مطالب مرتبط
سازمان حقوقبشری ههنگاو گزارش داد گزینگ قاضی، نویسنده و فعال مدنی کرد اهل مهاباد و ساکن تهران، از سوی ماموران امنیتی جمهوری اسلامی بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل شد.
کانون حقوق بشر ایران هم به نقل از منابع محلی گزارش داد این فعال فرهنگی پیش از بازداشت، تحت فشار و تهدید نهادهای امنیتی قرار داشته است.
زُهران ممدانی، نامزد دموکرات شهرداری نیویورک با انتشار پستی در شبکه اجتماعی ایکس به آتشبس غزه و تبادل گروگانهای اسرائیلی با زندانیان فلسطینی پرداخت.
او که از منتقدان دونالد ترامپ است، ضمن استقبال از پایان جنگ، نوشت که «مالیات ما یک نسلکُشی را تامین کرده» و دولت باید در برابر «هزینههای اخلاقی و انسانی» آن پاسخگو باشد.
ممدانی بدون اشاره به نقش رییسجمهوری آمریکا در پایان جنگ، نوشت: «سرانجام روزنهای از امید پدیدار شده است که این آتشبس پایدار بماند و کار دشوار و طولانی بازسازی آغاز شود.»
او که یکی از وعدههای انتخاباتیاش دستور به پلیس نیویورک برای دستگیری نخستوزیر اسرائیل به هنگام حضور در این شهر است، در این توییت به ضرورت تلاش برای «آیندهای مبتنی بر عدالت، بدون اشغال و آپارتاید» و ایجاد «جهانی که در آن هر کس بتواند با امنیت و کرامت زندگی کند» تاکید کرده است.
نشست صلح شرمالشیخ، به نماد تازهای از تغییر موازنه قدرت در خاورمیانه بدل شد. در این نشست رهبران ۲۰ رهبر کشور آمده بودند تا درباره پایان جنگ غزه و مسیر صلح سخن بگویند؛ همه، جز دو طرف غایب بزرگ: بنیامین نتانیاهو و نماینده جمهوری اسلامی.
ادعایی در تضاد آشکار با واقعیت
نتانیاهو بهدلیل همزمانی نشست با اعیاد یهودی از حضور امتناع کرد؛ اما جمهوری اسلامی به نشانه اعتراض و به اختیار خود نرفت. عباس عراقچی با لحنی محتاط در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «در حالیکه از تعامل دیپلماتیک حمایت میکنیم، نمیتوانیم با کسانی که به مردم ایران حمله کردهاند و ما را تحریم میکنند، تعامل کنیم.»
او سپس افزود: «ایران نیرویی حیاتی برای صلح است.»
ادعایی در تضاد آشکار با واقعیت؛ حکومتی که در هیچ فرآیند صلحی حضور ندارد، نمیتواند خود را «نیروی صلح» بنامد.
آیا پزشکیان باید به شرمالشیخ میرفت؟ آیا این حضور میتوانست فرصتی برای بازسازی جایگاه جمهوری اسلامی باشد یا تهدیدی برای ایدئولوژی حاکم؟ چرا خامنهای از مذاکره و گفتوگوی مستقیم وحشت دارد؟
طوفانی که جمهوری اسلامی را در خود برد
هفتم اکتبر ۲۰۲۳، روزی که حماس با شعار «طوفان الاقصی» به اسرائیل حمله کرد، قرار بود اسرائیل را زمین بزند، اما در عمل، پایههای «جبهه مقاومت» را لرزاند.
در هفتههای بعد، هزاران غیرنظامی در غزه کشته شدند، صدها هزار نفر آواره گشتند، زیرساختهای حیاتی ویران شد و میلیاردها دلار خسارت بر منطقه تحمیل گردید. در اسرائیل نیز بحران امنیتی، تلفات انسانی و فشار اجتماعی بیسابقهای پدید آمد.
با اینحال، نتیجه برای هیچیک پیروزی نبود؛ حماس در غزه محاصره شد و جمهوری اسلامی، در تهران، بیدستاورد و تنها ماند.
حکومتی که چهار دهه بقا و نفوذ خود را بر محور مقاومت استوار کرده بود، ناگهان دید که ستونهای همان محور یکییکی فرومیریزند. حزبالله وارد جنگ مستقیم نشد، حوثیها نتوانستند مسیر دریایی را ببندند، و شبهنظامیان عراقی جز چند موشک پراکنده کاری از پیش نبردند. در نهایت، جمهوری اسلامی ماند و میلیاردها دلار هزینه سیاسی و نظامی، بیهیچ دستاورد ملموس، جز انزوای بیشتر.
مذاکره؛ تیری در قلب ایدئولوژی خامنهای!
نشست صلح شرمالشیخ در حالی برگزار شد که در غزه تبادل گروگانها و زندانیان در جریان بود و حماس این آزادی را «شکست فشار نظامی اسرائیل» خواند. اما واقعیت چیز دیگری بود؛ این توافق نه نتیجه مقاومت، بلکه محصول مذاکره بود.
