سیانان به نقل از یک منبع آگاه گزارش داد دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو در تماس تلفنی دوشنبه درباره مسائلی از جمله تحولات غزه، ایران، لبنان و سوریه گفتوگو کردهاند. سیانان افزود در این تماس دو طرف درباره درخواست عفو نتانیاهو نیز گفتوگو کردند.
همزمان دفتر نخستوزیری اسرائیل اعلام کرد رییسجمهور آمریکا در این تماس از نتانیاهو دعوت کرده تا در «آیندهای نزدیک» به کاخ سفید سفر کند.
بر اساس این بیانیه دو طرف بر «اهمیت و تعهد به از میان بردن توان نظامی حماس و خلع سلاح نوار غزه» تاکید و درباره «گسترش توافقهای صلح» نیز گفتوگو کردند.
کالاس دوشنبه ۱۰ آذر در پاسخ به پرسشی درباره اعتماد به آمریکا و نقش اروپا در مذاکرات صلح گفت که روسیه همچنان «رویکرد تهاجمی» دارد و تصور میکند غرب خسته خواهد شد.
او افزود: «نگران هستیم که برای پایان سریع جنگ، فشارها روی طرف ضعیف وارد شود چون آسانتر است اما هیچکس بر طرف متعرض فشار نمیآورد. ما نمیدانیم آیا از آنها خواسته شده امتیازی بدهند یا نه.»
رهبران اروپایی بهدنبال فشار بر روسیه
جورجیا ملونی، نخستوزیر ایتالیا نیز با اشاره به گفتوگوهای اخیر خود با رهبران اروپایی گفت برای رسیدن به «صلحی عادلانه و پایدار» در اوکراین، «همسویی مواضع اتحادیه اروپا و آمریکا» حیاتی است.
او ابراز امیدواری کرد که روسیه «فعالانه» وارد روند مذاکرات شود.
نخستوزیر ایتالیا افزود: «در این مرحله حساس، ضروری است اروپا و آمریکا دیدگاهی مشترک درباره چارچوب صلح داشته باشند تا بتوانند به نتیجهای پایدار دست یابند.»
ملونی تاکید کرد وحدت غرب در برابر تهاجم روسیه، «پیام مهمی برای آینده امنیت در اروپا و ادامه حمایت از کییف» است.
فریدریش مرتس، صدراعظم آلمان، در برلین گفت که «صلح تحمیلی در اوکراین قابل قبول نیست» و اروپا باید در برابر «یک رژیم تجدیدنظرطلب در روسیه»، متحد بماند.
او با تاکید بر ضرورت «رابطهای نزدیک و برابر» با لهستان گفت: «در وضعیتی که وحدت اروپا تحت فشار شدید است، نباید بگذاریم ما را از هم جدا کنند.»
حضور آنلاین بریتانیا در گفتو گوهای فرانسه و اوکراین
کییر استارمر، نخستوزیر بریتانیا، ۱۰ آذر بهصورت آنلاین به گفتوگوهای ولودیمیر زلنسکی و امانوئل مکرون، روسای جمهوری اوکراین و فرانسه در پاریس ملحق شد.
زلنسکی در این جلسه گفت اولویت اصلی اوکراین در مذاکرات، «تضمینهای امنیتی و حفظ حاکمیت» است و تاکید کرد که مسئله سرزمینها «چالشبرانگیزترین بخش گفتوگوها»ست.
او همچنین اعلام کرد امیدوار است پس از سفر استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا، به روسیه، با دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، درباره روند مذاکرات صحبت کند.
رییسجمهوری اوکراین افزود روسیه در روزهای اخیر حملات موشکی و پهپادی را افزایش داده تا «مقاومت اوکراینیها را بشکند».
زلنسکی گزارشهای مسکو را درباره پیشروی در خط مقدم، «اغراقآمیز» خواند و تاکید کرد: «روسیه نباید هیچ پاداشی برای جنگش دریافت کند.»
در سوی دیگر، مکرون تاکید کرد: «فقط خود اوکراین میتواند درباره سرزمینهایش تصمیم بگیرد.»
