اوکراین از حمله پهپادی خود به یک سکوی نفتی روسیه متعلق به شرکت لوکاویل در دریای خزر و یک ناو گشتی نظامی در نزدیکی این سکو خبر داد. این اقدام، نشاندهنده تشدید حملات کییف به زیرساختهای نفتی مسکو است.
ستاد کل نیروهای مسلح اوکراین شنبه ۲۹ آذر اعلام کرد که حمله مورد نظر، جمعه انجام شده است.
این حمله یکی از سلسله حملاتی است که در هفتههای اخیر زیرساختهای حفاری روسیه در دریای خزر را هدف قرار دادهاند اما به نوشته خبرگزاری رویترز، نخستین موردی است که ارتش اوکراین بهطور رسمی آن را تایید میکند.
به گفته ارتش اوکراین، یکی از سکوهای حفاری میدان نفتی فیلانوفسکی در این حمله آسیب دیده است.
این سکو دستکم دو بار دیگر نیز در ماه جاری میلادی هدف حملات پهپادی قرار گرفت.
اوکراین: زیرساختهای نفتی روسیه هدفی مشروع است
اوکراین میگوید زیرساختهای نفتی روسیه هدفی مشروع برای حملات نظامی هستند، زیرا درآمد حاصل از تجارت نفت، منبع اصلی تامین مالی جنگ تمامعیاری است که روسیه نزدیک به چهار سال است علیه این کشور به راه انداخته است.
ستاد کل نیروهای مسلح اوکراین افزود که یک ناو گشتی نظامی نیز در این حمله هدف قرار گرفته و میزان خسارت وارده در حال ارزیابی است.
اوکراین در طول سالهای ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ به پالایشگاههای نفت روسیه حمله کرده، اما در هفتههای اخیر بهطور آشکاری دامنه این کارزار را گسترش داده است.
حملات اوکراین به «ناوگان سایه» روسیه
کییف همچنین مسئولیت حملات پهپادهای دریایی به نفتکشهای «ناوگان سایه» روسیه در دریای سیاه و دریای مدیترانه را بر عهده گرفته است.
ناوگان سایه شبکهای از نفتکشها، شرکتهای پوششی و عملیات لجستیکی پنهانی است که کشورهای تحت تحریم مانند روسیه و جمهوری اسلامی ایران، برای صادرات نفت از آن استفاده میکنند.
یک مقام سرویس امنیتی اوکراین (اسبییو) ۲۸ آذر به رویترز گفت که حمله به یک نفتکش روسیه در مدیترانه، شامل اقدامات «چندمرحلهای» بود.
بر اساس این اظهارات، این نفتکش که «قندیل» نام دارد، در زمان حمله خالی بود و در آبهای بیطرف در فاصلهای بیش از دو هزار کیلومتر از اوکراین با پهپادها هدف قرار گرفت و دچار آسیبهای جدی شد.
نقش سرویس امنیتی اوکراین
اسبییو، نهاد امنیتی عظیمی که پشت این حمله قرار گرفته، حملات بسیار پیچیدهای انجام داده است؛ از جمله قاچاق دهها پهپاد برای عملیات بهمنظور نابودی بمبافکنهای راهبردی روسیه در پایگاههای هوایی بسیار دور از خط مقدم جنگ.
همچنین از دسامبر ۲۰۲۴ تاکنون، مجموعهای از انفجارهای مشکوک روی نفتکشهایی رخ داده است که به بنادر روسیه رفتوآمد داشتهاند.
اوکراین نه داشتن مسئولیت در این حوادث را تایید کرده و نه رد، اما منابع امنیت دریایی گمان میکنند کییف پشت آنها بوده است. برخی از آنها شامل مینهای چسبان بر کشتیها در مدیترانه بودهاند.
واکنش روسیه
روسیه هنوز به خبر جدید حمله اوکراین واکنش نشان نداده، اما ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، در واکنش به حملات پهپادی اوکراین به نفتکشهای «ناوگان سایه» روسیه در دریای سیاه، تهدید کرد که دسترسی کییف به دریا را قطع خواهد کرد.
