وزارت امور خارجه روسیه، پس از سفر یک روزه سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه این کشور به تهران و دیدار او با مسعود پزشکیان و عباس عراقچی، رییس دولت و وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، با انتشار بیانیهای اعلام کرد که مواضع دو کشور درباره برجام و برنامه هستهای ایران هماهنگ شده است.
در این بیانیه، که سهشنبه هفت اسفند منتشر شد، آمده است: « لاوروف در این سفر با رییسجمهوری و وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی درباره طیف گستردهای از مسائل دوجانبه و منطقهای رایزنی کرد و مواضع دو کشور درباره وضعیت توافق هستهای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و برنامه هستهای ایران همسو شد.»
در این بیانیه به جزییات هماهنگیهای اعلامشده اشارهای نشده است.
خبرگزاریهای نزدیک به حکومت در ایران نیز به جزییات گفتوگوهای لاوروف با مسعود پزشکیان و عباس عراقچی اشاره نکرده و تنها گزارش دادهاند که دو طرف در این دیدارها بر گسترش همکاریها و اجرای توافقنامه جامع راهبردی دو کشور تاکید کردهاند.
ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان ۲۸ دی در مسکو با یکدیگر دیدار کردند و تفاهمنامه راهبردی میان مسکو و تهران را به امضا رساندند.
پزشکیان پنجم بهمن اعلام کرد بر اساس این تفاهمنامه، در صورت حمله به ایران و روسیه، دو کشور ملزم به همکاری خواهند بود. این در حالی است که خبرگزاری روسی تاس پیشتر گزارش داده بود در این معاهده، بندی در خصوص تعهد به دفاع متقابل گنجانده نشده است.
لاوروف: راه دیپلماسی هنوز باز است
لاوروف پس از دیدار با عباس عراقچی در یک نشست خبری گفت که مسکو همچنان معتقد است که راهکارهای دیپلماتیک برای حل مسائل مربوط به برنامه هستهای ایران روی میز قرار دارند.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، نیز در این نشست تاکید کرد تا زمانی که سیاست فشار حداکثری دونالد ترامپ علیه حکومت ایران پا برجاست، تهران با واشینگتن مذاکره نخواهد کرد.
او با اشاره به بررسی پرونده هستهای در مذاکرات خود با سرگئی لاوروف گفت: «امروز مشورتهای نزدیک داشتیم و تیمهای حقوقی، سیاسی و کارشناسی ما با یکدیگر در تماس مستمر هستند. ما به این تماسها ادامه میدهیم.»
او موضع جمهوری اسلامی در قبال مذاکرات هستهای را «روشن» خواند و افزود: «ما تحت فشار، تهدید و تحریم مذاکره نخواهیم کرد و هیچ امکان مذاکره مستقیمی بین ما و آمریکا در موضوع هستهای تا زمانی که فشار حداکثری به این شکل خود اعمال شود، وجود نخواهد داشت.»
ترامپ ۱۶ بهمن دستورالعملی را برای از سرگیری سیاست فشار حداکثری علیه جمهوری اسلامی و به صفر رساندن صادرات نفت ایران امضا کرد تا تهران را برای متوقف کردن برنامه هستهای خود تحت فشار بگذارد.
علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، ۱۹ بهمن اعلام کرد مذاکره با آمریکا «عاقلانه، هوشمندانه و شرافتمندانه نیست» و «هیچ تاثیری» در حل مشکلات کشور نخواهد داشت.
عراقچی در ادامه نشست خبری خود گفت: «در مورد موضوع هستهای، با همکاری و هماهنگی دوستان خود در چین و روسیه حرکت میکنیم و مواضع خود را هماهنگ میکنیم.»
چیزی فراتر از روابط تهران-مسکو، لاوروف را به ایران کشانده است؟
سفر لاوروف به تهران پس از دیدار او با مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا در عربستان سعودی، باعث مطرح شدن حدس و گمانهایی شده است.
عبدالرضا فرجیراد، استاد ژئوپلتیک، هفتم اسفند در مصاحبه با روزنامه اعتماد گفت که «احتمالا چیزی فراتر از روابط دوجانبه»، لاوروف را به تهران کشانده است.
او افزود: «شرايط به گونهای نيست كه وزير خارجه روسیه بخواهد برای مسائل معمول دوجانبه بهسرعت راهی تهران شود ... به نظر میرسد لاوروف قصد دارد پيش از ديدار آتی پوتين و ترامپ، مواضع تهران را جويا شود تا بتواند آن را در جريان مذاكرات ميان سران روسيه و آمريكا مطرح كند.»
