مطالب بیشتر
بحران آب در ایران به مرحلهای رسیده که نه برنامهای برای حل آن وجود دارد، و نه ارادهای برای ایجاد تغییر. جمهوری اسلامی سالهاست که بهجای ارائهٔ راهکارهای اجرایی و علمی، از پذیرش مسئولیت طفره میرود.
در چنین وضعیتی، بقای جامعه تمامقد بر دوش مردم افتاده است؛ مردمی که نه منابع در اختیار دارند، نه قدرت تصمیمگیری، و نه ابزار مشارکت مؤثر در ساختار حکمرانی.
بااینحال، مردم ناگزیرند هر روز تصمیم بگیرند؛ برای زنده ماندن، برای مقاومت، و برای بیدار ماندن در تاریکی. اما این اتکای دائمی به همبستگی اجتماعی و همیاری، تا کجا تاب میآورد؟ آیا هنوز ظرفیتی برای همدلی جمعی باقی مانده است؟ یا مردم ناگزیرند بار دیگر، به تنهایی، راهی دیگر بیابند؟
اینکه مردم ایران در سرنوشت خود چه نقشی میتوانند ایفا کنند، پرسشی ساده اما بنیادین است. در ساختارهای حکمرانی عادی، دولتها با اتکا بر دانش و برنامهریزی، بحرانها را مدیریت میکنند. اما در جمهوری اسلامی، نهتنها نشانی از برنامه نیست، بلکه ساختار قدرت بر حذف تخصص و نادیدهگرفتن مسئولیت استوار است. کارنامه حکومت در مواجهه با بحرانها، پر از وعدههای توخالی و پاککردن صورتمسئله است.
ایران امروز با انبوهی از بحرانهای درهمتنیده روبهروست؛ فروپاشی اقتصادی، بحران زیستمحیطی، فروکاست سرمایهٔ اجتماعی و نابودی اعتماد عمومی. این بحرانها، صرفاً نتیجهٔ ناکارآمدی اجرایی نیست، بلکه حاصل دههها حذف سیستماتیک مردم از فرآیند تصمیمگیری است.
در منطق جمهوری اسلامی، مردم نه شهروندان دارای حقوق، بلکه امتِ مطیعِ ولیفقیه تلقی میشوند. رهبر نه پاسخگو، بلکه معصوم و منصوب از سوی خدا معرفی شده؛ و هر نقدی به او «کفر» تعبیر میشود. این ساختار، عاملیت شهروند را در نطفه خفه کرده و جامعه را در موقعیتی قرار داده که هیچ ابزاری برای تغییر ندارد؛ به جز هزینه کردن از جان خودش.
مردم نه بازیگر سیاسی، که تماشاگر سناریویی هستند که نویسندهاش حکومتی است که پاسخگو نیست. هر تلاشی برای ابراز نظر، با سانسور، سرکوب، بازداشت و حذف مواجه شده است. با این حساب، چگونه میتوان از مردم انتظار داشت بار دیگر هزینه بدهند و در نهایت، نظارهگر دفن فرزندان خود باشند که بهدست نیروهای اطلاعاتی کشته شدهاند؟
هر بار که مردم کوشیدند فریاد اعتراضشان را به گوش حاکمیت برسانند، پاسخ نه گفتوگو، بلکه گلوله بود. نهتنها جانها، بلکه روانها نیز قربانی شدند. حاصل این وضعیت، جامعهای است که نسلبهنسل در اضطرابی مزمن زیسته و با این باور رشد کرده که «تغییر ممکن نیست»، اما تغییر ممکن است. همه می دانند که ممکن است. هیچکس نمی داند که زمان خوردن آن جرقه کی خواهد بود. ولی همه میدانند اگر جرقه زده شود حاکمیت در خودش میسوزد و نابود میشود. این یک آرزوی خوش بینانه نیست. حقیقتی است که بارها در تاریخ تجربه و به اثبات رسیده است. مردم ایران این وضعیت را تحمل نخواهند کرد و این وضعیت ناپایدار ولی غیر قابل تغییر کنونی تغییر میکند. مسئله این نیست که آیا اتفاق میافتد یا نه، مسئله این است که چه زمانی اتفاق میافتد.
مردم چه نقشی در سرنوشت خود میتوانند ایفا کنند؟
ایران در بحرانی بیسابقه فرو رفته؛ بحرانی پیچیده که بدون برنامهریزی و نیروی متخصص حل نمیشود. با ناکارآمدی جمهوری اسلامی، این مردماند که قربانی سیاستهای غلط شدهاند و باید برای بقا تلاش کنند. در چنین وضعیتی، آیا مردم میتوانند نقشی در آیندهٔ خود ایفا کنند؟ چه کاری واقعاً از دست مردم برمیآید؟ امشب در «برنامه با کامبیز حسینی» از شما همین سوال را پرسیدیم:
با وجود بحرانها و ناکارآمدی حاکمیت، مردم چه نقشی در سرنوشت خود میتوانند ایفا کنند؟ مهمان این برنامه حامد شیبانیراد، دبیر نخست حزب ایران نوین بود و مخاطبان از سراسر جهان به این پرسش پاسخ دادند.