پیش از این و در فروردینماه، روسیه و اوکراین برای آتشبس دریایی به توافق رسیده بودند.
آن آتشبس در حالی صورت گرفته بود که دریای سیاه در مرکز تنشهای شدید بین دو کشور قرار داشت.
در ماههای اخیر، دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، برای دستیابی به یک توافق صلح، طرفین درگیر در اوکراین را تحت فشار قرار داده است، اما کییف و مسکو یکدیگر را متهم میکنند که در پی صلح نیستند.
مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی در گفتوگویی با خبرگزاری روسی ریانووستی که شنبه ۲۹ آذر منتشر شد، گفت: «آنها [مقامات جمهوری اسلامی] میگویند: "تاسیسات ناامن است و نمیتوان به آنجا رفت." اما در این صورت، شما باید به بازرسان اجازه دهید تا تایید کنند که واقعا دسترسی به آنجا امکانپذیر نیست.»
رافائل گروسی افزود که این موضوع اکنون موضوع گفتوگوی آژانس با تهران است: «امیدوارم بتوانیم به میزان مشخصی از پیشرفت دست یابیم.»
موضوع اورانیوم غنیشده ایران پس از جنگ ۱۲ روزه به چالشی جدی برای آژانس بینالمللی انرژی اتمی تبدیل شده است.
مهرماه، فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت مسعود پزشکیان، در کنفرانس خبری هفتگی خود تاکید کرد اورانیوم غنیشده «در جایی مدفون شده» و دسترسی به آن وجود ندارد.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، نیز ۲۱ شهریور در گفتوگو با صدا و سیمای جمهوری اسلامی گفت که ذخیره اورانیوم غنیشده ایران «زیر آوار تاسیسات هستهای بمباران شده» است.
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، جمعه گفت مسکو از مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی میخواهد در ارزیابی برنامه هستهای جمهوری اسلامی «رویکردی حرفهای و بیطرفانه» داشته باشد.
لاوروف در گفتوگو با خبرنگاران افزود: «ما از آقای گروسی که خواهان احیای تماسها با تهران است، میخواهیم بهطور دقیق به ماموریت بنیادین دبیرخانه آژانس پایبند بماند؛ از جمله ماهیت خنثی و بیطرفانه ارزیابیهایی که ارائه میشود و همچنین فعالیت کلی این سازمان.»
تاکید آژانس بر ضرورت دسترسی به همه تاسیسات هستهای ایران
گروسی در بخش دیگری از مصاحبه با ریانووستی گفت: «پیش از هر چیز، ایران بسیار بیش از این سه تاسیسات را در اختیار دارد. این سه تاسیسات از نظر بازفرآوری، تبدیل و غنیسازی اورانیوم بسیار مهم هستند، اما برنامه هستهای ایران به آنها محدود نمیشود.»
او افزود: «ایران یک برنامه هستهای بسیار پیشرفته با یک مولفه پژوهشی و علمی قدرتمند و شمار زیادی از تاسیسات دیگر در سراسر کشور دارد. همچنین یک نیروگاه هستهای در بوشهر وجود دارد و برنامههایی برای ساخت نیروگاههای جدید نیز مطرح است؛ از جمله، اگر اشتباه نکنم، بهصورت مشترک با روسیه. بنابراین، کار در همه این حوزهها ادامه دارد.»
او این سخنان را در پاسخ به این پرسش مطرح کرد که چرا با توجه به اعلام ایالات متحده مبنی بر نابودی کامل همه تاسیسات هستهای ایران، آژانس بازرسیها از این تاسیسات را ضروری میداند.
گروسی تاکید کرد که بر اساس معاهده عدم اشاعه سلاحهای هستهای (انپیتی)و موافقتنامه جامع پادمانها، ایران موظف است دسترسی به این تاسیسات را فراهم کند.
او افزود: «این دقیقا بخشی از گفتوگوی ماست.»