فرجیراد برخی گمانهزنیها را در خصوص نقش لاوروف در انتقال پیام واشینگتن به تهران نامحتمل خواند و گفت که روسیه خواهان بهبود روابط جمهوری اسلامی و آمریکا نیست اما از افزایش تنشها میان دو طرف نیز حمایت نمیکند.
روابط مسکو و واشینگتن در دوران ریاستجمهوری جو بایدن و به دنبال آغاز مناقشه اوکراین به سردی گرایید. با این حال، پس از گفتوگوی تلفنی اخیر ترامپ و پوتین و همچنین دیدار وزیران خارجه دو کشور در ریاض، تنشها میان دو طرف تا حد زیادی کاهش یافته است.
محمد شوری، کارشناس مسائل روسیه و حوزه اوراسیا، در مصاحبه با شبکه شرق به سفر لاوروف به تهران اشاره کرد و گفت روسیه در تلاش است بهبود روابط با آمریکا، مناسبات مسکو و تهران را تحت تاثیر قرار ندهد.
شوری افزود: «بحثها و موضوعاتی که در ایران مطرح است، این است که این عادیسازی روابط بین آمریکا و روسیه چه تاثیری میتواند بر روابط ایران و روسیه بگذارد. این موضوع حتما مورد توجه روسیه نیز هست.»
روزنامه جمهوری اسلامی اول اسفند در سرمقاله خود درباره احتمال معامله پوتین و ترامپ بر سر ایران هشدار داد و تاکید کرد منافع ملی ایجاب میکند اقدامات روسیه در چگونگی تعاملش با آمریکا زیر نظر گرفته شود.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، ۳۰ بهمن ماه گفت که آغاز مذاکرات بین آمریکا و روسیه، بر همکاری این کشور با جمهوری اسلامی تاثیر نخواهد داشت.
او تاکید کرد روسیه در روند حل و فصل مسائل مربوط به پرونده هستهای، به جمهوری اسلامی کمک خواهد کرد.
بر اساس این گزارش، مویو شو، تحلیلگر ارشد نفت خام در موسسه تحلیلی کپلر در جریان برنامهای که این موسسه روز دوشنبه در لندن برگزار کرد با اشاره به این محدودیتها، گفت: «ایران همین حالا هم با مساله کمبود ظرفیت نفتکشهای در دسترس مواجه است. تنها شمار معینی نفتکش در بازار حاضرند ریسک حمل و جابهجایی نفت تحریمی را بپذیرند و حالا ایران برای به دست آوردن آنها باید با روسیه و ونزوئلا رقابت کند.»
در سال ۲۰۲۴، نزدیک به ۱۵۰ نفتکش در حملونقل نفت خام ایران فعال بودند که از این تعداد، بیش از ۱۰۰ فروند در فهرست نفتکشهایی قرار گرفتهاند که اوفک، اداره کنترل داراییهای خارجی وزارت خزانهداری آمریکا تحریمشان کرده است.
با افزایش جذب نفتکشهای غیرتحریمی از سوی روسیه و با کرایههای بالاتر، احتمال کوچکتر شدن دایره نفتکشهای در دسترس ایران وجود دارد.
بلومبرگ گزارش داده رهگیری نفتکشها نشان میدهد تحریمهایی که ایالاتمتحده در ماه ژانویه علیه مسکو اعمال کرد، فعالیت نفتکشهایی را که پیشتر در فهرست سیاه آمریکا بودند، بهشدت محدود کرده است .
بر اساس دادههای رهگیری نفتکشها که بلومبرگ آن را گردآوری کرده است، دو فروند از نفتکشهایی که دوشنبه بهخاطر مشارکت در حمل نفت ایران از سوی اوفک تحریم شدند، در روزهای اخیر محمولههای روسی را بارگیری کردهاند.
بلومبرگ نوشته برای جمهوریاسلامی، مساله فقط به حملونقل نفت تحریمی از بنادر ایران هم ختم نمیشود و مشکل پیچیدگیهای بیشتری هم دارد.
ایران هنوز باید نزدیک به ۲۵ میلیون بشکه نفت خام را که در سالهای ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ در چین انبار کرده بود، جابهجا کند.
به گفته شو، ممکن است ایران از آن زمان تاکنون موفق شده باشد بیش از نیمی از آن ۲۵میلیون بشکه را خارج کند، اما این کار به بهای تحریمهای شدیدتر آمریکا علیه برخی نفتکشها تمام شده است.
شو با اشاره به تاثیر تحریمها بر حجم صادرات نفت ایران، گفت: «از سهماهه چهارم سال ۲۰۲۴ تاکنون، نزدیک به ۸۰ نفتکش مرتبط با ایران هدف تحریم آمریکا قرار گرفتهاند و ما شاهد کاهش صادرات نفت خام ایران بودهایم.»
