آژانس بینالمللی انرژی اتمی: ایران فعالیتهای محرمانه با مواد هستهای اعلامنشده داشته است
آژانس بینالمللی انرژی اتمی در گزارشی محرمانه که برای کشورهای عضو ارسال شده و نسخهای از آن به رویت خبرگزاری رویترز رسیده، اعلام کرده است ایران پیشتر در سه مکان که مدتهاست تحت تحقیقات قرار دارند، فعالیتهای محرمانه هستهای با استفاده از مواد هستهای اعلامنشده انجام داده است.
در این گزارش آمده است: «این سه مکان (لویزان-شیان، ورامین و مریوان) و احتمالا دیگر مکانهای مرتبط، بخشی از یک برنامه ساختاریافته اعلامنشده هستهای بودهاند که ایران تا اوایل دهه ۲۰۰۰ آن را اجرا کرده و در برخی از این فعالیتها از مواد هستهای اعلامنشده استفاده کرده است.»
همزمان رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، بار دیگر از جمهوری اسلامی خواست «فورا و بهصورت کامل و موثر»، با آژانس همکاری کند.
گروسی، ۲۵ اسفند ۱۴۰۳ با اشاره به نگرانیهای فزاینده جامعه جهانی از گسترش برنامه هستهای جمهوری اسلامی هشدار داده بود که تهران به نقطه عبور از «آستانه هستهای» بسیار نزدیک شده است.
واکنش اسرائیل به گزارش آژانس: ایران مصمم به ساخت سلاح هستهای است و جامعه جهانی باید وارد عمل شود
در پی انتشار گزارش جامع و محرمانه آژانس بینالمللی انرژی اتمی درباره فعالیتهای هستهای اعلامنشده ایران، دفتر نخستوزیری اسرائیل، شنبه ۱۰ خرداد با صدور بیانیهای رسمی این گزارش را «سنگین و روشن» توصیف و تاکید کرد تهران بهرغم هشدارهای بینالمللی، «بهطور کامل بر تکمیل برنامه ساخت سلاح هستهای متمرکز شده» است.
در این بیانیه آمده است: «این گزارش تصویری هشداردهنده و صریح از وضعیت موجود ارائه میکند. با وجود هشدارهای مکرر از سوی جامعه بینالمللی، ایران مصمم است برنامه ساخت سلاح هستهای خود را به سرانجام برساند.»
دفتر بنیامین نتانیاهو تاکید کرد که یافتههای آژانس، موضع دیرینه اسرائیل مبنی بر «غیرصلحآمیز بودن برنامه هستهای ایران» را تقویت میکند: «این گزارش آنچه را اسرائیل سالهاست دربارهاش هشدار میدهد، تایید میکند: هدف از برنامه هستهای ایران صلحآمیز نیست و این مساله از دامنه نگرانکننده فعالیتهای غنیسازی اورانیوم ایران کاملا مشهود است.»
نگهداری مواد هستهای ناشناخته و تجهیزات آلوده
به گزارش آژانس، جمهوری اسلامی در بازه زمانی ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۸، مواد هستهای ناشناخته یا تجهیزات به شدت آلوده ناشی از برنامه هستهای اعلام نشده را در تورقوزآباد نگهداری کرده و پس از آن، این اقلام از آن مکان خارج شدهاند.
این ارزیابی در چارچوب گزارشی «جامع» صورت گرفته که در ماه نوامبر گذشته از سوی شورای حکام آژانس درخواست شده و بر پایه آن، جمهوری اسلامی درباره مکانهای اعلام نشده، پاسخهای فنی معتبری ارائه نداده است.
بر اساس این گزارش، ذخایر اورانیوم غنیشده ایران از زمان گزارش قبلی، بیش از ۹۵۳ کیلوگرم افزایش یافته و به ۹۲۴۷.۶ کیلوگرم رسیده.