کمالوندی: بازرسی از سایتها خواسته غیرمعقول است
همزمان با اظهارات گروسی، بهروز کمالوندی، سخنگو و معاون سازمان انرژی اتمی ایران، خواسته آژانس برای بازرسی از تاسیسات اتمی جمهوری اسلامی را «غیرمعقول» خواند.
او ۲۹ آذر به خبرگزاری ایسنا گفت: «ما باید تدابیری داشته باشیم و ببینیم میشود از طریق دیگر، حسابرسی مواد را انجام دهیم و به آژانس اطلاع دهیم؛ بدون اینکه بازرسها به محل مورد نظر بروند یا نه. ایدهها و روشهایی الان به ذهن ما میرسد اما باید درباره این موضوعات مذاکره شود.»
این مقام ارشد جمهوری اسلامی افزود: «اصرار آژانس برای اینکه حتما طبق موافقتنامه پادمان که برای شرایط غیرجنگی نوشته شده، ایران اجازه دسترسی و بازرسی درباره مواد و سایتها بدهد یا به آژانس گزارش دهد، خواستهای غیرمعقول است.»
مقامات جمهوری اسلامی پس از جنگ با اسرائیل، بارها از آژانس بینالمللی انرژی اتمی و مدیرکل آن انتقاد و گروسی را به «محکوم نکردن» حملات اسرائیل و آمریکا متهم کردند.
در حالی که تهران اعلام کرده توافق صورت گرفته با آژانس در قاهره لغو شده، کمالوندی تهدید کرد: «چه بخواهند چه نخواهند، شرایط تغییر کرده و اگر بخواهیم مذاکرات جدی را دوباره با آژانس شروع کنیم، باید ملاحظات ایران در نظر گرفته شود.»
در ماههای اخیر، شماری از مقامهای جمهوری اسلامی، گروسی را «عامل موساد» نامیدند و حتی روزنامه کیهان، رسانه زیر نظر نماینده علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، خواستار اعدام او به اتهام «جاسوسی» برای اسرائیل شد.
آژانس بینالمللی انرژی اتمی ۱۰ خرداد و پیش از جنگ، در گزارشی محرمانه اعلام کرده بود ایران پیشتر در سه مکان که مدتها تحت تحقیقات قرار داشتهاند، فعالیتهای محرمانه هستهای انجام داده است.
پایگاه خبری واینت ۲۸ آذر گزارش داد جمهوری اسلامی پیش از جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل، در حال تحقیق درباره توسعه نسل چهارم تسلیحات هستهای بر اساس همجوشی خالص بود.
بر پایه این گزارش که جمعه ۲۸ آذر منتشر شد، تحقیقات در ایران درباره نوعی سلاح هستهای کاملا جدید صورت گرفته که تاکنون هیچ کشوری موفق به تولید آن نشده است.
در این گزارش آمده است: «این نوع همجوشی به اورانیوم یا پلوتونیوم نیاز ندارد و تقریبا هیچگونه تشعشع یا آلودگی رادیواکتیوی بر جای نمیگذارد.»
این گزارش در شرایطی منتشر شد که در روزهای اخیر، گمانهزنیها درباره سرنوشت برنامه هستهای جمهوری اسلامی و واکنش احتمالی آمریکا، اسرائیل و تروئیکای اروپایی به آن بالا گرفته است.
زلنسکی جمعه ۲۸ آذر پس از توافق سران اتحادیه اروپا برای پرداخت این وام در بروکسل در کانال تلگرام خود نوشت: «این حمایت قابل توجهی است که واقعاً مقاومت ما را تقویت میکند.»
سران کشورهای عضو اتحادیه اروپا در اجلاس بروکسل موفق نشدند تا درباره استفاده از داراییهای مسدودشده روسیه برای تامین این منابع به توافق برسند.
بنابراین بودجه هفتساله کشورهای اتحادیه اروپا به عنوان پشتوانه این وام در نظر گرفته شد.