او گفت که اروپا و متحدان اوکراین باید برای بحث درباره تضمینهای امنیتی، بر سر «یک میز مشترک» گرد هم بیایند.
مکرون همچنین با انتقاد از ساختار سیاسی روسیه تاکید کرد: «هیچ حرکت جدی ضد فسادی در روسیه دیده نمیشود چون یک دیکتاتوری واقعی وجود دارد.»
او در ادامه گفت: «مبارزه با فساد در اوکراین نتیجه داده است.»
رییسجمهوری فرانسه افزود پاریس در حال بررسی راههایی برای استفاده از داراییهای مسدودشده روسیه است.
در روزهای آینده گفتوگوهای بیشتری میان آمریکا و متحدان اوکراین درباره تضمینهای امنیتی انجام خواهد شد.
زلنسکی و مکرون در سخنان خود تاکید کردند هر توافقی باید بر مبنای «حفظ حاکمیت اوکراین، تضمین امنیت این کشور و پایان قطعی تهاجم روسیه» باشد.
ویتکاف به ملاقات پوتین میرود
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین، اعلام کرد که قرار است ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، سهشنبه ۱۱ آذر در مسکو با ویتکاف دیدار کند.
پسکوف هدف از سفر ویتکاف به روسیه را گفتوگو درباره طرح خاتمه جنگ اوکراین عنوان کرد و گفت مسکو مایل نیست درباره این مذاکرات وارد «دیپلماسی بلندگویی» شود.
بر اساس گزارشها، ویتکاف ۱۰ آذر به مسکو میرود.
ویتکاف و کیریل دیمیتریف، نماینده ویژه پوتین، ماه گذشته پیشنویس طرحی ۲۸ مادهای را میان آمریکا و روسیه تنظیم کردند که در آن از اوکراین خواسته شده بود از شهرهای تحت کنترل خود در منطقه دونباس عقبنشینی کند، شمار نیروهای مسلحش را کاهش دهد و از پیوستن به ناتو بپرهیزد.
در مذاکراتی که طی روزهای اخیر به رهبری مارکو روبیو، وزیر خارجه ایالات متحده و هیات اوکراینی در سوئیس انجام شد، این طرح بهطور اساسی مورد بازبینی قرار گرفت.
روسیه حمله به پایانه نفتی در دریای سیاه را «غیرقابل قبول» خواند
سخنگوی کرملین ۱۰ آذر اعلام کرد حمله اخیر اوکراین به تاسیسات کنسرسیوم خط لوله خزر (سیپیاس) با توجه به اهمیت بینالمللی و مشارکت کشورهای مختلف در آن، اقدامی «ظالمانه و غیرقابل قبول» بوده است.
پسکوف از حملات پهپادهای دریایی اوکراین به نفتکشها در دریای سیاه انتقاد کرد و آن را «حمله به مالکان کشتیها» خواند.
سیپیاس که سهامدارانی از روسیه، قزاقستان و آمریکا در آن مشارکت دارند، هشتم آذر اعلام کرد یکی از سه نقطه پهلوگیری در پایانه نووراسییسک در روسیه بر اثر حمله پهپادی اوکراین آسیب دیده و فعالیتهایش متوقف شده است.
شرکت نفتی آمریکایی شورون، یکی از سهامداران سیپیاس، شامگاه ۹ آذر اعلام کرد بارگیری نفت خام در بندر نووراسییسک ادامه دارد.
رسانهها شامگاه هفتم آذر گزارش دادند دو نفتکش متعلق به «ناوگان سایه روسیه» در دریای سیاه هدف قرار گرفتند و دچار آتشسوزی شدند.
یک مقام سرویس امنیتی اوکراین هشتم آذر در مصاحبه با خبرگزاری رویترز، نقش کییف را در این حمله تایید کرد و گفت این عملیات با پهپادهای دریایی انجام گرفت.
نشریه الجبال دوشنبه ۱۰ آذر در گزارشی به نقل از منابع مختلف در «چارچوب هماهنگی» که تحت حمایت جمهوری اسلامی است، نوشت بر اساس این توافق، نمایندگان گروههای مسلح نباید به وزارتخانههایی مانند نفت، دارایی، سرمایهگذاری و دیگر نهادهایی که ارتباط مستقیم اقتصادی یا مالی با ایالات متحده دارند، دسترسی پیدا کنند.