همچنین ذخایر اورانیوم غنیشده تا ۶۰ درصد در قالب هگزافلوراید اورانیوم، ۱۳۳.۸ کیلوگرم افزایش یافته و به ۴۰۸.۶ کیلوگرم رسیده است. همزمان، میزان ذخیره اورانیوم غنیشده ایران تا سقف ۲۰ درصد در قالب «UF6»، به میزان ۳۳۲.۳ کیلوگرم کاهش یافته و به ۲۷۴.۵ کیلوگرم رسیده است.
دفتر نخستوزیری اسرائیل تاکید کرد: «چنین سطحی از غنیسازی تنها در کشورهایی مشاهده میشود که بهصورت فعال در پی دستیابی به سلاح هستهای هستند و هیچ توجیه غیرنظامیای برای آن وجود ندارد.»
در ادامه بیانیه دفتر نتانیاهو آمده است که ایران همچنان با تعهدات خود در چارچوب معاهده عدم اشاعه سلاحهای هستهای (NPT) همسو نیست: «این گزارش بهوضوح نشان میدهد که ایران همچنان به تعهدات اساسی و الزامات خود ذیل معاهده عدم اشاعه پایبند نیست و با بازرسان آژانس همکاری نمیکند.»
دولت اسرائیل در پایان از جامعه جهانی خواسته است «هماکنون برای متوقف کردن ایران» وارد عمل شود.
خبرگزاری رویترز ۹ خرداد به نقل از منابع دیپلماتیک گزارش داد آمریکا و سه کشور اروپایی پیشنویس قطعنامهای را برای ارائه به شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی آماده کردهاند که برای نخستینبار در ۲۰ سال گذشته، ایران را به نقض تعهدات پادمانی منع گسترش سلاحهای هستهای متهم میکند.
شورای حکام اول آذر ۱۴۰۳ به پیشنهاد آلمان، بریتانیا و فرانسه، قطعنامهای علیه برنامه هستهای حکومت ایران به تصویب رساند و بر لزوم همکاری فوری تهران با آژانس تاکید کرد.
قوه قضاییه جمهوری اسلامی اعلام کرد امیرحسین مقصودلو، معروف به تتلو، با تکمیل فرایند درمان از بیمارستان مرخص و به زندان بازگردانده شده است. این خواننده محکوم به اعدام، هشتم خرداد در پی اقدام به خودکشی در زندان تهران بزرگ به بیمارستان لقمان تهران منتقل شده بود.
خبرگزاری میزان، رسانه قوه قضاییه جمهوری اسلامی، شنبه ۱۰ خرداد با اعلام خبر بازگرداندن تتلو به زندان نوشت: «او به علت مسمومیت تحت درمان قرار گرفته بود.»
همزمان روزنامه اعتماد در گزارشی درباره خودکشی تتلو نوشت: «تتلو چند روز قبل از اینکه اقدام به خودکشی کند از مسئولان زندان درخواست ملاقات با یکی از مقامات قوه قضاییه و درخواست ملاقات با همسرش را داشت اما موافقت نشد.»
طبق گزارش اعتماد، تتلو هشتم خرداد در سرویس بهداشتی واحد پنج اندرزگاه چهار سالن یک اتاق یک زندان تهران بزرگ اقدام به خودکشی کرده بود.
(به توصیه کارشناسان اگر با کسی یا کسانی روبهرو میشوید که از جملهها و عبارتهایی نشاندهنده افسردگی یا تمایل به پایان زندگی استفاده میکنند، از آنان بخواهید با پزشک معتمد، نهادهایی که در این زمینه فعالیت میکنند یا فردی مورد اعتماد، درباره نگرانیهایشان صحبت کنند. اگر به خودکشی فکر میکنید در ایران با اورژانس اجتماعی با شماره تلفن ۱۲۳ تماس بگیرید.)
رسانهها در ایران ۹ خرداد گزارش دادند که این خواننده زندانی در پی اقدام به خودکشی به یکی از بیمارستانهای تهران منتقل شده است.
