مطالب بیشتر
بر اساس آمارهای ماهانه جدید سازمان تنظیم بازار انرژی ترکیه، این کشور در فاصله مارس ۲۰۲۴ تا پایان فوریه ۲۰۲۵ (تقریبا معادل سال گذشته خورشیدی ایران)، حدود ۶ میلیارد و ۱۴۲ میلیون متر مکعب گاز از ایران دریافت کرده که نسبت به بازه زمانی مشابه در سال پیش از آن، ۵ درصد افزایش نشان میدهد.
عراق، دومین مشتری گاز ایران، خریدار بخش اعظم برق صادراتی این کشور نیز به شمار میرود.
تاکنون هیچ گزارش رسمی از میزان تحویل گاز ایران به عراق در سال ۱۴۰۳ منتشر نشده، اما آمارهای وزارت نیرو حاکی از آن است که سال گذشته مجموع صادرات برق ایران به ۵.۲ تراوات ساعت رسیده که نسبت به سال قبل آن ۶ درصد و نسبت به سه سال پیش حدود ۱۳ درصد افزایش یافته است.
دلیل ادامه صادرات برق و گاز
بودجه سال جاری دولت جمهوری اسلامی صادرات ۱۶ میلیارد متر مکعب گاز به ارزش ۵ میلیارد دلار را پیشبینی کرده که از لحاظ حجمی ۱۵ درصد بیشتر از رقم در نظر گرفتهشده در قانون بودجه سال گذشته است.
نکته اینجاست که ایران تنها کمی بیش از ۶ درصد گاز تولیدی خود را صادر میکند، اما بهدلیل اختلاف چشمگیر قیمت گاز در داخل کشور و بازارهای منطقه، درآمد بودجه دولتی از صادرات همین میزان گاز بیشتر از ۲۴۰ میلیارد متر مکعب فروش سالانه داخلی گاز است.
وضعیت مشابهی در حوزه برق نیز حاکم است.
افزایش صادرات برق و گاز ایران در حالی صورت میگیرد که دولت در تامین گاز مورد نیاز داخل، از جمله برای نیروگاههای تولید برق، ناتوان است؛ موضوعی که به اعمال محدودیتهای شدید در تامین برق صنایع و همچنین خاموشیهای گسترده در بخش خانگی منجر شده است.
یکی از مدیران یک شرکت تولید محصولات پتروشیمی در تبریز به ایراناینترنشنال گفت: «در حال حاضر، سه روز در هفته دولت برق کارخانه را قطع میکند و یک روز در هفته نیز با قطع آب مواجه هستیم.»
او که به خاطر ملاحظات امنیتی نخواست نامش ذکر شود، افزود تولید برق با استفاده از ژنراتورهای گازوئیلی نیز به صرفه نیست: «هماکنون هر لیتر گازوئیل برای استفاده در بخش صنعتی به زحمت به قیمت ۱۵ هزار تومان پیدا میشود؛ یعنی ۵۰ برابر نرخ گازوئیل سهمیهای خودروها».
نوبت افزایش قیمت گازوئیل حوزه حمل و نقل
اخیرا دولت طی مصوبهای خبر داد گازوئیل مصرفی خودروها را نیز سه نرخی خواهد کرد؛ نرخ سوخت سهمیهای، نیمه یارانهای و نرخ برابر با هزینه تولید.
این مصوبه رقمی برای این نرخها اعلام نکرده، اما هزینه تولید گازوئیل در کشور حدود ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان گزارش شده است که تقریبا ۱۰۰ برابر نرخ سهمیهای فعلی خودروها است.
یک سند محرمانه وزارت نفت که به رویت ایراناینترنشنال رسیده، نشان میدهد سال ۱۴۰۳ تولید گازوئیل در کشور حدود ۳.۵ درصد و مصرف آن ۷.۵ درصد رشد داشته است.
در مجموع، سال گذشته روزانه بهطور متوسط بیش از ۱۲۰ میلیون لیتر گازوئیل در کشور مصرف شده که ۵ میلیون لیتر بیشتر از تولید پالایشگاهها بوده است.
این کسری از طریق تهاتر با مازوت در بازارهای خارجی جبران شده است. نیمی از سوخت گازوئیل در بخش حمل و نقل و نیمی دیگر در بخش صنایع، نیروگاههای برقی و غیره صرف میشود.
