بیژن کیان: شروط آمریکا در واقع یک تسلیم کامل و بی‌قید و شرط برای جمهوری اسلامی است

مجموعه‌ای از تصاویر رسیده به ایران‌اینترنشنال، از انفجارهای شدید در غرب تهران در بامداد سه‌شنبه حکایت دارد.

عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی با انتشار پستی در شبکه اجتماعی ایکس به‌طور تلویحی از پایان عملیات نظامی جمهوری اسلامی علیه اسراییل در ساعت چهار صبح روز سه‌شنبه ۳ تیر ۱۴۰۳ خبر داد.

او نوشت: «عملیات نظامی نیروهای مسلح قدرتمند ما برای تنبیه اسراییل به خاطر تجاوزش تا آخرین لحظه، ساعت ۴ بامداد، ادامه یافت.»

در بخش دیگری از این پست آمده است: «من به همراه همه ایرانیان، از نیروهای مسلح شجاع خود که تا آخرین قطره خون خود آماده دفاع از کشور عزیزمان هستند و تا آخرین لحظه به هرگونه حمله دشمن پاسخ دادند، تشکر می‌کنم.»

محمد قائدی، کارشناس روابط بین‌الملل به ایران اینترنشنال گفت در شرایطی که جمهوری اسلامی زیر ضربات شدید نظامی قرار گرفته، مقامات آن همچنان تلاش می‌کنند با تکرار واژه‌هایی مانند «ملت» و «مردم»، مشروعیت از‌دست‌رفته را بازسازی کنند. رهبر جمهوری اسلامی در پیام اخیر خود، یازده‌بار از «ملت ایران» نام برد. این تکرار، در حالی‌ست که شکاف میان حاکمیت و جامعه به‌وضوح عمیق‌تر از هر زمان دیگری‌ست.

او معتقد است اگر سیاست مبتنی بر سرکوب و حذف، که سه دهه ستون فقرات نظام بوده، واقعاً رو به پایان باشد، پیامد آن چیزی جز شکست نمادین و هویتی جمهوری اسلامی نخواهد بود. پذیرش آتش‌بس از سوی حکومت—اگر واقعاً رخ داده باشد—نشان می‌دهد اسرائیل در زمان مطلوب وارد شد، ضربه‌های استراتژیک زد، و در نقطه‌ای که خود تعیین کرده، میدان را ترک کرد.

به گفته قائدی، در همین حال، محسن رضایی با لحنی که بیشتر تدافعی به‌نظر می‌رسد، مدعی شده جمهوری اسلامی به‌دنبال جنگی فرسایشی‌ست. اما واقعیت این است که حکومت نه توان ورود به چنین نبردی را دارد، نه ابتکار عملی برای تغییر موازنه در میدان.

او بر این باور است در نقطه‌ی مقابل، نتانیاهو در اسرائیل در موقعیت سیاسی مطلوبی قرار گرفته، و بحث انتخابات زودرس هم تنها تقویت‌کننده‌ی جایگاه اوست و همین یعنی وخیم‌تر شدن وضعیت تهران. با توجه به سابقه و ذهنیت رهبر جمهوری اسلامی، بعید است این وضعیت برای مدت زیادی قابل‌تحمل باشد؛ بازگشت به تقابل، محتمل‌ترین مسیر پیش‌رو است.

قائدی گفت در این فضا، پرسش کلیدی باقی می‌ماند: آیا تغییر لحن جمهوری اسلامی نسبت به مردم—از موضع سرکوب به ادعای همراهی—را باید جدی گرفت؟ سابقه نشان می‌دهد که این نرمی‌ها تاکتیکی‌اند، نه استراتژیک. وعده‌هایی مانند کاهش اعدام‌ها، در حالی مطرح می‌شوند که ساختار امنیتی آماده‌ی برخورد شدیدتر است. در این میان، مردم ایران نیز با دو بی‌تفاوتی هم‌زمان مواجه‌اند: یکی از سوی حکومت خودشان، و دیگری از سوی آمریکا، که اولویت را نه بر حقوق بشر، بلکه بر ثبات منطقه و قیمت نفت گذاشته است. ترامپ در آخرین اظهاراتش گفت که اگر رهبران ایران راه صلح را نپذیرند، باید توسط مردم سرنگون شوند؛ پیامی تلویحی که در دل خود تهدید نظامی و تحریک داخلی را توأمان دارد.

حسین آقایی، پژوهشگر روابط بین‌الملل و امور استراتژیک به ایران‌اینترنشنال گفت به‌نظر می‌رسد بازه‌ی زمانی‌ای که ترامپ برای این عملیات در نظر گرفته، به‌شدت محدود است—نوعی «پنجره‌ی فرصت» کوتاه که به اسرائیل داده شده تا در سریع‌ترین زمان ممکن به اهداف راهبردی‌اش در ایران برسد.

به گفته آقایی این ضرب‌الاجل ضمن آن‌که فشار تاکتیکی بالایی ایجاد کرده، اسرائیل را وادار به تشدید حملات کرده است. هشدارهایی که این روزها شنیده می‌شود، دقیقاً از همین فضا ناشی می‌شود: اسرائیل احساس می‌کند زمان اندکی برای تحقق پروژه‌ی تضعیف جمهوری اسلامی در اختیار دارد.

آقایی معتقد است در این میدان، اسرائیل همچنان بازیگر محوری است. پیام‌هایی که از سوی آمریکا منتشر می‌شود، در میدان تأثیر جدی ندارد، تا زمانی که اسرائیل به اهداف راهبردی خود نرسیده باشد.

او تاکید کرد نتانیاهو از آغاز جنگ سه هدف را به‌صراحت مشخص کرده بود: خنثی‌سازی تهدید هسته‌ای جمهوری اسلامی، از بین بردن توان موشکی، و انهدام زیرساخت‌های «محور ترور». در حوزه موشکی، به‌نظر می‌رسد اسرائیل حدود ۷۵٪ مسیر را طی کرده؛ در زمینه برنامه هسته‌ای نیز ضربات مؤثری وارد شده، اما تهدید به‌طور کامل رفع نشده است.

به نظر آقایی، تا زمانی که جمهوری اسلامی وجود دارد، از منظر اسرائیل، امکان بازسازی سایت‌های مخفی یا توسعه‌ی موازی برنامه‌ی اتمی منتفی نیست. حتی اگر فردو، نطنز یا اصفهان نابود شوند، خطر پنهان‌سازی تأسیسات همچنان باقی است. بنابراین، تنها سناریوی قابل‌اعتماد برای تضمین امنیت بلندمدت، از نگاه اسرائیل، فروپاشی کامل رژیم است. در مورد محور ترور نیز، اهدافی همچون قرارگاه‌های سپاه، زندان اوین، و حتی نهادهای تبلیغاتی مانند صدا و سیما هدف قرار گرفته‌اند تا جمهوری اسلامی از درون تضعیف شود.

ویدیوی رسیده به ایران‌اینترنشنال، انفجار در لویزان تهران در بامداد سوم تیر را نشان می‌دهد.