«برنامه با کامبیز حسینی دوشنبه تا جمعه، ساعت ۱۱ شب به وقت تهران، بهصورت زنده از تلویزیون ایراناینترنشنال پخش میشود.»
به نوشته نشریه «استارز اند استرایپس»، ارتش آمریکا در جریان درگیری نظامی ماه گذشته با حکومت ایران، حدود ۱۴ درصد از ذخیره موشکهای رهگیر ارتفاعبالای خود موسوم به «تاد» را شلیک کرده و بازسازی کامل این ذخایر ممکن است بین سه تا هشت سال طول بکشد.
این گزارش که توسط پژوهشگران مؤسسه یهودی امنیت ملی آمریکا (جینسا) تهیه شده، نشان میدهد ایالات متحده در جریان حمله موشکی حکومت ایران به اسرائیل، ۹۲ موشک تاد را برای رهگیری موشکهای بالستیک میانبرد ایران به کار گرفت. عددی که از مجموع تخمینی ۶۳۲ موشک موجود، سهم چشمگیری را تشکیل میدهد. طبق این تحلیل، سامانههای تاد آمریکا تقریباً نیمی از تمامی موشکهای رهگیر استفادهشده برای دفاع از اسرائیل را تشکیل میدادند.
در مجموع، سامانههای تاد به همراه پدافند موشکی Arrow-2 و Arrow-3 اسرائیل توانستند ۲۰۱ موشک از مجموع ۵۷۴ موشک شلیکشده از ایران را منهدم کنند. با این حال، کاهش سریع ذخایر دفاعی، نگرانیهایی را درباره آمادگی نظامی آمریکا در مواجهه با درگیریهای آینده، بهویژه در منطقه آسیا-اقیانوسیه، به وجود آورده است.
آمادگی نظامی زیر سوال
آری سیکورل، معاون سیاست خارجی موسسه جینسا و نویسنده این گزارش، گفت: «این عملیات پیام روشنی به ایران، روسیه و چین داد که آمریکا آماده است از توان نظامی خود برای دفاع از نزدیکترین شریکش در خاورمیانه استفاده کند. اما همچنین نشان میدهد که ما باید فوراً ذخایرمان را بازیابی کنیم—نه فقط تا سطح قبلی، بلکه فراتر از آن.»
او افزود که ایالات متحده اکنون با چالش تامین مجدد رهگیرهایی روبهروست که هرکدام حدود ۱۲.۷ میلیون دلار هزینه دارند. بر اساس برآوردها، آمریکا در سال ۲۰۲۴ تنها ۱۱ فروند موشک تاد دریافت کرده و قرار است تا پایان سال ۱۲ فروند دیگر نیز تحویل بگیرد. تا پایان سال مالی ۲۰۲۶ نیز احتمال دارد بین ۲۵ تا ۳۷ فروند دیگر تامین شود.
تهدید ظرفیت دفاعی آمریکا
به نوشته استارز اند استریپس، که اخبار و اطلاعات را در اختیار جامعه نظامی ایالات متحده قرار میدهد، با این سرعت تولید، بازسازی کامل ذخایر ممکن است تا هشت سال به طول بینجامد، بهویژه با توجه به قراردادهای فروش خارجی، از جمله توافق ۱۵ میلیارد دلاری با عربستان برای ارسال هفت سامانه تاد و ۳۶۰ موشک رهگیر، و قرارداد دفاعی ۴۲ میلیارد دلاری با قطر که شامل همین سامانهها میشود.
مشکلات عملکردی در حملات فشرده
طبق یافتههای این گزارش، در بازههایی که بیش از ۶۰ درصد رهگیرهای استفادهشده تاد بودهاند، نرخ اصابت موشکهای ایران بین ۱ تا ۴ درصد افزایش یافته است. این موضوع میتواند نشاندهنده محدودیتهای عملکردی سیستم تاد در برابر حملات فشرده و پیدرپی باشد.
با وجود این، سیکورل تاکید کرده که عملکرد کلی دفاعی موفقیتآمیز بوده و از حدود ۲۵۸ تلاش برای رهگیری، تنها حدود ۱۰ درصد شکست خوردهاند و ۵۷ موشک به مناطق مسکونی برخورد کرده است. تحلیل جینسا نشان میدهد که بیشتر موشکهای شلیکشده حکومت ایران به مناطق غیرمسکونی اصابت کردهاند.
پاتریوتها در برابر ایران
علاوه بر سامانه تاد، آمریکا در جریان این درگیری حدود ۳۰ موشک پاتریوت برای دفاع از پایگاه هوایی «العدید» در قطر استفاده کرد. سیکورل میگوید که اگرچه پاتریوتها ارزانتر و سریعتر تولید میشوند، اما توانمندی دفاع منطقهای تاد را ندارند.