در حالیکه قدرتهای جهانی و کشورهای منطقه پای میز گفتوگو نشسته بودند، ایران غایب بود؛ نه به این دلیل که کسی دعوتش نکرد، بلکه چون خودش نخواست. در منطق علی خامنهای، صلح مترادف با تسلیم و گفتوگو نشانه ضعف است. برای او، هر دستی که دست آمریکا را بفشارد، یک تیر به قلب ایدئولوژیاش زده و هر مذاکرهای لرزشی خواهد بود در ستونهای ولایت.
خامنهای بارها گفته است: «ما زیر فشار مذاکره نمیکنیم.» اما واقعیت آن است که او در هیچ شرایطی اهل مذاکره نیست، زیرا چیزی برای معامله ندارد جز همان قدرتی که از دست دادن آن را مساوی فروپاشی میداند.
برای او، گفتوگو یعنی پذیرفتن اینکه ایران امروز دیگر آن قدرت منطقهای سابق نیست؛ کشوری است منزوی، تحریمشده و بیاعتماد در میان همسایگان. در چنین وضعیتی، هر میز مذاکرهای میتواند آخرین میز قدرت او باشد.
ترس خامنهای از مذاکره مستقیم، در حقیقت، ترس از مواجهه با واقعیت جهان امروز است؛ جهانی که در آن، حماس بدون او توافق میکند، اسرائیل بدون او آتشبس مینویسد، و جهان بدون او بهدنبال صلح میرود.
فرصت از دسترفته برای دیپلماسی
ساختار قدرت در جمهوری اسلامی، دیپلماسی مستقل را برنمیتابد. هر بار که راهی برای مذاکره باز میشود، بیت رهبری و سپاه پاسداران از فروپاشی روایت «مقاومت ابدی» بیم دارند؛ روایتی که بقای سیاسیشان بر آن استوار است.
این ترس، در نهایت، ایران را از هر فرصت دیپلماتیک و اقتصادی دور میکند و تصویر کشوری منزوی و عقبمانده را تثبیت میسازد.
در حالیکه دیگر کشورها، از ترکیه تا قطر، در شکلدهی معادلات جدید خاورمیانه نقش فعال دارند، جمهوری اسلامی با پافشاری بر انزوا، ایران را از میدان صلح و آینده حذف میکند.
صلح واقعیت را برهنه میکند
غیبت ایران از نشست شرمالشیخ، تنها یک غیبت دیپلماتیک نبود؛ نشانهای بود از ترس عمیق یک نظام از گفتوگو، از دیده شدن و از پاسخ دادن. جمهوری اسلامی در شعار، خود را «نیروی صلح» مینامد، اما در عمل، همواره در سمت جنگ ایستاده است.
صلح، نیاز به شجاعت دارد؛ شجاعتی که نه در میدان جنگ، بلکه پشت میز مذاکره آزموده میشود. و این همان چیزی است که جمهوری اسلامی از آن بیش از هر چیز میترسد: صلح، چون واقعیت را برهنه میکند.
وحشت خامنهای از مذاکره
مردمی که بیش از چهار دهه هزینه جنگهای نیابتی، تحریمها و ایدئولوژی مقاومت را پرداختهاند، حق دارند بپرسند: اگر شما نیروی صلحید، چرا همیشه در صف جنگید؟ امشب در «برنامه با کامبیز حسینی» به این موضوع پرداختیم و پرسیدم که به نظر شما آیا پزشکیان باید به شرمالشیخ میرفت؟
روحالله رحیمپور، روزنامهنگار و تحلیلگر سیاسی از مسقط، مهمان اصلی برنامه بود و مخاطبان از سراسر جهان در این بحث شرکت کردند.
«برنامه با کامبیز حسینی» دوشنبه تا پنجشنبه، ساعت ۱۱ شب به وقت تهران، بهصورت زنده از شبکهٔ ایران اینترنشنال پخش میشود.
دوشنبه ۲۱ مهر، بازگشت گروگانهای اسرائیلی و زندانیان فلسطینی صحنههایی عاطفی درون مرزهای اسرائیل، غزه و کرانه باختری آفرید.
رئیم، دیدار ماتان زنگوکر پس از دو سال اسارات در غزه با مادرش.
رئیم، نیمرود کوهن، گروگان اسرائیلی در آغوش خانوادهاش.
رامالله، یک فلسطینی آزاد شده از زندانهای اسرائیل در آغوش عزیزانش.
رامالله، خانواده یک فلسطینی آزادشده از زندانهای اسرائیل از او استقبال میکنند.
خبرگزاری رویترز گزارش داده که گروه حماس، پس از اجرای آتشبس در غزه، در تلاش است تا با کشتن و سرکوب مخالفان نیروهای خود را به خیابانها بازگرداند و کنترل غزه را در دست بگیرد.
دو منبع امنیتی در منطقه به رویترز گفتند این اقدامات پس از موافقت موقت آمریکا با ایفای نقش پلیس از سوی گروه حماس برای حفظ امنیت غزه شدت گرفته است.