در این گزارشها اشارهای به دلیل اقدام به خودکشی او نشد. با این حال در سالهای گذشته بسیاری از زندانیان محکوم به اعدام بهدلیل فشارهای عصبی ناشی از ترس از احتمال اجرای حکم مرگ یا شرایط نامناسب محل حبس خود، اقدام به خودکشی یا خودزنی کردهاند.
نرگس محمدی، برنده جایزه نوبل صلح، در واکنش به اقدام به خودکشی تتلو، در حساب اینستاگرام خود نوشت این دومین تلاش تتلو برای خودکشی بوده است.
او خواهان رسیدگی و مراقبتهای پزشکی از این زندانی و سایر زندانیان در معرض اقدام به خودکشی شد و تاکید کرد مسئولیت خودکشی زندانیان بر عهده حکومت است.
محمدی اشاره کرد: «تاب آوردن زیر حکم قتل حکومتی، شدت گرفتن صدور و اجرای احکام اعدام و انتشار خبرهای هولناک اعدامیان، قطعا برای هزاران محکوم به اعدام در سراسر کشور، دشوار و طاقتفرساست.»
او افزود: «خودکشی زندانیان در زندانها فزونی گرفته است. سیستم قضایی و سازمان زندانها، مسئول جان همه زندانیان است و مسئولیت خودکشی زندانیان بر عهده حکومت است.»
زیر سایه حکم اعدام
اصغر جهانگیر، سخنگوی قوه قضاییه جمهوری اسلامی، ۲۷ اردیبهشت گفته بود حکم اعدام تتلو تایید شده و قابل اجراست اما درخواستها برای لغو آن در حال بررسی است.
او با اشاره به تایید این حکم اعدام در دیوان عالی کشور گفته بود امکان توقف آن با توجه به ثبت درخواست وکلا وجود دارد.
تتلو از سوی دستگاه قضایی جمهوری اسلامی به اتهام «سبالنبی» (توهین به پیامبر اسلام) به اعدام و به اتهام «تشویق به فساد و فحشا» به ۱۰ سال حبس محکوم شده است.
سخنگوی قوه قضاییه در بخشی از صحبتهای ۲۷ اردیبهشت خود با اشاره به اینکه تتلو ابتدا از سوی شعبه ۹ دادگاه کیفری یک تهران به اتهام «توهین به مقدسات» به پنج سال حبس محکوم شده بود، گفت این رای از سوی دادستانی تهران مورد اعتراض قرار گرفت و پس از نقض در دیوان عالی کشور، به شعبه شش دادگاه کیفری یک به عنوان شعبه همعرض ارسال شد.
جهانگیر با اشاره به اینکه این شعبه در نهایت حکم اعدام تتلو را به اتهام «سبالنبی» (توهین به پیامبر و مقدسات مسلمانان) صادر کرد، گفت: «این حکم مجددا مورد فرجامخواهی قرار گرفت و دیوان عالی کشور اخیرا آن را تایید کرد و برای اجرا به دادگاه اعلام شده است.
او پیش از این در ۲۷ فروردین اعلام کرد تتلو در یک پرونده از سوی دادگاه کیفری تهران به اعدام محکوم شده و در پرونده دیگر از سوی ایمان افشاری، رییس شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب به ۱۰ سال زندان محکوم شده و در حال تحمل حبس در زندان تهران بزرگ است.
وکیلان تتلو ۱۲ اسفند ۱۴۰۳ در نامهای خطاب به مراجع تقلید تاکید کردند موکلشان در مرحله بدوی از اتهام سبالنبی تبرئه شده و در ادامه، حکم اعدام با «سختگیریهای فراقانونی» صادر شده است.
بازداشت تتلو
رسانهها در ایران آذر ۱۴۰۲ گزارش دادند تتلو که در ترکیه به علت شکایتهای خصوصی متعدد دستگیر شده بود، در مرز بازرگان به مقامهای جمهوری اسلامی تحویل داده شد.