پیش از پایان احلاس بروکسل، ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، از طرح اتحادیه اروپا برای استفاده از داراییهای مسدودشده این کشور به نفع اوکراین انتقاد کرد و آن را «دزدی آشکار» خواند.
او هشدار داد اجرای احتمالی این طرح «پیامدهای جدی برای سارقان» به همراه خواهد داشت.
به گزارش خبرگزاری رویترز، اتحادیه اروپا این وام مالی را در حالی به کییف پرداخت میکند که بدون این کمک، منابع مالی اوکراین تا سهماهه دوم سال آینده به پایان میرسید و در آن صورت، احتمال شکست این کشور در جنگ با روسیه بهطور جدی افزایش مییافت.
صندوق بینالمللی پول برآورد میکند که اوکراین در دو سال آینده به ۱۶۱ میلیارد دلار نیاز خواهد داشت.
زلنسکی پنجشنبه ۲۷ آذر هشدار داده بود اگر کییف تا بهار آینده به منابع مالی مبتنی بر داراییهای مسدودشده روسیه دسترسی پیدا نکند، ناچار به کاهش تولید پهپادهای نظامی خواهد شد.
به نوشته رویترز، چالش اصلی بر سر ارائه تضمینهای کافی به بلژیک بود؛ کشوری که ۱۸۵ میلیارد یورو از داراییهای روسیه در اروپا در آن نگهداری میشود و نگران پیامدهای مالی و حقوقی احتمالی در صورت اقدام تلافیجویانه مسکو بهدلیل آزادسازی این منابع به نفع اوکراین است.
پیشتر اعلام شده بود که بلژیک به دلیل نگرانی بابت اقدامات تلافیجویانه روسیه، مخالف اعطای این وام بزرگ به اوکراین است.
حدود ۲۱۰ میلیارد یورو (۲۴۶ میلیارد دلار) از داراییهای روسیه در اروپا مسدود شده است.
در این ارتباط، جورجیا ملونی، نخستوزیر ایتالیا، با ابراز خوشحالی از توافق سران اتحادیه اروپا برای پرداخت وام به اوکراین گفت: «ما توانستیم منابع لازم را با راهحلی که پایه حقوقی و مالی محکمی دارد، تامین کنیم.»
در همین حال، روسیه از شکست اجلاس بروکسل در مورد استفاده از داراییهای مسدود شده خود استقبال کرد.
کریل دیمیتریف، نماینده ویژه پوتین در امور سرمایهگذاری و همکاری اقتصادی، گفت که «قانون و عقل» پیروز شدند.
او در شبکه اجتماعی ایکس با اشاره به اورسولا فون در لاین، رییس کمیسیون اروپا، گفت: «ضربه بزرگی به جنگطلبان اتحادیه اروپا به رهبری اورسولا وارد شد و صداهای منطقی در اتحادیه اروپا مانع استفاده غیرقانونی از ذخایر روسیه برای تامین مالی اوکراین شدند.»
در این میان، فردریش مرتس، صدراعظم آلمان، که برای پرداخت وام با پشتوانه داراییهای مسدود شده روسیه تلاش زیادی کرده بود اما موفق به تصویب آن نشد، استدلال کرد که این هنوز یک توافق خوب است.
او گفت: «این خبر خوبی برای اوکراین و خبر بدی برای روسیه است و قصد ما همین بود.»
تهاجم روسیه علیه اوکراین اسفند ۱۴۰۰ آغاز شد و تاکنون نیروهای روسی حدود یکپنجم از خاک اوکراین را تحت اشغال خود دارند.
سنتکام جمعه شب ۲۸ آذر در دو پست جداگانه در شبکه اجتماعی ایکس اعلام کرد که حملات ساعت چهار بعد از ظهر به وقت شرق آمریکا، به دستور فرمانده کل قوا، دونالد ترامپ، علیه داعش در سوریه آغاز شد.
در بیانیه ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا آمده است که نیروهای سنتکام با جتهای جنگنده، هلیکوپترهای تهاجمی و توپخانه به بیش از ۷۰ هدف در چندین مکان در سراسر مرکز سوریه حمله کردند.
