانههای اسرائیلی و فلسطینی در روزهای اخیر تصاویری منتسب به اعدام فلسطینیها بهدست اعضای حماس، با شلیک به سر آنها، در غزه منتشر کردند.
نیروهای حماس پس از تضعیف شدید در جریان جنگ، بهتدریج در خیابانهای غزه ظاهر شدهاند و به عنوان نمونه در جریان سرکوب مخالفان، اعضای یک خاندان محلی را در خیابان بهصف کرده و تیرباران کردند.
در واکنش به این سرکوبها، دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، در شبکه اجتماعی تروث سوشال نوشت: «اگر حماس به کشتن مردم در غزه ادامه دهد - که این بخشی از توافق نبود - چارهای نخواهیم داشت جز اینکه وارد شویم و آنها را بکشیم.»
نزال اما گفت: «در زمان جنگ همیشه اقدامات استثنایی وجود دارد و افرادی که اعدام شدند، مجرمانی بودند که مرتکب قتل شده بودند.»
رویترز گزارش داد حماس از زمان آغاز آتشبس دستکم ۳۲ نفر را در غزه کشته و موجی از اعدامهای میدانی به راه انداخته است.
بازگرداندن اجساد گروگانها
نزال همچنین گفت که این گروه علاقهای به نگه داشتن اجساد گروگانهای کشتهشده اسرائیلی ندارد.
به گفته او، حماس تاکنون حداقل ۹ مورد از ۲۸ جسد را تحویل داده است و برای بازیابی باقی آنان «با مشکلات فنی» روبهروست.
این مقام حماس افزود: «اگر لازم باشد، طرفهای بینالمللی مانند ترکیه یا ایالات متحده میتوانند برای یافتن اجساد کمک کنند.»
یکی از مقامات ارشد ترکیه هفته گذشته گفت که این کشور در یک نیروی مشترک با اسرائیل، ایالات متحده، قطر و مصر، برای یافتن پیکر گروگانهای کشتهشده مشارکت خواهد کرد.
حماس در چهارم اکتبر پذیرفت گروگانها را آزاد کرده و اداره غزه را به یک کمیته تکنوکرات واگذار کند اما گفت مسائل دیگر باید در چارچوب گستردهتر فلسطینی بررسی شوند.
این گروه دوشنبه گذشته تمام گروگانهای زنده را آزاد کرد.
نزال پیشبینی کرد مذاکرات برای اجرای مرحله دوم توافق آتشبس غزه میان حماس و اسرائیل به زودی آغاز شود.
آتشبس برای پنج سال
منشور تاسیس حماس خواستار «نابودی اسرائیل» است؛ هرچند رهبران این گروه در مقاطع مختلف پیشنهاد برقراری آتشبسی بلندمدت با این کشور را در ازای تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی در همه سرزمینهای اشغالی سال ۱۹۶۷ مطرح کردهاند.
اسرائیل این موضع را «موضع فریب» میداند.
نزال گفت که حماس در دیدارهای خود با مقامهای آمریکایی پیشنهاد برقراری آتشبسی بلندمدت را مطرح کرده و خواهان آتشبسی حداقل سه تا پنج ساله برای بازسازی نوار غزه است.
او افزود: «هدف، آماده شدن برای جنگی دیگر نیست.»
به گفته این رهبر حماس، پس از آن دوره، تضمینهایی از سوی کشورهای مختلف برای «ایجاد افقها و امید برای مردم فلسطین» لازم است.
نزال در پایان گفت: «مردم فلسطین خواهان تشکیل یک دولت مستقل فلسطینی هستند.»
ترامپ در مصاحبهای که جمعه ۲۵ مهر از شبکه فاکس نیوز پخش شد، گفت: «امیدوارم عربستان سعودی وارد [این پیمان] شود، و امیدوارم دیگران هم وارد شوند. فکر میکنم وقتی عربستان سعودی وارد شود، همه وارد میشوند.»
او افزود که «چند گفتوگوی بسیار خوب» تا همین چهارشنبه با کشورهایی داشته که تمایل خود را برای پیوستن به این توافقنامهها نشان دادهاند.
رییسجمهوری آمریکا ادامه داد: «فکر میکنم همه آنها بهزودی وارد خواهند شد.»
این مصاحبه پنجشنبه ۲۴ مهر ضبط شده بود.
امارات متحده عربی و بحرین در سال ۲۰۲۰، در نخستین دوره ریاستجمهوری ترامپ در کاخ سفید، این توافقنامهها را امضا کردند؛ اقدامی که یک تابوی دیرینه را شکست و آنان را به نخستین کشورهای عربی تبدیل کرد که پس از ربع قرن اسرائیل را به رسمیت شناختند.
پس از آن، مراکش و سودان نیز به این روند پیوستند.
ترامپ، که دوشنبه گذشته رهبران مسلمان و اروپایی را در مصر گرد هم آورد تا درباره آینده نوار غزه گفتوگو کنند، طرح خود را برای پایان دادن به جنگ غزه بهعنوان محرکی برای دستیابی به یک توافق صلح منطقهای گستردهتر ارائه کرده است.
او در آن نشست گفته بود که کشورهای بیشتری به ابتکار «توافقنامههای ابراهیم» خواهند پیوست و حتی ایده یک توافق صلح میان جمهوری اسلامی و اسرائیل، را مطرح کرده بود.