ارجاع بخش صنعتی به واردات مستقیم برق
در میانه اعمال محدودیتهای شدید تحویل انرژی به صنایع، محمداللهداد، معاون انتقال و تجارت خارجی شرکت تولید، انتقال و توزیع نیروی برق (توانیر)، ۳۰ اردیبهشت اعلام کرد صنایع بزرگ میتوانند با استفاده از خطوط تبادلی شبکه، نسبت به واردات برق مورد نیاز خود از کشورهای جمهوری آذربایجان و ترکیه اقدام کنند.
با توجه به اختلاف شدید قیمت برق در داخل و خارج از ایران، مشخص نیست اصولا تامین مستقیم برق صنایع از طریق واردات برای آنها مقرون به صرفه خواهد بود یا خیر.
همچنین افزایش چشمگیر هزینه برق صنایع، به جهش قیمت محصولات نهایی آنها منجر خواهد شد که به نوبه خود به تورم افسارگسیختهتر در کشور دامن خواهد زد.
جمهوری آذربایجان و ترکیه تا یک دهه پیش خود مشتری برق ایران بودند، اما هماکنون هر دو کشور به کمک توسعه سریع انرژیهای خورشیدی و بادی، به صادرکننده عمده برق تبدیل شدهاند.
آیا واردات برق مشکلی را حل میکند؟
بررسیهای ایران اینترنشنال نشان میدهد ظرفیت زیرساختهای موجود برای انتقال برق جمهوری آذربایجان و ترکیه به ایران، تنها ۸۵۰ مگاوات برق است؛ در حالی که ایران در فصول سرد سال با ۱۵ هزار مگاوات و در فصول گرم سال با ۲۵ هزار مگاوات کسری برق مواجه است.
بدین ترتیب حتی اگر از کل ظرفیت زیرساختهای انتقال برق دو کشور همسایه استفاده شود، تنها ۳.۴ درصد کسری برق ایران در تابستان حل خواهد شد.
برای درک بهتر عمق کسری برق ایران بایستی به این نکته اشاره کرد که اگر ارمنستان، جمهوری آذربایجان و ترکمنستان کل برق تولیدی خود را دو دستی تحویل ایران دهند، باز هم کسری برق کشور حل نمیشود.
این سه کشور پارسال ۳.۴ تراوات برق به ایران تحویل دادند که معادل کمتر از یک درصد برق مصرفی کشور بود، اما ایران ۱.۵ برابر این رقم نیز صادرات برق داشت.
وضعیت گاز کشور حتی بدتر از برق است. ایران طی چند سال گذشته، سالانه تنها ۲ درصد رشد تولید برق و ۲ درصد رشد تولید گاز داشته، در حالی که رشد مصرف، بیش از سه برابر این ارقام بوده است.
وزارت خارجه کانادا در بیانیهای که پنجشنبه اول خرداد در اختیار ایراناینترنشنال قرار گرفت، نوشت: «تا زمانی که جمهوری اسلامی ایران به رفتارهای غیرقابل قبول خود ادامه دهد، کانادا به فشار بر این رژیم ادامه خواهد داد و اقدامات بیشتری را اعمال خواهد کرد.»
این وزارتخانه افزود اقدامات علیه جمهوری اسلامی شامل اعلام ایران بهعنوان «کشور حامی تروریسم» طبق قانون مصونیت دولتی، قرار دادن نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست گروههای تروریستی طبق قانون کیفری و اعمال تحریمها در چارچوب قوانین «اقدامات ویژه اقتصادی» و «قانون سازمان ملل» برای محدودسازی مبادلات مالی و مسدود کردن داراییهای جمهوری اسلامی در کانادا است.
دولت کانادا خردادماه ۱۴۰۳ بهصورت رسمی سپاه پاسداران را گروهی تروریستی اعلام کرد.
دولت کانادا همچنین در سال ۲۰۲۲ اعلام کرد ورود مقامهای ارشد جمهوری اسلامی به این کشور ممنوع است و آنهایی که پیشتر وارد کانادا شدهاند، اخراج خواهند شد.
این تصمیم در واکنش به سرکوب خشونتآمیز اعتراضات «زن، زندگی، آزادی» و همچنین حمایت جمهوری اسلامی از گروههای نیابتی خود در منطقه مانند حماس، حزبالله لبنان و حوثیهای یمن اتخاذ شد.
از زمان اجرای این قانون، ۲۰ مقام حکومت ایران در خاک کانادا شناسایی شدهاند.