گروههای مسلح تحت حمایت جمهوری اسلامی که در انتخابات اخیر کرسیهای بیشتری به دست آوردهاند، طبق نظام سهمیهبندی معمول از سال ۲۰۰۵ خواستار حضور در دولت هستند اما مخالفت واشینگتن مانع اصلی است.
فؤاد حسین، وزیر خارجه عراق، پیشتر گفته بود آمریکا به بغداد اطلاع داده در صورت مشارکت شش گروه مسلح مشخص در دولت، همکاری با کل دولت عراق را متوقف خواهد کرد.
به گفته منابع مطلع، گروههای مسلح شیعه «با درک فشارها و حساسیت شرایط»، با این تصمیم که وارد وزارتخانههای اقتصادی نشوند، کنار آمدهاند.
عمار حکیم، رهبر جریان الحکمه، گفت: «مهمترین وظیفه دولت آینده ایجاد ارتباط مؤثر با غرب و ایالات متحده است و به همین دلیل، وزارت خارجه باید در اختیار یک چهره شیعه دارای مقبولیت بینالمللی باشد.»
او همچنین گفت با توجه به افزایش سرمایهگذاریهای آمریکا در بخش انرژی عراق، وزارت نفت نیز باید به فردی واگذار شود که از گروههای مسلح شیعه، فاصله داشته باشد.
منابع در «چارچوب هماهنگی» نسبت به وزارت دارایی موضع متفاوتی داشته و گفتند سپردن آن به یک شخصیت کُرد، با «پشتیبانی بینالمللی» همراه خواهد بود.
پیام و هشدار آمریکا
همزمان با این تحولات، مارک سافایا، نماینده آمریکا در عراق، هشدار داد که این کشور «در یک نقطه عطف تاریخی» قرار گرفته و «بدون کنار گذاشتن کامل سلاحهای خارج از کنترل دولت و تقویت استقلال نهادهای رسمی»، امکان پیشرفت اقتصادی و همکاریهای بینالمللی وجود نخواهد داشت.
او تاکید کرد عراق باید از «چرخه پیچیدگی و بنبست» سالهای گذشته عبور کند و بر مبنای قانون اساسی و تفکیک قوا پیش برود.
سافایا در پیام خود نوشت: «هیچ اقتصادی در فضایی که سیاست در هم تنیده با قدرت غیررسمی است، رشد نمیکند.»
او همچنین خواست تا دولت آینده بهصورت عملی برای «دور کردن سلاح از سیاست» اقدام کند و مسیر ساختن «عراق قوی با احترام جهانی» را در پیش بگیرد.
منابع در بغداد میگویند همزمان با افزایش فشارهای خارجی و نگرانیهای داخلی درباره تبعات سپردن وزارتخانههای کلیدی به گروههای مسلح شیعه، چارچوب هماهنگی تلاش دارد ترکیب کابینه آینده را بهگونهای بچیند که ضمن حفظ نفوذ سیاسی احزاب شیعه، از مواجهه با انزوای بینالمللی جلوگیری شود.
وزارت خارجه ژاپن دوشنبه ۱۰ آذر، پس از این تماس تلفنی در بیانیهای نوشت که موتگی «بر اهمیت ازسرگیری هرچه سریعتر گفتوگوها میان ایالات متحده و ایران با هدف حلوفصل مسئله هستهای جمهوری اسلامی از طریق گفتوگو تاکید کرد».
بر اساس این بیانیه، وزیر خارجه ژاپن همچنین از جمهوری اسلامی خواست «فورا همکاری کامل خود را با آژانس بینالمللی انرژی اتمی از سر بگیرد».
پیشینه میانجیگری ژاپن
ژاپن از متحدان آمریکا به شمار میرود که با ایران نیز روابط تجاری داشته است.
شینزو آبه، نخستوزیر پیشین ژاپن، در سال ۱۳۹۸ سفری به ایران داشت و با علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، دیدار کرد.