بیانیه اشاره میکند که نیروهای اردنی نیز با هواپیماهای جنگنده در حملات شرکت داشتند.
پیشتر خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از مقامهای آمریکایی نوشته بود که این حملات با استفاده از جتهای اف-۱۵، هواپیماهای تهاجمی زمینی ای-۱۰و بالگردهای آپاچی انجام شد.
یکی از مقامها نیز به این خبرگزاری گفته بود که جتهای جنگنده اف-۱۶ اردن و توپخانه موشکی هیمارس نیز در این حملات مورد استفاده قرار گرفتند.
سنتکام افزود در این عملیات بیش از ۱۰۰ مهمات دقیق به کار گرفته شد که زیرساختها و سایتهای تسلیحاتی شناخته شده داعش را هدف قرار داد.
در این بیانیه به نقل از دریاسالار برد کوپر، فرمانده سنتکام گفته شد: «عملیات برای جلوگیری از الهام بخشیدن داعش به توطئهها و حملات تروریستی علیه خاک ایالات متحده حیاتی است.»
او تاکید کرد: «ما به تعقیب بیوقفه تروریستهایی که به دنبال آسیب رساندن به آمریکاییها و شرکای ما در سراسر منطقه هستند، ادامه خواهیم داد.»
به گفته سنتکام، پس از حمله ۲۲ آذر به نیروهای آمریکایی و سوری در پالمیرا، ایالات متحده و شرکایش ۱۰ عملیات در سوریه و عراق انجام دادند که منجر به کشته شدن یا بازداشت ۲۳ عامل تروریست شد.
ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا نوشت: «نیروهای ایالات متحده و متحدانش در سوریه طی شش ماه گذشته بیش از ۸۰ عملیات را برای از بین بردن تروریستهایی که تهدیدی مستقیم برای ایالات متحده و امنیت منطقه محسوب میشدند، انجام دادهاند.» در همین حال، ترامپ با اشاره به آغاز این عملیات گسترده گفت: «همانگونه که وعده داده بودم، آمریکا از تروریستهای داعش انتقام بسیار شدیدی میگیرد.»
رییسجمهوری ایالات متحده گفت آمریکا مواضع مستحکم داعش را در سوریه بهشدت مورد هدف قرار میدهد.
او با تاکید بر اینکه اگر داعش ریشهکن شود، سوریه آیندهای روشن خواهد داشت، گفت: «دولت سوریه به رهبری مردی که سخت در تلاش است عظمت را به سوریه بازگرداند، بهطور کامل از ما حمایت میکند.»
اشاره ترامپ به احمد الشرع، رییسجمهوری موقت سوریه، بود.
او خطاب «به همه تروریستهایی» که به آمریکاییها حمله کنند، هشدار داد: «اگر به هر شکل به ایالات متحده حمله کنید یا آن را تهدید کنید، سختتر از هر زمان دیگری هدف قرار خواهید گرفت.»
ترامپ پس از حمله به نیروهای ایالات متحده در پالمیرای سوریه هشدار داده بود «تلافی بسیار جدی» در راه خواهد بود.
پیت هگست، وزیر جنگ آمریکا، نیز جمعه در ایکس نوشت: «امروز، ما دشمنان خود را شکار کردیم و کشتیم. شمار زیادی از آنها را. و ما ادامه خواهیم داد.»
او در مورد حملات نیروهای ایالات متحده تاکید کرد: «این آغاز یک جنگ نیست. این اعلام انتقام است. ایالات متحده، تحت رهبری پرزیدنت ترامپ، هرگز در دفاع از مردم خود تردید و کوتاه نخواهد آمد.»
هگست افزود: «همانگونه که بلافاصله پس از حمله وحشیانه (به نیروهای آمریکایی در پالمیرا) گفتیم، اگر آمریکاییها را در هر کجای دنیا هدف قرار دهید، بقیه عمر کوتاه و پر اضطراب خود را با این آگاهی سپری خواهید کرد که ایالات متحده شما را شکار خواهد کرد، شما را پیدا خواهد کرد و بیرحمانه شما را خواهد کشت.»