بیشتر بخوانید: کانادا ۳ فرد و ۴ شرکت را در ارتباط با شبکههای تامین سلاح سپاه تحریم کرد
ابراز نگرانی شدید کانادا از وضعیت وخیم حقوق بشر در ایران
وزارت امور خارجه کانادا در ادامه بیانیه خود، وضعیت حقوق بشر در ایران را «وخیم» خواند و ضمن ابراز نگرانی شدید از نقض تعهدات بینالمللی جمهوری اسلامی در این زمینه، نسبت به «اعمال قوانین و سیاستهای سرکوبگرانه و تبعیضآمیز علیه زنان، دختران و اقلیتها» هشدار داد.
این وزارتخانه تاکید کرد کانادا «در کنار مردم ایران ایستاده و از خواستههای آنها برای احترام کامل به حقوق و آزادیهای اساسیشان حمایت میکند».
وزارت خارجه کانادا همچنین ضمن محکوم کردن «اقدامات بیثباتکننده» جمهوری اسلامی در خاورمیانه افزود حمایت مالی، تسلیحاتی و آموزشی تهران از گروههای موسوم به «محور مقاومت» و تلاش برای توسعه برنامه هستهای، پهپادی و موشکهای بالستیک از جمله اقداماتی هستند که «تهدیدی مستقیم برای صلح و امنیت منطقه بهشمار میروند و تلاشها برای برقراری ثبات را تضعیف میکنند».
این وزارتخانه همچنین از جمهوری اسلامی خواست به «تعهدات قانونی خود در زمینه منع گسترش تسلیحات هستهای و تعهدات سیاسیاش درباره برنامه هستهای پایبند باشد و بهطور کامل با آژانس بینالمللی انرژی اتمی همکاری کند».
تاکید اتاوا بر لزوم همکاری کامل تهران با آژانس بینالمللی در شرایطی مطرح میشود که دور پنجم گفتوگوهای هستهای تهران و واشینگتن جمعه دوم اردیبهشت در رم، پایتخت ایتالیا، برگزار خواهد شد.
پایگاه خبری آکسیوس ۳۱ اردیبهشت گزارش داد اسرائیل در حال آمادهسازی است تا در صورت شکست مذاکرات ایران و آمریکا دست به حملهای سریع علیه تاسیسات هستهای جمهوری اسلامی بزند.
پرستیوی، شبکه انگلیسیزبان صداوسیمای جمهوری اسلامی، به نقل از «یک منبع مطلع سیاسی» درباره مذاکرات تهران و واشینگتن نوشت: «ایالات متحده از نظر سیاسی همان هدف اسرائیل را دنبال میکند که تهدید جمهوری اسلامی ایران به حملات نظامی به دلیل برنامه هستهایاش است.»
این منبع افزود: «آنچه آمریکاییها میخواهند همان طرح اسرائیلی است. تنها تفاوت این است که به جای حمله نظامی، [آمریکاییها] میخواهند ایران بهطور داوطلبانه از استقلال هستهای خود دست بکشد.»
این فرد که نامش علنی نشده گفت: «در ازای انعطافپذیری و همکاری ایران، آمریکاییها خواستههای خود را افزایش دادهاند، بدون اینکه برنامه مشخص یا وعدهای برای لغو تحریمها ارائه دهند.»
عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، شامگاه پنجشنبه در یک برنامه تلویزیونی گفت: «در زمینه برنامه اتمی بسیار بیشتر از آنچه در برجام پیشبینی شد، پیش رفتهایم».
او افزود: «طرف آمریکایی میگوید غنیسازی باید در ایران متوقف شود و اگر این هدف آنهاست، توافقی در کار نخواهد بود. به صراحت این را میگویم.»
عراقچی ادامه داد: «ما از حقوق خود نمیگذریم و برنامه اتمی ما شامل غنیسازی باید ادامه پیدا کند.»
او تاکید کرد: «حتی در صورت پذیرش کنسرسیوم هستهای برای غنی سازی در خارج از مرزهای ایران، غنی سازی در داخل خاک ایران هرگز رها نخواهد شد.»
وزیر خارجه جمهوری اسلامی گفت که مذاکرات هنوز به مرحله گرفتن تعهدات از آمریکا و تضمین رفع تحریم نرسیده و اختلافات بنیادین هنوز وجود دارد.
عراقچی در بخشی از این مصاحبه گفت که جمهوری اسلامی اگر دنبال سلاح اتمی بود تا الان آن را انجام داده بود چون تواناییاش را دارد.