تتلو چهار سال پیش نیز به درخواست نیروی انتظامی جمهوری اسلامی، به دست پلیس ترکیه بازداشت شد و مقامهای پلیس ایران گفتند کارهای انتقال او به کشور در حال انجام است اما یک هفته بعد آزاد شد.
احمد نوریان، سخنگوی وقت نیروی انتظامی، بهمن ۱۳۹۸ در مصاحبه با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: «به علت پروندهای قضایی که برای تتلو در ایران تشکیل شده بود، اعلان قرمز اینترپل برای این فرد اعلام و او در ترکیه بازداشت شد.»
در آن زمان، رسانههای ایران اتهام این خواننده را اهانت به شخصیتهای مذهبی شیعیان در یکی از کنسرتهایش اعلام کردند.
تتلو متولد سال ۱۳۶۶ در تهران است و کار هنری خود را در سال ۱۳۸۳ با انتشار آثارش در یک وبلاگ آغاز کرد.
نتایج خاموشیهای گسترده در بخش صنعت در حال پدیدار شدن است. قیمت سیمان در بازار ایران به دلیل توقف تولید در واحدهای تولیدی، از ابتدای سال تا ۱۱۱ درصد و نسبت به یک سال گذشته تا ۲۲۸ درصد افزایش یافته است.
با توجه به اهمیت سیمان، افزایش بهای آن میتواند به سایر بخشها بهخصوص فعالیتهای عمرانی و قیمت مسکن سرایت کند. وبسایت روزنامه همشهری جمعه ۹ خرداد نوشت این جهش بیسابقه قیمت ناشی از قطع ناگهانی برق و گاز کارخانههاست که تولید را به زیر ۵۰ درصد رسانده است.
۲۴ اردیبهشت، شرکت برق در پیامکی به صاحبان صنایع سیمان و فولاد خبر داد برق واحدهای تولیدیشان قطع خواهد شد.
این تصمیم در ابتدای خرداد که اوج زمان ساخت و ساز در کشور است اتخاذ شد. در بازار ایران، اردیبهشت، زمان اوج تقاضا برای سیمان است.
علاوه بر برق، از ابتدای اردیبهشت گاز کارخانههای سیمان در چند استان قطع شد و برخی واحدها به استفاده از مازوت روی آوردند. سوختی که هم هزینه تولید را افزایش میدهد و هم مشکلات زیستمحیطی به همراه دارد.
۲۵ اردیبهشت، در حالی که تنها دو هفته از امضای تفاهمنامه وزارتخانههای صنعت، معدن و تجارت (صمت) و نیرو برای «جلوگیری از خسارات سالهای گذشته» گذشته بود، انجمن تولیدکنندگان فولاد اعلام کرد این تفاهمنامه نقض شده و خواستار ورود شخص رییسجمهوری به موضوع قطع برق صنایع شد.
اول خرداد، پژمان جوزی، رییس انجمن صنعت ساختمان، در واکنش به افزایش قیمت سیمان در پی کمبود برق و انرژی هشدار داد و گفت: «برای مردم، خبر گران شدن سیمان شاید فقط یک خبر باشد اما برای تولیدکنندگان مسکن، یک فاجعه با نتایج زیانبار است.»
او با انتقاد از تداوم قطع برق صنایع افزود: «مشکل مسکن در ایران، ریشه در مدیریت داخلی دارد نه تحریمهای خارجی. قطع برق در صنایع پایه مثل سیمان، مستقیما به تولید مسکن ضربه میزند.»
اکنون سیمان پاکتی فارسنو که خرداد سال ۱۴۰۳ حدود ۶۲ هزار و ۵۰۰ تومان و فروردین ۱۴۰۴ حدود ۹۸ هزار تومان قیمت داشت، ۲۰۵ هزار تومان بهفروش میرسد که نشاندهنده افزایش ۲۲۸ درصدی قیمت این محصول است.