بنا بر اعلام مقامهای آمریکایی، حمله ۲۲ آذر در نزدیکی شهر پالمیرا (تدمر) در مرکز سوریه، به کشتهشدن دو سرباز ارتش ایالات متحده، یک مترجم غیرنظامی آمریکایی و یک نیروی سوری انجامید. سه نظامی دیگر نیز در این حمله زخمی شدند.
پنتاگون تایید کرد که نیروهای آمریکایی در زمان حمله در حال انجام ماموریتی موسوم به «دیدار کلیدی با رهبران محلی» بودهاند؛ ماموریتی که در چارچوب عملیات جاری آمریکا برای مقابله با داعش در سوریه انجام میشود. سنتکام هم اعلام کرد عامل این حمله یک مهاجم مسلح تکنفره وابسته به داعش بوده که در جریان درگیری کشته شده است.
در این ارتباط، خبرگزاری آسوشیتدپرس جمعه نوشت که داعش مسئولیت حمله به نیروهای آمریکایی را بر عهده نگرفته است، اما این گروه از آن زمان، مسئولیت دو حمله به نیروهای امنیتی سوریه را بر عهده گرفته است که یکی از آنها منجر به کشته شدن چهار سرباز سوری در استان ادلب شد.
بر اساس این گزارش، داعش در بیانیههای خود، دولت و ارتش حکومت شرع را «مرتد» توصیف کرد.
هدف: ضربه بزرگ به بقایای داعش
شبکه خبری سیانان در مورد حملات جمعه ایالات متحده به نقل از یک مقام آمریکایی نوشت عملیات یک ماه اخیر علیه داعش در سوریه منجر به کسب اطلاعات از تجهیزات الکترونیکی جمعآوریشده در طول عملیات شد که اطلاعات مربوط به هدفگیری حملات را فراهم میکرد.
سیانان اشاره کرد که صدها سرباز آمریکایی همچنان به عنوان بخشی از مأموریت ایالات متحده برای مبارزه با داعش، مأموریتی که با تصرف سریع بخش بزرگی از سوریه و عراق توسط داعش در اواسط دهه ۲۰۱۰ آغاز شد، در سوریه مستقر هستند.
مقام آمریکایی به سیانان گفت که هدف عملیات، وارد کردن ضربهای بزرگ به بقایای داعش در سوریه و از بین بردن توانایی این گروه برای ایجاد تهدید برای نیروهای آمریکایی در منطقه است.
روزنامه نیویورک تایمز هم به نقل از یک مقام آمریکایی نوشت که انتظار میرود حملات گسترده هوایی و توپخانهای آمریکا تا اوایل صبح شنبه ۲۹ آذر ادامه داشته باشد.
تعهد دمشق برای ادامه مبارزه با داعش
حسابهای شبکههای اجتماعی در سوریه از انفجارهایی در بخشهای وسیعی از این کشور خبر دادند.
تلویزیون دولتی سوریه نیز گزارش داد که حملات هوایی ایالات متحده اهدافی را در مناطق روستایی استانهای دیرالزور و رقه و در منطقه جبل العمور در نزدیکی پالمیرا هدف قرار داده است.
این تلویزیون اعلام کرد که نیروهای ایالات متحده «مکانهای ذخیرهسازی تسلیحات و مقرهایی را که داعش به عنوان نقاط شروع عملیات خود در منطقه استفاده میکرد» هدف قرار دادند.
در همین حال، وزارت امور خارجه سوریه پس از آغاز حملات ایالات متحده در بیانیهای در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که دمشق متعهد است «با داعش مبارزه کند و اطمینان حاصل کند که هیچ پناهگاه امنی در خاک سوریه ندارد و به تشدید عملیات نظامی علیه آن در هر کجا که تهدیدی ایجاد کند، ادامه خواهد داد.»