در آن زمان گفته شد او حامل پیام دونالد ترامپ، رییسجمهوری وقت آمریکا برای رهبر جمهوری اسلامی بوده است.
در ویدیویی که از این دیدار منتشر شد، خامنهای خطاب به آبه گفت: «من شخص ترامپ را شایسته مبادله هیچ پیامی نمیدانم و هیچ پاسخی هم به او ندارم.»
سال ۱۳۶۲ نیز شیناتزو آبه، پدر شینزو آبه و وزیر وقت خارجه ژاپن برای میانجیگری میان ایران و عراق به تهران سفر کرده بود.
عراقچی: آمریکا جلب اعتماد کند
بر اساس گزارش خبرگزاری دولتی جمهوری اسلامی، ایرنا، عراقچی در گفتوگو با وزیر خارجه ژاپن گفت: «این آمریکاست که باید با جلب اعتماد ایران به دیپلماسی بازگردد.»
عراقچی این درخواست را در شرایطی مطرح کرده که آمریکا بر سه شرط اصلی خود در مذاکرات هستهای با تهران تاکید دارد.
هفتم آذر، ایراناینترنشنال به نقل از منابع آگاه گزارش داد دولت آمریکا در پاسخ به درخواست مسعود پزشکیان از عربستان سعودی برای میانجیگری میان تهران و واشینگتن، بار دیگر بر شروط سهگانه خود برای مذاکره با حکومت ایران تاکید کرد.
استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه، پیشتر از جمهوری اسلامی خواسته بود برنامه هستهای و غنیسازی اورانیوم را بهطور کامل کنار بگذارد، نیروهای نیابتی خود را منحل کند و محدود شدن برنامه موشکیاش را بپذیرد.
افزایش درخواستها از جمهوری اسلامی برای بازگشت به میز مذاکره
پیش از ژاپن، فرانسه هفته گذشته درخواست مشابهی از جمهوری اسلامی مطرح کرد.
عراقچی و ژان نوئل بارو، وزیر خارجه فرانسه، پنجم آذر در پاریس با یکدیگر دیدار کردند و پس از این دیدار، فرانسه اعلام کرد این کشور از تهران خواسته است به مذاکرات برگردد تا «توافقی قوی و پایدار» حاصل شود که تضمین کند جمهوری اسلامی هرگز به سلاح هستهای دست نخواهد یافت.
سرنوشت و وضعیت ذخایر اورانیوم غنیشده، بهویژه ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی در ایران، همچنان نامشخص است و جمهوری اسلامی از دادن اجازه به آژانس برای بررسی این ذخایر خودداری میکند.
شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی ۲۹ آبان در نشست غیرعلنی خود قطعنامهای تصویب کرد که جمهوری اسلامی را ملزم میکند «بیدرنگ» درباره وضعیت ذخایر اورانیوم غنیشده و سایتهای هستهای آسیبدیده در جریان جنگ ۱۲ روزه گزارش دهد.
عراقچی، ۹ آذر به خبرگزاری دولتی ایرنا گفت که اکنون امکان مذاکره با آمریکا وجود ندارد و با اروپاییها هم مشکلات مشابهی وجود دارد: «ما سالها با سه کشور اروپایی مذاکره کردیم اما نتایج واقعا موثری نداشته است.»
این موسسه دوشنبه ۱۰ آذر گزارش سالانه خود را درباره آمار فروش تسلیحات در جهان منتشر کرد.
بر اساس این گزارش، درآمد ۱۰۰ شرکت بزرگ تسلیحاتی جهان در سال ۲۰۲۴ به ۶۷۹ میلیارد دلار رسید که بخش عمده آن مربوط به شرکتهای مستقر در اروپا و ایالات متحده بود.
در سال ۲۰۲۴، جنگ اوکراین و جنگ اسرائیل و حماس در نوار غزه همچنان ادامه داشت و فشارهای دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، به کشورهای عضو ناتو برای افزایش هزینههای نظامی، موجب شد برخی از این کشورها بودجه دفاعی خود را بالا ببرند.