در موردی دیگر، قیمت عمدهفروشی سیمان تیپ دو آبیک که خرداد ۱۴۰۳ حدود ۷۱ هزار تومان و فروردین ۱۴۰۴، ۹۵ هزار تومان قیمت داشت، اکنون ۲۰۰ هزار تومان است که نسبت به خرداد سال گذشته ۱۸۲ و نسبت به فروردین ۱۱۱ درصد افزایش بها داشته است.
پسر کرِیگ و لیندسی فورمن، زوج جهانگرد بریتانیایی که به اتهام جاسوسی برای دولتهای متخاصم زندانیاند، از ملاقاتِ مقامات وزارت امور خارجه این کشور با مادرش در زندان خبر داد و گفت که جمهوری اسلامی آنها را متهم کرده که در «نقش گردشگر» برای «جمعآوری اطلاعات» وارد ایران شدهاند.
توبی کریگ جمعه ۹ خرداد به روزنامه میرور گفت که این دیدار روز سهشنبه ششم خرداد انجام شده است.
او گفت: «همه اعضای خانواده برای پدر و مادرم نامه نوشتند. نامهها را به مقاماتی که قرار بود با مادرم ملاقات کنند دادیم، البته نمیدانیم مادرم نامههای ما را دریافت کرده است یا نه.»
کریگ و لیندسی فورمن، که در سفر دور دنیا با موتورسیکلت بودند، دهم دی سال گذشته از ارمنستان وارد ایران شدند. آنها پس از اقامت در شهرهای تبریز، تهران و اصفهان قصد داشتند به کرمان بروند اما در مسیر این شهر دستگیر شدند.
توبی کریگِ ۱۹ ساله، بازداشت والدینش را «یک شوک بزرگ برای کل خانواده» توصیف کرد و گفت: «مادرم روانشناس است و به احتمال زیاد وضعیت روانی بهتری نسبت به پدرم دارد.»
دادگستری کرمان اواخر بهمن ۱۴۰۳ از دیدار سفیر بریتانیا با دو شهروند بریتانیایی زندانی در این استان خبر داده و اعلام کرده بود که این افراد به «جرائم امنیتی» متهم هستند. آن زمان به هویت بازداشتشدگان اشاره نشده بود.
سه روز بعد از این دیدار هویت آنها در رسانههای بریتانیایی اعلام شد. سپس، خانواده این زوج بریتانیایی با انتشار بیانیهای نگرانی خود از وضعیت آنها را اعلام و تاکید کرد برای بازگرداندن آنها مصمم است.
لیندسی فورمن که دکترای روانشناسی دارد، حین این سفر دور دنیا یک پروژه تحقیقاتی درباره معنای زندگی و انسانیت را دنبال میکرد. او در شهرها و کشورهای مختلف با شهروندان درباره معنای انسان بودن و روشهای خوب زندگی کردن مصاحبه میکرد. او قرار بود در پایان این سفر نتیجه یافتههایش را ارائه کند.
این جهانگردان تجربههای سفرشان را در شبکههای اجتماعی به اشتراک میگذاشتند. لیندسی پیش از ورود به ایران در یکی از پستهایش نوشته بود: «در آستانه ورود به یکی از چالشبرانگیزترین و البته بیتعارف بگویم، ترسناکترین بخش سفرمان هستیم.»
آنها در پاسخ به هشدارهای وزارت امور خارجه بریتانیا درباره سفر به ایران و پاکستان گفته بودند که از این خطرها آگاهند اما میدانند «پاداش دیدن انسانها، شنیدن داستانهایشان و تجربه چشماندازهای نفسگیری که در انتظارمان است میتواند به مراتب بیشتر از ترسهایمان باشد».
کریگ و لیندسی فورمن پیش از دستگیری از امیدواریشان برای به اشتراک گذاشتن زیبایی، میهماننوازی و انسانیتِ «اغلب نادیده گرفته شده» این مناطق گفته بودند.
گروگانگیری به امید امتیازگیری
خانواده فورمن تنها اروپاییهای محبوس در زندانهای ایران نیستند. در حال حاضر دستکم دو شهروند فرانسوی هم با اتهام جاسوسی و دخالت در اعتراضها در ایران زندانیاند.