در پی جنگی که پس از حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد و تلفات سنگینی بر حماس وارد کرد، نیروهای این گروه از روز جمعه بهتدریج در غزه ظاهر شدهاند. با این حال، بنا بر گزارشها، حماس محتاطانه عمل میکند تا در صورت فروپاشی ناگهانی آتشبس غافلگیر نشود.
نیروهای گردانهای قسام، شاخه نظامی حماس، دوشنبه ۲۱ مهر هنگام تحویل آخرین گروگانهای اسرائیلی زنده، در غزه مستقر شدند.
در طرح صلح ترامپ بر خلع سلاح کامل حماس تاکید شده و اسرائیل بهصراحت کرده که خواهان خلع سلاح کامل و نابودی حماس است. مسئله خلع سلاح حماس یکی از بزرگترین چالشهای طرح رییسجمهوری آمریکا برای ایجاد صلح پایدار در خاورمیانه است.
رویترز همچنین ویدیوهایی از دهها نیروی حماس را در مقابل بیمارستانی در جنوب غزه منتشر کرده که در آنها از جمله فردی با بازوبند «یگان سایه» دیده میشود؛ یگانی که منابع حماس میگویند مامور حفاظت از گروگانها بوده است.
یک منبع امنیتی در غزه گفت: «از زمان آغاز آتشبس، نیروهای حماس ۳۲ نفر از اعضای یک باند وابسته به یک خانواده در شهر غزه را کشتهاند، در حالی که شش نفر از نیروهای خودشان نیز کشته شدهاند.»
ساعاتی بعد، ویدیویی در شبکههای اجتماعی منتشر شد که نشان میداد چند مرد نقابدار، برخی با سربند سبز شبیه به حماس، هفت مرد را پس از واداشتن به زانو زدن در خیابان با مسلسل تیرباران میکنند.
مردم در صحنه فریاد «اللهاکبر» سر دادند و قربانیان را «همکار دشمن» خواندند. رویترز نتوانست صحت زمان و مکان این ویدیو را تایید کند.
ماه گذشته نیز مقامات حماس از اعدام سه نفر به اتهام همکاری با اسرائیل خبر داده بودند.
حماس و ایفای نقش موقت پلیس؟
بر اساس طرح ترامپ برای غزه، این منطقه باید بدون سلاح و بدون حضور حماس، تحت نظارت یک کمیته فلسطینی و با پشتیبانی یک ماموریت بینالمللی برای آموزش و تجهیز نیروی پلیس فلسطینی اداره شود.
اما ترامپ هنگام سفر خود به خاورمیانه گفت که حماس برای مدتی موقت اجازه یافته است نقش پلیس را در غزه ایفا کند.
اوگفت:«آنها واقعاً میخواهند اوضاع را آرام کنند و در این باره صادق بودهاند. ما هم برای مدتی به آنها اجازه دادهایم.»
پس از آغاز آتشبس، اسماعیل الثوابطه، رییس دفتر رسانهای دولت حماس در غزه، به رویترز گفت این گروه اجازه نخواهد داد «خلاء امنیتی» بهوجود آید و امنیت عمومی و اموال مردم را حفظ خواهد کرد.
حماس همچنین اعلام کرده که درباره خلع سلاح مذاکره نخواهد کرد و تنها در چارچوب تشکیل یک دولت مستقل فلسطینی حاضر به تحویل سلاحهای خود است.
درگیریهای درونغزه و نبرد با خاندانها
در پی طولانی شدن جنگ، حماس با چالشهای داخلی بیشتری از سوی گروههای محلی روبهرو شده است، بهویژه گروههایی که به خاندانهای بانفوذ غزه وابستهاند.
به گفته بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، اسرائیل پیشتر برخی از این خاندانها را برای مقابله با حماس مسلح کرده است. در شهر غزه، حماس عمدتاً با خاندان دغمش درگیر بوده است.
یک منبع امنیتی به رویترز گفت یکی از مهمترین چهرههای ضدحماس، یاسر ابوشباب است که در منطقه رفح فعال است، جایی که اسرائیل هنوز از آن عقب ننشسته است.
منابع محلی میگویند گروه او با پیشنهاد حقوقهای بالا صدها جنگجو جذب کرده است. حماس او را «همکار اسرائیل» میداند، اما ابوشباب این اتهام را رد میکند.
این منبع امنیتی افزود نیروهای حماس اخیراً «دست راست» ابوشباب را کشتهاند و در تلاشاند خود او را نیز هدف قرار دهند.
حسام العستال، یک چهره ضدحماس دیگر در شهر خان یونس در پیامی ویدیویی گفت: «بهمحض آنکه گروگانها را تحویل دهید، دوران شما در غزه به پایان میرسد.»
ریهام عوده، تحلیلگر فلسطینی، گفت حماس علاوه بر تسویه حساب با رقبا همچنین میخواهد نشان دهد که نیروهای امنیتیاش باید در دولت آینده غزه حضور داشته باشند؛ درخواستی که اسرائیل آن را نمیپذیرد.