این کارشناس موسسه کپلر، هشدار داد که وضعیت صادرات نفت ایران از این هم بدتر خواهد شد: «حجم صادرات به حدود ۱.۵ میلیون بشکه در روز کاهش یافته است که از ۱.۷۶ میلیون بشکه در روز در ماه نوامبر کمتر است. ممکن است تا ماه مه یا ژوئن، این میزان به یک سوم سطح کنونی و نزدیک به ۵۰۰ هزار بشکه در روز برسد.»
شو در ادامه با اشاره به تاثیر لغو احتمالی تحریمهای روسیه بر صادرات نفت ایران گفت «اگر آمریکا تحریمهای نفتکشهای روسی را لغو کند، این برای ایران خبر فوقالعادهای خواهد بود؛ چراکه در نهایت ایران میتواند شاهد افت نرخ کرایه حمل برای نفت روسیه باشد و در نتیجه شاید تعداد بیشتری نفتکش با توجه به کرابه بالاتری که میتوانند از ایران بگیرند، به سمت ایران متمایل شوند.»
تحریمهای تازه آمریکا علیه صنعت نفت جمهوریاسلامی
وزارت خزانهداری آمریکا و وزارت خارجه این کشور، در چارچوب سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ، دور جدیدی از تحریمها علیه بیش از ۳۰ شخص و نفتکش، از جمله معاون وزیر نفت ایران به دلیل نقش داشتن در واسطهگری برای فروش و حمل و نقل فرآوردههای نفتی ایران را اعلام کردند.
دفتر کنترل داراییهای خارجی وزارت خزانهداری آمریکا دوشنبه از اعمال این تحریمهای تازه خبر داد.
در فهرست تحریمهای جدید ایالات متحده، نام چند کشتی، شخص و نهاد مستقر در کشورهای دیگر از جمله در چین، هند و امارات متحده عربی، به چشم میخورد.
معاون وزیر نفت در میان تحریمشدگان
حمید بورد معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، که مسئولیت اکتشاف، تولید، پالایش و صادرات نفت و فرآوردههای نفتی در ایران را بر عهده دارد، در میان تحریمشدگان است.
آمریکا میگوید شرکت ملی نفت ایران از طریق نظارت مستقیم بر صنعت نفت این کشور، نقشی کلیدی در تضمین فعالیتهای بیثباتکننده منطقهای جمهوری اسلامی و گروههای نیابتی آن، از جمله نیروی قدس سپاه پاسداران ایفا میکند.
حکومت ایران سالانه میلیاردها دلار پول نفت را به نیروهای مسلح خود اختصاص میدهد.
شرکت پایانههای نفتی ایران و مدیرعامل این شرکت، عباس اسدروز، همچنین غلامحسین گرامی، رییس پایانه میعانات گازی پارس جنوبی، علی میری، سرپرست پایانه نفتی خارک و علی معلمی، سرپرست پایانه نفتی شمال تحریم شدهاند.
در میان کسانی که در دور جدید تحریمهای آمریکا علیه جمهوری اسلامی تحریم شدهاند، نام دلالان نفت در امارات متحده عربی و هنگ کنگ، اپراتورها و مدیران نفتکش در هند و چین، رییس شرکت ملی نفت ایران و شرکت پایانههای نفتی ایران دیده میشود.
وزارت خزانهداری آمریکا اعلام کرده که فعالیتهای این افراد و شرکتها به تامین مالی فعالیتهای بیثباتکننده جمهوری اسلامی کمک میکند.
کشتیهایی که دوشنبه تحریم شدند مسئول حمل دهها میلیون بشکه نفت خام به ارزش صدها میلیون دلار هستند.
اسکات بسنت، وزیر خزانهداری آمریکا در بیانیه این وزارتخانه گفت: «ایران برای تسهیل فروش نفت و تامین مالی فعالیتهای بیثباتکننده خود، به شبکه پنهانی از کشتیها، شرکتهای کشتیرانی و دلالان متکی است.»
او افزود: «ایالات متحده از تمام ابزارهای موجود خود برای هدف قرار دادن تمام جنبههای زنجیره تامین نفت ایران استفاده خواهد کرد و هرکسی که با نفت ایران معامله کند، خود را در معرض خطر تحریمهای قابل توجهی قرار میدهد.»
تحریمهای روز دوشنبه بر اساس دستورات اجرایی انجام میشود که بخشهای نفت و پتروشیمی ایران را هدف قرار میدهد و دومین دور تحریمها علیه فروش نفت ایران از زمان بازگشت ترامپ به کاخ سفید است.
رییسجمهور آمریکا دستور کارزار فشار حداکثری برای کاهش صادرات نفت ایران را صادر کرده است.