مقامات اروپایی و فعالان حقوق بشر بازداشت شهروندان کشورهای غربی از سوی جمهوری اسلامی را مصداق «گروگانگیری حکومتی» میدانند و معتقدند حکومت ایران از این افراد به عنوان دستاویزی برای فشار آوردن به غرب با هدف گرفتن امتیاز استفاده میکند.
اوایل بهمن سال گذشته اتحادیه اروپا با صدور قطعنامهای «سیاست گروگانگیری جمهوری اسلامی» را محکوم کرد و همزمان وزیر امور خارجه فرانسه از اتحادیه اروپا خواست مقامهای ایرانی دخیل در بازداشت شهروندان اروپایی را تحریم کند.
سسیل کوهلر، معلم ۴۰ ساله و عضو سندیکای نیروی کار فرانسه همراه با شریک زندگیاش ژاک پاریس بیش از سه سال است که در ایران زندانی هستند. جمهوری اسلامی با پخش اعترافهای تلویزیونی آنها مبنی بر ماموریت برای دستگاههای امنیتی فرانسه، اصرار دارد که دستگیری این زوج قانونی است.
ژان نوئل بارو، وزیر خارجه فرانسه روز ۲۶ اردیبهشت اعلام کرد که این کشور به دلیل بازداشت این دو شهروند، از جمهوری اسلامی به دادگاه بینالمللی لاهه شکایت کرده است.
او یک ماه پیش از این شکایت از شهروندان فرانسوی خواسته بود به ایران سفر نکنند و آنهایی که در ایران هستند هر چه سریعتر ایران را ترک کنند.
اعتصاب سراسری و رو به گسترش کامیونداران در ایران، میتواند اقتصاد کشور را زمینگیر کند و به جرقهای برای جنبشی بزرگتر در عرصه مدنی تبدیل شود؛ کارشناسان در گفتوگو با ایراناینترنشنال این اعتصاب را جدیترین چالش پیش روی جمهوری اسلامی در سالهای اخیر توصیف کردهاند.
علیرضا نادر، تحلیلگر سیاسی و مشاور ارشد پیشین در موسسه رند (RAND) در آمریکا، میگوید: «اعتصابها در ایران، بهویژه اعتصابات حوزه حملونقل، توانایی فلجکردن حکومت را دارند.»
اعتصاب کامیونداران از اول خرداد در بندر راهبردی بندرعباس آغاز شد و در ۹ روز به بیش از ۱۵۲ شهر ایران گسترش یافته است. آنچه در ابتدا به عنوان اعتراضی به کاهش سهمیه سوخت شروع شده بود، اکنون به جنبشی سراسری با بازتاب نارضایتیهای عمیق و ساختاری بدل شده است.
اتحادیه کامیونداران در بیانیهای نوشت: «این اتحاد و همبستگی حاصل اراده شماست. سپاس از همه رانندگان، معلمان، بازنشستگان، کارگران و شهروندان آزادیخواه که به ما پیوستند. مسیر ما روشن است و بر آن پافشاری خواهیم کرد.»
مطالبات کامیونداران شامل قیمتگذاری عادلانه سوخت، پوشش بیمهای و نرخهای حمل بار متناسب با هزینههای زندگی است. ویدیوهایی از شهرهایی چون مریوان و بندرعباس، جادههای اصلی را در سکوتی خالی از خودرو نشان میدهد؛ تصویری گویا از نافرمانی جمعی.
علیرضا نادر در اینباره میگوید: «اگر رانندگان اتوبوس، قطار و کارکنان بخش انرژی هم دست به اعتصاب بزنند، ارتباطات، حملونقل و انرژی همزمان قطع میشود. به همین دلیل است که حکومت نگران است.»
او این وضعیت را با اعتصابهای تعیینکنندهای مقایسه کرد که منجر به سقوط حکومت شاه در انقلاب ۱۳۵۷ شد.