ترامپ در سخنرانیاش در پارلمان اسرائیل گفته بود که به نظر او ایران خواهان چنین توافقی است.
اظهارات ترامپ در شرایطی مطرح شده که ریاض در حال گفتوگو با دولت او برای امضای یک توافق جامع دفاعی است؛ توافقی مشابه پیمان ماه گذشته واشینگتن با قطر که هرگونه حمله به دوحه را تهدیدی علیه امنیت آمریکا تلقی میکند.
روزنامه فایننشال تایمز جمعه ۲۵ مهر به نقل از منابع آگاه نوشت ریاض امیدوار است این توافق در جریان سفر محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، به کاخ سفید در ماه آینده نهایی شود.
انتظار میرود این پیمان شامل همکاریهای گسترده نظامی و اطلاعاتی باشد.
بن سلمان اعلام کرده است ریاض تنها در صورت تشکیل کشور مستقل فلسطینی حاضر به عادیسازی روابط با اسرائیل خواهد بود. شرطی که بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، آن را رد کرده است.
در مردادماه، خبرگزاری رویترز به نقل از پنج منبع مطلع گزارش داد که دولت دونالد ترامپ در حال مذاکره فعال با جمهوری آذربایجان و برخی از متحدان آسیای مرکزی باکو درباره امکان پیوستن به توافقهای عادیسازی روابط با اسرائیل موسوم به «توافقهای ابراهیم» است.
در اردیبهشتماه نیز ، رییسجمهوری آمریکا، در نشست سران شورای همکاری خلیج فارس با اشاره به دیدارش با رییس دولت انتقالی سوریه گفت که از احمد الشرع خواسته روابط کشورش با اسرائیل را عادی کند.
بر اساس گزارش آفکام که جمعه ۲۵ مهر منتشر شد، این مستند «بهطور اساسی گمراهکننده» بوده است.
در پی این بررسی، آفکام بیبیسی را ملزم کرد تا در زمان پربیننده شبکه بیبیسی۲، بیانیهای رسمی درباره نتایج این تحقیق منتشر کند.
در بیانیه آفکام آمده است: «اطلاعرسانی نکردن درباره اینکه پدر راوی در دولت مشغول کار حماس در غزه سمت رسمی داشته، سبب شد مخاطبان از اطلاعاتی حیاتی بیخبر بمانند که میتوانست در ارزیابی آنان از اعتبار راوی و محتوای مستند، بسیار تاثیرگذار باشد.»
این نهاد افزود چنین قصوری میتواند «اعتماد بالای عمومی به برنامههای مستند بیبیسی» درباره جنگ اسرائیل و حماس در غزه را تضعیف کند.
روزنامه تلگراف اسفند گذشته گزارش داد خانواده یکی از مقامات ارشد حماس هزار دلار دریافت کرده است تا پسر ۱۴ ساله ایمن اليازوری، معاون پیشین وزارت کشاورزی در غزه، راوی مستند بیبیسی جهانی باشد.
بیبیسی این مستند را پس از افشای ارتباط خانوادگی راوی در ماه فوریه از سرویس آیپلِیر حذف کرد.
در پی آن، در ماه ژوییه، بررسی داخلی بیبیسی نیز تایید کرد این برنامه «مقررات دقت و صحت اطلاعات در دستورالعملهای ویرایشی شبکه» را نقض کرده است.
سخنگوی بیبیسی گفت که نتیجه ارزیابی آفکام با یافتههای بررسی داخلی همراستاست و نشان میدهد در مستند مذکور، «خطای قابل توجهی نسبت به اصول دقت و صحت اطلاعات رخ داده» است: «ما بابت این اشتباه عذرخواهی کردهایم و تصمیم آفکام را بهطور کامل میپذیریم و در زمان تعیینشده، مفاد حکم را اجرا خواهیم کرد.»
اسرائیل هیوم افزود دولت اسراییل پیشتر آمریکا را در جریان اقداماتش قرار داده، هرچند جزییاتی درباره نوع دقیق واکنش خود ارائه نکرده است.
با این حال، مقامات اسرائیلی تاکید کردهاند که در حال حاضر برنامهای برای از سرگیری عملیات زمینی در غزه وجود ندارد.
این روزنامه در پایان نوشت فرستادگان ترامپ در آستانه سفر خود به تلآویو، بر ضرورت حفظ آرامش و پرهیز از اقدامات شتابزده تاکید دارند، زیرا هرگونه درگیری تازه میتواند ابتکار صلح کاخ سفید را متوقف کند و فضای شکننده آتشبس را بهکلی از میان ببرد.
ارتش اسرائیل بامداد ۲۷ مهر حماس را نقض آشکار توافق آتشبس متهم کرد و از بمباران دهها هدف حماس در غزه خبر داد.
به گفته این نهاد، چند فرد مسلح فلسطینی که در شمال نوار غزه به نیروهای اسرائیلی نزدیک شده بودند، در حملهای پهپادی از پا درآمدند.
ارتش اسرائیل افزود این افراد از «خط زرد» که منطقه حائل میان سربازان اسرائیلی و حماس است، عبور کرده بودند و تهدید فوری برای نیروهای اسرائیلی محسوب میشدند.