به گفته کارشناسان، مصرف گسترده موشکهای رهگیر در دفاع از اسرائیل ممکن است کنگره آمریکا را به تخصیص بودجه بیشتر برای جبران این کمبود وادار کند. در عین حال، ادامه چنین عملیاتهایی فشار بیشتری بر ذخایر نظامی ایالات متحده وارد خواهد کرد، بهویژه در شرایطی که آمریکا درگیر بازدارندگی در مناطق مختلف جهان است.
دانشگاه کلمبیا اعلام کرد برای حلوفصل تحقیقات فدرال و بازگرداندن بیشتر بودجههای تعلیقشده، بیش از ۲۰۰ میلیون دلار به دولت ترامپ خواهد پرداخت.
دانشگاه کلمبیا در بیانیهای گفت: «بر اساس توافق امروز، بخش عمدهای از کمکهای فدرالی که در مارس ۲۰۲۵ لغو یا متوقف شده بود، بازگردانده میشود و دسترسی دانشگاه به میلیاردها دلار از کمکهای فعلی و آتی احیا خواهد شد.»
بازگشت ترامپ به کاخ سفید در ماه ژانویه با تمرکز ویژه بر دانشگاههایی همراه بوده که درگیر اعتراضهای دانشجویی در حمایت از فلسطین شدهاند، از جمله دانشگاه کلمبیا.
کاخ سفید در ماه مارس اعلام کرد بهدلیل نحوه برخورد دانشگاه کلمبیا با اعتراضهای سال گذشته، ۴۰۰ میلیون دلار از بودجه فدرال این دانشگاه را لغو کرده است. به گفته دولت ترامپ، واکنش کلمبیا به یهودستیزی و آزار اعضای یهودی و اسرائیلی جامعه دانشگاهی ناکافی بوده است.
سازمان عفو بینالملل اعلام کرد حکومت ایران در جریان جنگ با اسرائیل، از مهمات خوشهای ممنوع استفاده کرده و غیرنظامیان را در معرض خطر قرار داده است.
مهمات خوشهای در هوا منفجر میشوند و بمبهای کوچکی را پراکنده میکنند. برخی از این بمبها در لحظه برخورد منفجر نمیشوند و ممکن است با گذشت زمان باعث تلفات, بهویژه در میان کودکان شوند.
عفو بینالملل با استناد به تحقیقات تازه اعلام کرد: «نیروهای ایرانی موشکهای بالستیکی را شلیک کردند که کلاهکهای آن حامل بمبهای فرعی بود و به مناطق مسکونی پرجمعیت در اسرائیل اصابت کرد.»
به گزارش خبرگزاری فرانسه، این نهاد حقوقبشری از جمله با استناد به تحقیقات تازه و بررسی عکسها و ویدیوهایی که بهگفته رسانهها نشان میدهند این مهمات در ۲۹ خرداد به منطقه کلانشهری تلآویو اصابت کردهاند، این اتهام را مطرح کرد.
اریکا گوئهوارا روساس، مدیر ارشد در سازمان عفو بینالملل گفت: «با استفاده از چنین سلاحهایی در مناطق مسکونی یا نزدیک به آن، نیروهای ایرانی جان غیرنظامیان را به خطر انداختند».
او افزود: «استفاده عمدی نیروهای ایرانی از چنین سلاحهایی که ذاتا غیرقابل تفکیک هستند، نقض آشکار حقوق بشردوستانه بینالمللی است.»
تولسی گبرد، مدیر اطلاعات ملی آمریکا گزارشی از کمیته اطلاعات مجلس نمایندگان را که پیشتر محرمانه بود، منتشر کرد، که به گفته او حاکی از «توطئهای خائنانه» برای تضعیف نتایج انتخابات ریاستجمهوری سال ۲۰۱۶ در پایان دوره اوباما است.
این سند متعلق به کمیته اطلاعات مجلس نمایندگان، با نتیجهگیری بسیاری از گزارشهای اطلاعاتی — از جمله گزارش سازمان سیا — که گفته بودند روسیه در آن انتخابات در پی کمک به دونالد ترامپ بوده، مخالفت میکند و روایت رسمی نهادهای اطلاعاتی آمریکا درباره دخالت روسیه در انتخابات ریاستجمهوری سال ۲۰۱۶ را زیر سوال میبرد.
وزارت دادگستری آمریکا در واکنش به انتشار این گزارش اعلام کرد گروهی ویژه برای بررسی اظهارات گبرد درباره «سوءاستفاده احتمالی از نهادهای اطلاعاتی آمریکا» تشکیل میدهد.
در بیانیه این وزارتخانه آمده است: «وزارت دادگستری این ادعاها درباره استفاده ابزاری از جامعه اطلاعاتی را با نهایت جدیت پیگیری میکند».
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، سهشنبه باراک اوباما، رییسجمهوری پیشین، را به «خیانت» متهم کرد و گفت او تلاش کرد ترامپ را بهطور نادرست به روسیه ربط دهد و کمپین انتخاباتیاش در سال ۲۰۱۶ را تضعیف کند.
یک سخنگوی اوباما این ادعا را رد کرد و گفت: «این اتهامات عجیب، مضحکاند و تلاشی ضعیف برای منحرفکردن افکار عمومی به حساب میآید».