فریادی برای کرامت انسانی
برای نازنین افشینجم، فعال حقوق بشر، اعتراضات فقط دلایل اقتصادی ندارد. او میگوید: «این اعتراض فقط درباره حقوق یا قیمت سوخت نیست. فریادی گستردهتر علیه فساد، سوءمدیریت و ناتوانی حکومت در تامین ابتداییترین نیازهاست.»
مهدی قدسی، اقتصاددان موسسه مطالعات اقتصادی بینالمللی وین، معتقد است کامیونداران نماد بحران بزرگتری هستند. او میافزاید: «۶۰ درصد ایرانیها قادر به تامین نیازهای اولیه و کالری مورد نیاز خود نیستند. درآمد کامیونداران کمتر از ۲۰۰ یورو در ماه است، اما باید قیمت غذا در سطح اروپا را بپردازند.»
به گفته او، از سال ۲۰۱۱ تاکنون، ریال ایران ۹۸ درصد از ارزش خود را از دست داده و نرخ تورم بالای ۴۰ درصد باقی مانده است.
افشینجم میگوید روزانه پیامهایی از ایران دریافت میکند که در آن مردم از نبود غذا و اخراج از خانههایشان خبر میدهند. او تاکید میکند: «این واقعیت امروز ایران است.»
معضل جمهوری اسلامی
برخلاف بسیاری از اعتراضات پیشین، اعتصاب کامیونداران آشکارا خواستار تغییر حکومت نیست و حتی با امتناع از کار، قانون را نیز نقض نمیکند. این وضعیت جمهوری اسلامی را در شرایط دشواری قرار داده است: نه میتواند بهراحتی اعتصابکنندگان را سرکوب کند، چرا که احتمال تشدید بحران وجود دارد؛ و نه میتواند امتیاز بدهد، زیرا نشانهای از ضعف تلقی خواهد شد؛ بهویژه در میانه مذاکرات جاری هستهای با ایالات متحده.
بخش حملونقل بار ایران ساختاری نامتمرکز دارد: بیش از ۵۵۰ هزار راننده با ۴۳۳ هزار کامیون فعالیت میکنند که ۹۳ درصد آنها با مالکیت فردی اداره میشود. این ساختار مردمی، سرکوب جنبش را دشوارتر میسازد.
نادر میگوید: «بیشتر این رانندگان مالک وسایل نقلیه خود هستند. بنابراین از نظر فنی با کار نکردن، قانونشکنی نکردهاند. آنها به صراحت خواستار سرنگونی نظام سیاسی نیستند. فقط نمیتوانند به کار ادامه دهند.»
این ابهام، جمهوری اسلامی را در تنگنای دوگانه قرار داده است: اعتصاب اختلالآفرین است، اما بهطور علنی سیاسی نیست؛ بنابراین سرکوب خشن آن میتواند واکنش منفی و ناآرامی بیشتری بهدنبال داشته باشد.
با این حال، حکومت اقدام به برخورد کرده است. تاکنون دستکم ۲۰ نفر بازداشت شدهاند، از جمله رانندگانی که متهم به فیلمبرداری و ارسال تصاویر اعتصاب برای رسانههای خارج از کشور شدهاند.
پژواک خیزشهای گذشته
در ایران سابقه تبدیل اعتراضات اقتصادی به قیامهای سیاسی وجود دارد. خیزش «آبان خونین» در سال ۱۳۹۸ که با افزایش ۲۰۰ درصدی قیمت بنزین آغاز شد، به سرعت به حرکت ضد حکومتی بدل شد و با خشونتی مرگبار سرکوب شد.
اعتصاب کامیونداران نیز نشانههایی از چنین روندی را دارد. بیش از ۱۸۰ تشکل حقوق بشری و دانشجویی مرتبط با جنبش «زن، زندگی، آزادی» حمایت خود را از آن اعلام کردهاند.
