کریم خان، دادستان ارشد دیوان کیفری بین‌المللی، خواستار صدور حکم بازداشت برای هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان و عبدالحکیم حقانی، رییس دادگاه عالی این گروه، شد. این دو نفر به سرکوب زنان و «جنایت علیه بشریت» متهم شده‌اند.
کریم خان پنج‌شنبه چهارم بهمن در بیانیه‌ای اعلام کرد که از قضات دادگاه لاهه خواسته تا حکم بازداشت این دو مقام طالبان را به دلیل اتهام «جنایت علیه بشریت به دلیل خشونت و آزار و اذیت مبتنی بر جنسیت» تایید کنند.
خان گفت: «زنان و دختران افغان و همچنین جامعه ال‌جی‌بی‌تی‌کیو+با آزار و اذیتی بی‌سابقه، غیرقابل تصور و مداوم از سوی طالبان روبه‌رو هستند.»
طالبان از زمان بازپس‌گیری قدرت در افغانستان در مرداد سال ۱۴۰۰، زنان را از مشاغل، اکثر فضاهای عمومی و حق تحصیل در مقاطع بالاتر از کلاس ششم منع کرده است.
هبت‌الله آخندزاده سال گذشته، ممنوعیت نصب پنجره‌هایی را اعلام کرد که به محل نشستن یا ایستادن زنان مشرف باشند.
سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو)، واخر مرداد امسال و در سومین سالگرد بازگشت طالبان به قدرت اعلام کرد در این مدت دست‌کم یک میلیون و ۴۰۰ هزار دختر در افغانستان از حق تحصیل در مقطع متوسطه محروم شده‌اند و سرنوشت یک نسل در این کشور به خطر افتاده است.
برای نخستین بار در تاریخ دادگاه، حملات علیه جامعه ال‌جی‌بی‌تی‌کیو+ به‌عنوان جنایت علیه بشریت در نظر گرفته شده است.
قضات دادگاه لاهه آبان سال ۱۴۰۱ درخواست دادستان را برای بازگشایی تحقیقات در مورد افغانستان تایید کردند. این تحقیقات پس از آنکه کابل اعلام کرد می‌تواند آن را مدیریت کند، متوقف شد.
خان گفت که او خواهان بازگشایی این تحقیقات است زیرا تحت حاکمیت طالبان، دیگر چشم‌اندازی برای انجام تحقیقات واقعی و موثر داخلی در افغانستان وجود ندارد.
دادستان ارشد دادگاه لاهه همچنین اعلام کرد که دفتر او به‌زودی درخواست بازداشت دیگر اعضای ارشد طالبان را نیز به دادگاه خواهد فرستاد.
فروردین ماه امسال، فدراسیون بین‌المللی حقوق بشر، نهادی متشکل از مدافعان حقوق بشر از سراسر جهان، با تصویب قطعنامه‌ای به کارزار به رسمیت شناختن «آپارتاید جنسیتی» پیوست.
این فدراسیون در بیانیه‌ای نوشت که تعریف «آپارتاید» باید شامل ظلم و ستم در موقعیت‌هایی نیز باشد که علیه یک گروه جنسیتی خاص اعمال می‌شودو از وضعیت دختران و زنان افغانستان به عنوان مثال آپارتاید جنسیتی نام برد.
حمایت گروه‌های حقوق بشری از اقدام دادگاه لاهه
گروه‌های حقوق بشری از اقدام دیوان کیفری بین‌المللی علیه رهبری طالبان استقبال کردند.
ریچارد بنت، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در افغانستان، درخواست کریم خان را «گامی مهم و رو به جلو برای پاسخ‌گویی مقامات افغانستان» خواند.
بنت گفت این درخواست پیام قدرتمندی به رهبران طالبان می‌رساند مبنی بر اینکه «جنایات فاحش آن‌ها پیگیری خواهد شد» و به مردم افغانستان می‌گوید که حقوق آن‌ها فراموش نشده است.
لیز اونسن، مدیر عدالت بین‌المللی در دیده‌بان حقوق بشر، نیز در بیانیه‌ای گفت: «نقض سیستماتیک حقوق زنان و دختران، از جمله ممنوعیت‌های آموزشی و سرکوب کسانی که از حقوق زنان دفاع می‌کنند، با مصونیت کامل شدت گرفته است. با نبود عدالت در افغانستان، درخواست‌های حکم بازداشت مسیری ضروری برای پاسخ‌گویی به ارمغان می‌آورد.»
گروه‌های حقوق بشری در عین‌حال تصمیم خان برای تمرکز بر جنایاتی که از سوی طالبان و شاخه افغان گروه دولت اسلامی مرتکب شده‌اند را مورد انتقاد قرار دادند چراکه دادستان دادگاه لاهه گفت دیگر جنبه‌های تحقیقات، مانند جنایاتی که از سوی آمریکایی‌ها انجام شده، را «در اولویت پایین‌تری» قرار خواهد داد.
فاتو بنسودا، رییس پیشین دادگاه لاهه، در سال ۲۰۲۰ تاییدیه‌ای دریافت کرد تا به بررسی جرایمی بپردازند که به‌طور احتمالی از سوی نیروهای دولتی افغانستان، طالبان، نیروهای نظامی آمریکایی و ماموران اطلاعاتی خارجی ایالات متحده از سال ۲۰۰۲ به این سو مرتکب شده‌اند.
تصمیم برای بررسی جنایات آمریکایی‌ها باعث شد که دولت قبلی ترامپ، بنسودا را تحریم کند. دوره کاری او در سال ۲۰۲۱ به پایان رسید.
درخواست جدید کریم خان برای بازداشت آخندزاده و حقانی در شرایطی صورت گرفته است که هیچ ضرب‌الاجلی برای قضات به منظور صدور این حکم وجود ندارد. با این حال، تصمیم قضات معمولا حدود چهار ماه طول می‌کشد.
صدور حکم بازداشت برای ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه، در سال ۲۰۲۳ سه هفته طول کشید اما در مورد بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، این امر شش ماه زمان برد.