افزایش درآمدهای تسلیحاتی در آمریکا و اروپا
سیپری در ادامه گزارش خود نوشت در سال گذشته میلادی، ۳۰ شرکت از میان ۳۹ شرکت آمریکایی حاضر در فهرست ۱۰۰ تولیدکننده برتر صنایع نظامی جهان، از جمله لاکهید مارتین، نورثروپ گرومن و جنرال داینامیکس، رشد درآمد داشتهاند.
مجموع درآمد این شرکتها با افزایشی ۳.۸ درصدی به ۳۳۴ میلیارد دلار رسید.
گزارش تازه سیپری نشان میدهد با افزایش هزینههای نظامی در اروپا، ۲۳ شرکت از مجموع ۲۶ شرکت اروپایی، بهجز روسیه، در سال ۲۰۲۴ رشد درآمد داشتند. درآمد تجمیعی این شرکتها با رشد ۱۳ درصدی به ۱۵۱ میلیارد دلار افزایش یافت.
بهعنوان نمونه، شرکت «گروه چکسلواکی» در جمهوری چک بهدلیل اجرای یک پروژه دولتی برای تامین گلولههای توپخانه مورد نیاز اوکراین، شاهد افزایش چشمگیر ۱۹۳ درصدی درآمد خود بود.
در میان شرکتهای روسی نیز دو شرکت «روستک» و «شرکت کشتیسازی متحد» با افزایش ۲۳ درصدی درآمد تسلیحاتی خود، در مجموعا به رقم ۳۱.۲ میلیارد دلار دست یافتند.
این در حالی است که تحریمهای بینالمللی موجب کمبود قطعات و محدودیتهای گسترده در زنجیره تامین شرکتهای روسی شده است.
در گزارش سیپری آمده است: «تقاضای داخلی در روسیه به اندازهای بالا بود که کاهش صادرات تسلیحات را جبران کند، هرچند کمبود نیروی کار ماهر یک چالش محسوب میشود.»
افزایش درآمد تسلیحاتی در خاورمیانه
طبق گزارش موسسه بینالمللی تحقیقات صلح استکهلم، درآمد تسلیحاتی شرکتهای خاورمیانه در سال ۲۰۲۴ رشد داشت و مجموع درآمد ۹ شرکت فعال در این منطقه به ۳۱ میلیارد دلار رسید.
این نخستین بار است که شمار شرکتهای خاورمیانهای حاضر در فهرست ۱۰۰ شرکت برتر صنایع نظامی جهان به ۹ مورد میرسد.
سه شرکت اسرائیلی حاضر در این ردهبندی با درآمد مجموعا ۱۶.۲ میلیارد دلار، شاهد افزایش ۱۶ درصدی درآمد خود بودند.
بهعنوان نمونه، در سال ۲۰۲۴، شرکت رافائل (رتبه ۳۴) درآمد تسلیحاتی خود را ۲۳ درصد افزایش داد و به ۴.۷ میلیارد دلار رساند.
ارزش فهرست سفارشهای این شرکت به ۱۷.۸ میلیارد دلار افزایش یافت و حملات موشکی جمهوری اسلامی به اسرائیل در آوریل و اکتبر ۲۰۲۴ سبب شد تقاضا برای تجهیزات نظامی رافائل، بهویژه سامانههای پدافندی موشکی، به سطوح بیسابقهای برسد.
کاهش درآمد تسلیحاتی در آسیا و اقیانوسیه
با وجود رشد درآمد شرکتهای تسلیحاتی در سطح جهانی، شرکتهای فعال در منطقه آسیا و اقیانوسیه در مجموع با کاهش ۱.۲ درصدی درآمد روبهرو شدند.
درآمد این شرکتها در سال گذشته به ۱۳۰ میلیارد دلار رسید؛ رقمی که کاهش آن عمدتا از افت ۱۰ درصدی درآمد هشت شرکت چینی حاضر در فهرست سیپری ناشی میشود.
به گزارش این موسسه، تعدد پروندههای فساد در روند تدارکات نظامی چین موجب شد بخشی از قراردادهای بزرگ تسلیحاتی در سال ۲۰۲۴ لغو یا با تاخیر اجرا شوند.