افشینجم میگوید: «ما شاهد حمایت عمیق و فراگیر از سوی اتحادیهها، دانشجویان، معلمان و گروههای به حاشیهرانده شده هستیم. این جنبش درباره عدالت و کرامت انسانی است.»
جعفر پناهی، فیلمساز برجسته، و نرگس محمدی، برنده جایزه صلح نوبل، نیز از اعتصاب حمایت کردهاند. پناهی در اینستاگرام نوشت: «این اعتصاب یک فریاد بلند به حکومت است: بس است دیگر! اینهمه ظلم و غارت را تمام کنید، قبل از اینکه همه چیز از دست برود و هیچ چیز برای این مردم نماند.»
شاهزاده رضا پهلوی، نیز از اعتصاب حمایت کرده و خواستار نافرمانی مدنی غیرخشونتآمیز شده است.
نقطه عطف؟
با ادامه اعتصاب و اختلال در زنجیره تأمین و تشدید تورم، برخی تحلیلگران معتقدند ایران به نقطه بحرانی نزدیک میشود.
قدسی توضیح میدهد: «سرکوب اعتصابهای اقتصادی دشوار است، چون طبق الگوی معمول پیش نمیروند. نه خشونت دارند، نه شعار تغییر رژیم سر میدهند، اما میتوانند کشور را متوقف کنند.»
گزارشها حاکی از آن است که حکومت برای حمل کالا از کامیونهای وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی استفاده میکند، اما کارشناسان میگویند این راهکار قابل دوام نیست.
قدسی هشدار میدهد: «اگر خواستههای کامیونداران برآورده نشود، بخشهای دیگر هم ممکن است به این اعتصاب بپیوندند و در آن صورت، جنبش دیگر قابل توقف نخواهد بود.»
نقش ایرانیان خارج از کشور
افشینجم از ایرانیان خارج از کشور و متحدان بینالمللی میخواهد تا برای جلب توجه جهانی و پشتیبانی از اعتصاب، تلاش کنند.
او میگوید: «جامعه ایرانیان خارج از کشور باید دست به جیب شود و راههایی برای ارسال پول به داخل پیدا کند تا این اعتصاب ادامه یابد.»
او همچنین از دولتهای غربی و اتحادیههای کارگری، از جمله فدراسیون کارگران آمریکا و کنگره سازمانهای صنعتی و سازمان بینالمللی کار خواست تا همانطور که از کارگران در دوران آپارتاید آفریقای جنوبی حمایت کردند، از اعتصابکنندگان ایران نیز پشتیبانی کنند.
در حال حاضر، جنبش کامیونداران با نیرویی فزاینده در حال گسترش است و سوخت آن، نه فقط استیصال بلکه امید به عدالت است.
اتحادیه تشکلهای کامیونداران و رانندگان سراسر ایران در بیانیهای اعلام کرد اعتصابات در نهمین روز به ۱۵۲ شهر گسترش یافت.
این اتحادیه گفت: موج حمایتهای مردمی از اعتصاب کامیونداران همچنان ادامه دارد و پشتوانه این «اعتصاب مشروع و قانونی» است و «انعکاس گسترده اعتصاب شکوهمند کامیونداران» در رسانههای منطقهای و بینالمللی، نشانهای بر حقانیت این حرکت است.
اتحادیه تشکلهای کامیونداران و رانندگان ایران با اشاره به «وعده وعیدهای» دولت پزشکیان برای پاسخگویی به مطالبات کامیونداران، خاطرنشان کرد که با این حال، حکومت کامیونداران را تهدید میکند که اگر اقدام به بارگیری نکنند، از حقوق قانونی خود محروم خواهند شد. طبق این بیانیه، رانندگان در همدان و بیجار و سایر شهرها تحت عنوان «اخلالگران امنیت» بازداشت شدهاند.
در این بیانیه تاکید شده است اعتصابها تا تحقق خواستههای کامیونداران و رانندگان و خاموش شدن تهدیدها ادامه خواهد داشت و از همه همکاران این صنف خواست به این اعتصابات بپیوندند.